sinh học 12 bài 18. chọn giống vật nuôi và cây trồng dựa trên nguồn biến dị tổ hợp

NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG
NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG


QUÝ THẦY CÔ
QUÝ THẦY CÔ
VỀ DỰ GIỜ THĂM LỚP 12A
VỀ DỰ GIỜ THĂM LỚP 12A
7
7

CHƯƠNG IV
CHƯƠNG IV

BÀI 18
BÀI 18
CHỌN GIỐNG VẬT NUÔI VÀ CÂY TRỒNG
CHỌN GIỐNG VẬT NUÔI VÀ CÂY TRỒNG
DỰA TRÊN NGUỒN BIẾN DỊ TỔ HỢP
DỰA TRÊN NGUỒN BIẾN DỊ TỔ HỢP

Nội dung
Nội dung
I.
I.


Tạo giống dựa trên nguồn biến dị tổ hợp
Tạo giống dựa trên nguồn biến dị tổ hợp
2.

2.


Quy trình tạo giống thuần dựa trên nguồn biến
Quy trình tạo giống thuần dựa trên nguồn biến
dị tổ hợp
dị tổ hợp
1.
1.


Cơ chế phát sinh biến dị tổ hợp
Cơ chế phát sinh biến dị tổ hợp
II. Tạo giống lai có ưu thế lai cao
II. Tạo giống lai có ưu thế lai cao
3. Phương pháp tạo ưu thế lai
3. Phương pháp tạo ưu thế lai
2.
2.


Cơ sở di truyền của hiện tượng ưu thế lai
Cơ sở di truyền của hiện tượng ưu thế lai
1.
1.


Khái niệm về ưu thế lai
Khái niệm về ưu thế lai
4. Một vài thành tựu

4. Một vài thành tựu
ứng dụng ưu thế lai trong sản xuất
ứng dụng ưu thế lai trong sản xuất
nông nghiệp ở Việt Nam
nông nghiệp ở Việt Nam

Bài 18: CHỌN GIỐNG VẬT NUÔI VÀ CÂY TRỒNG DỰA TRÊN NGUỒN BIẾN DỊ TỔ HỢP
Bài 18: CHỌN GIỐNG VẬT NUÔI VÀ CÂY TRỒNG DỰA TRÊN NGUỒN BIẾN DỊ TỔ HỢP
I. Tạo giống thuần dựa trên nguồn biến dị tổ hợp
I. Tạo giống thuần dựa trên nguồn biến dị tổ hợp
Vậy các vật
Vậy các vật
liệu tự nhiên
liệu tự nhiên
thu thập về
thu thập về
ban đầu có
ban đầu có
thể trở
thể trở
thành giống
thành giống
vật nuôi cây
vật nuôi cây
trồng được
trồng được
ngay chưa?
ngay chưa?
Tại sao lai tạo
Tại sao lai tạo

lại là phương
lại là phương
pháp cơ bản
pháp cơ bản
tạo sự đa dạng
tạo sự đa dạng
các vật liệu di
các vật liệu di
truyền cho
truyền cho
chọn giống?
chọn giống?
Tại sao BDTH
Tại sao BDTH
có vai trò đặc
có vai trò đặc
biệt quan trọng
biệt quan trọng
trong việc tạo
trong việc tạo
giống mới?
giống mới?

Sơ đồ minh họa quá trình chọn lọc các tổ hợp gen mong muốn
Sơ đồ minh họa quá trình chọn lọc các tổ hợp gen mong muốn
F
1
P
F
2

F
3
F
4
AABBcc x aabbCC
AaBbCc
AABBCC AABbCC AAbbCC AaBbCC AabbCC AaBbCC aaBBCC…
AABBCC AABbCC AAbbCC… AAbbCC AabbCC aabbCC…
AAbbCC AAbbCC
Bài 18: CHỌN GIỐNG VẬT NUÔI VÀ CÂY TRỒNG DỰA TRÊN NGUỒN BIẾN DỊ TỔ HỢP
Bài 18: CHỌN GIỐNG VẬT NUÔI VÀ CÂY TRỒNG DỰA TRÊN NGUỒN BIẾN DỊ TỔ HỢP
I. Tạo giống thuần dựa trên nguồn biến dị tổ hợp
I. Tạo giống thuần dựa trên nguồn biến dị tổ hợp

Vậy cơ chế phát sinh các biến dị
Vậy cơ chế phát sinh các biến dị
tổ hợp trong quá trình tạo dòng
tổ hợp trong quá trình tạo dòng
thuần là gì
thuần là gì
?
?


Bài 18: CHỌN GIỐNG VẬT NUÔI VÀ CÂY TRỒNG DỰA TRÊN NGUỒN BIẾN DỊ TỔ HỢP
Bài 18: CHỌN GIỐNG VẬT NUÔI VÀ CÂY TRỒNG DỰA TRÊN NGUỒN BIẾN DỊ TỔ HỢP
I. Tạo giống thuần dựa trên nguồn biến dị tổ hợp
I. Tạo giống thuần dựa trên nguồn biến dị tổ hợp

2.

2.


Quy trình tạo giống thuần dựa trên nguồn biến dị
Quy trình tạo giống thuần dựa trên nguồn biến dị
tổ hợp
tổ hợp
:
:
Nêu quy trình phát sinh các biến dị
Nêu quy trình phát sinh các biến dị
tổ hợp trong quá trình tạo giống
tổ hợp trong quá trình tạo giống
thuần?
thuần?
Bài 18: CHỌN GIỐNG VẬT NUÔI VÀ CÂY TRỒNG DỰA TRÊN NGUỒN BIẾN DỊ TỔ HỢP
Bài 18: CHỌN GIỐNG VẬT NUÔI VÀ CÂY TRỒNG DỰA TRÊN NGUỒN BIẾN DỊ TỔ HỢP
I. Tạo giống thuần dựa trên nguồn biến dị tổ hợp
I. Tạo giống thuần dựa trên nguồn biến dị tổ hợp
1.
1.


Cơ chế phát sinh biến dị tổ hợp
Cơ chế phát sinh biến dị tổ hợp
Các gen nằm trên các NST khác nhau sẽ phân li độc lập
Các gen nằm trên các NST khác nhau sẽ phân li độc lập
với nhau nên tạo các tổ hợp gen mới qua sinh sản hữu
với nhau nên tạo các tổ hợp gen mới qua sinh sản hữu
tính.

tính.
- Bước 1: tạo các dòng thuần chủng
- Bước 1: tạo các dòng thuần chủng
- Bước 2: lai các giống thuần → chọn lọc ra những tổ
- Bước 2: lai các giống thuần → chọn lọc ra những tổ
hợp gen mong muốn
hợp gen mong muốn
- Bước 3: tạo giống thuần chủng: cho dòng cá thể
- Bước 3: tạo giống thuần chủng: cho dòng cá thể
chọn được tự thụ phấn hoặc giao phối gần.
chọn được tự thụ phấn hoặc giao phối gần.

Dựa vào sơ đồ 18.2 chỉ rõ các
Dựa vào sơ đồ 18.2 chỉ rõ các
bước tạo giống thuần?
bước tạo giống thuần?
Bài 18: CHỌN GIỐNG VẬT NUÔI VÀ CÂY TRỒNG DỰA TRÊN NGUỒN BIẾN DỊ TỔ HỢP
Bài 18: CHỌN GIỐNG VẬT NUÔI VÀ CÂY TRỒNG DỰA TRÊN NGUỒN BIẾN DỊ TỔ HỢP
Giống lúa Peta
Giống lúa Peta
Giống lúa Dee-geo woo-gen
Giống lúa Dee-geo woo-gen
Giống lúa IR8
Giống lúa IR8
Takudan
Takudan
IR - 12 - 178
IR - 12 - 178
IR 22
IR 22

CICA4
CICA4
X
X
X
X
X
X
Hình 18.2 Một phần trong sơ đồ tạo giống lùn
Hình 18.2 Một phần trong sơ đồ tạo giống lùn
năng suất cao
năng suất cao

Giống lúa Dee-geo woo-gen
Giống lúa Dee-geo woo-gen
Giống lúa IR8
Giống lúa IR8
Thu hoạch giống lúa IR8
Thu hoạch giống lúa IR8

II.Tạo giống lai có ưu thế lai cao
II.Tạo giống lai có ưu thế lai cao
Là hiện tượng con lai có năng
Là hiện tượng con lai có năng
suất, sức chống chịu, khả năng
suất, sức chống chịu, khả năng
sinh trưởng phát triển cao vượt
sinh trưởng phát triển cao vượt
trội so với các dạng bố mẹ.
trội so với các dạng bố mẹ.

1.
1.


Khái niệm ưu thế lai:
Khái niệm ưu thế lai:
Bài 18: CHỌN GIỐNG VẬT NUÔI VÀ CÂY TRỒNG DỰA TRÊN NGUỒN BIẾN DỊ TỔ HỢP
Bài 18: CHỌN GIỐNG VẬT NUÔI VÀ CÂY TRỒNG DỰA TRÊN NGUỒN BIẾN DỊ TỔ HỢP


A B C
A B C
I. Tạo giống thuần dựa trên nguồn biến dị tổ hợp
I. Tạo giống thuần dựa trên nguồn biến dị tổ hợp

2.
2.


Cơ sở di truyền của hiện tượng ưu thế lai:
Cơ sở di truyền của hiện tượng ưu thế lai:
•
Giả thuyết siêu trội: ở trạng thái dị hợp tử về nhiều
Giả thuyết siêu trội: ở trạng thái dị hợp tử về nhiều
cặp gen khác nhau, con lai có kiểu hình vượt trội về
cặp gen khác nhau, con lai có kiểu hình vượt trội về
nhiều mặt so với dạng bố mẹ có nhiều gen ở trạng
nhiều mặt so với dạng bố mẹ có nhiều gen ở trạng
thái đồng hợp kể cả đồng hợp trội.
thái đồng hợp kể cả đồng hợp trội.

•
Ưu thế lai thường biểu hiện cao nhất ở đời F
Ưu thế lai thường biểu hiện cao nhất ở đời F
1
1
và
và
giảm dần ở các đời sau, vì vậy không dùng con lai
giảm dần ở các đời sau, vì vậy không dùng con lai
để làm giống.
để làm giống.
Bài 18: CHỌN GIỐNG VẬT NUÔI VÀ CÂY TRỒNG DỰA TRÊN NGUỒN BIẾN DỊ TỔ HỢP
Bài 18: CHỌN GIỐNG VẬT NUÔI VÀ CÂY TRỒNG DỰA TRÊN NGUỒN BIẾN DỊ TỔ HỢP
II.Tạo giống lai có ưu thế lai cao
II.Tạo giống lai có ưu thế lai cao
1.
1.


Khái niệm về ưu thế lai:
Khái niệm về ưu thế lai:
P
P
AABBcc
AABBcc
x
x
aabbCC
aabbCC
F

F
1
1
:
:


AaBbCc
AaBbCc
vượt trội
vượt trội
so với P
so với P

Cho F
Cho F
1
1
phối với F
phối với F
1
1
:
:
F
F
1
1
x F
x F

1
1
:
:
♂
♂
AaBbCc x ♀ AaBbCc
AaBbCc x ♀ AaBbCc
F
F
2
2
:
:
AABBCC, AA
AABBCC, AA
Bb
Bb
Cc
Cc
, AAbbcc,
, AAbbcc,


Aa
Aa
BBCC,
BBCC,
AaBb
AaBb

Cc
Cc
,
,
Aa
Aa
bbcc
bbcc
aaBBCC, aa
aaBBCC, aa
Bb
Bb
Cc
Cc
, aabbcc
, aabbcc
Bài 18: CHỌN GIỐNG VẬT NUÔI VÀ CÂY TRỒNG DỰA TRÊN NGUỒN BIẾN DỊ TỔ HỢP
Bài 18: CHỌN GIỐNG VẬT NUÔI VÀ CÂY TRỒNG DỰA TRÊN NGUỒN BIẾN DỊ TỔ HỢP
Tại sao ưu thế lai
Tại sao ưu thế lai
giảm dần qua các
giảm dần qua các
thế hệ?
thế hệ?

3. Phương pháp tạo ưu thế lai
3. Phương pháp tạo ưu thế lai
- Bước 1: Tạo ra các dòng thuần chủng khác nhau.
- Bước 1: Tạo ra các dòng thuần chủng khác nhau.
- Bước 2:

- Bước 2:
Lai các dòng thuần chủng để tìm tổ hợp lai có ưu
Lai các dòng thuần chủng để tìm tổ hợp lai có ưu
thế lai cao nhất
thế lai cao nhất
Bài 18: CHỌN GIỐNG VẬT NUÔI VÀ CÂY TRỒNG DỰA TRÊN NGUỒN BIẾN DỊ TỔ HỢP
Bài 18: CHỌN GIỐNG VẬT NUÔI VÀ CÂY TRỒNG DỰA TRÊN NGUỒN BIẾN DỊ TỔ HỢP
2.
2.


Cơ sở di truyền của hiện tượng ưu thế lai:
Cơ sở di truyền của hiện tượng ưu thế lai:
II.Tạo giống lai có ưu thế lai cao
II.Tạo giống lai có ưu thế lai cao
1.
1.


Khái niệm về ưu thế lai:
Khái niệm về ưu thế lai:
Có thể sử dụng các phương pháp sau:
Có thể sử dụng các phương pháp sau:
*
*
Lai thuận nghịch
Lai thuận nghịch
* Lai khác dòng đơn
* Lai khác dòng đơn
:

:


Dòng A x Dòng B → con lai C dùng trong SX
Dòng A x Dòng B → con lai C dùng trong SX
*
*
Lai khác dòng kép
Lai khác dòng kép
:
:


Dòng A x Dòng B → con lai C
Dòng A x Dòng B → con lai C


Dòng D x Dòng E → con lai F
Dòng D x Dòng E → con lai F


Con lai C x Con lai F → Con lai kép G
Con lai C x Con lai F → Con lai kép G
P
P
AABBcc
AABBcc
x
x
aabbCC

aabbCC
F
F
1
1
:
:


AaBbCc
AaBbCc
vượt trội
vượt trội
so với P
so với P

•
Ưu điểm: con lai có ưu thế lai cao sử dụng vào mục
Ưu điểm: con lai có ưu thế lai cao sử dụng vào mục
đích kinh tế.
đích kinh tế.
•
Nhược điểm: tốn nhiều thời gian, tốn nhiều công
Nhược điểm: tốn nhiều thời gian, tốn nhiều công
sức, tạo dòng thuần và duy trì dòng thuần, ưu thế lai
sức, tạo dòng thuần và duy trì dòng thuần, ưu thế lai
biểu hiện cao nhất ở F
biểu hiện cao nhất ở F
1
1

sau đó giảm dần qua các thế
sau đó giảm dần qua các thế
hệ.
hệ.
Bài 18: CHỌN GIỐNG VẬT NUÔI VÀ CÂY TRỒNG DỰA TRÊN NGUỒN BIẾN DỊ TỔ HỢP
Bài 18: CHỌN GIỐNG VẬT NUÔI VÀ CÂY TRỒNG DỰA TRÊN NGUỒN BIẾN DỊ TỔ HỢP
3. Phương pháp tạo ưu thế lai:
3. Phương pháp tạo ưu thế lai:
II.Tạo giống lai có ưu thế lai cao
II.Tạo giống lai có ưu thế lai cao
Nêu ưu và nhược điểm
Nêu ưu và nhược điểm
của phương pháp tạo
của phương pháp tạo
ưu thế lai?
ưu thế lai?

4. Một vài thành tựu
4. Một vài thành tựu
ứng dụng ưu thế lai trong
ứng dụng ưu thế lai trong
sản xuất nông nghiệp ở Việt Nam
sản xuất nông nghiệp ở Việt Nam
Bài 18: CHỌN GIỐNG VẬT NUÔI VÀ CÂY TRỒNG DỰA TRÊN NGUỒN BIẾN DỊ TỔ HỢP
Bài 18: CHỌN GIỐNG VẬT NUÔI VÀ CÂY TRỒNG DỰA TRÊN NGUỒN BIẾN DỊ TỔ HỢP
3. Phương pháp tạo ưu thế lai
3. Phương pháp tạo ưu thế lai
II.Tạo giống lai có ưu thế lai cao
II.Tạo giống lai có ưu thế lai cao
Giống lúa mới có tên

Giống lúa mới có tên
gọi HTY100, cho gạo
gọi HTY100, cho gạo
ngon, cơm mềm, có
ngon, cơm mềm, có
mùi thơm nhẹ, đã
mùi thơm nhẹ, đã
được đăng ký thương
được đăng ký thương
hiệu độc quyền Thiên
hiệu độc quyền Thiên
Hương HYT100.
Hương HYT100.
Hãy kể tên các thành tựu
Hãy kể tên các thành tựu
tạo giống vật nuôi cây
tạo giống vật nuôi cây
trồng có ưu thế lai cao ở
trồng có ưu thế lai cao ở
việt nam?
việt nam?







Cà chua HT.42 – Chất lượng cao khẩu vị ngọt, quả
Cà chua HT.42 – Chất lượng cao khẩu vị ngọt, quả

chắc, có thể cất giữ và vận chuyển mà không gây hỏng
chắc, có thể cất giữ và vận chuyển mà không gây hỏng

Ngô lai khác dòng tăng
Ngô lai khác dòng tăng


năng suất 30%
năng suất 30%
Su hào lai: 1
Su hào lai: 1
→ 1,5 kg/c
→ 1,5 kg/c
ủ
ủ



Cá lai
Cá lai
đẹp hơn
đẹp hơn
Trê lai
Trê lai
to hơn
to hơn
X
X
X
X

Câu nào sau đây giải thích về ưu thế lai là đúng?
Câu nào sau đây giải thích về ưu thế lai là đúng?
A.
A.


Lai hai dòng thuần chủng khác nhau sẽ luôn tạo
Lai hai dòng thuần chủng khác nhau sẽ luôn tạo
ra con lai có ưu thế lai cao.
ra con lai có ưu thế lai cao.
B.
B.


Lai khác dòng thuần khác xa nhau về khu vực địa
Lai khác dòng thuần khác xa nhau về khu vực địa
lí luôn cho ưu thế lai cao.
lí luôn cho ưu thế lai cao.
C.
C.


Chỉ có một số tổ hợp lai giữa các cặp bố mẹ nhất
Chỉ có một số tổ hợp lai giữa các cặp bố mẹ nhất
định mới có thể cho ưu thế lai cao.
định mới có thể cho ưu thế lai cao.
D.

D.


Người ta không sử dụng con lai có ưu thế lai cao
Người ta không sử dụng con lai có ưu thế lai cao
làm giống vì con lai thường không đồng nhất về
làm giống vì con lai thường không đồng nhất về
kiểu hình.
kiểu hình.
CỦNG CỐ
CỦNG CỐ

•
Nguồn biến dị di truyền của quần thể
Nguồn biến dị di truyền của quần thể
vật nuôi được tạo ra bằng những cách nào?
vật nuôi được tạo ra bằng những cách nào?
•
Thế nào là ưu thế lai?
Thế nào là ưu thế lai?
•
Nêu phương pháp tạo giống cho ưu thế lai?
Nêu phương pháp tạo giống cho ưu thế lai?
•
Tại sao ưu thế lai cao nhất ở F
Tại sao ưu thế lai cao nhất ở F
1
1
và giảm dần
và giảm dần

ở đời sau?
ở đời sau?
CỦNG CỐ
CỦNG CỐ