sinh học 12 bài 13. ảnh hưởng của môi trường lên sự biểu hiện của gen.

GVGD: NguyÔn ThÞ Phîng
Trêng thpt d©n lËp kim thµnh
Chóc héi gi¶ng thµnh c«ng tèt ®Ñp!


KiÓm tra bµi cò
Nªu ®Æc ®iÓm di truyÒn cña gen
ngoµi nh©n? Lµm thÕ nµo ®Ó biÕt ®
îc tÝnh tr¹ng nµo ®ã lµ do gen trong
nh©n hay do gen n»m ngoµi nh©n
quy ®Þnh?


I. Mèi quan hÖ gi÷a gen vµ tÝnh tr¹ng:
Bµi 13. ¶NH H¦ëng cña m«i tr
êng lªn sù biÓu hiÖn cña gen
Hoa đỏ
Hoa trắng
▪ P
tc
:
x
▪ F
1
: 100% hoa đỏ
▪ F
2
:
3/4 1/4

:


Nhận xét :
▪ Màu hoa đỏ là tính trạng …
▪ Màu sắc hoa do ………………………
trội.
1cặp gen quy định
P
tc
:
AA
Hoa đỏ
Hoa trắng
aa
F
1
:
100% Aa (toàn đỏ)
F
2
:
1AA : 2Aa : 1aa
3 đỏ : 1 trắng
G
P
:
A a
x Aa
G

F1
:
A : a A : a
▪ Qui ước: gen A: Đỏ ; gen a : trắng
x


Vậy mối quan hệ giữa gen và tính trạng rất phức tạp đ
ợc thể hiện qua sơ đồ sau:
Gen
(AND)
mARN Pụlipeptit
Prụtờin
Tớnh
trng
Sao mã
Giải mã


II. Sự tơng tác giữa kiểu gen và môi trờng
1. Xét Ví dụ
* Giống thỏ hymalaya
- Giống thỏ Hymalaya có lông trắng toàn thân, trừ các bộ phận
đầu mút của cơ thể: nh tai, mõm, bàn chân, đuôi là có lông
đen


Tại sao cùng một kiểu gen quy định
mầu sắc lông mà trên cơ thể con thỏ
lại có sự phân bố màu sắc lông

không đồng đều?


*Giải thích:
Nhiệt độ phân bố không đồng đều trong cơ thể:
-
ở những bộ phận đầu mút cơ thể có nhiệt độ thấp hơn
nhiệt độ ở thân do đó gen quy định tổng hợp sắc tố melanin
hoạt động làm cho lông có màu đen.
-
ở phần thân của thỏ có nhiệt độ cao hơn nên gen quy
định tổng hợp sắc tố melanin không hoạt động do đó lông
trắng
Ngời ta đã làm nh thế
nào để kiểm nghiệm giải
thích trên?


*TNCM:
- Cạo phần lông trắng trên thân rồi buộc cục đá lạnh vào sau
một thời gian sẽ mọc ra lông đen
Theo em nhiệt độ cao có thể ảnh h
ởng đến sự biểu hiện của gen quy
định tổng hợp sắc tố melanin nh thế
nào?


NhiÖt ®é cao lµm biÕn tÝnh Enzim tham gia ®iÒu hoµ biÓu hiÖn
cña gen. khi Enzim bÞ biÕn tÝnh th× gen quy ®Þnh tæng hîp
melanin sÏ kh«ng ho¹t ®éng dÉn ®Õn melanin kh«ng ®îc tæng

hîp l«ng cã mµu tr¾ng vµ ngîc l¹i
Qua vÝ dô nµy h·y cho biÕt
tÝnh tr¹ng mµu s¾c l«ng thá
phô thuéc vµo nh÷ng yÕu tè
nµo?
Phô thuéc vµo
M«i trêng
KiÓu gen


*Ví dụ 2:
Màu sắc hoa cẩm tú cầu sẽ thay đổ từ đỏ sang tím tuỳ thuộc
vào độ pH của đất mặc dù có cùng một kiểu gen


H·y lÊy thªm mét sè vÝ dô kh¸c
trong thùc tÕ mµ em biÕt mµ cïng
mét kiÓu gen biÓu hiÖn thµnh
nhiÒu kiÓu h×nh kh¸c nhau tuú
thuéc vµo ®iÒu kiÖn m«i trêng?


2. Kết luận
Từ việc phân tích các ví dụ trên
hãy rút ra nhận xét về ảnh hởng
của môi trờng trong việc hình
thành nên kiểu hình?


- Kiểu hình là kết quả của sự tác động qua lại giữa kiểu

gen và môi trờng
III. Mức phản ứng của kiểu gen
KG 1 + MT 1 KH 1
KG 1 + MT 2 KH 2
KG 1 + MT 3 KH 3

KG 1 + MT n KH n
Tập hợp n KH của kiểu
gen 1 gọi là mức phản
ứng của kiểu gen 1
1.Mức phản ứng


Qua sơ đồ này cho biết
mức phản ứng là gì?
-
Khái niệm: Mức phản ứng là tập hợp các kiểu hình của cùng
một kiểu gen tơng ứng với các điều kiện môi trờng khác
nhau
-
Ví dụ: Con ếch
+ ở môi trờng lá cây da có màu xanh
+ ở môi trờng đất da có màu giống màu đất


Những loại tính trạng nào ( số lợng hay
chất lợng )thờng chịu tác động của yếu
tố môi trờng?
Mức phản ứng có 2 loại:
+ Mức phản ứng rộng: Nh năng suất, chiều cao , khối lợng,

sản lợng trứng sữa
+ Mức phản ứng hẹp: Nh tỉ lệ bơ trong sữa .


Biết đợc mức phản ứng của từng
tính trạng vật nuôi cây trồng thì
mang lại ý nghĩa gì cho chăn nuôi
trồng trọt?
Để xác định mức phản ứng của một
kiểu gen(ở thực vật và động vật) ta
phải làm gì?


Cách xác định mức phản ứng của một kiểu gen:Phải tạo ra
các cá thể có cùng một kiểu gen:
-
ở thực vật: đối với các thực vật SSSD (khoai lang, sắn dây,
dâu ) cắt các đoan thân trồng ở các điều kiện môi trờng
khác nhau rồi theo dõi các đặc điểm của từng tính trạng
-
ở động vật: nhân bản vô tính thành các cá thể có cùng kiểu
gen đem nuôi ở các điều kiện môi trờng khác nhau
Tại sao các nhà khoa học lại khuyên nông
dân không nên chỉ trồng một giống lúa duy
nhất cho dù là giống lúa có năng suất cao
trên một diện tích rộng trong cùng một vụ
KH( năng suất )
KG(giống)
MT(kỹ thuật)

2. Thêng biÕn (sù mÒm dÎo cña kiÓu h×nh)
VÝ dô: c©y rau m¸c


Qua ví dụ trên cho biết
thờng biến là gì?
* Khái niệm: thờng biến là hiện tợng một kiểu gen có thể
thay đổi kiểu hình trớc các điều kiện môi trờng khác nhau
Hãy quan sát hình vẽ cho biết hình vẽ thể hiện
điều gì? Từ đó nhận xét về chiều cao cây của hai
kiểu gen trong mỗi độ cao so với mặt nớc biển?
Chiều cao so với mực nớc biển


Møc ®é mÒm dÎo cña
kiÓu h×nh phô thuéc vµo
yÕu tè nµo?
*Møc ®é mÒm dÎo cña kiÓu h×nh phô thuéc vµo kiÓu gen


Thờng biến có ý nghĩa gì đối với cơ thể sinh vật?
*ý nghĩa:
- Giúp sinh vật thích nghi với sự thay đổi của môi trờng để
tồn tại và phát triển
Bài tập
Câu 1.
Nói cô ấy đợc mẹ truyền cho tính trạng:
má lúm động tiền có chính xác không? nếu cần thì phải sửa
lại câu này nh thế nào?

C©u 2
Mét sè bµ con n«ng d©n ®· mua h¹t ng« lai cã n¨ng suÊt cao
vÒ trång nhng c©y ng« l¹i kh«ng cho h¹t. Gi¶ sö c«ng ti
gièng ®· cung cÊp h¹t gièng ®óng tiªu chuÈn. H·y gi¶i thÝch
nguyªn nh©n dÉn ®Õn t×nh tr¹ng c©y ng« kh«ng cho h¹t trong
trêng hîp nµy


T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n !
Mong ®îc sù ®ãng gãp ý kiÕn cña
c¸c ®ång nghiÖp ®Ó bµi gi¶ng ®îc
hoµn thiÖn h¬n