thuyết trinh sinh hoc - tương tác gen và tác động đa hiệu của gen

KIỂM TRA BÀI CŨ
-
Nêu cơ sở tế bào học quy luật phân li
độc lập ?
-
Viết tỉ lệ KG tổng quát và KH ở F
2
?

- 1 gen nằm trên 1 NST
- 1 gen quy định 1 tính trạng
AB
Ab
aB ab
Phân li độc lập
- Nhiều gen  1 tính trạng.
-
Một gen  nhiều tính trạng
- Nhiều gen  1 tính trạng.
-
Một gen  nhiều tính trạng

Tiết 10
Bài 10
TƯƠNG TÁC GEN VÀ TÁC
ĐỘNG ĐA HIỆU CỦA GEN

1. Tương tác bổ sung
2. Tương tác cộng gộp

I. Tương tác gen là gì ?
II.Tác động đa hiệu của gen là gì ?
Tiết 10
x
P
t/c
:
F
1
?

F
2
?

Bài 10 : TƯƠNG TÁC GEN VÀ TÁC
ĐỘNG ĐA HIỆU CỦA GEN

I. Tương tác gen:
Tương tác
gen là gì ?
Là sự tác động qua lại
giữa các gen trong quá
trình hình thành kiểu hình
T iết 10 Bài 10 : TƯƠNG TÁC GEN VÀ TÁC ĐỘNG ĐA HIỆU CỦA GEN

A
a
B
b

A a
Màu hạt
Dạng hạt
B b
A
B
A
a
B
b
Màu hoa đỏ
Thế nào là gen alen và gen không alen ?
Tương tác gen alen Tương tác gen không alen

Tương tác gen alen Tương tác gen không alen
A a
Màu hạt
Dạng hạt
B b
A
B
Màu hoa đỏ
Hai alen của cùng một
một locut ( thuộc cùng
một gen)  gen alen
Hai alen thuộc hai locut
khác nhau ( thuộc 2 gen
khác nhau )  gen không
alen

I. Tương tác gen:
Là sự tác động qua lại giữa
các gen trong quá trình
hình thành kiểu hình
Hai alen của cùng
một gen có thể tương
tác với nhau theo
những cách nào ?
-
Trội – lặn hoàn toàn
-
Trội lặn không hoàn toàn
-
Đồng trội


Vd
Vd : KG I
A
I
B
qui định
nhóm máu AB ở người


1. Tương tác bổ sung

T iết 10 Bài 10 : TƯƠNG TÁC GEN VÀ TÁC ĐỘNG ĐA HIỆU CỦA GEN

I. Tương tác gen:

Là sự tác động qua lại giữa các
gen trong quá trình hình thành
KH
1. Tương tác bổ sung
a. Thí nghiệm:
(100% hoa đỏ)
P
t/c
:
F
1
:

F
1
x F
1
F
2
:
x


THẢO LUẬN
THẢO LUẬN
QS thí nghiệm và cho biết :
- KG và số
loại giao tử ở F
1
-

Sơ đồ KG từ F
1
đến F2 ( tỉ
lệ KG tổng quát ở F
2
)
=> Rút ra nhận xét
về quy luật di truyền màu
hoa
-
KG của P
P
t/c
: Hoa đỏ x Hoa trắng
F
1
: 100% Hoa đỏ
F
2
: 9 hoa đỏ : 7 hoa trắng
Tiết 10 Bài 10 : TƯƠNG TÁC GEN VÀ TÁC ĐỘNG ĐA HIỆU CỦA GEN


3 phút
3 phút
♀
♂

I. Tương tác gen:
1. Tương tác bổ sung

a. Thí nghiệm:
(100% hoa đỏ)
P
t/c
:
F
1
:
F
1
x F
1
F
2
:
x
P
t/c
: Hoa đỏ x Hoa trắng
F
1
: 100% Hoa đỏ
F
2
: 9 hoa đỏ : 7 hoa trắng
b. Nhận xét :
- F
1
xh 100% hoa đỏ hoa đỏ > hoa
trắng

- F
2
có 2 loại KH với tỉ lệ
~
~
9 : 7
= 16 tổ hợp F
1
cho 4 loại
giao tử F
1
dị hợp 2 cặp gen , qui
định 1 tính trạng
=>màu hoa do 2 cặp gen chi phối


Tiết 10 Bài 10 : TƯƠNG TÁC GEN VÀ TÁC ĐỘNG ĐA HIỆU CỦA GEN
⇒
Các gen có sự tương tác bổ
sung trong quá trình hình thành
tính trạng


THẢO LUẬN
THẢO LUẬN
QS thí nghiệm và cho biết
- KG và số loại giao
tử ở F
1
-

Sơ đồ KG từ F
1
đến F2 ( tỉ lệ KG
tổng quát ở F
2
)
=> Rút ra nhận xét về quy luật di
truyền màu hoa
-
KG của P
♂♀

TLKH: 9 hoa đỏ 7 hoa trắng
P
t/c
:
x
F
1
:
F
1
x F
1
:
F
2
:
(100% hoa đỏ)
AaBb

AaBB
AABb
AABbAABB
AaBb
AaBb
AaBb
AaBb
AaBB
aabb
aaBb
aaBbAabb
Aabb
aaBB
AAbb
Tiết 10 Bài 10 : TƯƠNG TÁC GEN VÀ TÁC ĐỘNG ĐA HIỆU CỦA GEN
I. Tương tác gen:
1.Tương tác bổ sung
a. Thí nghiệm:
AaBb
AaBb
x
TLKG 9(A-B-) : 3(A-bb) : 3(aaB-) :1aabb
P
t/c
: Hoa đỏ x Hoa trắng
F
1
: 100% Hoa đỏ
F
2

: 9 hoa đỏ:7 hoa trắng

TLKH: 9 hoa đỏ 7 hoa trắng
P
t/c
:
x
F
1
:
F
1
x F
1
:
F
2
:
(100% hoa đỏ)
AABB aabb
AaBb
AaBB
AABb
AABb
AABB
AaBb
AaBb
AaBb
AaBb
AaBB

aabb
aaBb
aaBbAabb
Aabb
aaBB
AAbb
Tiết 10 Bài 10 : TƯƠNG TÁC GEN VÀ TÁC ĐỘNG ĐA HIỆU CỦA GEN
I. Tương tác gen:
1.Tương tác bổ sung
a. Thí nghiệm:
b. Nhận xét :
c. Sơ đồ lai


AaBb
AaBb
x
TLKG 9(A-B-) : 3(A-bb) : 3(aaB-) :1aabb
-
Qui ước gen :
A-B- : Hoa đỏ

A-bb

aaB-
aabb
Hoa Trắng

I. Tương tác gen:
1. Tương tác bổ sung

a. Thí nghiệm:
(100% hoa đỏ)
P
t/c
:
F
1
:

F
1
x F
1
F
2
:
x
b. Nhận xét :
c. Sơ đồ lai


-
Qui ước gen : A-B- : Hoa đỏ

A-bb
aaB- Hoa trắng
aabb

Tiết 10 Bài 10 : TƯƠNG TÁC GEN VÀ TÁC ĐỘNG ĐA HIỆU CỦA GEN
- SĐL

Pt/c : AABB x aabb
F
1
: AaBb (100% hoa đỏ) )
F
1
x F
1
: AaBb x AaBb
GF
1
: AB,Ab AB,Ab
aB,ab aB,ab
F2:
TLKG: 9(A-B-): 3(A-bb) : 3(aaB-) :1aabb
TLKH: 9 đỏ 7 trắng
♂♀
♀ ♂
♂♀

Tương tác bổ sung
Tiết 10 Bài 10 : TƯƠNG TÁC GEN VÀ TÁC ĐỘNG ĐA HIỆU CỦA GEN
Pt/c :AABB(h.đỏ) x aabb(h.trắng)
F
1
: AaBb (100%
hoa đỏ) F
1
x F
1

: AaBb x
AaBb GF
1
: AB,Ab
AB,Ab
aB,ab aB,ab
F2:
TLKG:9(A-B-): 3(A-bb) : 3(aaB-) :1aabb

TLKH: 9 đỏ 7 trắng
So sánh kết quả thí nghiệm ở phép lai tương tác bổ sung và
phép lai phân li độc lập của MenDen?
Pt/c : AABB( V,T) x aabb( X,N)
F
1
: AaBb (100%
V,T ) F
1
x F
1
: AaBb x
AaBb GF
1
: AB,Ab
AB,Ab
aB,ab aB,ab
F2:
TLKG: 9(A-B-): 3(A-bb) : 3(aaB-) :1aabb

TLKH: 9V,T: 3V,N :3 X,T : 1 X,N

Phân li độc lập
Các gen tác động bổ sung Các gen tác động riêng rẻ
- Giống : Các cặp gen phân li độc lập


Thực chất của tương tác bổ sung giữa gen A và B trong thí
nghiệm có thể hiểu được qua sơ đồ chuyển hóa vật chất như sau:
Thực chất của tương tác bổ sung giữa gen A và B trong thí
nghiệm có thể hiểu được qua sơ đồ chuyển hóa vật chất như sau:
Gen A
Gen A
Gen B
Gen B
Enzim A
Enzim A
Enzim B
Enzim B
Chất A (trắng)
Chất A (trắng)
Chất B (trắng)
Chất B (trắng)
Sản phẩm P (sắc tố đỏ)
Sản phẩm P (sắc tố đỏ)
Tiết 10 Bài 10 : TƯƠNG TÁC GEN VÀ TÁC ĐỘNG ĐA HIỆU CỦA GEN

I. Tương tác gen:
1. Tương tác bổ sung
a. Thí nghiệm:
b. Nhận xét :
c. Sơ đồ lai

-
Qui ước gen : A-B- : Hoa đỏ
A-bb
aaB- Hoa trắng
aabb
Tiết 10 Bài 10 : TƯƠNG TÁC GEN VÀ TÁC ĐỘNG ĐA HIỆU CỦA GEN
- SĐL
Pt/c : AABB x aabb
F
1
: AaBb (100% hoa đỏ) )
F
1
x F
1
: AaBb x AaBb
GF
1
: AB,Ab AB,Ab
aB,ab aB,ab
F2: TLKG: 9(A-B-): 3(A-bb) : 3(aaB-) :1aabb
TLKH: 9 đỏ 7 trắng
Tương tác
bổ sung là gì
?
d. KN: Là kiểu tác động qua lại
của hai hay nhiều gen không alen,
làm xuất hiện một tính trạng mới.

♀ ♂
Tỉ lệ phân li KH ở
tương tác bổ sung :
9: 7
9:6:1
9:3:3:1

I. Tương tác gen:
1. Tương tác bổ sung

2. Tương tác cộng gộp
THẢO LUẬN
- QS hình 10.1 và cho biết mối
tương quan giữa số alen trội và
tính trạng màu da ở người ?
- Tương tác cộng gộp là gì ?
Tiết 10 Bài 10 : TƯƠNG TÁC GEN VÀ TÁC ĐỘNG ĐA HIỆU CỦA GEN
Hình 10.1. Màu da của người đậm dần theo
sự gia tăng số lương gen trội trong KG
Là kiểu tác động qua lại của
hai hay nhiều gen không
alen, làm xuất hiện một tính
trạng mới.

I. Tương tác gen:
1. Tương tác bổ sung

2. Tương tác cộng gộp
- VD: Màu da của người do
ít nhất 3 gen qui định

- Là kiểu tương tác khi
các alen trội thuộc 2 hay
nhiều lôcut gen tương
tác với nhau theo kiểu
mỗi alen trội(bất kể
lôcut nào) đều làm tăng
sự biểu hiện của KH

Tiết 10 Bài 10 : TƯƠNG TÁC GEN VÀ TÁC ĐỘNG ĐA HIỆU CỦA GEN
Hình 10.1. Màu da của người đậm dần theo
sự gia tăng số lương gen trội trong KG
P : AABBCC x aabb

( da đen) (da
trắng) F
1
: AaBbCc ( da nâu
đen)
Tương tác
cộng gộp là
gì ?
Mối tương quan : số
alen trội tăng  tăng
độ đậm màu da

I. Tương tác gen:
1. Tương tác bổ sung
a. Thí nghiệm:

b. Nhận xét :

c. Sơ đồ lai


d. KN:
2. Tương tác cộng gộp
- VD: Màu da của người do ít
nhất 3 gen qui định ( SGK)
- Là kiểu tương tác khi các alen
trội thuộc 2 hay nhiều lôcut gen
tương tác với nhau theo kiểu mỗi
alen trội(bất kể lôcut nào) đều
làm tăng sự biểu hiện của KH
=>Tính trạng số lượng
(năng suất) do nhiều gen qui
định  tác động theo kiểu
tương tác cộng gộp
Tiết 10 Bài 10 : TƯƠNG TÁC GEN VÀ TÁC ĐỘNG ĐA HIỆU CỦA GEN
VD : Trong trồng lúa
Chăm sóc tốt 
Chăm sóc kém 
NS cao
NS thấp
NS lúa phụ
thuộc vào yếu
tố nào ?
VD : Giống lúa dẻo
Chăm sóc tốt 
Chăm sóc kém 
Dẻo
Dẻo

Thế nào là tính trạng
chất lượng và tính
trạng số lượng ?

I. Tương tác gen:
1. Tương tác bổ sung
a. Thí nghiệm:

b. Nhận xét :
c. Sơ đồ lai


d. KN:
2. Tương tác cộng gộp
II. Tác động đa hiệu của gen
Tiết 10 Bài 10 : TƯƠNG TÁC GEN VÀ TÁC ĐỘNG ĐA HIỆU CỦA GEN

I. Tương tác gen:
1. Tương tác bổ sung
a. Thí nghiệm:

b. Nhận xét :
c. Sơ đồ lai


d. KN:
2. Tương tác cộng gộp
II. Tác động đa hiệu
của gen
Tiết 10 Bài 10 : TƯƠNG TÁC GEN VÀ TÁC ĐỘNG ĐA HIỆU CỦA GEN

Hcầu bình thường Hcầu hình lưỡi liềm

Hcầu bình thường
Hcầu hình lưỡi liềm
Hcầu bị vỡ
Thể lực
suy giảm
Tiêu
huyết
Suy
tim
Các TB bị vón lại
gây tắc MM nhỏ
Đau,
sốt
Tổn
thương
não
Gây hư hỏng
Các CQ khác
Lách bị tổn thương
Tích tụ các TB hình
liềm ở lách
Rối loạn tâm thần Liệt Viêm phổi Thấp khớp suy thận
ĐBG GÂY HỘI CHỨNG BỆNH DO HỒNG CẦU HÌNH LIỀM
Tác động đa
hiệu của gen
là gì ?
Tiết 10 Bài 10 : TƯƠNG TÁC GEN VÀ TÁC ĐỘNG ĐA HIỆU CỦA GEN

I. Tương tác gen:
1. Tương tác bổ sung
a. Thí nghiệm:

b. Nhận xét :
c. Sơ đồ lai


d. KN:
2. Tương tác cộng gộp
II. Tác động đa hiệu của gen
-
VD
-KN
- Là hiện tượng 1 gen tác
động đến sự biểu hiện
của nhiều tính trạng
khác nhau
- VD : ĐB gen HbA ở
người ( SGK)
Tiết 10 Bài 10 : TƯƠNG TÁC GEN VÀ TÁC ĐỘNG ĐA HIỆU CỦA GEN