thuyết trinh sinh học - dòng tự thụ phấn-dòng đồng huyết-hiện tượng thoái hóa giống

Gv: Nguyễn Hoàng Quí

7 – 8 §
I. Dòng tự thụ phấn – Dòng đồng huyết – Hiện
tượng thoái hóa
II. Lai khác dòng – Ưu thế lai
III. Lai kinh tế - Lai cải tiến giống.
IV. Lai khác thứ - Tạo giống mới
V. Lai xa
VI. Lai tế bào

I.
I.
Dòng tự thụ phấn – Dòng đồng huyết – Hiện
Dòng tự thụ phấn – Dòng đồng huyết – Hiện
tượng thoái hóa:
tượng thoái hóa:
1. Hiện tượng thoái hóa:
2. Nguyên nhân thoái hóa:
3. Vai trò của pp tự thụ phấn bắt buộc và giao
phối cận huyết:

I.
I.
Dòng tự thụ phấn – Dòng đồng
Dòng tự thụ phấn – Dòng đồng
huyết – Hiện tượng thoái hóa:
huyết – Hiện tượng thoái hóa:

Hoa lưỡng tính:

1. Hiện tượng thoái hóa:
 Ở thực vật:

Hoa đực
Hoa cái



Hoa đơn tính trên cùng 1 cơ thể
Hoa đơn tính trên cùng 1 cơ thể

I.
I.


Dòng tự thụ phấn – Dòng đồng huyết –
Dòng tự thụ phấn – Dòng đồng huyết –
Hiện tượng thoái hóa:
Hiện tượng thoái hóa:

Giao tử đực và giao tử cái
tham gia thụ tinh:

là của cùng một hoa lưỡng
tính.

hay từ những hoa đơn tính
cùng cây.
Tự thụ phấn
Ví dụ:

+ Hoa lưỡng tính: hoa
Bưởi, hoa Cam
+ Hoa đơn tính trên cùng
một cơ thể: hoa Ngô…
- Cây ngô là cây thích
nghi cao độ với lối giao
phấn nhờ gió

 Tự thụ phấn / giao phấn khác nhau ở điểm cơ bản nào ?
 Tự thụ phấn: hạt phấn ở hoa của một cây thụ phấn
ngay cho hoa của cây đó.
 Giao phấn: hạt phấn ở hoa của cây này thụ phấn
cho hoa của cây khác.

1. Hiện tượng thoái hóa:
I.
I.
Dòng tự thụ phấn – Dòng đồng huyết
Dòng tự thụ phấn – Dòng đồng huyết
– Hiện tượng thoái hóa:
– Hiện tượng thoái hóa:
2,93m
2,46m
2,34 m
Tự
thụ
phấn
qua
15
thế

hệ
Tự
thụ
phấn
qua
30
thế
hệ
Ns: 47,6 tạ/ha
Ns: 24,1 tạ/ha Ns: 15,2 tạ/ha

Năng suất giảm, nhiều cây bị chết
+ Đối với cây giao phấn:
Khi tiến hành tự thụ phấn bắt buộc
qua các thế hệ thì con cháu:
Có sức sống kém dần
Sinh trưởng và phát triển chậm
Sức chống chịu kém
Bộc lộ các tính trạng xấu,
1. Hiện tượng thoái hóa:
I.
I.
Dòng tự thụ phấn – Dòng đồng huyết
Dòng tự thụ phấn – Dòng đồng huyết
– Hiện tượng thoái hóa:
– Hiện tượng thoái hóa:
 Hiện tượng thoái hóa do
tự thụ phấn ở cây giao phấn
biểu hiện như thế nào ?
 Ở thực vật:

 Giao phối gần
(Giao phối cận huyết)

Ở động vật:

Giao phối giữa những cơ thể cùng chung bố mẹ

hoặc giữa bố mẹ và con cái của chúng.

 Giao phối gần gây ra những hậu quả gì ?

Sức sống giảm,
Đối với vật nuôi:
Khi giao phối cận huyết
Xuất hiện các quái thai
dị hình.
Sức đẻ giảm.
1. Hiện tượng thoái hóa:
I.
I.
Dòng tự thụ phấn – Dòng đồng huyết
Dòng tự thụ phấn – Dòng đồng huyết
– Hiện tượng thoái hóa:
– Hiện tượng thoái hóa:

Ở động vật:
 Sự thoái hóa do
giao phối gần ở
động vật có điểm

nào giống với sự
thoái hóa ở cây
giao phấn khi tự
thụ phấn bắt
buộc ?
 Sức sống kém dần
 Năng suất giảm dần
 Sinh sản giảm, xuất hiện dị
dạng, quái thai, gây chết
 Sự thoái hóa do
giao phối gần ở
động vật giống với
sự thoái hóa ở cây
giao phấn khi tự
thụ phấn bắt buộc
ở chỗ:

- Tỉ lệ thể dị hợp trong quần thể giảm dần
- Tỉ lệ thể đồng hợp tăng dần
- Trong đó, các đồng hợp gen lặn có hại được biểu hiện, gây
tác hại làm giống thoái hóa.
 Tại sao tự thụ phấn ở cây giao phấn và giao phối gần
ở động vật lại gây ra hiện tượng thoái hóa giống ?
2. Nguyên nhân thoái hóa giống:
 Nghiên cứu
H.16,tr. 35 SGK
Đời đầu
Đời đầu
Đời sau
Đời sau

Aa
Aa
Tỉ lệ %
Tỉ lệ %
Dị hợp tử 100
Dị hợp tử 100
Đồng hợp tử 0
Đồng hợp tử 0
F
F
1
1
Aa
Aa
50=(1/2)
1
50
F
F
2
2
25=(1/2)
2
75
F
F
3
3
12,5=(1/2)
3

87,5
F
F
n
n
(½)
n
1- (½)
n
Aa
Aa

- Vì vậy luật hôn nhân gia đình cấm kết hôn giữa những người
có quan hệ huyết thống gần gũi trong vòng 4 đời.
- Nếu cơ thể ban đầu có kiểu gen đồng hợp về các gen trội có lợi:
 không dẫn tới thoái hóa.
AABB… X AABB… AABB…

BÀI TẬP
 P(Aa) = 100% tự thụ phấn bắt buộc  Ở F
2
tỉ lệ các loại
kiểu gen sẽ như thế nào ?
Giải

P = 100% Aa

Tự thụ lần 1: P: Aa x Aa  F
1
: 1/4AA + 1/2Aa + 1/4aa


Tự thụ lần 2: F
2
: 1/4 (AA x AA)  1/4 AA
1/2 (Aa x Aa)  1/8 AA + 2/8 Aa + 1/8 aa
1/4 (aa x aa)  1/4 aa
 Kết quả: Tỉ lệ KG F
2
:3/8 AA + 1/4 Aa + 3/8 aa (= 37,5%)

n 
Lim Aa = 0
∞
•
Tự thụ lần 3: F
3
:3/8(AA x AA)  3/8 AA
1/4(Aa x Aa)  1/16 AA + 1/8 Aa + 1/16 aa
3/8(aa x aa)  3/8 aa
 Kết quả : Tỉ lệ KG F
3
: 7/16 AA + 1/8 Aa + 7/16 aa
•
Tự thụ lần thứ n:
•
Nhận xét: Tỉ lệ KG Aa: lần 1 lần 2 lần 3 … lần n

2
1
2

1
1
2
3
1

2
1
2
n
Tỉ lệ KG AA = aa = (1 – 1/2
n
) : 2
; Lim AA = aa = 1/2

3. Vai trò của pp tự thụ phấn bắt buộc và giao phối
cận huyết trong chọn giống:
 Trong chọn giống, người ta cho cây giao phấn tự thụ
phấn bắt buộc cũng như cho động vật giao phối cận huyết
bắt buộc nhằm mục đích gì ?

Củng cố những tính trạng mong muốn.

Tạo dòng thuần có các cặp gen đồng hợp

Phát hiện gen xấu  loại bỏ ra khỏi quần thể

Chuẩn bị lai khác dòng để tạo ưu thế lai