Quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở trường Trung học Cơ sở thành phố Uông Bí tỉnh Quảng Ninh

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu



ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM





BÙI THỊ THANH HUYỀN





QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
MÔN TIẾNG ANH Ở TRƢỜNG THCS THÀNH PHỐ
UÔNG BÍ TỈNH QUẢNG NINH





LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2014


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu



ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM




BÙI THỊ THANH HUYỀN




QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
MÔN TIẾNG ANH Ở TRƢỜNG THCS THÀNH PHỐ
UÔNG BÍ TỈNH QUẢNG NINH
Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 60.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC




Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. NGUYỄN THỊ TÍNH





THÁI NGUYÊN - 2014


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

LỜI CAM ĐOAN
Luận văn “Quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh ở trường THCS
thành phố Uông Bí tỉnh Quảng Ninh” được thục hiện từ tháng 11 năm 2013
đến tháng 8 năm 2014.
Tôi xin cam đoan:
Luận văn sử dụng những thông tin từ nhiều nguồn khác nhau, các thông
tin đã được chọn lọc, phân tích, tổng hợp, xử lý và đưa vào luận văn theo đúng
quy định.
Số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này hoàn toàn trung thực và
chưa được sử dụng để bảo vệ một học vị nào.

Thái Nguyên, ngày tháng năm 2014
Tác giả

Bùi Thị Thanh Huyền


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

LỜI CẢM ƠN
Qua quá trình học tập, nghiên cứu đề tài “Quản lý hoạt động dạy học
môn Tiếng Anh ở trường THCS thành phố Uông Bí tỉnh Quảng Ninh” được
sự giúp đỡ tận tình của quí thầy giáo, cô giáo khoa QLGD Trường ĐHSP Thái
Nguyên, sự động viên khuyến khích của các cấp lãnh đạo, bạn bè đồng nghiệp
và gia đình đến nay đề tài đã hoàn thành.Với sự kính trọng và tình cảm chân
thành, tác giả bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới:
Khoa quản lý giáo dục, Phòng sau đại học - Trường Đại học Sư phạm
Thái Nguyên. Đặc biệt, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đối với Cô
PGS.TS. Nguyễn Thị Tính - người trực tiếp hướng dẫn khoa học - đã tận
tâm chỉ bảo, hướng dẫn, giúp đỡ và góp ý kiến hoàn thiện luận văn này.
Tác giả cũng xin chân thành cảm ơn những người bạn thân và đồng
nghiệp đã tận tình giúp đỡ, cung cấp tài liệu, số liệu, tạo điều kiện thuận lợi cho
tác giả trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn.
Mặc dù có nhiều cố gắng tìm tòi, nghiên cứu nhưng khả năng còn hạn hẹp
không thể tránh khỏi những thiếu sót và hạn chế. Tác giả mong nhận được ý
kiến đóng góp chân thành từ các thầy giáo, cô giáo và bạn bè đồng nghiệp.
Xin chân thành cảm ơn!
Thái Nguyên, tháng năm 2014
Tác giả luận văn


Bùi Thị Thanh Huyền

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu


MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN i
LỜI CẢM ƠN ii
MỤC LỤC iii
DANH MỤC CÁC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT iv
DANH MỤC CÁC BẢNG v
DANH MỤC BIỂU ĐỒ vi
MỞ ĐẦU 1
1. Lý do chọn đề tài 1
2. Mục đích nghiên cứu 2
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 2
4. Nhiệm vụ nghiên cứu 2
5. Giả thuyết nghiên cứu 3
6. Phạm vi nghiên cứu 3
7. Phương pháp nghiên cứu 3
8. Cấu trúc luận văn 4
Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG DẠY - HỌC 5
1.1. Vài nét về lịch sử nghiên cứu vấn đề 5
1.2. Các khái niệm cơ bản của vấn đề nghiên cứu 6
1.2.1. Hoạt động dạy học và dạy học môn tiếng Anh 6
1.2.2. Quản lý hoạt động dạy học tiếng Anh 7
1.3. Những vấn đề cơ bản về hoạt động dạy học Tiếng Anh ở trường THCS 8
1.3.1. Đặc điểm, bản chất của hoạt động dạy học Tiếng Anh trong nhà
trường THCS 8
1.3.2. Mục tiêu, nội dung, chương trình và phương pháp, hình thức tổ chức

dạy học Tiếng Anh ở trường THCS 9
1.4. Một số vấn đề cơ bản về quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở
trường THCS 18

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

1.4.1. Quản lý thực hiện mục tiêu, nội dung chương trình dạy học môn
tiếng Anh ở trường THCS 18
1.4.2. Quản lý hoạt động của tổ chuyên môn tiếng Anh 20
1.4.3. Quản lý việc thực hiện bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn cho
giáo viên dạy Tiếng Anh 21
1.4.4. Quản lý thực hiện nề nếp dạy học môn tiếng Anh 22
1.4.5. Quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học môn tiếng Anh 22
1.4.6. Quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả dạy học của giáo viên
tiếng Anh 23
1.4.7. Quản lý cơ sở vật chất, phương tiện phục vụ dạy học Tiếng Anh ở trường THCS 23
1.5. Một số yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng
Anh ở trường THCS 24
1.5.1. Bối cảnh chung 24
1.5.2. Người dạy 25
1.5.3. Người học 25
1.5.4. Sự quan tâm và tổ chức quản lý của nhà trường đối với bộ môn Tiếng Anh 25
Kết luận chương 1 27
Chƣơng 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN
TIẾNG ANH Ở TRƢỜNG THCS THÀNH PHỐ UÔNG BÍ TỈNH
QUẢNG NINH 28
2.1. Tổ chức khảo sát 28
2.1.1. Một số nét về Giáo dục THCS của thành phố Uông Bí 28
2.1.2. Tổ chức khảo sát 32
2.2. Thực trạng về hoạt động dạy học môn Tiếng Anh ở trường THCS

thành phố Uông Bí 33
2.2.1. Thực trạng hoạt động giảng dạy môn Tiếng Anh của giáo viên 33
2.2.2. Thực trạng hoạt động học tập môn Tiếng Anh của học sinh 39
2.2.3. Thực trạng cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học môn Tiếng Anh 43


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

2.3. Thực trạng về quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh ở trường
THCS thành phố Uông Bí 45
2.3.1. Thực trạng quản lý thực hiện chương trình, nội dung dạy học môn
Tiếng Anh của GV ở trường THCS thành phố Uông Bí 45
2.3.2. Quản lý nề nếp dạy học của giáo viên 49
2.3.3. Thực trạng quản lý đổi mới phương pháp dạy học môn Tiếng Anh
của GV ở trường THCS thành phố Uông Bí 50
2.3.4. Thực trạng bồi dưỡng giáo viên dạy học môn Tiếng Anh ở trường
THCS thành phố Uông Bí 52
2.3.5. Thực trạng quản lý hoạt động học tập môn Tiếng Anh của học sinh ở
trường THCS thành phố Uông Bí 54
2.3.6. Thực trạng quản lý đánh giá kết quả dạy học môn Tiếng Anh của GV
ở trường THCS thành phố Uông Bí 58
2.4. Đánh giá chung về thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng
Anh ở trường THCS ở thành phố Uông Bí 59
2.4.1. Những kết quả đã đạt được 59
2.4.2. Nguyên nhân của thực trạng 60
Kết luận chương 2 61
Chƣơng 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN
TIẾNG ANH Ở CÁC TRƢỜNG THCS THÀNH PHỐ UÔNG BÍ
TỈNH QUẢNG NINH 62
3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp 62

3.1.1. Nguyên tắc tính hệ thống 62
3.1.2. Nguyên tắc tính thực tiễn 62
3.1.3. Nguyên tắc tính hiệu quả 62
3.1.4. Nguyên tắc tính đồng bộ 63
3.2. Các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh ở các trường
THCS thành phố Uông Bí tỉnh Quảng Ninh 63


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

3.2.1. Giáo dục nâng cao nhận thức cho GV, HS và cha mẹ HS về tầm quan
trọng của Tiếng Anh 63
3.2.2. Chỉ đạo tổ chuyên môn, giáo viên phát triển chương trình dạy học
môn Tiếng Anh theo hướng tăng cường kĩ năng nghe, nói, đọc, viết 65
3.2.3. Chỉ đạo tổ chuyên môn hướng dẫn giáo viên đổi mới phương pháp dạy
học môn Tiếng Anh theo hướng tích cực hóa hoạt động của học sinh 69
3.2.4. Chỉ đạo tổ chuyên môn hướng dẫn giáo viên tổ chức hoạt động ngoại
khóa môn Tiếng Anh để rèn kĩ năng cơ bản cho học sinh 71
3.2.5. Nâng cao năng lực cho GV Tiếng Anh 73
3.2.6. Tăng cường kiểm tra đánh giá hoạt động dạy học môn Tiếng Anh 76
3.2.7. Phát triển môi trường dạy học Tiếng Anh 79
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp quản lý 82
3.4. Khảo sát tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý hoạt
động dạy học môn Tiếng Anh ở trường THCS thành phố Uông Bí
tỉnh Quảng Ninh 83
Tiểu kết chương 3 87
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 88
1. Kết luận 88
2. Khuyến nghị 89
TÀI LIỆU THAM KHẢO 91

PHỤ LỤC 93


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

DANH MỤC CÁC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT

BGD&ĐT : Bộ Giáo dục và đào tạo
CBQL&GV : Cán bộ quản lý và giáo viên
CBQL : Cán bộ quản lý
CNTT : Công nghệ thông tin
CSVC : Cơ sở vật chất
GD-ĐT : Giáo dục - Đào tạo
GV : Giáo viên
HD : Dạy học
HS : Học sinh
PPDH : Phương pháp dạy học
QL : Quản lý
THCS : Trung học cơ sở


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1: Quy mô mạng lưới trường, lớp, HS cấp THCS 28
Bảng 2.2: Kết quả 2 mặt giáo dục 5 năm qua 30
Bảng 2.3: Chất lượng học sinh giỏi THCS 5 năm qua 30
Bảng 2.4: Đội ngũ CBQL THCS 5 năm qua 31
Bảng 2.5: Đội ngũ GV THCS 5 năm qua 32

Bảng 2.6: Đội ngũ GV tiếng Anh trường THCS thành phố Uông Bí 33
Bảng 2.7: Trình độ đào tạo đội ngũ GV tiếng Anh trường THCS thành
phố Uông Bí 33
Bảng 2.8: Kết quả khảo sát thực trạng các hoạt động giảng dạy của GV 35
Bảng 2.9: Thực trạng giảng dạy 4 kỹ năng Tiếng Anh trên lớp theo
chương trình của GV 37
Bảng 2.10: Thực trạng sử dụng PPD-H và phương tiện dạy - học của GV 38
Bảng 2.11: Khảo sát động lực học học Tiếng Anh 39
Bảng 2.12: Kết quả khảo sát thực trạng về phương pháp học tập của HS 40
Bảng 2.13: Khảo sát ý kiến của HS về hoạt động tự học môn Tiếng Anh 42
Bảng 2.14: Thực trạng cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy - học môn tiếng
Anh trường THCS thành phố Uông Bí 43
Bảng 2.15: Thực trạng QL thực hiện chương trình giảng dạy của GV 46
Bảng 2.16: Thực trạng quản lý nội dung dạy học môn tiếng Anh 47
Bảng 2.17: Thực trạng quản lý nề nếp dạy học của giáo viên 49
Bảng 2.18. Ý kiến đánh giá của giáo viên về công tác quản lý đổi mới phương
pháp dạy học môn tiếng Anh của các trường THCS thành phố
Uông Bí 51
Bảng 2.19: Thực trạng bồi dưỡng nâng cao chuyên môn nghiệp vụ cho GV 53
Bảng 2.20: Thực trạng QL hoạt động học môn Tiếng Anh trên lớp của HS 55
Bảng 2.21: Thực trạng quản lý hoạt động tự học môn Tiếng Anh 56
Bảng 2.22: Thực trạng quản lý công tác kiểm tra đánh giá kết quả dạy học
của GV 58
Bảng 3.1: Mức độ khả thi của các biện pháp quản lý hoạt động dạy - học môn
Tiếng Anh ở trường THCS thành phố Uông Bí tỉnh Quảng Ninh 84
Bảng 3.2: Mức độ cần thiết của các biện pháp quản lý hoạt động dạy-học môn
Tiếng Anh ở trường THCS thành phố Uông Bí tỉnh Quảng Ninh 85

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

DANH MỤC BIỂU ĐỒ

Biểu đồ 3.1: So sánh tương quan mức độ cần thiết và tính khả thi của
các biện pháp đề xuất 86

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Bước sang thế kỷ XXI, Việt Nam trở thành thành viên thứ 150 của tổ
chức thương mại thế giới, đánh dấu một bước phát triển mới trên con đường
hội nhập quốc tế theo xu hướng toàn cầu hoá. Vi
trong thời đại bùng nổ công nghệ thông tin.Trong bối cảnh đó yếu tố con người
- nguồn nhân lực chất lượng cao là yếu tố quyết định để phát triển kinh tế.
Tiếng Anh đã có một vai trò, vị trí mới về chất. Nó thực sự trở thành công cụ
giao tiếp cần thiết, phương tiện thông tin nhạy bén và phong phú. Tiếng Anh
được nâng lên như vai trò của một năng lực phẩm chất cần thiết về nhân cách
của con người Việt Nam hiện đại. Ngoại ngữ nói chung và Tiếng Anh nói riêng
có vai trò và vị trí quan trọng trong sự nghiệp giáo dục đào tạo và trong sự phát
triển của đất nước.
Từ nhu cầu phát triển nhân lực của xã hội theo xu thế hội nhập, nâng cao
chất lượng dạy học nói chung và dạy học môn Tiếng Anh nói riêng là nhiệm vụ
cơ bản và thường xuyên của các nhà trường vì đây chính là điều kiện để nhà
trường tồn tại và phát triển. Xã hội đặt hàng cho ngành giáo dục nguồn nhân
lực có khả năng sử dụng được Tiếng Anh thành thạo trong công việc cũng như
tiếp cận khoa học công nghệ tiên tiến của thế giới. Môn Tiếng Anh ở trường
phổ thông cung cấp cho học sinh một công cụ giao tiếp mới để tiếp thu những
tri thức khoa học, kỹ thuật tiên tiến, tìm hiểu các nền văn hoá đa dạng và phong
phú trên thế giới, dễ dàng hội nhập với cộng đồng quốc tế. Môn Tiếng Anh góp
phần hình thành và phát triển nhân cách của học sinh, giúp cho việc thực hiện

mục tiêu giáo dục toàn diện ở trường phổ thông. Chính vì vậy quản lý tốt hoạt
động dạy học môn Tiếng Anh có ý nghĩa rất quan trọng đối việc nâng cao chất
lượng giảng dạy trong nhà trường.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

Hiện nay vấn đề chất lượng dạy học môn Tiếng Anh ở các trường THCS
nói chung và trường THCS thành phố Uông Bí tỉnh Quảng Ninh nói riêng tuy
đã được quan tâm nhưng chưa thực sự đáp ứng được mục tiêu của ngành đề ra.
Trong các kì thi cuối năm, cuối cấp trong 3 năm gần đây tỉ lệ học sinh đạt trên
trung bình môn Tiếng Anh của trường các THCS thấp nhất so với các môn
khác. Biểu hiện của học sinh yếu kém về môn Tiếng Anh phổ biến nhất là vốn
từ nghèo nàn, không nắm vững ngữ pháp, phát âm không chuẩn, kĩ năng tạo lập
văn bản chưa đạt yêu cầu và yếu nhất là kĩ năng nghe. Có nhiều nguyên nhân
dẫn đến thực trạng này: Việc quản lý các hoạt động dạy học môn Tiếng Anh
còn mang nặng tính hình thức và chưa đồng bộ về các giải pháp; việc đầu tư và
khai thác trang thiết bị hiện đại phục vụ giảng dạy còn hạn chế; tầm quan trọng
của môn Tiếng Anh trong tương quan với các môn học khác chưa được nhà
trường quan tâm đúng mức.
Xuất pháp từ những lý do trên đây tôi đã lựa chọn đề tài: “Quản lý hoạt
động dạy học môn Tiếng Anh ở trường THCS thành phố Uông Bí tỉnh
Quảng Ninh” với mong muốn sẽ góp phần làm sáng tỏ về phương diện lý luận
trong khoa học quản lý các hoạt động giáo dục trong nhà trường THCS nói
chung và hoạt động dạy học môn Tiếng Anh nói riêng.
2. Mục đích nghiên cứu
Đề tài nghiên cứu đề xuất các biện pháp quản lý của Hiệu trưởng đối với
hoạt động dạy học môn Tiếng Anh ở trường THCS thành phố Uông Bí tỉnh
Quảng Ninh.
3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu: Hoạt động dạy học môn Tiếng Anh ở trường THCS

3.2. Đối tượng nghiên cứu: Các biện pháp quản lý của Hiệu trưởng đối với hoạt
động dạy học môn Tiếng Anh ở trường THCS thành phố Uông Bí tỉnh Quảng Ninh.
4. Nhiệm vụ nghiên cứu
4.1. Hệ thống hoá cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh
ở trường THCS

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

4.2. Khảo sát, phân tích và đánh giá thực trạng quản lí hoạt động dạy học
môn Tiếng Anh ở trường THCS thành phố Uông Bí tỉnh Quảng Ninh
4.3. Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh ở
trường THCS thành phố Uông Bí tỉnh Quảng Ninh
5. Giả thuyết nghiên cứu
Hoạt động dạy học môn Tiếng Anh ở trường THCS thành phố Uông Bí
tỉnh Quảng Ninh còn có những hạn chế. Nếu thực hiện các biện pháp quản lý
một cách khoa học, đồng bộ dựa trên những luận cứ lý thuyết và thực tế xác
đáng thì chất lượng dạy học môn Tiếng Anh sẽ từng bước được nâng cao, đáp
ứng được mục tiêu đào tạo của các nhà trường trong giai đoạn hiện nay.
6. Phạm vi nghiên cứu
Đề tài tập trung nghiên cứu các biện pháp quản lý của Hiệu trưởng trường
THCS đối với hoạt động dạy học môn Tiếng Anh ở trường THCS thành phố
Uông Bí tỉnh Quảng Ninh theo nội dung, chương trình sách giáo khoa THCS.
7. Phƣơng pháp nghiên cứu
Để giải quyết các nhiệm vụ nghiên cứu tác giả sử dụng phối hợp các
phương pháp nghiên cứu sau:
7.1. Nhóm các phương pháp nghiên cứu lí luận
- Phương pháp phân tích và tổng hợp lí luận.
- Phương pháp hệ thống hoá lí thuyết.
7.2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi.

- Phương pháp phỏng vấn.
- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm quản lí giáo dục.
- Phương pháp hỏi ý kiến các chuyên gia.
7.3. Nhóm các phương pháp bổ trợ
Dùng các thuật toán, thống kê để sử lý kết quả nghiên cứu và hệ thống
hóa kết quả nghiên cứu.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

8. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, tài liệu tham khảo và phụ
lục, luận văn được trình bày trong 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh ở
trường trung học cơ sở.
Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh ở
trường trường trung học cơ sở thành phố Uông Bí tỉnh Quảng Ninh.
Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh ở trường
trường trung học cơ sở thành phố Uông Bí tỉnh Quảng Ninh.









Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

Chƣơng 1

CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG DẠY - HỌC
MÔN TIẾNG ANH Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
1.1. Vài nét về lịch sử nghiên cứu vấn đề
Hiện nay với sự phát triển mạnh mẽ của xu hướng toàn cầu hoá thì vai
trò của Tiếng Anh ngày càng được khẳng định. Trong bậc học THCS, việc dạy
và học môn Tiếng Anh như thế nào nhằm đảm bảo mục tiêu hội nhập quốc tế
đã được đề cập đến trong quá trình thực hiện đổi mới chương trình, sách giáo
khoa từ năm học 2002 - 2003. Bộ giáo dục đã ban hành nhiều văn bản và tài
liệu hướng dẫn, tổ chức các hội thảo ở nhiều cấp độ về đảm bảo chất lượng
môn ngoại ngữ trong nhà trường THCS, nâng cao hiệu quả dạy học môn Tiếng
Anh, đổi mới phương pháp giảng dạy
Vấn đề kinh nghiệm dạy học ngoại ngữ ở một số nước trên thế giới và
trong khu vực trong đó có công tác quản lý đã được đề cập đến khá chi tiết
trong “Đề án dạy và học ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân giai đoạn
2008-2020”. Hà Nội, 2008. Có thể kể đến một số công trình tiêu biểu như:
“Teaching English Cambridge University Press, 1995” của Adrian Doff;
“Những vấn đề cơ bản về dạy học ngoại ngữ”, Nxb ĐHQG Hà Nội, 2005.
Ở Việt nam, có nhiều công trình nghiên cứu về vai trò của công tác quản
lý nhằm nâng cao chất lượng dạy học trong nhà trường THCS. Tiếng Anh
không đứng tách rời các môn học khác nên phần lớn các biện pháp quản lý dạy
học nói chung đều có thể áp dụng được khi nghiên cứu biện pháp quản lý hoạt
động dạy - học môn Tiếng Anh. Có thể đề cập đến các công trình nghiên cứu
sau: Nguyễn Quốc Chí - Nguyễn Thị Mỹ Lộc. Đại cương khoa học quản lý, 2010;
Trần Khánh Đức, Quản lý và kiểm định chất lượng đào tạo nhân lực theo ISO
& TQM, 2004; Đặng Quốc bảo. Những vấn đề về lãnh đạo - quản lý và sự vận
dụng vào điều hành nhà trường, 2010
Nhiều đề tài luận văn thạc sỹ quản lý giáo dục đã nghiên cứu về các biện
pháp quản lý hoạt động dạy- học trong nhà trường THCS. Liên quan trực tiếp

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

đến đề tài tác giả đang nghiên cứu có một số công trình sau đây: Tuyển tập các
bài báo khoa học Những vấn đề cơ bản về dạy học ngoại ngữ, 1995-2005;
Nguyễn Thị Thu Phương. Các biện pháp quản lý quá trình đổi mới phương
pháp dạy học Tiếng Anh tại các trường trung học phổ thông thành phố Hà Nội,
Luận văn thạc sỹ quản lý giáo dục, 2007; Lê Vũ Huy. Biện pháp quản lý nâng
cao chất lượng dạy học môn Tiếng Anh ở các trường trung học phổ thông
huyện Bắc Sơn tỉnh Lạng Sơn, Luận Văn thạc sỹ quản lý giáo dục, 2010; Các
biện pháp quản lý hoạt động dạy học cấp Trung học cơ sở ở huyện Giao Thuỷ
tỉnh Nam Định đáp ứng nhu cầu đổi mới giáo dục trong giai đoạn hiện nay”
của tác giả Phùng Văn Hà, năm 2008.
Các công trình nghiên cứu trên đây đều đã đạt được những thành tựu nhất
định về lý luận cũng như thực tiễn. Tuy nhiên việc áp kết quả nghiên cứu sẽ
còn phụ thuộc phần lớn vào điều kiện thực tế của các nhà trường. Cho đến nay
việc nghiên cứu các biện pháp quản lý hoạt động dạy- học môn Tiếng Anh ở
trường THCS thành phố Uông Bí tỉnh Quảng Ninh chưa có ai thực hiện. Khi
tác giả lựa chọn và tiến hành nghiên cứu đề tài này sẽ kế thừa những kết quả
các công trình nghiên cứu đã đề cập tới và tiếp tục đề xuất một số giải pháp khả
thi mới để quản lý hoạt động dạy - học môn Tiếng Anh tại trường THCS thành
phố Uông Bí tỉnh Quảng Ninh.
1.2. Các khái niệm cơ bản của vấn đề nghiên cứu
1.2.1. Hoạt động dạy học và dạy học môn tiếng Anh
Hoạt động dạy - học bao gồm hai hoạt động thống nhất biên chứng, hoạt
động dạy của GV và hoạt động học của HS.
“Dạy học là một chức năng xã hội, nhằm truyền đạt và lĩnh hội kiến
thức, kinh nghiệm xã hội đã tích lũy được, nhằm biến kiến thức, kinh nghiệm xã
hội thành phẩm chất và năng lực cá nhân”[14, tr.18].
Theo tác giả Phạm Viết Vượng “Nói đến dạy học là nói đến hoạt động
dạy và học của thầy và trò trong nhà trường, với mục tiêu là giúp học sinh nắm
vững hệ thống kiến thức khoa học, hình thành hệ thống kỹ năng, kỹ xảo và thái

độ tích cực đối với học tập và cuộc sống” [18, tr.110].

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

Theo chúng tôi hoạt động dạy học là hoạt động cơ bản và chủ yếu trong
trường học,trong đó dưới vai trò chủ đạo của người dạy(tổ chức, hướng dẫn,
điều khiển) nhằm giúp người học tự giác, tích cực, tự tổ chức, tự nhận thức
nhằm thực hiện có hiệu quả mục tiêu, nhiệm vụ dạy học đề ra.
Hoạt động dạy học tiếng Anh là hoạt động dạy học trong đó dưới vai trò
chủ đạo của giáo viên tiếng Anh nhằm giúp học sinh tự giác, tích cực, tự tổ
chức, tự học nhằm hình thành kiến thức, kĩ năng nghe, nói, đọc, viết bằng tiếng
Anh và có thái độ tích cực sử dụng tiếng Anh trong học tập, giao tiếp.
1.2.2. Quản lý hoạt động dạy học tiếng Anh
Quản lý hoạt động dạy học là một nội dung cơ bản và chủ yếu trong quản lý
trường học.
Quản lý hoạt động dạy học là những tác động có mục đích, hợp quy luật
của chủ thể quản lý nhà trường tới quá trình dạy học nhằm vận hành quá trình dạy
học đạt được mục đích, nhiệm vụ đề ra.
Quản lý hoạt động dạy học bao gồm: Quản lý việc thực hiện mục tiêu, nội
dung chương trình dạy học, quản lý giáo viên, quản lý hoạt động của học sinh,
quản lý việc thực hiện phương pháp, hình thức tổ chức dạy học, nề nếp dạy học,
kiểm tra, đánh giá kết quả dạy học,
Quản lý hoạt động dạy học tiếng Anh ở trường THCS là những tác động có
mục đích, hợp quy luật khách quan của hiệu trưởng nhằm điều khiển quá trình dạy
học tiếng Anh của giáo viên và học sinh thực hiện có hiệu quả các mục tiêu dạy
học tiếng Anh đề ra đó là hình thành ở học sinh kiến thức, kĩ năng nghe, nói, đọc
viết bằng tiếng Anh và có thái độ tích cực sử dụng tiếng Anh trong học tập,
giao tiếp.
Quản lý dạy học tiếng Anh có một số đặc điểm sau:
Mang tính hành chính và tính sư phạm

Là những tác động của chủ thể quản lý nhưng phải tuân theo quy luật khách
quan của quá trình dạy học tiếng Anh.
Quản lý hoạt động dạy học tiếng Anh phụ thuộc vào môi trường dạy học
tiếng Anh và môi trường sử dụng tiếng Anh tại địa phương.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

1.3. Những vấn đề cơ bản về hoạt động dạy học Tiếng Anh ở trƣờng THCS
1.3.1. Đặc điểm, bản chất của hoạt động dạy học Tiếng Anh trong nhà
trường THCS
1.3.1.1. Đặc điểm
Ngôn ngữ, với tư cách là phương tiện giao tiếp của con người, là sự
thống nhất chặt chẽ giữa ngôn ngữ (language) và lời nói (speech). Ngôn ngữ và
lời nói là hai mặt của một hiện tượng, trong đó ngôn ngữ chỉ một hiện thực
khách quan và có tính chung toàn xã hội; còn lời nói là sự vận dụng ngôn ngữ
chung của mỗi cá nhân vào các tình huống giao tiếp cụ thể do đó nó mang tính
chất cá thể. Ngôn ngữ và lời nói hợp thành một thể thống nhất biện chứng giữa
cái chung và cái riêng.
Ngôn ngữ là một hệ thống gồm ngữ âm, từ vựng, ngữ pháp và luôn mang
tính chất tĩnh và ổn định; lời nói là sự kết hợp các nội dung ngôn ngữ trong
hoạt động giao tiếp như nghe, nói, đọc, viết và mang tính chất động và biến đổi
thường xuyên tùy theo từng tình huống giao tiếp cụ thể.
Ngôn ngữ và nền văn hóa của cộng đồng nói ngôn ngữ đó luôn có mối
quan hệ biện chứng với nhau. Ngôn ngữ vừa là phương tiện biểu đạt vừa là
phương tiện tàng trữ những giá trị văn hóa của dân tộc sản sinh ra ngôn ngữ ấy.
Điều này có nghĩa là dạy và học ngoại ngữ phải nhằm đạt hai mục đích: trang
bị cho HS một công cụ giao tiếp mới đồng thời thông qua việc sử dụng công cụ
giao tiếp đó HS tiếp thu những giá trị văn hóa của các dân tộc sử dụng ngôn
ngữ đang học bao gồm những hiểu biết về đất nước, con người, phong tục, tập
quán, khoa học, kĩ thuật,…

Nói cách khác, dạy và học ngoại ngữ phải mang mục đích kép là vừa
hình thành và phát triển một công cụ giao tiếp mới vừa thông qua đó để tiếp thu
những giá trị văn hóa của dân tộc có ngôn ngữ đang học. Trong hai mục đích
đó thì mục đích thứ nhất vừa là mục đích dạy và học ngoại ngữ vừa là cách
thức hay con đường nhằm đạt được mục đích lâu dài hơn là mục đích thứ hai.
Điều này giúp cho quá trình dạy và HS động hơn, hấp dẫn hơn, dễ dàng hơn và
do vậy kết quả dạy và học sẽ nhanh hơn và bền vững hơn.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

Mục tiêu D-H ngoại ngữ là người học có thể phát triển khả năng hiểu và
sử dụng ngôn ngữ được học. Kỹ năng sử dụng ngôn ngữ được chia làm 2 loại:
kỹ năng thu nhận gồm kỹ nghe, đọc và kỹ năng tái tạo bao gồm kỹ năng nói,
viết. Người dạy cần phải phân biệt yêu cầu của từng kỹ năng để có PP dạy thích
hợp và người học có PP học tương ứng.
1.3.1.2. Bản chất
Các nhà ngôn ngữ học thừa nhận rằng ngôn ngữ là một trong những
phương tiện hay công cụ giao tiếp quan trọng nhất của con người và bản chất
của ngôn ngữ là thực hiện chức năng giao tiếp. Hiện nay trên thế giới có nhiều
ngôn ngữ khác nhau đang cùng tồn tại. Mặc dù mỗi ngôn ngữ có những đặc
điểm riêng về âm thanh, chữ viết, hình thức bên ngoài hay cấu trúc bên trong
song tất cả các ngôn ngữ đều có chung một bản chất là làm công cụ giao tiếp
cho dù ngôn ngữ đó có ít hay nhiều người sử dụng.
Dạy và học ngoại ngữ thực chất là dạy HS cách sử dụng một ngôn ngữ
mới ngoài tiếng mẹ đẻ làm công cụ giao tiếp. Bản chất của công cụ giao tiếp
được thể hiện trong dạy và học ngoại ngữ qua những yếu tố:
+ Mục đích dạy và học ngoại ngữ là hình thành và phát triển một ngôn
ngữ mới như một công cụ giao tiếp.
+ Nội dung là dạy và học một công cụ giao tiếp bằng tiếng nước ngoài.
+ PP dạy và học là giúp HS chiếm lĩnh một công cụ giao tiếp mới.

+ Kiểm tra, đánh giá kết quả học tập là xem xét, đánh giá khả năng sử
dụng ngoại ngữ như một công cụ giao tiếp.
1.3.2. Mục tiêu, nội dung, chương trình và phương pháp, hình thức tổ chức
dạy học Tiếng Anh ở trường THCS
1.3.2.1. Mục tiêu, nội dung dạy học Tiếng Anh ở trường THCS
i. Mục tiêu dạy học Tiếng Anh ở trường THCS
Mục tiêu dạy và học Tiếng Anh ở trường THCS là giúp HS sử dụng
được Tiếng Anh như một công cụ giao tiếp ở mức độ phổ thông thông qua việc

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

hình thành các kĩ năng giao tiếp: nghe, nói, đọc, viết trên cơ sở nắm vững hệ
thống ngôn ngữ Tiếng Anh cơ bản qua đó tìm kiếm, thu nhập thông tin nhằm
nâng cao trình độ văn hóa chung, bồi dưỡng phẩm chất đạo đức và phát triển tư
duy. Dạy và học Tiếng Anh ở trường THCS giúp HS:
+ Sử dụng Tiếng Anh như một công cụ giao tiếp ở mức độ cơ bản dưới
các dạng nghe, nói, đọc, viết.
+ Có kiến thức cơ bản, tương đối hệ thống và hoàn chỉnh về ngôn ngữ
Tiếng Anh, phù hợp với trình độ, đặc điểm tâm lí lứa tuổi.
+ Có hiểu biết khái quát về đất nước, con người và nền văn hóa của một
số nước nói Tiếng Anh, từ đó có tình cảm và thái độ tốt đẹp đối với đất nước,
con người, nền văn hóa và ngôn ngữ của các nước nói Tiếng Anh; biết tự hào,
yêu quí và tôn trọng nền văn hóa và ngôn ngữ dân tộc mình.
+ Cùng với các môn học và hoạt động giáo dục khác, bồi dưỡng phẩm
chất đạo đức, phát triển tư duy và hình thành phương pháp học tập mới.
Mục tiêu chung của D-H ngoại ngữ là: “Thực hiện đổi mới toàn diện việc
dạy - học ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân nhằm đảm bảo đến năm
2015 nâng cao rõ rệt trình độ ngoại ngữ của một số đối tượng ưu tiên, đồng
thời triển khai chương trình dạy - học ngoại ngữ đối với các cấp học và trình
độ đào tạo, tạo điều kiện để đến năm 2020 tăng đáng kể tỷ lệ thanh thiếu niên

Việt Nam có đủ năng lực sử dụng ngoại ngữ một cách độc lập và tự tin trong
giao tiếp, học tập và làm việc trong môi trường đa ngôn ngữ, đa văn hóa phù
hợp với xu thế hội nhập quốc tế, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại
hóa đất nước” [3,Tr.8].
ii. Nội dung dạy học Tiếng Anh ở trường THCS
Trước đây sách giáo khoa của HS được coi là nguồn duy nhất chứa đựng
nội dung dạy và học Tiếng Anh,là phương tiện tiềm ẩn chứa đựng các phương
pháp dạy của GV và phương pháp học của HS. Sách giáo khoa cũng là nền tảng
của việc kiểm tra, đánh giá kết quả học tập. Quan điểm dạy mới cho rằng toàn

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

bộ hoạt động dạy và học trong nhà trường được thể hiện qua chương trình môn
học là tổ hợp các kinh nghiệm và hoạt động được tổ chức trong một môi trường
sư phạm nhất định nhằm hình thành và phát triển ở HS những năng lực trí tuệ
đạo đức và thẩm mỹ cần thiết cho HS.
Chương trình Tiếng Anh ở trường THCS được biên soạn theo 6 chủ đề,
được lặp lại và có mở rộng từ lớp 6 đến lớp 9. Hệ thống chủ đề và chủ điểm là
cơ sở hình thành và phát triển các khả năng ngôn ngữ như ngữ âm, từ vựng và
ngữ pháp. Nội dung của các chủ đề bao gồm hệ thống những tri thức cơ bản về
tiếng Anh, hệ thống các kĩ năng nghe, nói, đọc, viết, hệ thống các chuẩn mực
về văn hóa, giao tiếp của người sử dụng tiếng Anh nói riêng và của nước Anh
nói chung.
1.3.2.2. Chương trình dạy học tiếng Anh ở trường THCS
i. Chương trình dạy học tiếng Anh lớp 6
Tiếng Anh 6 là cuốn sác đầu tiên của bộ sách dạy tiếng Anh 4 năm dùng
cho các trường THCS. Nội dung sách bao gồm các chủ điểm gần gũi với cuộc
sống, sát với mục đích, nhu cầu và hứng thú của các em.
Tiếng Anh 6 nhằm giúp các em bước đầu làm quen với tiếng Anh đồng
thời giúp các em luyện tập để có thể nghe, nói, đọc, viết được tiếng Anh ở mức

độ đơn giản thông qua các bài học phong phú và sinh động.
Tiếng Anh 6 gồm 16 đơn vị bài học (unit). Mỗi đơn vị gồm 2 đến 3 phần
(section) A, B, hoặc C tương ứng với các chủ đề có liên quan chặt chẽ với
nhau. Mỗi phần được học từ 1 đến 2 tiết học 45 phút.
Cuối cuốn sách là phần tóm tắt ngữ pháp (Grammar) và bảng từ vựng
(Glossary) cho cả năm học.
Đi kèm với cuốn sách này là một băng ghi âm gồm tất cả những bài đối
thoại và các bài luyện kĩ năng nghe do người bản ngữ đọc.
ii. Chương trình dạy học tiếng Anh lớp 7
Tiếng Anh 7 là cuốn sách thứ hai trong chương trình tiếng Anh gồm 4
cuốn dành cho học sinh THCS. Cuốn sách dành cho các em học sinh lớp 7 đã

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

học xong cuốn sách tiếng Anh 6 hay các chương trình tương đương khác. Nôi
dung sách bao gồm các chủ điểm gần gũi với cuộc sống, sát thực với mục đích,
nhu cầu và sở thích của các em.
Tiếng Anh 7 nhằm giúp các em tiếp tục làm quen với tiếng Anh, đồng
thời giúp các em luyện tập để có thể nghe, nói, đọc, viết được tiếng Anh ở mức
độ đơn giản thông qua các nội dung bài học đa dạng.
Tiếng Anh 7 gồm 16 đơn vị bài học (Unit). Mỗi đơn vị gồm 2 phần
(Section) A và B. Mỗi phần tương ứng với một nội dung có liên quan với chủ
đề chung của đơn vị bài học.
Cuối cuốn sách là phần tóm tắt ngữ pháp (Grammar) và bảng từ vựng
(Glossary) cho cả năm học.
Đi kèm với cuốn sách này gồm 2 băng ghi âm: Một băng dùng trên lớp,
gồm tất cả các nội dung bài đối thoại và bài tập nghe do người bản xứ đọc, một
băng bổ trợ gồm các nội dung bài khóa có trong sách dành cho học sinh tự rèn
luyện thêm về nghe và phát âm, một cuốn sách bài tập cho các em thực hành và
củng cố.

iii. Chương trình dạy học tiếng Anh lớp 8
Tiếng Anh 8 dành cho các em học sinh THCS, đã học qua 2 cuốn sách
cùng bộ: tiếng Anh 6 và tiếng Anh 7 hay các chương trình tương đương khác.
Tiếng Anh 8 nhằm tiếp tục nâng cao trình độ tiếng Anh của các em bằng
cách phối hợp rèn luyện các kĩ năng nghe, nói, đọc, viết ở mức độ cao hơn,
thông qua các bài học có nội dung phong phú, sinh động.
Tiếng Anh 8 gồm 16 đơn vị bài học (unit) cho khoảng 90 tiết học trên
lớp. Mỗi đơn vị bài học bao gồm các mục sau:
1. Getting started nhằm khai thác vốn từ vựng, cấu trúc và kiến thức có
sẵn của học sinh liên quan đến nội dung chủ điểm bài học, là bước gây hứng
thú, chuẩn bị cho bài học mới.
2. Listen and read là một bài hội thoại nhằm giới thiệu nội dung chủ
điểm, ngữ pháp, từ vựng hoặc các chức năng giao tiếp trong đời sống hàng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

ngày. ở phần này sẽ có các câu hỏi hoặc các bài tập nhằm kiểm tra mức độ hiểu
bài hội thoại, đồng thời giúp các em chú ý vào những nội dung thông tin và ngữ
liệu chính của bài.
3. Speak là phần luyện nói, giúp các em tập sử dụng các cấu trúc và từ
vựng để thực hiện các mục đích giao tiếp khác nhau có liên quan đến nội dung
chủ đề bài học.
4. Listen là bài luyện nghe hiểu có liên quan đến chủ đề bài học, một mặt
nhằm củng cố các cấu trúc, từ vựng đã học, mặt khác nhằm bước đầu giúp các em
rèn kĩ năng nghe hiểu để lấy thông tin, phục vụ cho các mục đích trong đời sống.
5. Read là bài đọc hiểu, nhằm mở rộng nội dung chủ điểm, mở rộng cấu
trúc, từ vựng, đồng thời phát triển kĩ năng đọc hiểu cho các em.
6. Write là bài tập viết giúp các em củng cố lại những ngữ liệu đã học,
đồng thời giúp các em học cách diễn đạt các nội dung giao tiếp qua ngôn ngữ
viết và làm quen với một số thể loại viết đơn giản phục vụ cho các mục đích

giao tiếp hàng ngày như viết thư, viết bưu thiếp, giấy mời
7. Language focus là những bài tập ngữ pháp giúp các em luyện tập củng
cố và hệ thống lại các cấu trúc trọng tâm của bài.
Cuối sách là bản từ vựng.
Đi kèm cuốn sách này có hai băng ghi âm do người bản ngữ đọc: một
băng dùng trên lớp, gồm nội dung các bài hội thoại và các bài luyện nghe hiểu,
một băng bổ trợ gồm nội dung các bài khóa trong sách để các em có thể luyện
thêm về nghe, phát âm, một cuốn sách bài tập để các em luyện tập sử dụng ngữ
liệu và củng cố bài.
iv. Chương trình dạy học tiếng Anh lớp 9
Tiếng Anh 9 dành cho các em học sinh lớp 9, cấp THCS đã học qua các
cuốn sách cùng bộ: Tiếng Anh 6,Tiếng Anh 7,Tiếng Anh 8, hoặc các chương
trình khác có trình độ tương đương.
Tiếng Anh 9 nhằm tiếp tục nâng cao trình độ tiếng Anh của các em bằng
cách phối hợp rèn luyện các kĩ năng nghe, nói, đọc, viết ở mức độ cao hơn,
thông qua các bài học có nội dung phong phú, sinh động.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

Tiếng Anh 9 gồm 10 đơn vị bài học(unit) cho khoảng 60 tiết học trên
lớp. Mỗi đơn vị bài học gồm các mục sau:
1. Getting started: nhằm khai thác vốn từ vựng, cấu trúc và kiến thức có
sẵn của học sinh liên quan đến nội dung chủ điểm bài học, là bước gây hứng
thú, chuẩn bị cho bài học mới.
2.Listen and read: là một bài khóa nhằm giới thiệu nội dung chủ điểm,
ngữ pháp, từ vựng hoặc các chức năng giao tiếp trong đời sống hàng ngày.
Phần này sẽ có các câu hỏi hoặc các yêu cầu bài tập kiểm tra mức độ hiểu bài
đồng thời giúp các em chú ý vào những nội dung thông tin và ngữ liệu chính
của bài.
3. Speak là phần luyện nói giúp các em tập sử dụng các cấu trúc và từ

vựng để thực hiện các mục đích giao tiếp khác nhau có liên quan đến nội dung
chủ điểm bài học.
4. Listen là bài luyện nghe hiểu có liên quan đến chủ đề bài học, một mặt
nhằm củng cố các cấu trúc, từ vựng đã học, mặt khác nhằm bước đầu giúp các
em rèn luyện kĩ năng nghe hiểu để lấy thông tin, phục vụ cho các mục đích
trong đời sống.
5. Read là bài đọc hiểu, nhằm tái tạo và mở rộng nội dung chủ điểm, mở
rộng cấu trúc, từ vựng, đồng thời mở rộng kĩ năng đọc hiểu cho các em.
6. Write là bài tập viết giúp các em củng cố lại những ngữ liệu đã học,
đồng thời giúp các em học cách diễn đạt các nội dung giao tiếp qua ngôn ngữ
viết và làm quen với một số thể loại viết đơn giản phục vụ cho các mục đích
giao tiếp hàng ngày.
7. Language focus là những bài tập ngữ pháp giúp các em luyện tập,
củng cố và hệ thống lại cấc cấu trúc trọng tâm của bài.
Cuối sách là bản tóm tắt ngữ pháp và bảng từ vựng.
Đi kèm cuốn sách này có băng ghi âm do người bản ngữ đọc, gồm nội
dung các bài luyện nghe hiểu và các bài khóa trong sách để các em có thể luyện
thêm về nghe, phát âm, một cuốn sách bài tập để các em luyện tập sử dụng ngữ
liệu và củng cố bài.