thuyết trình sinh học - công nghệ tế bào (7)

Chương VI Ứng dụng di truyền học
…………………………………………

Đọc thông tin SGK
hoạt động nhóm
(3’) hoàn thành
lệnh ▼trang 89.

Công nghệ tế bào là gì ?
Tại sao cơ quan hoặc cơ thể
hoàn chỉnh lại có kiểu gen
như dạng gốc ?
Vì cơ quan hoặc cơ thể mới
đó được sinh ra từ 1 tế bào
dạng gốc có bộ gen nằm
trong nhân tế bào và được
sao chép.
I. Khái niệm công nghệ tế bào
1. Khái niệm :
Công nghệ tế bào là ngành kỹ
thuật về quy trình ứng dụng
phương pháp nuôi cấy tế bào hoặc
mô để tạo ra cơ quan hoặc cơ thể
hoàn chỉnh.
2. Các công đoạn : gồm 2 công
đoạn thiết yếu :
- Tách tế bào hoặc mô từ cơ thể rồi
mang nuôi cấy để tạo mô sẹo
- Dùng hoocmon sinh trưởng kích

thích mô sẹo phân hóa thành cơ
quan hoặc cơ thể hoàn chỉnh.
Để nhận được mô non, cơ quan
hoặc cơ thể hoàn chỉnh hoàn toàn
giống với cơ thể gốc, người ta
phải thực hiện những công việc gì?

Hãy cho biết thành tựu
công nghệ tế bào trong sản
xuất
-
Nhân giống vô tính ở cây trồng.
-
Nuôi cấy tế bào và mô trong chọn giống cây trồng.
- Nhân bản vô tính ở động vật.

Nhân giống vô tính trong ống nghiệm (vi nhân giống) ở cây trồng
trong phòng thí nghiệm
Người ta sử dụng biện pháp nào để
nhân giống trong ống nghiệm
Nuôi cấy mô

Tóm tắt các bước tiến hành nhân giống trong ống
nghiệm ?
1. Tách mô phân
sinh (từ đỉnh
sinh trưởng hoặc
từ các tế bào lá
non) rồi nuôi cấy
trên môi trường

dinh dưỡng đặc
trong ống
nghiệm để tạo
mô sẹo
2. Các mô sẹo lại
được chuyển sang
nuôi cấy trong ống
nghiệm chứa môi
trường dinh dưỡng
đặc và có hoocmôn
sinh trưởng thích
hợp để kích thích
chúng thành cây con
hoàn chỉnh
3. Các cây non
được chuyển
sang trồng
trong các bầu
(thường là các
hộp nhựa nhỏ
đựng đất)
trong vườn
ươm có mái
che
4. Cây
tạo thành
từ nuôi
cấy mô
được
trồng trên

đồng
ruộng
Bốn bước

Sơ đồ nhân giống mía bằng nuôi cấy mô
(viện di truyền nông nghiệp)
Cây
con
được
tạo
thành
từ mô
sẹo
Cây tạo
thành từ
nuôi cấy
mô được
trồng
trên đồng
ruộng
Lá non
được
nuôi cấy
trên môi
trường
dinh
dưỡng
đặc
Mô sẹo
được tạo

thành
sau 10
ngày
nuôi cấy
Cây
con
hoàn
chỉnh
Nhà lưới
để ươm
cây con

Kết quả của nhân giống trong ống nghiệm.
Trong một thời gian ngắn có thể nhân
giống được một số lượng lớn cây
trồng đáp ứng được yêu cầu của sản
xuất
Nhờ quá trình nguyên phân của
tế bào : Sự kiện quan trọng nhất
xảy ra ở kì trung gian giữa 2 lần
nguyên phân là sự sao chép
nguyên vẹn bộ NST của TB mẹ
sang TB con. Vì vậy, các cây con
đều giữ nguyên các tính trạng tốt
của cây mẹ

I. Khái niệm công nghệ tế bào
Nêu ưu điểm và triển vọng
phương pháp nhân giống vô
tính trong ống nghiệm ở cây

trồng ?
II. Ứng dụng công nghệ tế bào
1. Nhân giống vô tính trong ống
nghiệm (vi nhân giống) ở cây
trồng
- Ưu điểm :
+ Tăng nhanh số lượng cây trồng.
+ Rút ngắn thời gian tạo cây con.
+ Bảo tồn một số nguồn gen
thực vật quí hiếm.
- Thành tựu : nhân giống ở cây
khoai tây, mía, hoa phong lan, cây
gỗ quí…
Khu vực nuôi cấy cây trồng
Ví dụ : Hoa phong lan hiện nay
rất đẹp và giá thành rẻ

Một số
thành tựu
nhân giống
vô tính
trong ống
nghiệm (vi
nhân giống )
ở cây trồng.

Tại sao trong nhân giống vô
tính ở thực vật, người ta không
tách tế bào già hay mô đã già ?
Nếu dùng các tế bào đã qua phân hóa hoặc đã già thì khi nuôi cấy

phải qua khâu phản phân hóa, chúng mới có thể phân bào và tái
sinh thành cơ thể hoàn chỉnh → tốn thời gian, hóa chất, kinh phí.
Trong trường hợp cần thiết, người ta mới sử dụng tế bào đã phân
hóa để duy trì các nguồn gen quý hiếm có nguy cơ tuyệt chủng

I. Khái niệm công nghệ tế bào
II. Ứng dụng công nghệ tế bào
1. Nhân giống vô tính trong ống
nghiệm (vi nhân giống) ở cây trồng
2. Ứng dụng nuôi cấy tế bào và mô
trong chọn giống cây trồng
-
Tạo giống cây trồng mới bằng cách
chọn dòng tế bào xôma biến dị.
- VD : SGK
Giống lúa DR2 có năng suất và độ
thuần chủng cao, chịu nóng và
khô hạn tốt được nuôi cấy từ các
tế bào phôi của giống lúa CR203
3. Nhân bản vô tính ở động vật
Hãy cho biết các khâu chính
trong tạo giống cây trồng ?
- Tạo vật liệu mới để chọn lọc
- Chọn lọc, đánh giá → tạo giống
mới
Người ta đã tiến hành nuôi
cấy mô tạo vật liệu mới cho
chọn giống cây trồng bằng
cách nào ? Cho ví dụ.

Nhân bản vô tính ở động vật là phương pháp nhân
giống bằng cách chuyển nhân của một tế bào sinh
dưỡng vào một tế bào trứng đã lấy mất nhân rồi
kích thích phát triển thành một phôi, từ đó làm cho
phôi phát triển thành một cơ thể mới. Cơ thể mới
này chỉ chứa một bộ NST 2n của cơ thể “mẹ”.

Nhân bản vô tính cừu dolly
Cừu Dolly
(05/07/1997)
được tạo thành
từ tế bào sinh
dưỡng (TB
tuyến vú) của
mẹ Black
Faced
Dolly và
con
(04/1998)

Điểm giống nhau cơ bản giữa phương pháp nhân giống vô
tính cây trồng và phương pháp nhân bản vô tính vật nuôi :
-
Cơ thể con đều được tạo ra từ tế bào sinh dưỡng bằng
phương pháp nuôi cấy mô.
-
Các bước tiến hành cơ bản giống nhau :
+ Bước 1 : tách tế bào sinh dưỡng khỏi cơ thể mẹ rồi nuôi
cấy trên môi trường dinh dưỡng nhân tạo để tạo ra các mô
non (mô sẹo)

+ Bước 2 : Kích thích mô sẹo phát triển thành cơ thể hoàn
chỉnh
Điểm khác nhau cơ bản giữa nhân bản vô tính ở động vật và
nhân giống vô tính ở cây trồng : Mô sẹo của động vật phải
được nuôi dưỡng từ trong tử cung của một con vật dùng làm
mẹ.

I. Khái niệm công nghệ tế bào
II. Ứng dụng công nghệ tế bào
1. Nhân giống vô tính trong ống nghiệm
(vi nhân giống) ở cây trồng
2. Ứng dụng nuôi cấy tế bào và mô trong
chọn giống cây trồng
3. Nhân bản vô tính ở động vật
- Ý nghĩa :
+ Nhân nhanh nguồn gen động vật quí
hiếm có nguy cơ bị tuyệt chủng
+ tạo cơ quan nội tạng của động vật đã
được chuyển gen người để chủ động
cung cấp cơ quan thay thế cho các
bệnh nhân bị hỏng cơ quan tương ứng.
- VD : Nhân bản ở cừu, bò, dê…
Nhân bản vô tính
thành công ở
động vật có ý
nghĩa như thế
nào ? Cho ví dụ.

Thế giới: Nhân bản
thành công trên cừu

Dolly, Hươu sao, lợn
(Mỹ), ngựa (Italy),
dê (Trung quốc) đã
đẻ sinh đôi
Việt Nam: Nhân bản
thành công trên Cá trạch

Ngành kĩ thuật về quy trình ứng dụng pp nuôi cấy tế
bào hoặc mô
A và B đúng
Công nghệ tế bào là gì ?
A
A
B
B
C
C
D
D
X
Để tạo ra cơ quan hoặc cơ thể hoàn chỉnh
Ngành kĩ thuật tách tế bào hoặc mô

Để tạo ra cơ quan (hoặc cơ thể) hoàn chỉnh,
người ta tách…………………. từ cơ thể rồi
nuôi cấy để tạo ……………, dùng hoocmôn
sinh trưởng kích thích mô sẹo phân hóa
thành…………. hoặc cơ thể hoàn chỉnh.
Tế bào hoặc mô
Mô sẹo

Cơ quan
Điền vào chỗ chấm (….) các
từ còn thiếu trong câu sau
đây:

- Học bài theo nội dung ghi.
- Trả lời 2 câu hỏi SGK
- Chuẩn bị bài mới :
Công nghệ gen.