Nguồn tài chính trong nước và nước ngoài cho tăng trưởng kinh tế ở Việt Nam

Ngun tài chính
trong nưc và nưc ngoài
cho tng trưng  Vit Nam
Chủ biên: TS. Nguyễn Ngọc Sơn
TS. Trần Thị Thanh Tú
n phm này ưc xut bn vi s h tr t Chương trình Trung tâm tài
năng thế kỷ 21 ca B Giáo dc, Vn hóa, Th thao, Khoa hc và Công ngh
Nht Bn (MEXT).
©
Din àn Phát trin Vit Nam, 2007.
Xut bn ti Vit Nam. Bn quyn thuc v Din àn Phát trin Vit Nam.
Nu không ưc s chp thun bng vn bn ca Din àn Phát trin Vit
Nam, cm in, tái bn và dch sang các ngôn ng khác mt phn hoc toàn b
n phm này dưi bt k mt hình thc nào, bao gm c photocopy và ng
ti trên các trang in t.
-3-
MC LC
Gii thiu tác gi ....................................................................................5
Li cm ơn ..............................................................................................6
Gii thiu và tóm tt ni dung ..............................................................7
TS. Nguyễn Ngọc Sơn và TS. Trần Thị Thanh Tú
Chương 1:
Cân i tit kim – u tư và tng trưng kinh t Vit Nam ..............9
TS. Nguyễn Ngọc Sơn
Chương 2:
Qun lý các lung vn: trưng hp ca Vit Nam.............................49
TS. Võ Trí Thành và Phạm Chí Quang
Chương 3:
Tng trưng kinh t và u tư trc tip nưc ngoài ti Vit Nam ...113
TS. Nguyễn Phi Lân
Chương 4:

Ưc lưng hiu qu ca Vin tr phát trin chính thc (ODA).........129
i vi tng trưng kinh t Vit Nam
Thạc sỹ Nguyễn Hoàng Phương
Chương 5:
nh hưng thu hút và s dng vn ................................................145
Vin tr Phát trin Chính thc (ODA) ti Vit Nam
TS. Lê Quốc Hội
Chương 6:
C phn hóa  Vit Nam: qun tr doanh nghip............................159
TS. Quách Mạnh Hào
Chương 7:
Phát trin th trưng trái phiu  Vit Nam .....................................181
TS. Trần Thị Thanh Tú
-4-
ADB
APEC
ASEAN
BOP
DAC
DNNN
EU
EVN
GDP
FIEs
FTAs
GNI
HOSTC
HASTC
IBRD
ICOR

IDA
IPO
FDI
LIC
MIC
NGOs
NHTMNN
ODA
OECD
TTCK
WTO
Ngân hàng Phát trin Châu Á
Din àn hp tác Châu Á Thái Bình Dương
Hip hi các nưc ông Nam Á
Cán cân thanh toán
y ban Vin tr phát trin
Doanh nghip nhà nưc
Liên minh Châu Âu
Tng công ty in lc Vit Nam
Tng sn phm trong nưc
Doanh nghip u tư trc tip nưc ngoài
Khu vc mu dch t do
Tng thu nhp quc gia
Trung tâm giao dch chng khoán Thành ph H Chí Minh
Trung tâm giao dch chng khoán Hà Ni
Ngân hàng Tái thit và Phát trin Quc t
H s gia tng vn sn lưng
Hip hi Phát trin Quc t
Phát hành c phiu ln u
u tư trc tip nưc ngoài

Nưc có thu nhp thp
Nưc có thu nhp trung bình
Các t chc phi chính ph
Ngân hàng thương mi nhà nưc
Vin tr Phát trin Chính thc
Din àn hp tác và phát trin kinh t
Th trưng chng khoán
T chc Thương mi Th gii
DANH MC CÁC T VIT TT
-5-
NGUYN NGC SƠN là ging viên khoa K hoch và Phát trin, Trưng
i hc Kinh t Quc dân Hà Ni, và là nghiên cu viên Din àn Phát trin
Vit Nam. Ch  nghiên cu ch yu ca ông là các vn  tng trưng và phát
trin kinh t như xóa ói gim nghèo, công bng và bt bình ng. Ông Sơn ã
có nhiu báo cáo và bài báo chuyên ngành v các ch  này. Ông nhn bng
Tin s kinh t ti Hc vin Qun lý Moscow.
VÕ TRÍ THÀNH là nghiên cu viên ca Vin qun lý Kinh t Trung Ương,
B K hoch và u tư. Lnh vc nghiên cu chính ca ông hin nay là tài chính và
hi nhp kinh t quc t. Ông là mt trong nhng chuyên gia có uy tín v các lnh
vc này và ã có nhiu các báo cáo và bài báo ng trên các tp chí chuyên ngành.
PHM CHÍ QUANG hin ang là nghiên cu sinh ti i hc Heriot-Watt
 Edinburgh, Scotland.
NGUYN PHI LÂN là ging viên ca Trưng i hc Kinh t Quc dân Hà
Ni. Ch  nghiên cu chính là kinh t phát trin như tng trưng và các ngun
lc cho tng trưng. Ông Lân nhn bng Tin s ti trưng i hc South
Australia
NGUYN HOÀNG PHƯƠNG là chuyên viên ti V Quan h quc t, B
K hoch u tư. Vn  ông quan tâm là thu hút và s dng ODA. Ông Phương
tt nghip Thc s ti Nht Bn và ang làm nghiên cu sinh ti Australia.
LÊ QUC HI là ging viên ca khoa Kinh t hc, Trưng i hc Kinh

t Quc dân Hà Ni, và nghiên cu viên Din àn Phát trin Vit Nam. Ch 
nghiên cu ch yu ca ông là các vn  kinh t v mô như tng trưng, là lm
phát, các ngun lc cho phát trin. Ông ã có nhiu báo cáo và bài báo ng trên
các tp chí chuyên ngành. Ông Hi nhn bng Tin s ti trưng Adelaide,
Australia.
QUÁCH MNH HÀO là ging viên ca khoa Tài chính - Ngân hàng. Tt
nghip Tin s ti Anh và nghiên cu trao i ca Chương trình Fullbright. Các
vn  nghiên cu chính ca Ông là tài chính, th trưng chng khoán.
TRN TH THANH TÚ là ging viên ca khoa Ngân hàng – Tài chính, i
hc Kinh t Quc dân Hà Ni, và là nghiên cu viên Din àn Phát trin Vit
Nam. Vn  nghiên cu chính ca bà Tú là vn  tài chính, ngân hàng, chuyên
sâu vào cơ cu vn. Bà Tú nhn bng Tin s ti trưng i hc Kinh t Quc
dân. Bà ã có nhiu bài báo, báo cáo khoa hc ng trên các tp chí chuyên ngành.
GII THIU TÁC GI
-6-
Cun sách này tp hp nhiu bài báo ca các nghiên cu viên thuc Din
àn Phát trin Vit Nam, Trưng i hc Kinh t Quc dân, Vin qun lý Kinh
t Trung Ương và B K hoch và u tư. Các bài nghiên cu này ã ưc các
tác gi trình bày ti các hi tho khoa hc trong nưc và quc t. Thay mt cho
các tác gi, chúng tôi xin chân thành cám ơn các t chc và cá nhân ã h tr
nhit tình i vi các tác gi trong quá trình nghiên cu và báo cáo. S h tr
ca các quý v góp phn to ln vào s ra i ca cun sách này.
V phía Din àn Phát trin Vit Nam, chúng tôi xin chân thành cm ơn
Giáo sư Kenichi Ohno ca Vin nghiên cu Chính sách quc gia (GRIPS),
Tokyo và Giám c nghiên cu phía Nht Bn ti Vit Nam và PGS.TS Phm
Hng Chương, Giám c iu hành Din àn Phát trin Vit Nam, trong vic to
iu kin thun li nht  các tác gi có th hoàn thành cun sách này. Chúng
tôi xin cm ơn s ng viên, óng góp ý kin ca các ng nghip Din àn Phát
trin Vit Nam trong quá trình vit và xut bn cun sách này. Chúng tôi cng
c bit cm ơn bà V Thu Hng, tr lý nghiên cu ca Din àn phát trin Vit

Nam, trong vic giúp  chúng tôi c bn tho, bn bông và bn in ca cun
sách.
V phía Vin nghiên cu chính sách quc gia (GRIPS), chúng tôi xin chân
thành cm ơn ban lãnh o Vin và các nghiên cu viên và tr lý ca Din àn
phát trin GRIPS (GDF) và Din àn phát trin Vit Nam ti Tokyo trong sut
quá trình chúng tôi chun b bn tho ca cun sách cng như các công vic hành
chính liên quan. c bit, chúng tôi xin chân thành cm ơn Bà Azko Hayashida
tr lý d án, tr lý ca din àn phát trin (GRIPS)
Cui cùng chúng tôi xin chân thành cm ơn các tác gi v s óng góp ca
h cho vic xut bn cun sách này. S nhit tình nghiên cu cùng các bài vit ca
các tác gi ã giúp chúng tôi xut bn cun sách úng k hoch mà quan trng là
các bài vit này ã i vào phân tích, ưa ra các nhn nh các vn  tài chính
ang ưc rt nhiu các nhà hoch nh chính sách, các nhà nghiên cu và ngưi
dân quan tâm trong iu kin kinh t Vit Nam ang trong giai on “khó ” vi
tc  tng trưng kinh t chm li, lm phát tng cao và du hiu ca khng
hong tài chính.
Ch biên
Nguyn Ngc Sơn
Trn Th Thanh Tú
LI CM ƠN
-7-
Vit Nam chính thc thc hin công cuc i mi t nm 1986, nhưng ch
bt u mt lot ci cách trit  và toàn din vi mc tiêu n nh và m ca nn
kinh t vào nm 1989. Nh nhng ci cách và hi nhp quc t, Vit Nam ã và
ang t ưc nhng thành qu n tưng ưc bn bè quc t ánh giá cao.
Vit Nam ã t ưc tc  tng trưng kinh t tương i cao trong gn 20
nm qua, trung bình 7,4% hàng nm trong giai on 1990 - 2007. Tc  tng
trưng tương i cao phù hp vi s tng nhanh v u tư cng như tit kim nhà
nưc và tư nhân. S tng trưng này vn ch yu ưc nh hưng bi u tư
trong nưc, mc dù t l u tư trong nưc trên tng u tư có xu hưng gim t

nm 2000. Do vy, t nm 2000 chênh lch gia tit kim - u tư ngày càng ln
do t l u tư tng nhanh trong khi t l tit kim có xu hưng chm li. Trong
khi ó tit kim nưc ngoài óng vai trò quan trng và ang có xu hưng gia tng
trong tng u tư ti Vit Nam.
Sau nhng thành công áng khích l trong thi gian qua, nn kinh t Vit
Nam ang gp phi nhng thách thc nghiêm trng nht t sau i mi. Nm
2007 và u nm 2008 nn kinh t ã xut hin nhng du hiu “bt n” buc
Chính ph gim mc tiêu tng trưng t 8,5 – 9% GDP xung 7% GDP và ưa
ra gói chính sách  bình n nn kinh t. S xung dc ca nn kinh t Vit Nam
khi mà mi th ang tt p ã làm dy lên mi quan ngi v tính n nh và
hiu qu ca h thng tài chính, c bit là trong iu kin khng hong tài chính
toàn cu.
Nhng kt qu nghiên cu gn ây cho thy, m bo s phát trin bn vng
ca khu vc tài chính vi ít khng hong nht là iu kin cn thit cho tng
trưng và xóa ói gim nghèo. Toàn cu hóa làm tng thêm nhng thách thc cho
toàn b khu vc tài chính, nó có th thay th dn các nhà cung cp trong nưc
bng các nhà cung ng nưc ngoài trong mt s dch v, và hn ch vai trò ca
Chính ph có th m nhim. Cun sách này i sâu nghiên cu, m x các vn
 ni cm trong h thng tài chính Vit Nam t vic hình thành tit kim, n
chu chuyn và qun lý các ngun vn và s vn hành ca các th trưng tài chính
trong thi k i mi, ng thi cng ánh giá vai trò ca các ngun vn i vi
tng trưng và phát trin kinh t Vit Nam.
Chương 1 “Cân i tit kim – u tư và tng trưng kinh t Vit Nam” ca
tác gi Nguyn Ngc Sơn bàn v vai trò tit kim – u tư i vi tng trưng
kinh t Vit Nam giai on 1995 – 2007. Tác gi phân tích s hình thành tit
kim và u tư theo các khu vc ca nn kinh t bao gm: chính ph, doanh
nghip và h gia ình và s luân chuyn tit kim, u tư gia các khu vc này.
Bên cnh ó tác gi cng ánh giá vai trò ca các ngun vn bên ngoài (ODA,
GII THIU VÀ TÓM TT NI DUNG
-8-

FDI) i vi tng trưng kinh t Vit Nam t nm 1995 n nay và xam xét vai
trò ca h thng tài chính trong vic huy ng các ngun tit kim cho u tư.
Chương 2 “Qun lý các ngun vn: trưng hp ca Vit Nam”  cp n
vn  quan trng i vi Vit Nam hin nay chính là làm sao gi ưc tc 
tng trưng kinh t và phát trin vng chc v tài chính trong khi vn gim thiu
ưc ri ro tài chính. Ch  này gii thiu mt s ci cách bao gm vic gii
quyt nhng tr ngi ca nn kinh t (s yu kém ca các vin kinh t, cơ s h
tng và ngun nhân lc), hin i hoá Ngân hàng Nhà nưc Vit Nam (NHN-
NVN), và tng cưng qun tr ri ro trong lnh vc ngân hàng và h thng kim
toán tài chính.
Chương 3 “Tng trưng kinh t và u tư trc tip nưc ngoài ti Vit Nam”
s cung cp cho bn c mt cách nhìn tng quan hơn v mi quan h gia vn
FDI và tng trưng kinh t các tnh thành ti Vit Nam thông qua các d liu ca
61 tnh thành ca Vit Nam t nm 1996 n 2005. Kt qu nghiên cu cho thy
vn FDI và tng trưng kinh t ca các tnh thành ti Vit Nam có mi quan h
tích cc hai chiu. Tuy nhiên, tác ng tích cc ca vn FDI ti tng trưng kinh
t các tnh thành Vit Nam ph thuc rt nhiu vào kh nng hp th ca nn
kinh t.
Chương 4 “nh hưng s dng ODA  Vit Nam” ca Tin s Lê Quc
Hi phân tích thc trng thu hút và s dng vn ODA  Vit Nam thi k 1993-
2007 và ưa ra mt s nh hưng và gii pháp nhm nâng cao hơn na hiu qu
s dng ngun vn ODA.
Chương 5 “Vin tr Phát trin Chính thc (ODA) i vi tng trưng kinh
t Vit Nam” ca Thc s Nguyn Hoàng Phương trình bày kt qu nh lưng
s óng góp ca ODA i vi tng trưng ca nn kinh t Vit Nam trong giai
on t nm 1993 n nm 2006.
Chương 6 “C phn hóa  Vit Nam: qun tr doanh nghip” ca Tin s
Quách Mnh Hào tng kt các tài liu nghiên cu v doanh nghip và qun tr
doanh nghip  ưa ra nhng khuyn ngh cho quá trình hu c phn hoá  Vit
Nam. Bài vit cho rng vic to ra thông l tt trong qun tr doanh nghip ang

ngày càng tr nên quan trng i vi quá trình c phn hoá. Nhà nưc (thông
qua SCIC) cn t mình vi tư cách là mt nhà u tư ln ang thc hin c
phn hóa nhm t ưc mc tiêu tng th là tng cưng hiu qu hot ng
ca doanh nghip.
Trong Chương 7 “Phát trin th trưng trái phiu  Vit Nam”, Tin S
Trn Th Thanh Tú phân tích s hình thành và phát trin ca th trưng trái
phiu Vit Nam. Tác gi tp trung phân tích nhng hn ch trong quá trình phát
trin th trưng trái phiu cng như  xut các vn  liên quan n chính sách
nhm hưng ti s phát trin bn vng và mnh m ca th trưng này.
Tóm tt
Bài nghiên cu này phân tích tit kim và u tư theo 3 khu vc là chính
ph, doanh nghip và h gia ình  Vit Nam giai on 1995 – 2007 vi mc
ích ánh giá vai trò ca các khu vc trong hình thành tit kim và u tư  Vit
Nam. Bài nghiên cu cng ánh giá tác ng ca tit kim và u tư i vi tng
trưng kinh t Vit Nam giai on 1995 – 2007 và xem xét vai trò ca h thng
tài chính trong vic huy ng và phân b các ngun tài chính gia các khu vc.
Tác gi cng xem xét vai trò ca tit kim nưc ngoài gm FDI, ODA i vi
tng trưng kinh t Vit Nam t 1995 n nay. Các kt lun chính ca bài nghiên
cu là: i) tit kim và u tư  Vit Nam ã tng nhanh trong giai on 1995 –
2007 ưa Vit Nam nm trong 10 nưc có t l u tư cao nht th gii; ii) Tc
 tng trưng ca u tư luôn cao hơn tc  tng trưng ca tit kim, do ó
l hng tit kim u tư  Vit Nam vn  mc cao khong 9% GDP, iu này
làm cho Vit Nam vn phi da nhiu vào ngun vn u tư nưc ngoài và là
nguyên nhân ca s gia tng thâm ht tài khon vãng lai; iii) tng trưng kinh t
ca Vit Nam vn da vào vn là ch yu, nhân t vn óng góp ti 57,5% trong
tng trưng; iv) Hiu qu u tư  Vit Nam tương i thp, h s ICOR ca
Vit Nam là 5 cao hơn nhiu so vi Trung Quc và n ; v) Trong 3 khu vc
Chính ph, doanh nghip và h gia ình chính ph và doanh nghip là khu vc
i vay ròng, còn h gia nh là khu vc cho vay ròng; vi) h thng tài chính 
Vit Nam vn da ch yu vào h thng ngân hàng, th trưng vn chưa phát

Nguyễn Ngọc Sơn
CHƯƠNG I
CÂN I TIT KIM U TƯ VÀ
TNG TRƯNG KINH T  VIT NAM
-9-
Nguyễn Ngọc Sơn
-10-
trin nên h thng ngân hàng vn chim ưu th và hin nay h thng tài chính
Vit Nam ang i mt vi ri ro cao như khng hong thanh khon, s st gim
mnh ca th trưng chng khoán.
1. Gii thiu
ã có nhiu nghiên cu chng minh tit kim – u tư là ng lc tng
trưng kinh t  tt c các nưc. Tit kim xác nh tc  tng trưng có th ca
sc sn xut. Nhìn chung, các nưc ang phát trin tng trưng nhanh có t l tit
kim cao hơn các nưc tng trưng chm. Có nhiu yu t nh hưng n t l
tit kim như tc  tng trưng thu nhp, cơ cu dân s theo  tui và quan
im i vi tit kim. Các dch v mà chính ph cung cp, như tr cp xã hi,
có th nh hưng n tit kim cng như thu và thâm ht ngân sách.
Mi quan h gia tit kim – u tư vi tng trưng kinh t óng vai trò
trung tâm trong mô hình tng trưng tân c in ca Solow (1956), Cass (1965),
Koopmans (1965) và Ramsey (1928). Hơn na S-I còn là nét ni bt trong mô
hình AK ưc bt u t Harrod (1939) và Domar (1946) và sau này là mô hình
ca Frank (1962) và Romer (1986). Hu ht các mô hình này nhn mnh tích ly
tài sn là ngun tng trưng kinh t quan trng và cho rng t l tit kim càng
cao càng thúc y tng trưng kinh t nhanh, vì t l tit kim cao cng ng
ngha vi t l u tư cao. T l tit kim ni a và u tư cao là mt trong nhng
c trưng cơ bn ca s thn k ông Á. Vit Nam ang trong quá trình công
nghip hóa tit kim ang ưc khuyn khích tng cưng  có th tài tr nhu
cu vn khá ln cho u tư phát trin.
Bài nghiên cu này ch yu tp trung vào tr li các câu hi sau:

- Các nhân t nào là yu t chính cho tit kim và u tư  Vit Nam?
- Các ngun tit kim chuyn thành các ngun u tư như th nào? Qua
các kênh nào?
- Vai trò ca khu vc tài chính như th nào trong vic phân phi các ngun
tit kim?
Cân đối tiết kiệm đầu tư và tăng trưởng kinh tế ở Việt Nam
-11-
1
14 nưc ang phát trin ưc nghiên cu gm: Cameroon, Trung Quc, Colombia, Côte d’Ivore,
Ecuado, n , Triu Tiên, Malaysia, Philipines, B ào Nha, Thái Lan, Th Nh K, Tunisia, Nam
Tư. S liu t nm 1970 – 1985
Hình 1. Cu ni gia tit kim và u tư
Nguồn: Tài chính phát triển, chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright
Theo sơ  trên ta thy các ngun  hình thành vn u tư bao gm: tit
kim trong nưc (tit kim ca các h gia ình - Sh, tit kim ca các doanh
nghip - Se, tit kim ca Chính ph - Sg) và tit kim nưc ngoài (FDI, ODA,
FII và vay thương mi). H thng tài chính ch làm trung gian cho mt phn
trong tng u tư quc gia, vì các công ty và h gia ình tài tr phn ln các khon
u tư ca h trc tip t khon tit kim ca bn thân. H thng tài chính có vai
trò chuyn khon tit kim t nhng ơn v kinh t dư tha sang nhng ơn v
thâm ht.
eo nghiên cu ca ngân hàng th gii  14 nưc ang phát trin v chu
chuyn tit kim và u tư giai on 1975 - 1990 các h gia ình tit kim
12,9% GDP và u tư 6%; h còn thng dư 6,9% GDP. Khu vc doanh nghip tit
kim 8,6 % và u tư 15,6 % và thâm ht 7% Chính ph tit kim cho u tư 4,8%,
u tư 6,7% và thâm ht 1,9%. Khu vc nưc ngoài cho vay ròng 2,0% GDP.
 Vit Nam trung bình giai on 1995 - 2007 h gia ình tit kim 10,5%
và u tư 4,3%, h còn thng dư 6,2%. Khu vc doanh nghip tit kim 16,2%,
u tư 20,8 % và thâm ht 4,6%. Chính ph tit kim cho u tư 2,4%, u tư 11,7
% và thâm ht 9,3%. Khu vc nưc ngoài cho vay ròng là 7,6%.

Vn
Các th
trưng tài
chính
Ngưi tit kim –
cho vay
-H gia ình
-Chính ph
-Doanh nghip
-Nưc ngoài
Ngưi i vay -
Chi tiêu, u tư
- H gia ình
- Chính ph
- Doanh nghip
- Nưc ngoài
Vn
Vn
Các trung gian
tài chính
Vn
2. Sơ  dòng tit kim và u tư
Cu ni gia tit kim và u tư ưc th hin trong hình 1 dưi ây:
T

t
à
i
t
r


Nguyễn Ngọc Sơn
-12-
3. Vn ng lc chính trong tng trưng kinh t
Vit Nam
T nm 1991, nn kinh t Vit Nam bt u có nhng khi sc vi tc 
tng trưng 8,7% và t mc cao nht vào nm 1995 vi tc  tng trưng là
9,5%. Sáu nm liên tc (1991-1996), Vit Nam t mc tng trưng trên 8%. Do
chu nh hưng ca cuc khng hong tài chính tin t ca khu vc nm 1997,
tc  tng trưng ca Vit Nam gim xung 5,8% nm 1998 và 4,8% nm 1999.
T nm 2003 tng trưng kinh t ã có s phc hi, tc  tng trưng trung
bình giai on 2003 – 2007 t 8,04%. Nu so sánh vi các nưc trong khu vc
tc  tng trưng kinh t Vit Nam ng th hai sau Trung Quc, cao hơn các
nưc ASEAN khác như Malaysia, Philipin, Indonesia và Thái Lan. Tc  tng
trưng ca Vit Nam qua các thi k ưc th hin trong hình 3. Có th nhn
thy, t u thp niên 90 n nay mc dù có nhng dao ng v tc  tng GDP
nhưng nhìn chung tng trưng ca c giai on 1990 – 2007 vn tương i n
Hình 2. Tit kim - u tư, dư tha và và thiu ht theo khu vc 
14 nưc ang phát trin và  Vit Nam
6,9 (10,5)*
6.0 (4,3)
7,0 (4,6)
8,6 (16,2)
1,9 (9,3)
4,8 (2,4)
2,0 (7,6)
H gia ình
KHU VC
TÀI CHÍNH
Doanh nghip

Chính ph
Nưc ngoài
Tit kim
T u tư
u tư
Thng dư
Thâm ht
* S trong ngoc ơn là s liu tương ng ca Vit Nam giai on 1995 - 2007
Nguồn: Ngân hàng thế giới, Các hệ thống tài chính và sự phát triển, (2000).
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
16
14
12
10

8
6
4
2
0
Tc  tng
trưng GDP
Tc  tng
trưng NN
Tc  tng
trưng ngành
CN
Tc  tng
Cân đối tiết kiệm đầu tư và tăng trưởng kinh tế ở Việt Nam
-13-
Nguồn: Tác giả tổng hợp từ các số liệu của Tổng cục Thống kê
nh. Theo chui s liu v tng trưng GDP ca Vit Nam giai on
1991 - 2005, hai tác gi Lê Xuân Bá và Nguyn Th Tu Anh ưa ra ch s n
nh ca Vit Nam cho giai on này là 0,2
2
. Nu so vi Hàn Quc và Brazil, là
hai quc gia có s tương phn ln v mu hình tng trưng, thì tính n nh ca
Vit Nam cao hơn. Vinod Thomas, Mansoor và các tác gi trong cun sách “Cht
lưng tng trưng” ã tính toán ch s n nh tng trưng ca các nưc trong giai
on 1980 - 1997. Kt qu ca nghiên cu này cho thy Hàn Quc ưc ánh giá
là nưc có tính n nh tng trưng cao vi ch s n nh ưc tính khong 0,4.
Trái li, Brazil ưc coi là quc gia có tính bt n v tng trưng thuc loi cao
vi ch s n nh xp x là 1,4
3
.

Hình 3. Tc  tng trưng ca nn kinh t và ca các ngành
2
Lê Xuân Bá, Nguyn Th Tu Anh, Tng trưng kinh t Vit Nam, NXB Khoa hc K Thut
3
Vinod Thomas, Mansoor Dailami et. al, The Quality of growth, Oxford University Press.
Mc dù ã t ưc tc  tng trưng kinh t khá n tưng trong giai on
1990 - 2007, nhưng tng trưng ca Vit Nam nhng nm qua ch yu da vào
nhng nhân t theo chiu rng. Cht lưng tng trưng ã ưc ci thin th
hin qua s tng lên ca nng sut các yu t tng hp (TFP) trong tng trưng
GDP hàng nm, t 14,28% thi k 1992-1997 lên 22,6% thi k 1998-2002 và
28,2% giai on 2003 n nay, tuy nhiên, tng trưng do yu t vn chim ti
52,73% và do yu t lao ng chim 19,07%; tc c hai yu t này còn chim gn
3/4 tng c ba yu t tác ng n tng trưng (Xem Bng 1). So sánh vi các
nưc trong khu vc thì t l óng góp ca TFP vào tng trưng hàng nm ca
Vit Nam còn thp hơn nhiu, t l này ca Thái Lan là 35%, ca Philippin là
41%, ca Indonesia là 43%. Da vào các s liu v t l óng góp ca các yu t
n tng trưng kinh t  Vit Nam cho thy vn vn là ng lc cơ bn cho
tng trưng.
Nguyễn Ngọc Sơn
-14-
Bng 1. óng góp ca các yu t u vào trong tng trưng GDP
Vit Nam (%)
Xem xét tc  tng GDP và s bin ng ca t l tit kim, u tư trong
GDP cho thy tc  tng trưng kinh t cao ca Vit Nam t u thp niên
1990 gn lin vi vic gia tng mnh m ca t l tit kim trong nưc và u tư
trong GDP. Nu như trong thi k 1986 – 1990 t l tit kim trong nưc và u
tư thp, ch ln lưt là 2,4% và 12,6%, thì tc  tng trưng cng ch t 4,3 %.
Trong khi ó giai on 1991 – 1995 khi t l tit kim trong nưc và t l u tư
lên ti 14,7% và 22,3% thì tc  tng GDP tng mnh lên ti 8,2%. Trong giai
on 1996 – 2000 t l tit kim trong nưc và t l u tư trong GDP ã t

25,9 % và 33,2 % tc  tng GDP gim nh xung còn gn 7%. c bit trong
giai on 2001 – 2007 t l tit kim trong nưc và t l u tư trong GDP tng
mnh lên n 32,1 % và 39,9 % thì tc  tng GDP là 7,74%. S st gim ca
tc  tng trưng thi k 1998 n 2003 mt phn là do cuc khng hong tài
chính trong khu vc và do cơ ch chính sách ngày càng không theo kp vi tình
hình mi làm cho hiu qu ca vn u tư gim sút nhanh, dn n t l u tư
trong GDP tng nhanh trong khi tc  tng GDP vn chưa ưc phc hi so vi
thi k trưc khng hong. c bit, t l u tư trong GDP trong nm 2007
tng mnh t 45,6% GDP. Theo phân tích ca Phm  Chí và Lê Vit c
u tư  Vit Nam có  tr t 1 – 2 nm so vi tng trưng
4
(Xem hình 4).
Thi k
óng góp ca các yu t
1. óng góp theo im phn
trm (%)
- Vn
- Lao ng
- TFP
2. óng góp theo t l phn
trm (%)
- Vn
- Lao ng
- TFP
1993 - 1997
8,8
6,10
1.40
1,30
100,0

69,30
15,90
14,80
1998 - 2002
6,2
3,56
1,24
1,40
100,0
57,40
20,00
22,60
2003 –2006
7,84
3,78
1,40
2,07
100,0
52,73
19,07
28,20
Nguồn: GS.TS.Nguyễn Văn Thường và GS.TS Nguyễn Kế Tuấn (2006)
4
Phm  Chí, Trn Nam Bình, Kinh t Vit Nam bưc vào th k XXI, trang 14
Cân đối tiết kiệm đầu tư và tăng trưởng kinh tế ở Việt Nam
-15-
Nguồn: Tác giả tính toán từ nguồn tài liệu của TCTK
Hình 4. Quan h gia tng trưng vn u tư và tng GDP
1995
1996

1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
35
30
25
20
15
10
5
0
Tc  tng
GDP
Tc  tng
vn u tư
4. Tng quan v tit kim và u tư ca Vit Nam
4.1 Xu hưng tit kim và u tư ca Vit Nam giai on
1995 - 2007
T nm 1990 n nay tng vn u tư phát trin ca Vit Nam tng khá
nhanh và t l u tư so vi GDP ã tng lên n 41% nm 2006 và 45,6% nm
2007. ây cng là t l t cao so vi mt s nưc trong khu vc, ch thp hơn so
vi Trung Quc. Nu tính trung bình giai on 1995 – 2005 t l u tư trong

GDP ca Vit Nam ng th chín trên th gii và t l này cao hơn mc trung
bình ca th gii và các nưc có thu nhp thp (Xem Hình 5).
Hình 5. T l u tư so vi GDP ca các nưc trên th gii
giai on 1995 - 2005
%GDP
50
45
40
35
30
25
20
15
10
5
0
Leshoto
Trung Quc
Tuck-mê-nít- tan
Môngôla
Azerbaijan
Hàn Quc
Iran
Hon du ras
Vit Nam
Malaysia
Lics
Mics
Word
Hics

Nguồn: Worldbank, Atlas of Global development, 2005.
Nguyễn Ngọc Sơn
-16-
Tuy nhiên, nu tính theo t l tích ly tài sn thì t l này ca Vit Nam nm
2007 là 35,8% và trung bình 31,7% giai on 1995 - 2007. Như vy, chênh lch
gia t l tit kim và t l tích ly tài sn khong 5% GDP trong giai on 1995
- 2007. S chênh lch gia t l u tư và tích ly tài sn so vi GDP là do trong
tng u tư toàn xã hi tính c chi phí cho gii phóng mt bng và mt s chi phí
hành chính trong các chương trình mc tiêu quc gia như: Chương trình 135,
Chương trình vic làm…
5
(Hình 6).
T l tit kim toàn xã hi ca Vit Nam ã tng khá nhanh t nm 1990 n
nay, t 2,9% nm 1990 lên 35,8% nm 2007, tc là tương ương vi mc tit
kim trong nưc ca Thái Lan và cao hơn Philippins và Indonesia, tuy nhiên t
l này còn thp hơn vi mc 40% ca Malaysia hay Trung Quc. Có th nhn
thy t l tit kim ni a tng nhanh là mt trong nhng thành công ca Vit
Nam, góp phn to ra và duy trì tc  tng trưng kinh t cao trong thi gian va
qua. Trong sut thp k cui ca th k XX và nhng nm u ca th k XXI t
l tit kim toàn xã hi ã tng liên tc (gn 3 ln) và luôn vưt trưc so vi mc
Nguồn: Tác giả tính toán từ các số liệu của GSO
Hình 6. T l tit kim, u tư và tích ly tài sn so vi GDP  Vit
Nam giai on 1995 – 2007 (%)
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001

2002
2003
2004
2005
2006
2007
50,0
45,0
40,0
35,0
30,0
25,0
20,0
15,0
10,0
5,0
0,0
T l tích ly tài sn so
vi GDP
T l u tư so vi GDP
T l tit kim so vi
GDP
5
Trong bài nghiên cu này tác gi s dng t l u tư so vi GDP ch không s dng t l tích ly
tài sn so vi GDP, do không có các s liu tích ly tài sn theo các khu vc. Trong giai on 1996 –
2000 Vit Nam có 11 Chương trình mc tiêu quc gia, còn hin nay có 7 chương trình mc tiêu quc
gia bao gm: Chương trình xóa ói gim nghèo; Chương trình dân s và k hoch hóa gia ình;
Chương trình nưc sch và v sinh môi trưng; Chương trình thanh toán mt s bnh xã hi và bnh
dch nguy him; Chương trình phòng chng HIV/AIDS; Chương trình xây dng lc lưng vn ng
viên tài nng và xây dng các trung tâm th thao trng im; Chương trình gii quyt vic làm.

% GDP
Cân đối tiết kiệm đầu tư và tăng trưởng kinh tế ở Việt Nam
-17-
tng u tư (trên 2 ln). Trong thi k này có hai mc t l tit kim gim là nm
1996 và 2003. Nguyên nhân ca s st gim t l tit kim này là khác nhau: nm
1996 là do s gia tng t l tiêu dùng trong nưc do tâm lý lc quan trưc bi
cnh GDP t mc tng trưng nh im 9,34%, còn nm 2002 – 2003 do chính
sách kích cu ca nhà nưc giai on 1998 - 2002 (tác ng v ca chính sách)
dưi tác ng ca s khng hong kinh t trong khu vc, quc t và nhng du
hiu gim phát vào nhng nm 1999 – 2000.
Theo Masson, Bayomi và Samei mi quan h gia thu nhp bình quân u
ngưi và t l tit kim theo hình ch U ngưc. T l tit kim s tng trong giai
on u ca quá trình phát trin (khi GDP/ ngưi ang còn  mc thp) và
gim khi các nưc ã t ưc trình  phát trin cao hơn vi GDP/ ngưi cao.
Theo mô hình này Vit Nam vi mc GDP/ ngưi ang  mc 835 USD (nưc
có thu nhp thp) thì t l tit kim s có xu hưng tng lên trong thi
gian ti.
Theo nghiên cu “Tit kim h gia ình  Vit Nam” ca Vin Kinh t Vit
Nam mc tit kim toàn xã hi S ph thuc tuyn tính ti (98,53%) vào tng
thu nhp quc gia (GNI). Phát hin này cho phép khng nh tính úng n ca
mô hình tit kim ca J.M Keynes cho trưng hp ca Vit Nam cho thi gian t
1990 tr li ây và chưa có du hiu thay i trong thi gian ti
6
.
Trong giai on 1995 - 2007 t l u tư GDP ca Vit Nam ã tng liên
tc và t n 41,5 % nm 2006 và 45,6 % nm 2007. T l u tư ca Vit Nam
so vi các nưc ông Á ch thp hơn ca Trung Quc. T l này tng trong giai
on 1995 - 1997 và có xu hưng gim nh giai on 1998 - 2002, do nh hưng
ca cuc khng hong tài chính nm 1997, t l này mi tng tr li t nm 2003.
T trng u tư ca n  hu như không i trong khi ca các nưc khác 

ông Á thì gim mnh, thưng là ¼ ca t trng trong nm 1990. Vit Nam là
nưc có mc tng trưng cao nht lên gn bng mc ca Trung Quc.
Chênh lch v tc  tng trưng u tư trung bình gia 2 thi k 1999-
2001 và 2002-2005 ca Vit Nam là 4,7% GDP so vi mc chung ca các nưc
ang phát trin là 1,3%. Như vy, mc chênh lch này ca Vit Nam ch thp hơn
ca Trung Quc (5,8%) - nưc có nn kinh t ưc coi là tng trưng quá nóng
và mt hai nn kinh t nh khác trên th gii.
6
Đặng Xuân Thanh (2006)
Nguyễn Ngọc Sơn
-18-
Nu chia u tư theo thành phn kinh t bao gm 3 khu vc là khu vc kinh
t nhà nưc, kinh t ngoài quc doanh và khu vc có vn u tư nưc ngoài thì
u tư ca khu vc nhà nưc luôn chim t trng cao trên dưi 50% tng vn
u tư toàn xã hi. u tư nhà nưc tng t 42% nm 1995 lên 59,8 % nm 2001
và gim xung còn 52% nm 2005 và 50,1% vào nm 2006 và 39,9% nm 2007.
c bit t trng u tư ca nhà nưc tng mnh trong giai on 1998 – 2002 do
vic thc thi chính sách kích cu. Trong thi gian này u tư ca khu vc ngoài
quc doanh và khu vc có vn u tư nưc ngoài gim. Trong giai on 1995 –
1997 vn u tư trc tip nưc ngoài vào Vit Nam tng mnh nên t trng u
tư ca khu vc này cng tng và chim n 28,1 % tng vn u tư toàn xã hi.
Do nh hưng ca khng hong  ông Á lưng vn FDI vào Vit Nam gim
mnh trong thi k 1998 – 2002 nên t trng khu vc này trong tng vn u tư
ch còn chim 18,2%. Ngun FDI mi bt u tng tr li t nm 2005. u tư
ca khu vc ngoài quc doanh cng gim trong giai on 1997 – 2002 do nh
hưng ca khng hong  ông Á. Tuy nhiên tc  gim ca khu vc này không
nhiu do Lut Doanh nghip ra i nm 2000 ã thúc y u tư ca khu vc tư
nhân. T trng u tư ca khu vc ngoài quc doanh tng mnh t nm 2002 ã
ã vưt mc 1/3 tng vn u tư toàn xã hi.
Hình 7. Cơ cu vn u tư theo hình thc s hu giai on

1995 – 2007 in the Period 1995-2007
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
100%
90%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
Khu vc có vn u
tư nưc ngoài
Khu vc ngoài nhà
nưc
Khu vc nhà nưc

Nguồn: Tác giả tính toán từ nguồn số liệu của Vụ tài khoản quốc gia, Tổng cục thống kê
Cân đối tiết kiệm đầu tư và tăng trưởng kinh tế ở Việt Nam
-19-
7
David Dapice, Xu hưng phát trin  ông Á, chương trình ging dy kinh t Fullbringt
u tư ca khu vc nhà nưc chim t trng cao làm cho hiu qu nn kinh
t thp. Nhìn vào Bng 3 ta thy ICOR tng nhanh ng ngha vi hiu qu u
tư b gim sút nhanh. Xu hưng này ang xy ra vi vn u tư toàn xã hi, c
bit là i vi ngun vn nhà nưc. ICOR tng là mt xu hưng tt yu do s
tin b v khoa hc k thut. Tuy nhiên, ICOR tng nhanh li luôn là không bình
thưng và áng lo ngi trong quá trình phát trin ca mi nn kinh t. ICOR 
Vit Nam thm chí còn cao hơn c mt s nưc trong khu vc như Thái Lan,
Mailaysia, Indonesia, Trung Quc và n . iu thú v là n  ã t ưc
tc  tng trưng gn bng Vit Nam t nm 2000 cho n nay, vi t sut u
tư ch bng 2/3 so vi Vit Nam. Ngha là n  ch cn 3,5 ơn v u tư  to
ra 1 ơn v tng trưng, trong khi Vit Nam cn n gn 5 ơn v u tư mi to
ra ưc 1 ơn v tng trưng. Trung Quc cng ch cn có 4 ơn v u tư  to
ra 1 ơn v tng trưng. Ti sao hiu qu u tư li khác nhau như vy? Theo
Giáo sư David Dapice
7
lý do tham nhng không   gii thích vì c Indonesia
(có mc tham nhng ln nht  các nưc ông Á, hng 130/163) và Malaysia
(hng tham nhng thp nht  ông Á, 44/163) trong bng xp hng ca T
chc Minh bch Quc t u có ICOR tương ương nhau. Trung Quc, n 
và Philippines có ICOR thp hơn nhưng n  và Trung Quc cùng xp hng
th 70 còn Philippines xp hng 121 sau Vit Nam 111. Như vy, theo David
Dapice s kt hp ca sc mnh tài chính, hiu qu chi tiêu ca nhà nưc và phm
vi cnh tranh tín dng s tác ng n ICOR. Theo khía cnh này thì Vit Nam
có th tt hu so vi các nưc cnh tranh.
ng thái tng ICOR ca toàn b nn kinh t gn vi tc  tng ICOR

nhanh ca khu vc nhà nưc (t 3,7 lên 9,4) và khu vc FDI. H s ICOR ca
khu vc FDI cao là do sut u tư cao (vn t, trình  công ngh - k thut cao)
và nng sut lao ng cao. i vi nhà nưc (bao gm ngân sách nhà nưc và
DNNN) vn  li liên quan n u tư công, c bit là u tư cho cơ s h
tng; cht lưng u tư; nng lc qun lý  cp v mô ln vi mô và nng sut lao
ng thp. ây là mt thc trng nghiêm trng vì nó din ra ti khu vc kinh t
ch o, có tim lc mnh nht và v th phát trin tt nht trong nn kinh t.
Nguyễn Ngọc Sơn
-20-
Bng 2. Tc  tng trưng bình quân hàng nm
ca vn u tư toàn xã hi và theo hình thc s hu
Giai on
1991 – 1995
1996 - 2000
2001 - 2005
Vn u tư
22,3
12,2
13,0
Nhà nưc
21,1
20,2
10,2
FDI
46,7
1,0
9,9
Ngoài nhà nưc
11,5
8,1

20,9
Nguồn: Kinh tế Việt Nam 20 năm đổi mới, Tổng cục Thống kê
Bng 3. ng thái ICOR giai on 1995 – 2006
8
Nguồn: Tác giả tính toán từ số liệu của Tổng cục Thống kê
Nm
ICOR
1995
3,12
1996
3,34
1997
3,80
1998
5,59
1999
6,59
2000
4,80
2001
4,89
2002
5,01
2003
5,08
2004
4,91
2005
4,68
2006

4,88
2007
4,90
Nu xem xét u tư theo ngun trong nưc (ngun u tư t ngân sách,
DNNN, doanh nghip tư nhân và h gia ình) và nưc ngoài (bao gm ngun
vn ca các doanh nghip FDI và ODA) t trng vn u tư nưc ngoài trong
tng vn u có xu hưng gim, t 41,3% nm 1995 xung 33,4% nm 2000 và
23,8% nm 2005. T trng vn u tư nưc ngoài trong tng vn u tư toàn xã
hi gim mnh trong giai on 2001 n 2005 là do: i) nn kinh t thiu phát giai
on 1998 -2002; ii) s gia nhp WTO ca Trung Quc ã thu hút nhiu dòng
FDI  vào khu vc này; iii) môi trưng u tư ca Vit Nam chm thay i; iii)
s gia tng ca ngun vn u tư tư nhân trong nưc. Tuy nhiên, trong nm 2006
và c bit là nm 2007 u tư nưc ngoài gia tng mnh m vào Vit Nam, trong
ó bao gm c u tư trc tip và u tư gián tip ã làm cho t trng vn u tư
nưc ngoài trong tng vn u tư toàn xã hi tng lên n 30,8% (hình 8). Do
ó, chênh lch gia t l tit kim ni a và u tư ã tng lên n 9,8% GDP
nm 2007, iu này cho thy Vit Nam da quá nhiu vào vn nưc ngoài trong
tng trưng kinh t. So sánh vi các nưc trong khu vc, c bit là vi Trung
Quc (chênh lnh gia tit kim và u tư ca Trung Quc là 0,9%), rõ ràng t
l huy ng vn nưc ngoài c bit cao  Vit Nam. iu này là do iu kin v
kinh t - xã hi  các nưc là khác nhau, nhưng hu ht các nưc trong khu vc
có mc  chênh lch S-I trong khong 4-5% GDP thì Vit Nam cng cn xem
xét li vn  này.
8
H s ICOR có th tính theo nhiu cách. ICOR  ây ưc tính theo công thc ICOR = T l tích
ly tài sn/tc  tng GDP.
Cân đối tiết kiệm đầu tư và tăng trưởng kinh tế ở Việt Nam
-21-
Nguồn: Vụ Tài khoản quốc gia, Tổng cục Thống kê
Hình 8. Ngun hình thành vn u tư trong nưc và nưc ngoài

100%
90%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
Vn nưc ngoài
Vn trong nưc
4.2.Tình hình tit kim và u tư theo các khu vc th ch
Tit kim theo khu vc th ch ưc phân thành tit kim ca chính ph
(bao gm tit kim t ngân sách nhà nưc, ODA), tit kim ca doanh nghip
(bao gm c tit kim ca DNNN, DN có vn u tư nưc ngoài và DNTN) và

tit kim h gia ình. Thc trng tit kim và u tư theo khu vc th ch ca Vit
Nam th hin trong Bng 4.
Trong ba khu vc th ch khu vc doanh nghip có t trng tit kim cao
hơn so vi khu vc chính ph và h gia ình. c bit t nm 2001, khi Lut
doanh nghip ra i t l tit kim ca ca khu vc doanh nghip tng nhanh v
mt s lưng. Trong khi ó t trng tit kim ca h gia ình li có xu hưng
gim do mt phn tit kim này ưc chuyn thành tit kim ca khu vc doanh
nghip (do khi có Lut doanh nghip mt phn kinh doanh h gia ình chuyn
thành công ty). Tit kim theo khu vc th ch ưc th hin trong Hình 9.
Nguyễn Ngọc Sơn
-22-
S/GDP
I/GDP
Chênh lch S-I
S-I h Gia ình
Tit kim
u tư
S-I Doanh nghip
Tit kim
u tư
S-I Chính Ph
Tit kim
u tư
T l ODA/GDP
T l FDI/ GDP
1995
23,5
31,7
-8,1
1,4

6,9
5,5
-6,6
13,3
19,8
-2,9
3,4
6,3
3,6
9,6
1996
21,8
32,1
-10,3
1,9
7,1
5,2
-6,2
12,6
18,9
-6,0
2,1
8,0
0,4
8,3
1997
23,7
34,6
-10,9
3,1

8,7
5,6
-7,2
12,4
19,6
-6,8
2,5
9,3
3,7
9,7
1998
24,7
32,4
-7,7
6,2
10,4
4,2
-6,1
11,9
18,0
-7,8
2,4
10,3
4,6
6,7
1999
28,2
32,8
-4,6
7,0

10,3
3,2
-2,9
14,4
17,3
-8,7
3,5
12,2
4,7
5,7
2000
31,2
34,2
-3,0
8,6
11,7
3,1
-1,7
16,1
17,9
-9,9
3,4
13,3
5,3
6,2
2001
31,3
35,4
-4,1
10,1

12,6
2,6
-2,8
16,4
19,2
-11,4
2,3
13,6
4,6
6,2
2002
31,5
37,2
-5,7
9,5
12,1
2,6
-4,0
17,6
21,6
-11,2
1,8
13,0
4,4
6,5
2003
30,3
37,8
-7,5
7,1

10,4
3,3
-4,3
17,8
22,1
-10,3
2,1
12,4
3,6
6,2
2004
31,2
40,7
-9,5
6,6
10,8
4,2
-3,4
18,6
21,9
-12,7
1,8
14,5
3,6
5,8
2005
31,5
40,9
-9,4
6,1

10,5
4,4
-3,3
19,0
22,3
-12,2
2,0
14,3
3,2
6,1
2006
33,5
41,5
-8,0
6,0
11,9
5,8
-3,6
19,7
23,4
-10,4
2,0
12,4
2,9
6,7
2007
35,8
45,6
-9,8
7,3

13,0
5,7
-7,1
20,8
27,9
-10,0
2,0
12,0
2,7
11,3
Trung
bình
29,1
36,7
- 7,6
6,2
10,5
4,3
- 4,6
16,2
20,8
-9,3
2,4
11,7
7,3
6,4
Bng 4. Tit kim và u tư theo khu vc th ch  Vit Nam giai on 1995 - 2007
Nguồn: Tác giả tính toán từ số liệu của Vụ Tài khoản Quốc gia, tổng cục thống kê
Cân đối tiết kiệm đầu tư và tăng trưởng kinh tế ở Việt Nam
-23-

100%
90%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
H gia ình
Doanh nghip
Chính ph
Hình 9. Cơ cu tit kim theo khu vc th ch
Nguồn: Tổng cục thống kê
Trong 3 khu vc thì khu vc h gia ình là khu vc cho vay ròng. Trung bình

giai on 1995 - 2007 h gia ình tit kim 10,5 % GDP và u tư 4,3 %, như vy
h gia ình cho vay ròng 6,2% GDP. Khu vc doanh nghip tit kim ưc 16,2%
GDP và u tư 20,8% GDP, do ó khu vc này i vay ròng 4,6% GDP. Chính
ph tit kim ưc 2,4% GDP và u tư 11,7 % GDP o ó chính ph i vay
ròng 9,3%.
Hình 10. T l u tư theo khu vc giai on 1995 – 2007 (%GDP)
Nguồn: Tác giả tính toán từ các số liệu của Vụ Tài khoản Quốc gia, Tổng cục thống kê
50,0
45,0
40,0
35,0
30,0
25,0
20,0
15.0
10,0
5,0
0,0
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006

2007
T l u tư so vi
GDP
u tư HG so
vi GDP
u tư DN so vi
GDP
u tư Chính ph
so vi GDP
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
Tit kim HG
so vi GDP
u tư HG so
vi GDP
14,0
12,0
10,0
8,0

6,0
4,0
2,0
0,0
Nguyễn Ngọc Sơn
-24-
Nguồn: Tác giả tính toán từ các số liệu của Vụ Tài khoản Quốc gia, Tổng cục thống kê
Nguồn: Tác giả tính toán từ các số liệu của Vụ Tài khoản Quốc gia, Tổng cục thống kê
Hình 11. Chênh lch gia tit kim và u tư theo khu vc
(% GDP)
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
Chênh lch S-I
Chênh lch S-I
ca HG
Chênh lch S-I
ca DN
Chênh lch S-I
ca Chính ph

15,0
10,0
5,0
0,0
-5,0
-10,0
-15,0
4.2.1. Tit kim và u tư h gia ình
T l tit kim ca h gia ình so vi GDP ã tng liên tc t 6,9% nm
1995 lên 12,6% nm 2001, sau ó t l này li gim trong các nm 2002 - 2004
và tng lên t nm 2004 n nay. T l tit kim ca h gia ình 2002 - 2004
gim là do chính sách kích cu ca chính ph giai on 1998 – 2002 ã làm cho
t l tiêu dùng ca h gia ình tng lên (Hình 12). Tuy nhiên khi chu k kinh t
tng trưng tr li (t nm 2003) t l tit kim ca h gia ình có xu hưng
tng. Trong 3 khu vc h gia ình là khu vc thng dư tit kim nên là ngưi cho
vay ròng.
Hình 12. T l tit kim và u tư ca HG so vi GDP (%GDP)
Cân đối tiết kiệm đầu tư và tăng trưởng kinh tế ở Việt Nam
-25-
Có nhiu nguyên nhân tác ng n tit kim h gia ình như thu nhp kh
dng, cơ cu dân s theo  tui, các chính sách ca Chính ph. Trong nghiên
cu tit kim h gia ình  Vit Nam ca Vin Kinh t bng hàm xu th cho thy,
tng trưng ca tit kim h gia ình ti 94,85% có th gii thích bi tng trưng
trong thu nhp ca h. Mt khác, theo mô hình tit kim ca N. Kaldor
9
chi tiêu
ca các h gia ình không ch ơn thun tng theo thu nhp, mà trong hành vi
tiêu dùng và tit kim h gia ình v trung hn có nhng dao ng mang tính chu
k phn ánh nhng t bùng n mua sm khi mc sng tng lên tương ng vi
nhng giai on st gim trong t l tit kim.

Cơ cu nhân khu hc ã tác ng không nh n tit kim h gia ình 
Vit Nam. Theo lý thuyt tit kim theo vòng i ca Modigliani, tit kim
thưng có quan h thun chiu vi các h gia ình tr, và có t l ngưc chiu vi
các h gia ình già. Có ngha là mc tit kim ca các h gia ình gia tng cùng
vi quá trình tng lên v tui tác, trưc khi gim xung khi ngưi ta bưc sang 
tui ngh hưu. Cơ cu dân s ca Vit Nam t nhng nm 1990 n nay bin i
rt mnh, c th nm 1989  tui 0 - 14 chim 39,1 % ã gim xung 26,39%
nm 2005, t 15 - 40 tng t 41,4% lên 43,37%,  tui t 46 - 59 tng t 12,4%
lên 20,57% và  tui trên 60 tng t 7,1% lên 8,97%. S bin ng cơ cu dân
s theo  tui như trên ã tác ng tích cc n t l tit kim. Tuy nhiên, t l
dân s t 0 - 14 tui vn chim n 26,4 % nm 2005 (Nht Bn 16%) và t s
ph thuc ca Vit Nam vn cao (55%) chng t cơ cu dân s Vit Nam vn tr.
Nu gi thit “Tit kim hình bưu” ca Harrod là úng thì cơ cu dân cư tr
ca Vit Nam hin nay ã làm hn ch mc tit kim ca các h gia ình. Tc 
tng dân s gim trong thp niên qua s ha hn mt t l tit kim cao hơn trong
tương lai khi cơ cu dân s Vit Nam chuyn t cơ cu dân s tr sang “cơ cu dân
s vàng” hay dư li v dân s vào khong nm 2014 - 2015. Nu so vi Trung
Quc thì t l tit kim h gia ình ca Vit Nam con nh hơn rt nhiu. Trung
Quc ã thc hin chính sách mi gia ình ch có mt còn trong sut 25 nm qua
ã làm cho cơ cu dân s ca Trung Quc chuyn t cơ cu tr sang cơ cu dân
s vàng (khi t l ngưi trong  tui lao ng cao) chính là tin  cho s gia
tng t l t kim ca h gia ình  Trung Quc. Mt khác theo s liu thng kê
nm 2003  Vit Nam có 183.122 triu h gia ình. Tc  tng s h gia ình
ang gim dn, hin ch còn 2,3% nm, ít hơn mc 2,5% nm 1999. S nhân khu
trung bình ca mt h là 4,42 ngưi gim so vi 4,86 ngưi ca u nhng nm
1980. Khi các iu kin khác không thay i quy mô ca các h gia ình gim i
to iu kin cho h nâng cao mc tit kim ca mình.
9
N.Kaldor (1955)