kinh tế vĩ mô phần hàng hóa công

Đặng Văn Thanh
Đặng Văn Thanh
Chủ đề 7
THẤT BẠI CỦA THỊ TRƯỜNG VÀ
VAI TRÒ CỦA CHÍNH PHỦ

Phần IV: HÀNG HÓA CÔNG CỘNG
Đặng Văn Thanh
Đặng Văn Thanh
Nội dung thảo luận
Nội dung thảo luận

Hàng hóa công cộng là gì?
Hàng hóa công cộng là gì?

Hàng hóa công là một thất bại của thị
Hàng hóa công là một thất bại của thị
trường
trường

Giải pháp đối với hàng hóa công
Giải pháp đối với hàng hóa công
•
Chính phủ tổ chức cung cấp hàng hóa công
Chính phủ tổ chức cung cấp hàng hóa công
•
Mức cung cấp hàng hóa công hiệu quả?
Mức cung cấp hàng hóa công hiệu quả?
•
Hàng hóa công nào được cung cấp?
Hàng hóa công nào được cung cấp?


Định giá hàng hóa công không thuần túy
Định giá hàng hóa công không thuần túy
Đặng Văn Thanh
Đặng Văn Thanh
Hàng hóa công cộng là gì?
Hàng hóa công cộng là gì?
Hàng hóa công là những hàng hóa có hai
Hàng hóa công là những hàng hóa có hai
thuộc tính:
thuộc tính:

Không tranh giành (non-rival)
Không tranh giành (non-rival)
•
Một cá nhân có thể tiêu dùng hàng hóa mà
Một cá nhân có thể tiêu dùng hàng hóa mà
không làm giảm đi sự hiện diện hay lợi ích của
không làm giảm đi sự hiện diện hay lợi ích của
hàng hóa đó đối với những người khác.
hàng hóa đó đối với những người khác.
•
Cách giải thích khác: chi phí biên phục vụ cho
Cách giải thích khác: chi phí biên phục vụ cho
một người tiêu dùng mới là bằng không.
một người tiêu dùng mới là bằng không.

Không loại trừ (non-exclusive)
Không loại trừ (non-exclusive)

Không thể cản trở người khác tiêu dùng hay
Không thể cản trở người khác tiêu dùng hay
tiếp nhận lợi ích của hàng hóa đó
tiếp nhận lợi ích của hàng hóa đó
Đặng Văn Thanh
Đặng Văn Thanh
Hàng hóa công cộng là gì?
Hàng hóa công cộng là gì?

Hàng hóa công cộng thuần túy
Hàng hóa công cộng thuần túy
Hội đủ cả hai thuộc tính không tranh giành và
Hội đủ cả hai thuộc tính không tranh giành và
không loại trừ.
không loại trừ.

Hàng hóa công không thuần túy
Hàng hóa công không thuần túy
Thiếu một trong hai thuộc tính trên
Thiếu một trong hai thuộc tính trên

Hàng hóa công có nhất thiết phải được tạo
Hàng hóa công có nhất thiết phải được tạo
ra bởi khu vực công và hàng hóa tư chỉ
ra bởi khu vực công và hàng hóa tư chỉ
được sản xuất bởi khu vực tư?
được sản xuất bởi khu vực tư?
Đặng Văn Thanh
Đặng Văn Thanh

Hàng hóa công cộng là gì?
Hàng hóa công cộng là gì?




Tính tranh giành
Tính tranh giành


Có
Có


Không
Không


Hàng hóa tư nhân

Nhà cửa, thức ăn,
quần áo

Con đường đông
người có thu phí
Độc quyền tự nhiên

Phòng cháy chữa cháy

Truyền hình cáp


Con đường thưa người
có thu phí
Nguồn lực cộng đồng

Cá ở đại dương

Bãi biển công cộng,
công viên đông người

Con đường đông
người không thu phí
Hàng hóa công cộng

Quốc phòng

Hải đăng, pháo hoa

Đường phố sạch sẽ

Con đường thưa người
không thu phí
Tính
Tính


có
có
loại
loại

không
không
trừ
trừ
Đặng Văn Thanh
Đặng Văn Thanh
Tại sao hàng hóa công là một thất
Tại sao hàng hóa công là một thất
bại của thị trường?
bại của thị trường?

Hàng hóa công thường có lợi ích lớn hơn
Hàng hóa công thường có lợi ích lớn hơn
chi phí tạo ra. Do vậy về mặt xã hội đó là
chi phí tạo ra. Do vậy về mặt xã hội đó là
hàng hóa cần thiết được cung cấp.
hàng hóa cần thiết được cung cấp.

Nhưng với hai thuộc tính của hàng hóa
Nhưng với hai thuộc tính của hàng hóa
công đã dẫn đến tình trạng người ăn theo
công đã dẫn đến tình trạng người ăn theo

Và kết cục là tư nhân không đầu tư, hàng
Và kết cục là tư nhân không đầu tư, hàng
hóa công không tồn tại. Nghĩa là giải pháp

hóa công không tồn tại. Nghĩa là giải pháp
thị trường bị thất bại đối với loại hàng hóa
thị trường bị thất bại đối với loại hàng hóa
này
này
Đặng Văn Thanh
Đặng Văn Thanh
Ví dụ về thất bại của thị trường đối
Ví dụ về thất bại của thị trường đối
với hàng hóa công
với hàng hóa công
•
Thành phố có 1 triệu dân thích xem pháo hoa
Thành phố có 1 triệu dân thích xem pháo hoa
vào dịp Tết nguyên đán
vào dịp Tết nguyên đán
•
Lợi ích bình quân mỗi người khi xem pháo hoa
Lợi ích bình quân mỗi người khi xem pháo hoa
là 10 ngàn đồng.
là 10 ngàn đồng.

Tổng lợi ích của việc bắn pháo hoa là 10
Tổng lợi ích của việc bắn pháo hoa là 10
tỷ đồng.
tỷ đồng.

Giả sử tổng chi phí là 4 tỷ đồng
Giả sử tổng chi phí là 4 tỷ đồng


Phúc lợi ròng xã hội là 6 tỷ.
Phúc lợi ròng xã hội là 6 tỷ.
•
Đáng giá để tổ chức bắn pháo hoa
Đáng giá để tổ chức bắn pháo hoa

Vì không thu được tiền nên tư nhân
Vì không thu được tiền nên tư nhân
không tổ chức.
không tổ chức.
Đặng Văn Thanh
Đặng Văn Thanh
Giải pháp đối với hàng hóa công
Giải pháp đối với hàng hóa công

Chính phủ tổ chức cung cấp hàng hóa công
Chính phủ tổ chức cung cấp hàng hóa công
•
Chính phủ chi tiền và tổ chức thực hiện
Chính phủ chi tiền và tổ chức thực hiện
đối với an ninh quốc phòng, cứu hỏa…
đối với an ninh quốc phòng, cứu hỏa…
•
Chính phủ chi tiền và tổ chức đấu thầu để
Chính phủ chi tiền và tổ chức đấu thầu để
tư nhân thực hiện đối với đường sá, cầu
tư nhân thực hiện đối với đường sá, cầu
cống, công viên…
cống, công viên…
•

Ví dụ đề án 112
Ví dụ đề án 112
Đặng Văn Thanh
Đặng Văn Thanh
Giải pháp đối với hàng hóa công
Giải pháp đối với hàng hóa công

Chính phủ tổ chức cung cấp hàng hóa
Chính phủ tổ chức cung cấp hàng hóa
công ở mức nào là hiệu quả?
công ở mức nào là hiệu quả?
•
Dựa vào nguyên tắc MSB = MSC
Dựa vào nguyên tắc MSB = MSC
•
Sự khác biệt giữa cầu tổng gộp của
Sự khác biệt giữa cầu tổng gộp của
hàng hóa công và cầu thị trường của
hàng hóa công và cầu thị trường của
hàng hóa tư
hàng hóa tư
d
1
d
2
D
Quy tắc xác đònh đường cầu thò
trư ng của hàng hóa tư nhân:ờ
P= P1 = P2
Q= Q1 + Q2

Cầu thị trường của hàng hóa tư nhân
Cầu thị trường của hàng hóa tư nhân
Sản lượng
0
Giá
1 2 3 4 5 6 7 8 109
400
600
d
1
d
2
D
Quy tắc xác đònh đường cầu
t ng g p của hàng hóa công:ổ ộ
P= P1 + P2
Q= Q1 = Q2
Cầu tổng gộp của hàng hóa cơng
Cầu tổng gộp của hàng hóa cơng
Sản lượng
0
Giá
1 2 3 4 5 6 7 8 109
400
600
d
1
d
2
D

Mức cung cấp hàng hóa cơng hiệu quả
Mức cung cấp hàng hóa cơng hiệu quả
Sản lượng
0
Giá
1 2 3 4 5 6 7 8 109
400
600
Sản lượng hiệu quả xảy ra tại
MC = MB với 3 đơn vò hàng hóa.
( MB = 100 + 300 = 400 = MC)
300
100
MC = 400
Đặng Văn Thanh
Đặng Văn Thanh
Hàng hóa công nào được cung cấp?
Hàng hóa công nào được cung cấp?

Ra quyết định tập thể
Ra quyết định tập thể
•
Quốc hội
Quốc hội
•
Chính phủ
Chính phủ
•
Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân
Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân


Dân nguyện
Dân nguyện
•
Ưu điểm: bảo đảm tính dân chủ và công bằng
Ưu điểm: bảo đảm tính dân chủ và công bằng
•
Nhược điểm: có thể phi hiệu quả
Nhược điểm: có thể phi hiệu quả
Đặng Văn Thanh
Đặng Văn Thanh
Phi hiệu quả từ việc bỏ phiếu
Phi hiệu quả từ việc bỏ phiếu

Phiếu chống phi hiệu quả
Phiếu chống phi hiệu quả
An Bình Minh Tổng số
Lợi ích 650 350 300 1.300
Chi phí 400 400 400 1200
Phiếu Thuận Chống Chống Chống
Đặng Văn Thanh
Đặng Văn Thanh
Phi hiệu quả từ việc bỏ phiếu
Phi hiệu quả từ việc bỏ phiếu

Phiếu thuận phi hiệu quả
Phiếu thuận phi hiệu quả
An Bình Minh Tổng số
Lợi ích 450 450 100 1.000
Chi phí 400 400 400 1200

Phiếu Thuận Thuận Chống Thuận
Đặng Văn Thanh
Đặng Văn Thanh
Hàng hóa công nào được cung cấp?
Hàng hóa công nào được cung cấp?

Nghịch lý từ việc bỏ phiếu
Nghịch lý từ việc bỏ phiếu

Kết quả bỏ phiếu:
Kết quả bỏ phiếu:


Làm đường > công viên > hồ > làm đường
Làm đường > công viên > hồ > làm đường
Hàng hóa
công
An Bình Minh
Làm đường Chọn lựa 1 Chọn lựa 3 Chọn lựa 2
Công viên Chọn lựa 2 Chọn lựa 1 Chọn lựa 3
Hồ Chọn lựa 3 Chọn lựa 2 Chọn lựa 1
Đặng Văn Thanh
Đặng Văn Thanh
Định giá hàng hóa công không thuần túy
Định giá hàng hóa công không thuần túy

Chính phủ cung cấp miễn phí hàng hóa công thuần
Chính phủ cung cấp miễn phí hàng hóa công thuần
túy
túy


Chính phủ có thể tính giá đối với hàng hóa công
Chính phủ có thể tính giá đối với hàng hóa công
không thuần túy (có tính loại trừ)
không thuần túy (có tính loại trừ)

Mục đích tính giá.
Mục đích tính giá.
•
Khuyến khích sử dụng nguồn lực hiệu quả
Khuyến khích sử dụng nguồn lực hiệu quả
•
Tạo nguồn thu cho ngân sách
Tạo nguồn thu cho ngân sách

Ba loại hàng hóa công chính được tính giá.
Ba loại hàng hóa công chính được tính giá.
•
Các tiện ích công: điện, nước, thông tin liên lạc
Các tiện ích công: điện, nước, thông tin liên lạc
•
Cơ sở vật chất công: công viên, bãi biển, giao thông…
Cơ sở vật chất công: công viên, bãi biển, giao thông…
•
Các dịch vụ công: giáo dục đại học, bưu điện, thu gom rác
Các dịch vụ công: giáo dục đại học, bưu điện, thu gom rác
Đặng Văn Thanh
Đặng Văn Thanh
Định giá hàng hóa công không thuần túy
Định giá hàng hóa công không thuần túy


Những cân nhắc khi tính giá hàng hóa
Những cân nhắc khi tính giá hàng hóa
công.
công.
•
Tính hiệu quả
Tính hiệu quả
•
Tạo nguồn thu và thu hồi chi phí
Tạo nguồn thu và thu hồi chi phí


Có sự đánh đổi với mục tiêu hiệu quả
Có sự đánh đổi với mục tiêu hiệu quả
•
Tính công bằng
Tính công bằng


Vận tải công cộng, giáo dục, nước sạch thường
Vận tải công cộng, giáo dục, nước sạch thường
được tính giá thấp hơn chi phí vận hành hoặc chi
được tính giá thấp hơn chi phí vận hành hoặc chi
phí biên để người dân có thể tiếp cận được
phí biên để người dân có thể tiếp cận được
Đặng Văn Thanh
Đặng Văn Thanh
Định giá hàng hóa công không thuần túy
Định giá hàng hóa công không thuần túy


Những cách định giá hàng hóa công.
Những cách định giá hàng hóa công.
•
Định giá theo chi phí biên (P=MC)
Định giá theo chi phí biên (P=MC)
•
Định giá theo chi phí trung bình (P=AC)
Định giá theo chi phí trung bình (P=AC)
•
Biểu giá hai phần
Biểu giá hai phần
•
Phân biệt giá
Phân biệt giá
•
Định giá lúc cao điểm
Định giá lúc cao điểm