thuyết trình sinh học - vận chuyển các chất trong cây

NĂM HỌC 2013- 2014
NĂM HỌC 2013- 2014
GV: Thân Thị Diệp Nga

SINH HỌC 11 CƠ BẢN
BÀI 2
VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT
TRONG CÂY
“Tại sao trong tự nhiên nước chảy từ trên cao xuống
mà trong cây nước đi ngược từ dưới đi lên?”
Níc
“Tại sao trong tự nhiên nước chảy
từ trên cao xuống mà trong cây
nước đi ngược từ dưới đi lên?”
Quansáthìnhảnhđộngvàchobiếttrongcâycó
nhữngdòngvậnchuyểnnào?
- Dòng đi xuống
(dòng mạch rây)
- Dòng đi lên
(dòng mạch gỗ)
Chất hữu cơ
Nước và ion khoáng
Trongcâycó2
dòngvậnchuyển:
Quansátsơđồđểthấyđượcconđườngđi
củadòngmạchgỗtrongcây
MẠCH GỖ MẠCH RÂY
Cấu tạo
Thành
phần
dòch

Động
lực
THẢOLUẬN
Nêucấutạo,thànhphầndịchvàđộnglựccủadòngmạchgỗvà
dòngmạchrâybằngcáchđiềnvàophiếuhọctậpsau:
Yêu cầu nội dung thảo luận :
Hình 2.2. Mạch gỗ của thực vật có hoa
Lỗbên
Mạchống
Quảnbào
MINHHỌA–CẤUTẠOMẠCHGỖ
Tiêuchí Quảnbào Mạchống
Đường
kính
Nhỏ Lớn
Chiềudài Dài Ngắn
Cáchnối Đầutếbàonàynốivới
đầutếbàokiahơivát
*Sosánhcấutạocủaquảnbàovà
mạchống,bằngcáchđiềnvào
bảngsau:
*Loạitếbàocấutạonênmạchgỗ?
**Cấutạomạchgỗthíchhợpvớichứcnăngvậnchuyểnnướcvà
ionkhoángtừrễlênlá?
Yêu cầu nội dung thảo luận :
Hình 2.2. Mạch gỗ của thực vật có hoa
Lỗbên
Mạch
ống
Quản

bào
MINHHỌA–CẤUTẠOMẠCHGỖ
Đápán:*Mạchgỗcấutạogồmnhưng
tếbàochếtlàquảnbàovàmạchống.
**-Cáctếbàokhôngcómàng,
khôngcóbàoquan.Đầucuốivà
thànhbênđụcthủnglỗvànốivới
nhauthànhnhữngốngdàirỗng2
đầutừrễlênlálựccảnthấpgiúp
dòngmạchgỗvậnchuyểnngược
chiềutrọnglực.
-
Quảnbàovàmạchốngthìsắp
xếpcáclỗbênsítnhautạoradòng
vậnchuyểnngang.
-Thànhmạchgỗđượclinhinhóa
nênbềnchắcvàchịunước.
MINHHỌA–CẤUTẠOMẠCHRÂY
Đáp án
•
Lànhữngtếbàosống.
Gồm2loạitếbào:tếbào
ốngrâyvàtếbàokèm.
•
Cácốngrâynốivớinhau
thôngquabảnrâytạothành
ốngdàiđitừláxuốngrễ.
•
Cáctếbàokèmgiàutithể
lànguồncungcấpnăng

lượng(ATP)choquátrình
vậnchuyểnchủđộng
*Loạitếbàocấutạonên
mạchrây?
**Cáchsắpxếpcáctếbào
Nội dung nghiên cứu
M CH GẠ Ỗ M CH RÂYẠ
1.
Cấu
tạo
- Mạch gỗ (xilem) gồm các TB chết , có 2
loại : quản bào và mạch ống
-Các quản bào và mạch ống xếp sít nhau
theo cách:
+ Đối với các tế bào cùng loại thì đầu của
tế bào này gắn với đầu của tế bào kia
thành những ống rỗng dài từ rế lên lá cho
dòng mạch gỗ di chuyển bên trong.
+ Còn quản bào và mạch ống thì xếp sát
vào nhau theo cách: lỗ bên của TB này sít
khớp với lỗ bên của TB khác tạo lối đi cho
dòng vận chuyển ngang.
- Thành mạch gỗ được linhin hoá bền chắc
và chòu nước.
- Mạch rây gồm các TB
sống là ống rây (TB
hình rây) và TB kèm.
- Tế bào hình rây sắp
xếp sát nhau thông qua
bản rây tạo ra dòng vận

chuyển từ lá xuống rễ.
ĐÁPÁNPHIẾUHỌCTẬP
M CH GẠ Ỗ M CH RÂYẠ
2.
Thành
phần
dòch
- Nước (chủ yếu)
- Các ion khoáng
- Các chất hữu cơ được tổng
hợp từ rễ
-
chủ yếu là sản phẩm tổng hợp ở lá
như saccarôzơ, các axit amin,
vitamin, hoocmôn TV (chủ yếu)
- Một số hợp chất hữu cơ khác
(ATP,…)
-
Một số các ion khoáng được sử
dụng lại. Đặc biệt rất giàu K
+
làm
cho độ pH cao (8-8,5)
ĐÁPÁNPHIẾUHỌCTẬP
Nêuthànhphầndịchmạchgỗvàthành
phầndịchmạchrây?
2. Thành phần của dịch mạch gỗ:
Hãy nêu thành phần của dịch mạch gỗ ?
Gồm: Nước, muối khoáng và các chất hữu cơ
3.Độnglựcđẩydòngmạchgỗ:

Hãy cho biết nước và các ion khoáng được vận
chuyển trong mạch gỗ nhờ những động lực nào ?

Nhờ
3
động
lực:
+ Áp suất rễ (động lực đầu dưới) tạo ra sức
đẩy nước từ dưới lên.
+ Lực hút do thoát hơi nước ở lá (động lực đầu
trên).
+ Lực liên kết giữa các phân tử nước với nhau và
với thành mạch gỗ dòng vận chuyển liên tục từ
rễ lên lá.
+Ápsuấtrễ
(độnglựcđầu
dưới)tạora
sứcđẩynước
từdướilên.
+Lựcliênkết
giữacácphân
tửnướcvới
nhauvàvới
thànhmạchgỗ
dòng vận
chuyển liên tục
từ rễ lên lá.
+Lựchútdothoáthơinướcởlá(độnglực
đầutrên).
Giảithíchhiệntượngứgiọt?

Khôngkhíbãohòahơinước
nướcứlạiquamạchgỗởtậncác
đầucuốicủalá,nơicókhíkhổng.
+Cácphântửnướccólựcliênkết
vớinhautạonênsứccăngbềmặt,
hìnhthànhnêngiọtnướctreođầu
tậncùngcủalá.
Sựứgiọtởlácâydâuđất
Giảithíchhiệntượngrỉnhựa?
Hình2.4.Ứgiọtởcâylúa
a)Ứgiọtởđỉnhlálúa
b)Thủykhổngởlá
Giảithíchhiệntượngứgiọtởcâylúa?
Xemhìnhxácđịnhđộnglựcđẩydòngmạchgỗ
Do lực liên kết giữa các phân tử nước…
Xemhìnhxácđịnhđộnglựccủadòngmạchrây
*Chấthữucơtổnghợpchủyếu
ởcơquannàocủacây?
**Cơquannàocủacâycần
chấthữucơ?
***Chấthữucơtrongcâyđược
vậnchuyểnnhờđộnglựcnào?
Thảoluậntheogợiý
Đáp án:
*Chấthữucơtổnghợpởcáctếbàoở
lácây.
**Tấtcảcáccơquancầnchấthữucơ
***Dosựchệnhlệchápsuấtthẩm
thấugiữacơquancho(lá)vàcơquan
chứa(rễ,củ,quả…)dòngmạchrây

vậnchuyểntừnơicóápsuấtthẩm
thấucao(lá)đếnnơicóápsuấtthẩm
thấuthấp(rễ,củ,quả…)
DÒNG MẠCH GỖ DÒNG MẠCH RÂY
3. Động
lực
Nhờ sự kết hợp của 3 lực:
- Lực đẩy (áp suất rễ): động lực
đầu dưới.
- Lực hút do thoát hơi nước:
động lực đầu trên.
-Lực liên kết giữa các phân tử
nước với nhau và với thành
mạch gỗ.
đẩy cột nước từ rễ lên lá.
-Sự vận chuyển dòng
mạch rây là do sự
chênh lệch áp suất
thẩm thấu giữa cơ
quan nguồn (lá) và cơ
quan chứa (rễ, hạt,
quả, …)
 dòng m ch rây đi ạ
từ cơ quan nguồn tới
cơ quan chứa
ĐÁPÁNPHIẾUHỌCTẬP
Tiêu chí Mạch gỗ Mạch rây
Cấu tạo
- Là những tế bào chết, quản bào và mạch ống.
- Thành mạch gỗ được linhin hóa nên bền chắc và

chịu nước.
- Các tế bào nối với nhau thành những ống dài
rỗng từ rễ lên lá. Quản bào và mạch ống thì sắp
xếp các lỗ bên sít nhau tạo ra dòng vận chuyển
ngang
- Là những tế bào sống, gồm ống hình
rây và tế bào kèm
- Các ống rây nối đầu với nhau quan bản
rây tạo thành ống dài (không phải ống
rỗng) đi từ lá xuống rễ
Thành
phần dịch
- Nước, muối khoáng được hấp thụ ở rễ và các
chất hữu cơ được tổng hợp ở rễ
- Là các sản phẩm đồng hoá ở lá:
+ Saccarôzơ, axit amin …
+ một số ion khoáng được sử dụng lại
Động lực
- Là sự phối hợp của ba lực:
+ Áp suất rễ
+ Lực hút do thoát hơi nước ở lá
+ Lực liên kết giữa các phân tử nước với nhau và
với thành mạch gỗ.
cột nước liên tục đi từ rễ lên lá
-Là sự chệnh lệch áp suất thẩm thấu
giữa cơ quan cho (lá) và cơ quan nhận
(rễ)
dòng mạch rây chảy từ nơi có áp suất
thẩm thấu cao đến nơi có áp suất thẩm
thấu thấp.

ĐÁPÁNPHIẾUHỌCTẬP
HƯỚNG DẪN TRẢ LỜI CÂU HỎI SÁCH GIÁO KHOA
1. Chứng minh cấu tạo của mạch gỗ thích nghi với chức
năng vận chuyển nước và ion khoáng từ rễ lên lá?
2. Động lực nào giúp dòng nước và ion khoáng di chuyển
được từ rễ lên lá ở những cây gỗ cao lớn hàng chục mét?
3. Nếu m t ống mạch gỗ bò tắc, dòng mạch gỗ có thể đi ộ
lên được không?
4. Động lực nào nay dòng mạch rây đi từ lá đến các cơ
quan khác.
BÀITẬPVỀNHÀ
Tạisaokhitabócvỏquanh
cànhcâyhaythâncâythìsau
mộtthờigianphíatrênchỗ
bịbóphìnhtora?