bài giảng sinh học 12 bài 27. quá trình hình thành quần thể thích nghi .

TRƯỜNG THPT HOÀ PHÚ – CHIÊM HOÁ – TUYÊN QUANG
GIÁO ÁN
SINH HỌC
Năm học
2009 - 2010
PHẠM VĂN AN
Giáo viên giảng dạy: Phạm Văn An
Trường THPT Hoà Phú – Chiêm Hoá – Tuyên Quang
Câu hỏi: Kể tên các nhân tố tiến hóa cơ bản? Vai trò
của CLTN trong quá trình tiến hóa?
Trả lời:
Các nhân tố tiến hóa cơ bản: Đột biến, di nhập gen,
CLTN, các yếu tố ngẫu nhiên, giao phối không ngẫu
nhiên.
Vai trò của CLTN: là nhân tố định hướng quá trình
tiến hóa.
I. KHÁI NIỆM ĐẶC ĐIỂM THÍCH NGHI:
a/ sâu sồi mùa xuân
b/ sâu sồi mùa hè
Sâu sồi
Sâu sồi
Em hãy cho biết đặc điểm nào là
đặc điểm thích nghi của con sâu
trên cây sồi? Giải thích?
Cá sấu ngụy trang giống như một
thân cây gỗ trong khu đầm lầy
1. Khái niệm
Là các đặc điểm giúp sinh vật
thích nghi với môi trường làm
tăng khả năng sống sót và sinh
sản của chúng.

I. KHÁI NIỆM ĐẶC ĐIỂM THÍCH NGHI:
1. Khái niệm
2. Đặc điểm của quần thể thích nghi:
Quá trình hình thành đặc điểm thích nghi thể hiện qua các đặc
điểm:
- Hoàn thiện khả năng thích nghi của các sinh vật trong quần thể
từ thế hệ này sang thế hệ khác
- Làm tăng số lượng các cá thể có kiểu gen quy định kiểu hình
thích nghi trong quần thể từ thế hệ này sang thế hệ khác.
II. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH QUẦN THỂ THÍCH NGHI:
1. Cơ sở di truyền của quá trình hình thành quần thể thích nghi:
VD1: Sự hình thành hình dạng, màu sắc của sâu bọ.
I. KHÁI NIỆM ĐẶC ĐIỂM THÍCH NGHI:
II. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH QUẦN THỂ THÍCH NGHI:
1. Cơ sở di truyền của quá trình hình thành quần thể thích nghi:
Có phải sự hình thành đặc điểm thích nghi ở kiểu hình sâu bọ là
do ảnh hưởng trực tiếp của môi trường hay không? Giải thích?
Quá trình hình thành đặc điểm thích nghi là gì?
I. KHÁI NIỆM ĐẶC ĐIỂM THÍCH NGHI:
II. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH QUẦN THỂ THÍCH NGHI:
1. Cơ sở di truyền của quá trình hình thành quần thể thích nghi:
VD2: Sự tăng cường sức đề kháng ở sâu bọ, vi khuẩn.
B
A A
AA
Đột biến kháng
thuốc (B)
Sinh sản
A
A

A
B
B
BA
AA
A
CLTN
B BB
B A
A A
B
B
B
B
B
B
Xử lí
pênixilin
A
A
Tần số các alen
kháng thuốc
tăng dần
Quần thể ban đầu
A
Nguyên nhân nào khiến hiệu lực diệt vi
khuẩn tụ cầu vàng của kháng sinh pênixilin
lại giảm sau một số năm sử dụng?
I. KHÁI NIỆM ĐẶC ĐIỂM THÍCH NGHI:
II. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH QUẦN THỂ THÍCH NGHI:

1. Cơ sở di truyền của quá trình hình thành quần thể thích nghi:
Cá thể mang
gen ĐB kháng
thuốc
Gen ĐB được
nhân lên
trong QT
VD2: Sự tăng cường sức đề kháng ở sâu bọ, vi khuẩn.
Khi dùng 1 loại thuốc trừ
sâu mới với liều lượng
cao, thì có thể tiêu diệt
được hết sâu hại cùng
một lúc không? Vì sao?
Như vậy, quá trình hình
hình thành đặc điểm thích
nghi ở SV xảy ra nhanh hay
chậm phụ thuộc vào các yếu
tố nào?
Tại sao vi khuẩn có khả năng hình thành
đặc điểm thích nghi (khả năng kháng
thuốc) nhanh hơn các sinh vật đa bào bậc
cao?
I. KHÁI NIỆM ĐẶC ĐIỂM THÍCH NGHI:
II. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH QUẦN THỂ THÍCH NGHI:
1. Cơ sở di truyền của quá trình hình thành quần thể thích nghi:
Quá trình
hình thành
quần thể
thích nghi
Quá trình sinh sản (quá trình giao phối)

Áp lực chọn lọc tự nhiên
Quá trình phát sinh và tích lũy các gen đột biến
* Màu sắc của sâu
bọ có khả năng
ngụy trang trốn
tránh được kẻ thù.
Trong trồng trọt nên sử dụng
thuốc trừ sâu như thế nào?
Trong y học cần sử dụng thuốc
kháng sinh như thế nào?
- Dùng đúng thuốc → Đạt hiệu
quả cao, bảo vệ môi trường, an
toàn nông phẩm.
- Dùng đúng liều lượng →
tránh lãng phí, ô nhiễm môi
trường.
- Dùng đúng lúc để đạt hiệu
quả cao.
- Theo đơn của bác sĩ, theo
hướng dẫn của dược sĩ.
- Đúng liều lượng, đủ thời
gian, đều.
- Không nên dùng một loại
thuốc.
I. KHÁI NIỆM ĐẶC ĐIỂM THÍCH NGHI:
II. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH QUẦN THỂ THÍCH NGHI:
1. Cơ sở di truyền của quá trình hình thành quần thể thích nghi:
I. KHÁI NIỆM ĐẶC ĐIỂM THÍCH NGHI:
II. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH QUẦN THỂ THÍCH NGHI:
1. Cơ sở di truyền của quá trình hình thành quần thể thích nghi:

2. Thí nghiệm chứng minh vai trò của CLTN trong quá trình
hình thành quần thể thích nghi.
Bướm đen trên cây bạch
dương thân trắng
Bướm trắng trên cây bạch
dương thân đen
I. KHÁI NIỆM ĐẶC ĐIỂM THÍCH NGHI:
II. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH QUẦN THỂ THÍCH NGHI:
1. Cơ sở di truyền của quá trình hình thành quần thể thích nghi:
2. Thí nghiệm chứng minh vai trò của CLTN trong quá trình
hình thành quần thể thích nghi.
Đọc thí nghiệm SGK và hoàn thành bảng sau:
Thí nghiệm Số lượng cá
thể theo dõi
Loại cá thể
sống sót
Loại cá thể bị
chim tiêu diệt
Vùng có bụi
than
Vùng không
có bụi than
500
500
Bướm đen
Bướm trắng
Bướm trắng
Bướm đen
Vai trò của CLTN: sàng lọc và làm tăng số lượng cá thể có kiểu
hình thích nghi tồn tại sẵn trong quần thể cũng như tăng cường

mức độ thích nghi của các đặc điểm bằng cách tích luỹ các alen
tham gia quy định các đặc điểm thích nghi.
I. KHÁI NIỆM ĐẶC ĐIỂM THÍCH NGHI:
II. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH QUẦN THỂ THÍCH NGHI:
III. SỰ HỢP LÝ TƯƠNG ĐỐI CỦA CÁC ĐẶC ĐIỂM THÍCH NGHI:
1. Ví dụ
Có thể nói chim thích nghi hơn cá hoặc ngược lại được không?
Vì sao?
I. KHÁI NIỆM ĐẶC ĐIỂM THÍCH NGHI:
II. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH QUẦN THỂ THÍCH NGHI:
III. SỰ HỢP LÝ TƯƠNG ĐỐI CỦA CÁC ĐẶC ĐIỂM THÍCH NGHI:
1. Ví dụ
Đôi cánh chim cánh cụt mang chức
năng mới là bơi lội
Cánh đà điểu không còn chức năng
bay mà có tác dụng như “cánh buồm
tăng tốc” khi nó chạy.
Có phải sự thích nghi của sinh vật với môi trường
luôn hoàn hảo hay không? Tại sao nói đặc điểm
thích nghi chỉ mang tính chất tương đối?
Mỗi đặc điểm thích nghi là sản phẩm của CLTN trong
hoàn cảnh nhất định nên chỉ có ý nghĩa trong hoàn cảnh
phù hợp. Khi hoàn cảnh sống thay đổi  thay thế bằng
đặc điểm thích nghi khác.
I. KHÁI NIỆM ĐẶC ĐIỂM THÍCH NGHI:
II. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH QUẦN THỂ THÍCH NGHI:
III. SỰ HỢP LÝ TƯƠNG ĐỐI CỦA CÁC ĐẶC ĐIỂM THÍCH NGHI:
1. Ví dụ
Trong tự nhiên, một sinh vật có thể có các đặc điểm thích
nghi với nhiều môi trường khác nhau hay không?

Loài Kanguru leo trèo
Loài Kanguru đồng cỏ
I. KHÁI NIỆM ĐẶC ĐIỂM THÍCH NGHI:
II. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH QUẦN THỂ THÍCH NGHI:
III. SỰ HỢP LÝ TƯƠNG ĐỐI CỦA CÁC ĐẶC ĐIỂM THÍCH NGHI:
1. Ví dụ
2. Kết luận
- Các đặc điểm thích nghi chỉ mang tính tương đối vì trong môi
trường này thì nó thích nghi nhưng trong môi trường khác có
thể không thích nghi.
- Không thể có một sinh vật nào có nhiều đặc điểm thích nghi với
nhiều môi trường khác nhau.
- CLTN chọn lọc kiểu hình của một sinh vật theo kiểu “thỏa
hiệp”.
CỦNG CỐ BÀI HỌC
Em hiểu thế nào là thích nghi kiểu “bắt chước”? Đặc điểm bắt
chước đem lại giá trị thích nghi như thế nào cho sinh vật?
Ếch độc
Ếch hề (không độc)
CỦNG CỐ BÀI HỌC
Màu sắc sặc sỡ của con công đực có giá trị thích nghi như thế
nào, có khác với màu sắc sặc sỡ của các loài nấm độc hay không?
Chọn lọc giới tính làm tăng khả năng sinh sản.
CỦNG CỐ BÀI HỌC
Đặc điểm thích nghi ở tắc kè hoa có ý nghĩa gì?
CỦNG CỐ BÀI HỌC
Hình dáng ngụy trang
Màu sắc báo hiệu
BÀI TẬP VỀ NHÀ
- Trả lời câu hỏi trong sách giáo khoa.

- Đọc trước bài 28 “Loài”.