TRÌNH BÀY ĐẶC ĐIỂM, CẤU TẠO, ỨNG DỤNG CỦA CHITIN­CHITOSAN (VỎ TÔM)

BÀITIỂULUẬN
Đềtài:TRÌNHBÀYĐẶCĐIỂM,CẤUTẠO,ỨNGDỤNG
CỦACHITINCHITOSAN(VỎTÔM)
❖ GVGD:NguyễnTửMinh
❖ Ngườithựchiện:
1. TônNữBíchThảo
2. PhạmThịThuận
3. TrầnThông
4. HoàngVănHùng
Tổngquanbàilàm:
I. Đặtvấnđề
II. Nộidungchính:
1.Kháiquátvềchitinchitosan
2.Cấutrúc,tínhchất
3. Ứngdụng
III. Kếtluận
I. Đặtvấnđề:
 Chitinvàchitosanlànhữngpolysaccaritcóứngdụngquantrọngtrong
cácngànhcôngnghiệp,nôngnghiệpvàmôitrườngnhư:sảnxuất
glucosamin,chỉkhâuphẫuthuật,chấtbảovệhoaquả,bảovệmôi
trường,…Chitinvàchitosanđượcsảnxuấttừvỏgiápxácnhưtôm,
cua,
 ỞViệtNamgiápxáclànguồnnghiênliệudồidàochiếm1/3tổngsản
lượngnghiênliệuthủysản.Trongcôngnghiệpchếbiếnthủysảnxuất
khẩutỉlệcơcấucácmặthàngđonglạnhgiápxácchiếmtừ7080%công
suấtchếbiến.Việcsảnxuấtchitosancónguồngốctừvỏtômđãmang
lạihiệuquảkinhtếcao.
 Sauđâynhómsẽtrìnhbàyrõhơnvềđặcđiểm,cấutạo,vàứngdụng
rộngrãicủachitinchitosan.
II. Nộidung:
1. Kháiquátvềchitinchitosan:

1.1. Kháiquátnguồngốc:
 Chitinchitosanlànhữngpolysaccarittồntạitrongtựnhiênvớisảnlượng
rấtlớn(đứngthứ2sauxenllulose).
 ChitinlầnđầutiêntìmthấytrongnấmbởinhàkhoahọcngườiPháp
Braconotvàonăm1811,nócũngđượctáchratừbiểubìcủasâubọvà
đượcđặttênlàChitin,cónghĩalàbaobọc,tứclàvỏbọccủacuộcsống
trongtiếngHyLạpbởinhàkhoahọcngườiPhápOdiernăm1823.
 Chitinđượctìmthâyschuryếutừ2nguồnsau:
+)Từđộngvậtbậcthấp:Chitinlàchấthữucơcótrongvỏmai(bộ
xươngngoàicủaĐVKXS),vàtronglớpvỏcutincủaloàichânđốt,ngoài
racòntìmthâytrongtếbàoốngcủaloàimực,lớpvỏbaongoàicủabọ
cánhcứng,tronglớpvỏmaicủagiápxác,trongnhệnvàbướm.
+)Từthựcvậtbậcthấp:ở1sốloàinấmvàtảo.Trongnấmchitinđóng
vaitrònhưxelulosetrongcácloàicây.
 VàchấtđượckhửacecyltừchitinđãđượckhámphábởiRoughetvào
năm1859,nóđượcđặttênlàChitosanbởinhàkhoahọcngườiĐức
HoppeSeylervàonăm1894.
1.2. Kháiniệmchitin,chitosan:
 Chitinlàmộtpolymesinhhọcrấtphổbiếntrongtựnhiênvàđứnghàng
thứ2chỉsauxelulose.Chitinthamgiavàothànhphầncấutạocủavách
tếbàonấm,cấutạonênbộxươngcủavỏtôm,cua,côntrùng,độngvật
giápxác,…Trongcácloạinguyênliệunàychitinliênkếtchặtchẽvới
protein,lipit,cácmuốivôcơvàsắctốmàu.
 Chitosanlàdẫnxuấtcủachitin,nóđượctạothànhbởiphảnứngđiacetyl
hóachitin.Chitosankhôngphảilà1đơnchấtmàlà1nhómsảnphẩm
củachitinbịloạinhómacetyltừngphần.
 Chođếnnay,việcsửdụngchitinchitosancònrấtítvìnhữnghợpchất
thiênnhiênnàydùdồidàonhưnglạiởcácnguồnphântánrộng,đặcbiệt
hàmlượngchứatrongcácnguồnấythườngnhỏ,khôngđạthiệuquả
kinhtế(giáthànhđiềuchếchitosancònrấtđắt).Hơnnữa,cảchitinvà

chitosanrấtkhótantrongcácdungmôithôngthườngvàcácphảnứng
hóahọcnhầmbiếntínhchúngđềutốnkémvàcóhiệusuấtthấp.
2. Cấutrúc,tínhchất:
2.1. Cấutrúc:
 Chitin(C
8
H
13
NO
5
)
n
làhomopolysaccarit,cócấutạogiốngvớixellulose,
Chitinlàpolisaccaritmạchthẳng,cóthểxemnhưlàdẫnxuấtcủa
xenlulozơ,trongđónhóm(OH)ởnguyêntửC(2)đượcthaythếbằng
nhómaxetylamino(NHCOCH3).Nhưvậychitinlàpoli
(Naxety2amino2deoxibDglucopyranozơ)liênkếtvớinhaubởicác
liênkếtb(C14)glicozit.Trongđócácmắtxíchcủachitincũngđược
đánhsốnhưcủaglucozơ:
 Chitosanlàdẫnxuấtđềaxetylhoácủachitin,trongđónhóm(–NH2)thay
thếnhóm(COCH3)ởvịtríC(2).Chitosanđượccấutạotừcácmắtxích
Dglucozaminliênkếtvớinhaubởicácliênkếtb(14)glicozit,dovậy
chitosancóthểgọilàpolyb(14)2amino2deoxiDglucozơ.
2.2. Tínhchất:
 Chitin:
+)Chấtrắnvôđịnhhình,màutrắngđục.Trongtựnhiêntồntạidưới3dậng
cấuhình:α,β,γchitin;trongđódạngαchitinvàβchitinlàphổbiếnnhất.
+)khôngtantrongnước,acidkiềmloãngvàcácdungmôihữucơ,nhưng
tantốttrongaxitđặc.
+)Bịphânhủytrướckhinóngchảy(đặctínhtiêubiểucủapolysaccaritcó

liênkếthydrogen).
+)Bềnvớicácchấtoxyhóamạnh.
+)Trongmôitrườngkiềmđặcchitinbịdeacetylhóa
+)Trongmôitrườngacidđặcnóngsẽtạohuyềnphùchitinhoặcbịthủy
phântạoolygochitin,tạoDglucosamin.
 Chitosan:
+)Chấtrắn,xốpnhẹ,hìnhvảycóthểxaynhỏtheonhiềukíchcỡkhácnhau.
+)Màutrắngđục,daihơnchitin,hòatantrongacidloãngtạodungdịchkeo.
+)TrongmôitrườngacidđặcchitosanbịthủyphântạoDglucosamin.
+)Cókhảnănghấpphụcácchấtmàu.
+)Cókhảnăngtạomàng,cótínhchấtdiệtkhuẩn.
 Mặtkhác,chitin/chitosanlànhữngpolimemàcácmonomeđượcnốivới
nhaubởicácliênkếtb(14)glicozit;cácliênkếtnàydễbịcắtđứtbởicác
chấthóahọcnhư:axit,bazo,tácnhânoxyhóa,enzimthủyphân.
 Trongphântửchitin/chitosanvàmộtsốdẫnxuấtcủachitincóchứacác
nhómchứcmàtrongđócácnguyêntửOxi,Nitocủanhómchứccòncặp
electronchưasửdụng,dođócókhảnăngtạophức,phốitrívớihầuhết
cáckimloạinặng,vàkimloạichuyểntiếpnhư:Hg2+,Cu2+,Ni2+,
Zn2+, Tùynhómchứctrênmạchpolimemàthnahfphầnvàcấutrúc
phứckhácnhau.
2.3. Vaitrò:
Chấtkitincóởtrongvỏbaobênngoàicơthểcủamộtsốloàiđộngvật
nhưđộngvậtngànhChânkhớp(châuchấu,bọ ),tôm Kitincónhững
chứcnăngsau:
Chechở,bảovệcơthểvànộitạngbêntrong
Làmchỗbámchohệcơpháttriển
Cótácdụngnhưmộtbộxương
Sắctốcótrongthànhphầncủavỏkitinởmộtsốloàigiúpchúngcóthể
thayđổimàusắcbênngoàicơthểđểphùhợpvớimàucủamôitrường
sống,vànhờvậycóthểtránhkhỏisựpháthiệncủakẻthù.

Tuynhiên,lớpvỏkitinnàygâytrởngạichosựlớnlêncủađộngvật.Do
đósaumỗigiaiđoạnsinhtrưởng,độngvậtcóhiệntượnglộtxácđểlớn
lên.Saumộtthờigianlộtxácđểlớnlên,mộtlớpvỏmớiđượchìnhthành
baobọclạicơthể.
Ởrắncũngcóhiệntượnglộtxácgiốngynhưthế,nhưnglớpvỏcủarắnlà
vảysừng,khôngphảikitin.
3. Ứngdụng:
3.1. Ứngdụngtrongnôngnghiệp:
a. Trongbảoquảnhoaquả:
Quanhiềuthínghiệm,cácnhàkhoahọcđưaraquytrìnhbảoquảntrái
quýtđườngvớithờigiantồntrữđến8tuần,bằngcáchbaomàngchitosan
ởnồngđôh0.25%kếthợpvớibaoPE,đục5lỗvớiđươngkính1mm,
ghépmílạibằngmáyép,bảoquảnở15
o
C,thìthấytỉlệhaohụttrọng
lượngthấp,màusắcvỏtráiđồngđềulàđẹp…
b. Trongnuôicấycâytrồng:
Chitosancókhảnăngkíchthíchhoạtđộngcủahoạtđộngkháng
bệnhtrongcây.Ngoảiracòncótácdụngnhưchấtkíchthíchsinh
trưởngcủacây,vàtrựctiếptiêudiệtvisinhvậtgâybệnhdohủy
hoạimàngtếbàovisinhvật.Chitosanphòngtrừcácbệnhcâydo
cácnhómvisinhvậtnhưnấm,vikhuẩn,tuyếntrùng,cảvirut.Có
thểcoiChitosannhư1vacxinthựcvật.
3.2. Ứngdụngtrongcôngnghiệp:
a. Trongcôngnghệsảnxuấtnướchoaquả:
Trongnướcquả,việclàmtronglàyêucầubắtbuộc.Chitosanlàtácnhân
tốtloạibỏđiđục,giúpđiềuchỉnhaxittrongnướcquả.Vídụ,đốivớidịch
quảtáo,nho,chanh,cam, khôngcầnquasửlýpectin,sửdụngchitosan
đểlàmtrong.
b. Trongcôngnghiệpdệt

c. Trongthuhồiprotein
3.3. Ứngdụngtrongthựcphẩm:
 Sảnxuấtramàngmỏngđểbaogóithựcphẩm.
 Trongbảoquảntrứnggà:
Chitosancókhảnăngtạomàng,hạnchếmấtnước,khángkhuẩn,kháng
nấm,nênđượcsửdụngđểlàmmàngphủtrênbềmặtvỏtrứngnhằmhạn
chếtraođổikhí,vàchốngnhiễmkhuẩn,kéodàithờigianbảoquản.
3.4. Ứngdụngtrongydược:
 Làmgiảmhàmlượngcholesterontrongmáu.
 Điềutrịviêmloétdạdày:chitosannhờmôitrườngaxitởdạdàytạothành
gelchephủniêmmạcvàpháthuytácdụngbảovệniêmmạc.
 Ứngdụngtrongđiềutrịbỏngda.
 Vàứngdụngtrongđiềuchếthuốc:theomộtsốnhàkhoahọcthìChitosan
cókhảnăngkhóngchếsựgiatăngcủatếbàoungthư,
 Từchitosanvỏcua,vỏtômcóthểsảnxuấtGlucosaminmộtdượcphẩm
quýdừngđểchửakhớpđangnhậpkhẩuởnướcta.
 Danhântạo
 Kemchốngkhôda
 Kemdưỡngdangănchặntiacựctímphahoạida,
3.5. Trongcôngnghệinấn:
 Dùnglàmmựcincaocấptrongcôngnghệin
 Tăngcườngđộbámdínhcủamựcin
 Trongcôngnghệmôitrường
 Xửlýnướcthảitrongcôngnghệnhuộmvải
3.6. Ứngdụngtrongnuôitrồngthủysản:
 Xửlýnướctrongcôngnghệnuôitôm,cá
 Trongcásòngxuấtkhẩu:Chitosangiúpbảoquảncátươihơn,kháng
khuẩn,diệtcácvisinhvậtgâybệnh, Khảnăngkhángkhuẩncủachitosan
khôngchỉtrêncámàcóthểtrêntômvàcácloạithủysảnkhác.
III. Kếtluận: