sinh học 12. bài 10 tương tác gen

Dec 20, 2014 Duong Thi thu hien 1
Dec 20, 2014 Duong Thi thu hien 2
Kiểm tra bài cũ:
Nêu các điều kiện
cần có để khi lai các
cá thể khác nhau về
hai tính trạng sẽ thu
đ!ợc đời con có tỉ lệ
phân li kiểu hình
xấp xỉ 9;3:3;3;1
- Bố mẹ phải dị hợp tử về 2 cặp gen
- Có hiện t!ợng trội lặn hoàn toàn
- Số l!ợng cá thể con lai phải oớn
- Các cá thể oó kiểu gen khác nhau phải có mức
sống ngang nhau
i. T¬ng t¸c gen
1. t¬ng t¸c bæ sung
1.1 thÝ nghiÖm
1.2 gi¶i thÝch
1.3 gia thiet
1.3 Khai niÖm
2.t¬ng tac cong gop
2.1 Kh¸i niÖm
2.2 thÝ nghiÖm
2.3 gi¶i thÝch
II. Tac ®ong ®a hiÖu cña gen
i. T¬ng t¸c gen
1. t¬ng t¸c bæ sung
1.1 thÝ nghiÖm
1.2 gi¶i thÝch
1.3 gia thiet

1.3 Khai niÖm
2.t¬ng tac cong gop
2.1 Kh¸i niÖm
2.2 thÝ nghiÖm
2.3 gi¶i thÝch
II. Tac ®ong ®a hiÖu cña gen
I – TƯƠNG TÁC GEN
Tương tác gen là gì?

- Tương tác gen là sự tác động qua lại giữa các
gen trong quá trình hình thành một kiểu hình.
Hãy phân biệt thế nào là gen alen
và gen không alen?
-
Gen alen: hai alen của cùng 1 gen.
- Gen ko alen: hai alen thuộc 2 lôcut khác nhau
Gen
kh«ng
alen
A






B
Gen alen
A

B
- Hai alen thuộc cùng
một gen (ví dụ, alen A và
a) có thể tương tác với
nhau theo những cách
nào?
i. T¬ng t¸c gen
1. t¬ng t¸c bæ
sung
1.1 thÝ nghiÖm
1.2 gi¶i thÝch
1.3 gia thiet
1.3 Khai niÖm
2.t¬ng tac
cong gop
2.1 Kh¸i niÖm
2.2 thÝ nghiÖm
2.3 gi¶i thÝch
II. Tac ®ong ®a
hiÖu cña gen
i. T¬ng t¸c gen
1. t¬ng t¸c bæ
sung
1.1 thÝ nghiÖm
1.2 gi¶i thÝch

1.3 gia thiet
1.3 Khai niÖm
2.t¬ng tac
cong gop
2.1 Kh¸i niÖm
2.2 thÝ nghiÖm
2.3 gi¶i thÝch
II. Tac ®ong ®a
hiÖu cña gen
- T!¬ng t¸c gi÷a c¸c gen alen:
+ Tác động trội hoàn toàn
+ Tác động trội không hoàn toàn
+ Tác động đồng trội
Bi 10:
TNG TC GEN V TC NG A HIU CA GEN
I TNG TC GEN
- Tng tỏc gen l s tỏc ng qua li gia cỏc gen
trong quỏ trỡnh hỡnh thnh mt kiu hỡnh.
- Gen alen: hai alen ca cựng 1 gen.
- Gen ko alen: hai alen thuc 2 lụcut khỏc nhau
* T!ơng tác giữa các gen alen:

+ Tỏc ng tri hon ton

+ Tỏc ng tri khụng hon ton

+ Tỏc ng ng tri
Các gen không alen với nhau t!ơng
tác với nhau nh! thể nào?
* T!ơng tác giữa các gen không alen

- T!ơng tác bổ sung
- T!ơng tác cộng gộp
i. Tơng tác gen
1. tơng tác bổ
sung
1.1 thí nghiệm
1.2 giải thích
1.3 gia thiet
1.3 Khai niệm
2.tơng tac
cong gop
2.1 Khái niệm
2.2 thí nghiệm
2.3 giải thích
II. Tac đong đa
hiệu của gen
i. Tơng tác gen
1. tơng tác bổ
sung
1.1 thí nghiệm
1.2 giải thích
1.3 gia thiet
1.3 Khai niệm
2.tơng tac
cong gop
2.1 Khái niệm
2.2 thí nghiệm
2.3 giải thích
II. Tac đong đa
hiệu của gen

Dec 20, 2014 Duong Thi thu hien 6
i. T¬ng t¸c gen
1. t¬ng t¸c bæ
sung
1.1 thÝ nghiÖm
1.2 gi¶i thÝch
1.3 gia thiet
1.3 Khai niÖm
2.t¬ng tac
cong gop
2.1 Kh¸i niÖm
2.2 thÝ nghiÖm
2.3 gi¶i thÝch
II. Tac ®ong ®a
hiÖu cña gen
i. T¬ng t¸c gen
1. t¬ng t¸c bæ
sung
1.1 thÝ nghiÖm
1.2 gi¶i thÝch
1.3 gia thiet
1.3 Khai niÖm
2.t¬ng tac
cong gop
2.1 Kh¸i niÖm
2.2 thÝ nghiÖm
2.3 gi¶i thÝch
II. Tac ®ong ®a
hiÖu cña gen
Tác động trội hoàn toàn

A A
a
a
X
Pt/c:
F1:
Dec 20, 2014 Duong Thi thu hien 7
Tác động trội không hoàn toàn
A A
a
a
X
Dec 20, 2014 Duong Thi thu hien 8
Tác động đồng trội
Dec 20, 2014 Duong Thi thu hien 9
i. T¬ng t¸c gen
1. t¬ng t¸c bæ
sung
1.1 thÝ nghiÖm
1.2 gi¶i thÝch
1.3 gia thiet
1.3 Khai niÖm
2.t¬ng tac
cong gop
2.1 Kh¸i niÖm
2.2 thÝ nghiÖm
2.3 gi¶i thÝch
II. Tac ®ong ®a
hiÖu cña gen
i. T¬ng t¸c gen

1. t¬ng t¸c bæ
sung
1.1 thÝ nghiÖm
1.2 gi¶i thÝch
1.3 gia thiet
1.3 Khai niÖm
2.t¬ng tac
cong gop
2.1 Kh¸i niÖm
2.2 thÝ nghiÖm
2.3 gi¶i thÝch
II. Tac ®ong ®a
hiÖu cña gen
Hoa có kiểu gen đồng trội, biểu hiện ra
kiểu hình cả hai màu trắng và đỏ.
Dec 20, 2014 Duong Thi thu hien 10
1. Tng tỏc b sung
1.1/ Thớ nghim

Ptc: Dũng 1hoa trng x Dũng 2h.trng

F1: Ton cõy hoa .

F1 x F1 ( T th phn)

F2: 9 : 7 trng
Tỉ lệ phân li kiểu hình ở F2 của phép lai
trên với ĐL PLDL của Men Đen có gì
khác nhau?
* Nhận xét: ở F2 tỉ lệ phân li kiểu hình là

9:7 9:3:3:1 của QL PLDL (Men Del)
Vậy giải thích hiện t!ợng này nh! thế
nào?
i. Tơng tác gen
1. tơng tác bổ
sung
1.1 thí nghiệm
1.2 giải thích
1.3 gia thiet
1.3 Khai niệm
2.tơng tac
cong gop
2.1 Khái niệm
2.2 thí nghiệm
2.3 giải thích
II. Tac đong đa
hiệu của gen
i. Tơng tác gen
1. tơng tác bổ
sung
1.1 thí nghiệm
1.2 giải thích
1.3 gia thiet
1.3 Khai niệm
2.tơng tac
cong gop
2.1 Khái niệm
2.2 thí nghiệm
2.3 giải thích
II. Tac đong đa

hiệu của gen
Dec 20, 2014 Duong Thi thu hien 11

1.2/Giải thích
•
Tỉ lệ 9 : 7 cho thấy ở đời F2 thu ®!îc 16 tổ
hợp giao tö  F1 phải cho 4 lo¹i giao tö
 F1 dị hợp tử về 2 cặp gen nằm trên 2
cặp NST tương đồng khác nhau
•
Tuy nhiên, ơ F2 với 16 tổ hợp gen nhưng
không cho tỉ lệ kiểu hình 9 : 3 : 3 : 1 mà
chỉ cho 2 loại kiểu hình voi ti le 9:7 có
thể kết luận màu hoa do 2 cặp gen quy
định
 Ptc Hoa trắng chỉ do 1 gen trội qđịnh.
- Giả sử: Gen trội là A & B
Alen lặn tuong ung là a& b
 KG của P: AAbb và aaBB
S§L:
Bµi 10:
t¬ng t¸c gen vµ t¸c ®éng ®a hiÖu cña gen
i. T¬ng t¸c gen
1. t¬ng t¸c bæ
sung
1.1 thÝ nghiÖm
1.2 gi¶i thÝch
1.3 gia thiet
1.3 Khai niÖm
2.t¬ng tac

cong gop
2.1 Kh¸i niÖm
2.2 thÝ nghiÖm
2.3 gi¶i thÝch
II. Tac ®ong ®a
hiÖu cña gen
i. T¬ng t¸c gen
1. t¬ng t¸c bæ
sung
1.1 thÝ nghiÖm
1.2 gi¶i thÝch
1.3 gia thiet
1.3 Khai niÖm
2.t¬ng tac
cong gop
2.1 Kh¸i niÖm
2.2 thÝ nghiÖm
2.3 gi¶i thÝch
II. Tac ®ong ®a
hiÖu cña gen
Ptc: AAbb (HTr¾ng) X aaBB (HTr¾ng)
G
P

: Ab aB
F1: 100% AaBb (H§á)
GF1: AB, Ab, aB, ab AB, Ab, aB, ab
F2:
AB Ab aB ab
AB

Ab
aB
ab
AABB
Hoa đỏ
AABb
Hoa đỏ
AaBB
Hoa đỏ
AaBb
Hoa đỏ
AABb
Hoa đỏ
AaBB
Hoa đỏ
AaBB
Hoa đỏ
Aabb
Trắng
aaBb
Trắng
Aabb
Trắng
aaBb
Trắng
aaBB
xanh tr¬n
AAbb
Trắng
AaBb

Hoa đỏ
Aabb
trắng
AaBb
Trắng
Hãy xác định
tỉ lệ kiểu gen ,kiểu hình
ở F2
1AABB
2AABb
2AaBB
4AaBb
1AAbb
2aabb
1aaBB
2aaBb
1aabb
Tỉ lệ KG
* 9A-B- : 3A-bb : 3aaB - : 1aabb
KH: 9 Hoa đỏ : 7 Trắng

X F1
X AaBb (HĐỏ)
Dec 20, 2014 Duong Thi thu hien 13
1.3/Giả thiết
•
Để tạo ra được màu hoa đỏ cần có
mặt đồng thời cả 2 alen trội A và
B nằm trên 2 NST khác nhau. Khi
chỉ có 1 alen trội hoặc không có

alen trội nào thì chỉ có hoa màu
trắng.
•
Hai gen A và B có thể đã tạo ra
các enzim khác nhau và các enzim
này cùng tham ra vàomột chuỗi
các phản ứng hóa sinh để tạo nên
sắc tố đỏ ở cánh hoa
i. T¬ng t¸c gen
1. t¬ng t¸c bæ
sung
1.1 thÝ nghiÖm
1.2 gi¶i thÝch
1.3 gia thiet
1.3 Khai niÖm
2.t¬ng tac
cong gop
2.1 Kh¸i niÖm
2.2 thÝ nghiÖm
2.3 gi¶i thÝch
II. Tac ®ong ®a
hiÖu cña gen
i. T¬ng t¸c gen
1. t¬ng t¸c bæ
sung
1.1 thÝ nghiÖm
1.2 gi¶i thÝch
1.3 gia thiet
1.3 Khai niÖm
2.t¬ng tac

cong gop
2.1 Kh¸i niÖm
2.2 thÝ nghiÖm
2.3 gi¶i thÝch
II. Tac ®ong ®a
hiÖu cña gen
Dec 20, 2014 Duong Thi thu hien 14
i. T¬ng t¸c gen
1. t¬ng t¸c bæ
sung
1.1 thÝ nghiÖm
1.2 gi¶i thÝch
1.3 gia thiet
1.3 Khai niÖm
2.t¬ng tac
cong gop
2.1 Kh¸i niÖm
2.2 thÝ nghiÖm
2.3 gi¶i thÝch
II. Tac ®ong ®a
hiÖu cña gen
i. T¬ng t¸c gen
1. t¬ng t¸c bæ
sung
1.1 thÝ nghiÖm
1.2 gi¶i thÝch
1.3 gia thiet
1.3 Khai niÖm
2.t¬ng tac
cong gop

2.1 Kh¸i niÖm
2.2 thÝ nghiÖm
2.3 gi¶i thÝch
II. Tac ®ong ®a
hiÖu cña gen
Vậy tương tác bổ sung là gì?

Tương tác bổ sung là kiểu
tác động qua lại của 2 hay
nhiều gen không alen khi
đứng trong cùng một kiểu
gen sẽ làm xuất hiện một
kiểu hình mới.
1.4/ Kh¸i niÖm:
Dec 20, 2014 Duong Thi thu hien 15
2. T¬ng t¸c céng gép:
2.1 kh¸i niÖm:
* Kh¸i niÖm: Khi các alen trội thuộc 2
hoặc nhiều locut gen tương tác với
nhau theo kiểu mỗi alen trội (bất kể
thuộc locut nào) đều làm tăng sự biểu
hiện của kiểu hình lên một chút ít thì
gọi là kiểu tương tác cộng gộp.
*Cách nhận biết:
Sự thay đổi tỉ lệ phân ly kiểu hình
ở F2( Biến đổi tỉ lệ 9:3:3:1)
i. T¬ng t¸c gen
1. t¬ng t¸c bæ
sung
1.1 thÝ nghiÖm

1.2 gi¶i thÝch
1.3 gia thiet
1.3 Khai niÖm
2.t¬ng tac
cong gop
2.1 Kh¸i niÖm
2.2 thÝ nghiÖm
2.3 gi¶i thÝch
II. Tac ®ong ®a
hiÖu cña gen
i. T¬ng t¸c gen
1. t¬ng t¸c bæ
sung
1.1 thÝ nghiÖm
1.2 gi¶i thÝch
1.3 gia thiet
1.3 Khai niÖm
2.t¬ng tac
cong gop
2.1 Kh¸i niÖm
2.2 thÝ nghiÖm
2.3 gi¶i thÝch
II. Tac ®ong ®a
hiÖu cña gen
Dec 20, 2014 Duong Thi thu hien 16
2. T¬ng t¸c céng gép:
2.1 kh¸i niÖm:
2.2 thÝ nghiÖm:
Ptc: Lúa mì hạt đỏ thẫm X Lúa mì hạt trắng
F1: 100 % Lúa mì hạt đỏ nhạt

F2: 15 đỏ( Từ đỏ thẫm đến rất nhạt): 1 trắng
X F1
Em hãy giải thích kết quả
phép lai này?
i. T¬ng t¸c gen
1. t¬ng t¸c bæ
sung
1.1 thÝ nghiÖm
1.2 gi¶i thÝch
1.3 gia thiet
1.3 Khai niÖm
2.t¬ng tac
cong gop
2.1 Kh¸i niÖm
2.2 thÝ nghiÖm
2.3 gi¶i thÝch
II. Tac ®ong ®a
hiÖu cña gen
i. T¬ng t¸c gen
1. t¬ng t¸c bæ
sung
1.1 thÝ nghiÖm
1.2 gi¶i thÝch
1.3 gia thiet
1.3 Khai niÖm
2.t¬ng tac
cong gop
2.1 Kh¸i niÖm
2.2 thÝ nghiÖm
2.3 gi¶i thÝch

II. Tac ®ong ®a
hiÖu cña gen
Dec 20, 2014 Duong Thi thu hien 17
i. T¬ng t¸c gen
1. t¬ng t¸c bæ
sung
1.1 thÝ nghiÖm
1.2 gi¶i thÝch
1.3 gia thiet
1.3 Khai niÖm
2.t¬ng tac
cong gop
2.1 Kh¸i niÖm
2.2 thÝ nghiÖm
2.3 gi¶i thÝch
II. Tac ®ong ®a
hiÖu cña gen
i. T¬ng t¸c gen
1. t¬ng t¸c bæ
sung
1.1 thÝ nghiÖm
1.2 gi¶i thÝch
1.3 gia thiet
1.3 Khai niÖm
2.t¬ng tac
cong gop
2.1 Kh¸i niÖm
2.2 thÝ nghiÖm
2.3 gi¶i thÝch
II. Tac ®ong ®a

hiÖu cña gen
2. T¬ng t¸c céng gép:
2.1 kh¸i niÖm:
2.2 thÝ nghiÖm:
Ptc: Lúa mì hạt đỏ thẫm X Lúa mì hạt trắng
F1: 100 % Lúa mì hạt đỏ nhạt
F2: 15 đỏ( Từ đỏ thẫm đến rất nhạt): 1 trắng
2.3 gi¶i thÝch:
X F1
F2 có 16 tổ hợp , vậy mỗi cá thể F1 phải dị hợp 2 cặp
gen cùng quy định 1 tính trạng tương ứng với kiểu
gen AaBb và cho được 4 loại giao tử với tỉ lệ bằng
nhau.
Tính trạng màu sắc hạt ở lúa mì đã tuân theo quy luật
tương tác gen theo lối cộng gộp như sau:
- Ở F2 có 1 tổ hợp màu trắng: aabb
- 15 tổ hợp còn lại vì có chứa ít nhất 1 gen trội nên có
màu đỏ.Màu đỏ thẫm hay nhạt phụ thuộc vào số
lượng gen trội có mặt trong kiểu gen theo sơ đồ sau:
•
SƠ ĐỒ LAI TỪ P ĐẾN F2
Ptc: AABB x aabb
(Đỏ thẫm) (Trắng)
GP AB ab
F1 AaBb :100% Đỏ
GF1: AB=Ab= aB= ab(4 loại))
F2 có 9 KG theo tỉ lệ:
1 AABB 1AAbb 1aaBB 1aabb
2AABb 2Aabb 2aaBb
2 AaBB

4 AaBb
- F2:Có 2 kiểu hình theo tỉ lệ 15đỏ/1 trắng.
Màu đỏ sẽ đậm hơn ở kiểu gen có nhiều
gen trội hơn.
- Khi 2 gen n m trên 2 NST khác nhau cùng ằ
quy định 1 tính trạng tương tác với nhau
kiểu cộng gộp thì TLKH F2: 1:4:6:4:1 ứng với
4,3,2,1,0
2. T¬ng t¸c céng gép:
2.1 kh¸i niÖm:
2.2 thÝ nghiÖm:
2.3 gi¶i thÝch:
X F1 X AaBb
aabb
AABB
AaBb
Dec 20, 2014 Duong Thi thu hien 19
•
Những tính trạng do nhiều
gen cùng quy định theo
kiểu tương tác cộng gộp và
chịu ảnh hưởng nhiều bởi
môi trường được gọi là tính
trạng số lượng (như năng
suất)
i. T¬ng t¸c gen
1. t¬ng t¸c bæ
sung
1.1 thÝ nghiÖm
1.2 gi¶i thÝch

1.3 gia thiet
1.3 Khai niÖm
2.t¬ng tac
cong gop
2.1 Kh¸i niÖm
2.2 thÝ nghiÖm
2.3 gi¶i thÝch
II. Tac ®ong ®a
hiÖu cña gen
i. T¬ng t¸c gen
1. t¬ng t¸c bæ
sung
1.1 thÝ nghiÖm
1.2 gi¶i thÝch
1.3 gia thiet
1.3 Khai niÖm
2.t¬ng tac
cong gop
2.1 Kh¸i niÖm
2.2 thÝ nghiÖm
2.3 gi¶i thÝch
II. Tac ®ong ®a
hiÖu cña gen
Dec 20, 2014 Duong Thi thu hien 20
II. TÁC ĐỘNG ĐA HIỆU CỦA GEN
Gen đa hiệu là gì?
Là gen có thể tác động
đến sự biểu hiện của
nhiều tính trạng khác
nhau.

i. T¬ng t¸c
gen
1. t¬ng t¸c bæ
sung
1.1 thÝ nghiÖm
1.2 gi¶i thÝch
1.3 gia thiet
1.3 Khai niÖm
2.t¬ng tac
cong gop
2.1 Kh¸i niÖm
2.2 thÝ nghiÖm
2.3 gi¶i thÝch
II. Tac ®ong ®a
hiÖu cña
gen
i. T¬ng t¸c
gen
1. t¬ng t¸c bæ
sung
1.1 thÝ nghiÖm
1.2 gi¶i thÝch
1.3 gia thiet
1.3 Khai niÖm
2.t¬ng tac
cong gop
2.1 Kh¸i niÖm
2.2 thÝ nghiÖm
2.3 gi¶i thÝch
II. Tac ®ong ®a

hiÖu cña
gen
Dec 20, 2014 Duong Thi thu hien 21
Ví dụ: Gen HbA ở người quy định sự tổng hợp
chuỗi21 β-hemoglobin gồm 146 axit amin.
Gen đột biến HbS cũng quy định chuỗi β-
hemoglobin gồm 146 axit amin nhưng chỉ
khác 1 axit amin ở vị trí số 6 (thay axit amin
glutamic bắng valin)
Dec 20, 2014 Duong Thi thu hien 22
Cơ thể đồng hợp tử về HbS
Tất cả hemoglobin đều bất thường
Hemoglobin kết tủa khi hàm lượng O2 trong máu thấp
làm cho tế bào hồng cầu bị biến dạng thành hình lưỡi
liềm.
↓
↓
↓
Hàng loạt rối loạn bệnh lí (Hình 10.2)
Cơ thể đồng hợp tử về HbS
Tất cả hemoglobin đều bất thường
Hemoglobin kết tủa khi hàm lượng Oxi trong máu thấp làm cho tế bào hồng
cầu bị biến dạng thành hình lưỡi liềm.
Hcầu bình thường Hcầu hình lưỡi liềm
Hcầu bị vỡ
Thể lực suy
giảm
Tiêu
huyết
Suy

tim
Các TB bị vón lại
gây tắc MM nhỏ
Đau,
sốt
Tổn
thương
não
Gây hư hỏng
Các CQ khác
Lách bị tổn thương
Tích tụ các TB hình
liềm ở lách
Rối loạn tâm thần Liệt
Viêm phổi
Thấp khớp suy thận
Dec 20, 2014 Duong Thi thu hien 24
Dec 20, 2014 Duong Thi thu hien 25
Gây tắc mạch máu