một số biện pháp dạy tốt dạng văn miêu tả ở lớp 4

Một số biện pháp dạy tốt dạng văn miêu tả ở lớp 4
_______________________________________________________
_______
PHẦN MỞ ĐẦU
I/ LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
- Môn Tiếng Việt có vai trò hình thành và phát triển ở học sinh các kỹ năng sử
dụng Tiếng Việt: nghe, nói, đọc, viết để học tập và giao tiếp trong các môi trường hoạt
động của lứa tuổi, thông qua việc dạy và học Tiếng Việt góp phần rèn luyện các thao tác
của tư duy.
- Môn Tiếng Việt cung cấp cho học sinh những kiến thức sơ giản về Tiếng Việt
và những hiểu biết sơ giản về xã hội, tự nhiên, con người, về văn hóa, văn học Việt Nam
và nước ngoài.
- Học Tiếng Việt, học sinh được trang bị những kiến thức cơ bản và tối thiểu cần
thiết giúp các em hòa nhập với cộng đồng và phát triển cùng với sự phát triển của xã
hội. Cùng với môn Toán và một số môn khác, những kiến thức của môn Tiếng Việt sẽ là
những hành trang trên bước đường đưa các em đi khám phá, tìm hiểu, nghiên cứu thế
giới xung quanh và kho tàng tri thức vô tận của loài người. Trong đó phân môn Tập làm
văn là phân môn thực hành, tổng hợp của tất cả các phân môn thuộc môn Tiếng Việt (tập
đọc, luyện từ và câu, chính tả, kể chuyện). Chính vì thế, việc dạy và học Tập làm văn là
vấn đề luôn cần có sự đổi mới. Không thể cứ áp dụng mãi phương pháp học hôm qua
vào hôm nay và mai sau.
- Thời đại hiện nay, trước sự bùng nổ của công nghệ thông tin, học sinh chúng ta
không còn như chúng ta ở độ tuổi đó, học sinh ngày càng năng động, nhạy bén với cái
mới. Cách nghĩ, cách cảm của các em cũng đã thay đổi. Người giáo viên phải nắm bắt
được điều này để có phương pháp dạy học cho phù hợp tránh bị tụt hậu.
II. CƠ SỞ THỰC TIỄN:
Hiện nay chương trình của Bộ GD đang áp dụng kĩ năng sống vào dạy học, hay
dạy học theo hướng tích cực hoá để học sinh được hoạt động nhiều hơn, học sinh được
giao tiếp nhiều hơn trong quá trình học tập. Chính vì vậy, người giáo viên phải đổi mới
phương pháp dạy học cho phù hợp. Đổi mới việc dạy học, trong việc thừa kế cái cũ, cái
____________________________________________________________

________ Năm học 2011 – 2012
1
Một số biện pháp dạy tốt dạng văn miêu tả ở lớp 4
_______________________________________________________
_______
vốn có đòi hỏi phải là một sự sáng tạo. Với các phân môn khác của Tiếng Việt trong
việc đổi mới nội dung và phương pháp dạy học chỉ rõ quy trình các bước lên lớp rất cụ
thể rõ ràng. Còn với phân môn Tập làm văn, các nhà nghiên cứu chỉ đưa ra quy trình
chung nhất cho mỗi loại bài, chủ yếu vẫn là sự sáng tạo của giáo viên khi lên lớp. Còn
việc học thì sao? Ngoài SGK Tiếng Việt thì hiện nay có rất nhiều loại sách tham khảo
cho học sinh, giúp cho học sinh có cái nhìn đa dang, phong phú hơn. Song những cuốn
sách tham khảo của phân môn Tập làm văn lại thường đưa ra các bài văn mẫu hoàn
chỉnh nên khi làm văn các em thường dựa dẫm, ỉ lại vào bài mẫu, có khi còn sao chép y
nguyên bài văn mẫu vào bài làm của mình. Cách cảm, cách nghĩ của các em không
phong phú mà còn đi theo lối mòn khuôn sáo, tẻ nhạt. Từ những lý do khách quan và
chủ quan trên để khắc phục những hạn chế trong việc dạy văn miêu tả ở lớp 4, góp phần
nâng cao chất lượng dạy học trong nhà trường, tôi đã chọn nghiên cứu đề tài: "Một số
biện pháp dạy tốt dạng văn miêu tả ở lớp 4".
PHẦN NỘI DUNG
Bài văn miêu tả được xây dựng trên cơ sở sự cảm nhận của người viết về những
hình ảnh, đối tượng mà người viết thu lượm, cảm nhận được thông qua quá trình quan
sát của các giác quan trực tiếp của mình. Văn miêu tả là thể loại văn bản mang tính nghệ
thuật cao, mang tính sáng tạo, tính cá thể của người viết. Ngôn ngữ trong văn miêu tả là
thứ ngôn ngữ nghệ thuật là ngôn ngữ giàu sức gợi cảm và là ngôn ngữ của những biện
pháp tu từ.
Kết cấu bài văn miêu tả gồm 3 phần:
+ Mở bài: Giới thiệu đối tượng miêu tả, thể hiện tình cảm, quan hệ của người
miêu tả với đối tượng miêu tả.
+ Thân bài: Tái hiện, sao chụp chân dung của đối tượng miêu tả ở những góc
nhìn nhất định.

+ Kết bài: Nêu những nhận thức, suy nghĩ, tình cảm, thái độ trực tiếp của người
miêu tả và của mọi người nói chung đối với đối tượng miêu tả.
____________________________________________________________
________ Năm học 2011 – 2012
2
Một số biện pháp dạy tốt dạng văn miêu tả ở lớp 4
_______________________________________________________
_______
Văn miêu tả là sự vận dụng hiểu biết về ngôn từ để thể hiện sự cảm nhận về cái
đẹp. Bài văn miêu tả phải có hồn, phải có chất văn trong đó. Điều này rất khó đối với
học sinh lớp 4. Do đó, trách nhiệm của người dạy là thổi hồn, thổi chất văn vào đầu óc
non nớt của học sinh và hướng cho các em cách thể hiện.
Học sinh nắm được kiến thức cơ bản của phân môn luyện từ và câu, nắm được
cấu trúc của bài văn miêu tả nhưng khi áp dụng vào viết văn thì các em thường mắc các
lỗi về dùng từ đặt câu, kết hợp với việc chưa biết sử dụng các biện pháp nghệ thuật đã
học như so sánh, nhân hoá, vốn từ lại nghèo nàn nên bài văn miêu tả của các em còn
khô khan, lủng củng, nghèo cảm xúc. Bài văn trở thành một bảng liệt kê các chi tiết của
đối tượng miêu tả, thường mắc lỗi dùng từ và đặt câu.
* Chương trình Tập làm văn lớp 4 gồm 68 tiết, trong đó văn miêu tả chiếm 38 tiết
gồm các mảng kiến thức sau:
- Thế nào là miêu tả?
- Quan sát để miêu tả cho sinh động.
- Trình tự miêu tả ( Người, cảnh, đồ vật, con vật, cây cối ).
- Cấu tạo đoạn văn, bài văn miêu tả ( Người, cảnh, đồ vật, con vật, cây cối)
Các kiến thức trên được cụ thể hóa thành hai loại bài. Đó là, loại bài hình thành
kiến thức và loại bài luyện tập thực hành.
I/ THỰC TRẠNG VIỆC DẠY TẬP LÀM VĂN - THỂ LOẠI VĂN MIÊU TẢ LỚP 4.
1/ Tình hình chất lượng học tập môn Tiếng Việt và phân môn Tập làm văn của
học sinh.
Qua quá trình giảng dạy ban đầu, tôi thấy học sinh viết văn miêu tả chưa hay, chưa có hình

anh. Một số học sinh chỉ kể lại các chi tiết của đối tượng miêu tả. Bài văn thiếu chất nghệ thuật.
Kết quả cụ thể như sau:
Lớp
Số
HS
Điểm giỏi Điểm khá Điểm TB Điểm dưới TB
SL TL% SL TL% SL TL% SL TL%
4A 23 2 9 6 26 10 43 5 22
____________________________________________________________
________ Năm học 2011 – 2012
3
Một số biện pháp dạy tốt dạng văn miêu tả ở lớp 4
_______________________________________________________
_______
Từ thực trạng trên tôi thấy cần thiết phải có những biện pháp sáng tạo trong dạy văn
miêu tả lớp 4 góp phần nâng cao chất lượng dạy học ở Tiểu học.
II/ MỘT SỐ BIỆN PHÁP NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY HỌC VĂN MIÊU TẢ
LỚP 4.
1. Người giáo viên phải nắm được tâm lí lứa tuổi học sinh của mình:
Văn miêu tả là một dạng văn mới mẻ đối với học sinh do đó giáo viên phải hướng
dẫn một cách tỉ mỉ cho các em. Tâm lí chung của học sinh tiểu học là thích cái mới,
thích khám phá. Căn cứ vào điều này mà người dạy cần phải hình thành và rèn luyện
cho các em quan sát, cách tư duy về đối tượng miêu tả một cách bao quát, toàn diện và
cụ thể tức là quan sát sự vật hiện tượng về nhiều khía cạnh, nhiều góc độ khác nhau, từ
đó các em có cách cảm, cách nghĩa sâu sắc khi miêu tả.
Đối với các em mọi cái mới chỉ là sự bắt đầu của một quá trình. Trí tưởng tượng
càng phong phú bao nhiêu thì việc làm văn miêu tả sẽ càng thuận lợi bấy nhiêu. Để viết
văn miêu tả, học sinh phải có cái hồn, có chất văn trong bài viết. Muốn vậy giáo viên
phải luôn luôn nuôi dưỡng ở các em tâm hồn trong sáng, cái nhìn hồn nhiên, một tấm
lòng dễ xúc động và luôn hướng tới cái thiện, biết cảm nhận vẻ đẹp của cuộc sống xung

quanh từ những gì gần gũi, thân thương nhất.
2. Giáo viên cần làm cho học sinh nắm được bản chất của dạng văn miêu tả:
Văn miêu tả mang tính nghệ thuật cao do đó nó phải có sự sáng tạo, sự đánh giá
hết sức phong phú của người viết. Mỗi bài văn là tác phẩm của mỗi người nên không có
sự sao chép của người khác. Người viết phải gợi ra cho người đọc cái hay, cái đẹp của
đối tươngj mặc dù nó không mới. Mỗi đối tượng lại có những nét riêng.
Nhà văn Phạm Hổ cho rằng: "Cái riêng, cái mới trong văn miêu tả phải gắn với
cái chân thật". Văn miêu tả không hạn chế sự tưởng tượng, không ngăn cản sự sáng tạo
của ngườu viết nhưng như vậy không có nghĩa là cho phép người viết "bịa" một cách
tùy ý. Để tả hay, tả đúng thì phải tả chân thật, giáo viên cần uốn nắn để học sinh tránh
thái độ giả tạo, giả dối, bệnh công thức sáo rỗng, thói già trước tuổi.
____________________________________________________________
________ Năm học 2011 – 2012
4
Một số biện pháp dạy tốt dạng văn miêu tả ở lớp 4
_______________________________________________________
_______
Mặt khác giáo viên cần giúp các em nắm được: trong văn miêu tả, ngôn ngữ sử
dụng phải là ngôn ngữ giàu hình ảnh, giàu cảm xúc, giàu nhịp điệu âm thanh, đây là một
trong những miêu tả trong sinh học, địa lý… và các thể loại văn khác.
Từ việc hiểu rõ đặc điểm của thể loại văn miêu tả, hiểu rõ con đường mình cần đi
và đích mình cần tới, chắc chắn học sinh sẽ thận trọng hơn khi chọn lọc từ ngữ, sẽ gọt
giũa kỹ hơn từng lời, từng ý trong bài văn và như vậy chất lượng bài làm của các em sẽ
tốt hơn.
3. Giáo viên cung cấp cho học sinh vốn từ giàu sức miêu tả, có hình ảnh và
sáng tạo:
Học sinh tiểu học vốn từ chưa phong phú, còn hạn chế nhất là vốn từ để miêu
tả. Do vậy người giáo viên trước hết phải cung cấp cho các em vốn từ miêu tả, để
học sinh có vốn sống cho mình.
Vốn từ không phải đâu xa lạ mà chính là vốn từ khi dạy bài tập đọc, dạy mở

rộng vốn từ, dạy chính tả… Khi các em được cung cấp vốn từ này giáo viên nên
khuyến khích học sinh ghi lại vào sổ tay văn học.
Ngoài ra, người giáo viên phải có vốn từ phong phú thì mới cung cấp cho
học sinh. Giáo viên có thể lấy trên sách báo, các phương tiện thông tin khác. Tuỳ
theo dạng bài miêu tả ( người, đồ vật, cảnh, con vật, cây cối ) mà giáo viên cung
cấp vốn từ và học sinh sử dụng khác nhau:
- Tả người: gồm có tầm vóc( cân đối, thon thả, vạm vỡ, cao lớn, khệnh
khạng, dòng dỏng…); diện mạo( chững chạc, cởi mở, kín đáo, khắc khổ,
thông minh, linh hoạt, lém lỉnh…); khôn mặt ( tròn, trái xoan, hồng hào,
phúc hậu, sáng sủa, chữ điền, ủ rũ…); đầu( tròn, dài, bẹp, to, nhỏ, hói, cao
, thấp…);đôi mắt ( bồ câu,lá răm, lóng lánh, lanh lợi, sắc sảo, trong sáng,
thơ ngây, nhân từ…); nước da( trắng trẻo,trắng hồng, ngăm ngăm, rám
nắng, xanh xao, thô ráp, xù xì…); thân hình( mập ú, gầy guộc, mảnh mai,
béo phệ, ); mái tóc( óng ả, đên nhánh, vàng như râu ngô, đên mượt, dày
kì lạ…); lời nói( dịu dàng, lịch sự, chân tình, khiếm nhã…);nụ cười( hồn
____________________________________________________________
________ Năm học 2011 – 2012
5
Một số biện pháp dạy tốt dạng văn miêu tả ở lớp 4
_______________________________________________________
_______
nhiên, vui vẻ, khúc khích, hiền dịu, toe toét, gượng gạo…); trang
phục( giản dị, lôi thôi, bảnh bao, lịch sự, dơ bẩn, sang trọng, loè loẹt…)…
- Tả cảnh: buổi sáng( dịu dàng, dễ chịu, trong lành, mát mẻ, xanh mướt,
long lanh, tràn trề…); buổi trưa( chói chang, trơ trọi, nhộn nhịp, chen
chúc, oi bức, nắng như đổ lửa, quang đãng…); buổi chiều( tim tím, nhè
nhẹ, xa xa, ồn ào, …); buổi tối( yên tĩnh, chìm vào giấc ngủ, đen kịt, vắng
vẻ, …)….
- Tả đồ vật: hình dáng( tròn trịa, dài dài, tròn trùng trục, mập mạp, dong
dỏng,…); màu sắc( đo đỏ, vàng vọt, xanh ngát, trăng trắng, hồng hào, tím

biếc…)
……….
Giáo viên cần tiến hành theo mức độ yêu cầu tăng dần, bước đầu chỉ yêu cầu học
sinh đặt câu đúng, song yêu cầu cao hơn là phải đặt câu có sử dụng biện pháp so sánh,
nhân hóa, có dùng những từ láy, từ ngữ gợi tả hình ảnh, âm thanh hay những từ biểu lộ
tình cảm.
+ Giáo viên cần đưa ra các câu miêu tả sinh động và có sự so sánh với các bài
miêu tả khác nhau:
- Chú ta có cái đuôi thon dài như một cái măng ngọc.
- Lúc chú ngồi, hai chân sau xếp lại, hai chân trước chống lên, đăm chiêu nhìn và
nghe ngóng, cái đuôi mềm mại, phe phẩy như làm duyên. ( tả đuôi con mèo)
- Hay: Cái đuôi dài trắng điểm đen phe phất thướt tha cùng với tấm thân thon dài
mềm mại, uyển chuyển trông thật đáng yêu. ( tả cái đuôi con gà trống)
Như vậy cùng là miêu tả về bộ lông của chú gà trống, cái đuôi của chú mèo nhưng
những câu văn sử dụng biện pháp so sánh, nhân hóa, có dùng những từ gợi tả, gợi cảm như
các câu trên thì hiệu quả khác hẳn, ta thấy miêu tả như vậy vừa sinh động, tinh tế vừa rất
tình cảm và sẽ cuốn hút người đọc, người nghe.
4. Cần dạy tốt phân môn của Tiếng Việt nhất là LTVC (các dạng câu kể;
MRVT):
Thông qua các tiết LTVC có nội dung MRVT, học sinh được củng cố thêm về
vốn từ ngữ của mình, nắm được ý nghĩa của chúng. Từ đó các em biết cách sử dụng
____________________________________________________________
________ Năm học 2011 – 2012
6
Một số biện pháp dạy tốt dạng văn miêu tả ở lớp 4
_______________________________________________________
_______
đúng hơn, hay hơn. Mặt khác các chủ điểm trong chương trình được kết cấu chặt chẽ, hỗ
trợ lẫn nhau nên rất phù hợp cho dạng văn miêu tả( MRVT Đồ chơi – Trò chơi; Tài
năng; Ước mơ;…).

Một lỗi phổ biến nhất trong các bài văn miêu tả của học sinh tiểu học là đặt câu cũ
không rõ ràng, có phần lủng củng. Bài văn trở thành bài liệt kê các chi tiết của vật được
tả. Để khắc phục tình trạng này trước hết phải cho học sinh thực hành thật thành thạo
các mẫu câu này rồi vận dụng vào văn miêu tả.
- Trần Quốc Toản là vị anh hùng thiếu niên dũng cảm.
- Chim én là sứ giả của mùa xuân.( kiểu câu Ai là gì? )
- Hạng A Cháng cày ruộng như người nghệ sĩ biểu diễn trên sân khấu.
- Anh trăng như muôn ngàn ánh ngọc toả xuống trần gian.( kiểu câu Ai thế
nào? )…….
Chính tả giúp học sinh viết đúng, viết nhanh, viết đẹp và trình bày rõ ràng, sạch
sẽ. Tập đọc rèn kỹ năng cảm thụ cho học sinh, chính tả rèn kỹ năng viết cho học sinh thì
phân môn kể chuyện rèn kỹ năng nói hay cách nói khác là kỹ năng sản sinh văn bản
dưới dạng nói của học sinh. Kể chuyện vừa bồi dưỡng tình cảm, giúp học sinh biết quý
trọng người tốt, phê phán cái xấu, vừa giúp học sinh học tập cách miêu tả, cách diễn đạt
trong mỗi câu chuyện. Mỗi một phân môn của Tiếng Việt co vai trò riêng nhưng lại hỗ
trợ cho nhau. Người dạy cần phải có sự liên hệ trong khi dạy Tiếng Việt. Với phân môn
Tập làm văn là phân môn thực hành tổng hợp của những phân môn khác, muốn học tốt Tập
làm văn học sinh cần học tốt các phân môn còn lại.
5- Hướng dẫn học sinh xây dựng đoạn văn mở bài và kết bài.
Bài văn không thể thiếu phần mở bài và kết bài, những phần này thường thu hút
người đọc, người nghe chú ý cách đặt vấn đề và cách cảm nghĩ về vấn đề mà người trình
bày. Chính vì vậy việc rèn luyện cho học sinh xây dựng một đoạn văn mở bài và kết bài
là rất cần thiết.
- Đoạn văn mở bài: Có hai cách mở bài mà học sinh được học đó là mở
bài trực tiếp và mở bài gián tiếp. Không nhất thiết phải gò bó học sinh
làm mở bài theo cách nào để cho các em tự chọn cho mình cách mở bài
hợp lý nhất và phù hợp với khả năng của từng em. Khi viết theo kiểu mở
bài nào cũng cần phải thổi được cái hồn cho nó. Cần cho hoc sinh viết
nhiều lần với những mở bài khác nhau đối với cùng một đề bài.
____________________________________________________________

________ Năm học 2011 – 2012
7
Một số biện pháp dạy tốt dạng văn miêu tả ở lớp 4
_______________________________________________________
_______
''Hè vừa rồi, mẹ em đi chợ mua được một con mèo tam thể. Chú ta là thành viên thứ
năm của gia đình em, nay đã được bốn tháng."
" Nhà em đã từ lâu không có một chú chuột nào dám bén mảng tới vì có một chú lính
gác cừ khôi, đó chính là chú Mướp. Mướp ta đã được một năm tuổi, nó thật hiền dịu
nhưng cũng thật tinh nhanh, nó như người bạn thân của em."
Hay với đề tả cây đa cổ thụ: "Ở đầu làng em có một cây đa cổ thụ nó dễ phải
bằng trăm năm tuổi. Cả làng gọi đó là cây đa ông Đài , vì ông Đài là người trồng ra nó,
nhưng ông Đài là ai, sống và chết từ bao giờ thì cả làng không ai nhớ cả."
“Từ bến đò phía xa em đã nhìn thấy làng em. Phải qua một cánh đồng bao la,
một con đường liên xã dài hơn hai cây số, em đã nhìn thấy làng quê yêu dấu: Cây đa cổ
thụ in bóng xanh thẫm trên bầu trời. Mỗi lần đi xa về, em cảm động tưởng như cây đa
làng quê đang giơ tay vẫy chào, đón đợi."
Đôi khi cách mở bài trực tiếp nhưng cũng rất đáng ghi nhận: “ Nếu có ai hỏi
người em yêu quý nhất trong nhà là ai? Thì em sẽ trả lời ngay: Đó là mẹ em.( Đề bài tả
một người thân trong gia đình.).
Từ các cách mở bài khác nhau các em nhận xét và tìm ra ý đúng, ý hay để mở bài
một cách hợp lý nhất.
- Đoạn văn kết bài: Kết bài tuy chỉ là một phần nhỏ trong bài văn nhưng lại rất
quan trọng bởi đoạn kết bài thể hiện được nhiều nhất tình cảm của người viết với đối
tượng miêu tả. Thực tế cho thấy học sinh thường hay liệt kê cảm xúc của mình làm phần
kết luận khô cứng, gò bó, thiếu tính chân thực. Chủ yếu các em thường làm kết bài
không mở rộng, kết bài như vậy không sai nhưng chưa hay, chưa hấp dẫn người đọc. Vì
vậy đòi hỏi người giáo viên phải gợi ý để học sinh biết cách làm phần kết bài có mở
rộng bằng cảm xúc của mình một cách tự nhiên thông qua những câu hỏi mở, sau đó cho
các em nhận xét, sửa sai và chắt lọc để có được những kết bài hay.

"Cây gạo có thể sống đến nghìn năm. Nó là nhân chứng thầm lặng của dòng đời. Cô
giáo em nói thế. Đi học về, đứng trên bên đò, hoặc đi xa về, ngắm nhìn ba cây gạo, em
thấy lòng bồn chồn xôn xao. Cây gạo là hồn quê, là tình quê vơi đầy."( tả cây gạo )
Bài văn không thể hay nếu thiếu cảm xúc của người viết, cảm xúc không chỉ bộc
lộ ở phần kết bài mà còn thể hiện ở từng câu, từng đoạn của bài. Vì vậy giáo viên cần
chú ý rèn cho học sinh cách bộc lộ cảm xúc trong bài văn một cách thường xuyên liên
____________________________________________________________
________ Năm học 2011 – 2012
8
Một số biện pháp dạy tốt dạng văn miêu tả ở lớp 4
_______________________________________________________
_______
tục, từ tiết đầu tiên của mỗi loại bài đến những tiết luyện tập xây dựng đoạn văn, tiết viết
bài và ngay trong tiết trả bài nữa.
6. Giáo viên cần hoàn thành nhiệm vụ của mình trong mỗi tiết dạy.
Văn kể chuyện là một dạng văn khó do đó đòi hỏi người dạy phải biết sử dụng tối
đa khoảng thời gian của mỗi tiết học để truyền tri thức cho học sinh. Học sinh
hiểu kiến thức đã khó, sử dụng kiến thức đó để viết cho hay, cho ra chất văn còn
khó hơn. Với mỗi tiết học người dạy cần phải đặt ra cho mình câu hỏi “Dạy cái
gì? Dạy như thế nào? Hiệu quả ra sao? Học sinh nắm được những gì?”. Có như
thế thì giờ dạy mới đạt hiệu quả. Giáo viên cần truyền “lửa miêu tả” trong lòng
mình sang cho học sinh. Như trên đã nói, cần giúp học sinh nhìn nhận mọi sự vật
ở nhiều khía cạnh, góc độ khác nhau, kích thích trí tưởng tượng, sáng tạo của các
em.
7. Cần cung cấp phương tiện trực quan cho học sinh khi dạy dạng bài văn
miêu tả.
Miêu tả tức là tả lại những gì đã thấy sao cho hay, cho đẹp. Do đó muốn học sinh
tả được cần phải để các em quan sát thật nhiều vật mẫu. Thời đại ngày nay khi
công nghệ thông tin bùng nổ thì vật mẫu cho các em quan sát không phải là điều
khó khăn.

- Học sinh có thể miêu tả những cái gần gũi xung quanh cuộc sống của
mình. Bởi vì hầu hết các đề văn miêu tả ở lớp 4 đều là miêu tả đò vật
quen thuộc gần gũi với các em như cái cặp, món đồ chơi mà em yêu
thích, con vật nuôi trong nhà, ngôi trường, cây đa, mái đình làng, cánh
đồng quê hương… Tuy nhiên vì học sinh tiểu học tư duy phải dựa vào vật
trước mắt mà khi ở lớp thì không thể có mà quan sát. Chính vì vậy giáo
viên phải chuẩn bị khâu đồ dùng thật chu đáo và đầy đủ.
- Đồ dùng cho học sinh quan sát có thể là tranh về đồ vật, con vật, cảnh,
người… có trong bộ tranh của các trường khá phong phú và đầy đủ. Thực
tiễn các trường ở địa phương đã cung cấp đầy đủ cho yêu cầu này.
- Ngoài ra người dạy còn có thể đưa thêm những tranh ảnh mình sưu tầm
được qua sách báo, tạp chi. Nguồn này hiện nay rất đa dạng.
- Một biện pháp tối ưu cho việc sử dụng đò dung dạy học trực quan đó là
ứng dụng công nghệ thông tin. Chỉ cần chúng ta dành chút thời gian vào
____________________________________________________________
________ Năm học 2011 – 2012
9
Một số biện pháp dạy tốt dạng văn miêu tả ở lớp 4
_______________________________________________________
_______
internet là tất cả những gì chung ta cần đều được nhà mạng cung cấp hết
sức đầy đủ.
Trước hết là tranh về những đối tượng gần gũi bên cạnh học sinh: con gà, con
mèo, con trâu, con chó…


____________________________________________________________
________ Năm học 2011 – 2012
10
Một số biện pháp dạy tốt dạng văn miêu tả ở lớp 4

_______________________________________________________
_______

Ngoài ra giáo viên có thể cung cấp cho học sinh hình ảnh những con vật
khác để các em mở rộng đề tài.
____________________________________________________________
________ Năm học 2011 – 2012
11
Một số biện pháp dạy tốt dạng văn miêu tả ở lớp 4
_______________________________________________________
_______
Những hình ảnh quen thuộc của làng quê có tác dụng rất lớn khi các em viết văn
miêu tả cảnh. Nhưng khả năng ghi nhớ của học sinh còn kém nên trong các tiết quan sát
giáo viên nên cho các em xem kĩ hơn.
____________________________________________________________
________ Năm học 2011 – 2012
12
Một số biện pháp dạy tốt dạng văn miêu tả ở lớp 4
_______________________________________________________
_______
đồng lúa chín

Cây đa cây dừa
____________________________________________________________
________ Năm học 2011 – 2012
13
Mt s bin phỏp dy tt dng vn miờu t lp 4
_______________________________________________________
_______
Giỏo viờn cú th s dng dy mỏy chiu trong cỏc tit quan sỏt thỡ hiu qu s

tng lờn rt nhiu vỡ chỳng ta a c nhiu hỡnh nh cựng mt lỳc, cỏc hỡnh nh li rừ
rng sinh ng.
III/ KT QU
Sau khi ỏp dng nhng bin phỏp trờn vo dy Tp lm vn lp 4A kt qu c
th nh sau:
Lớp
Số học
sinh
Điểm 9 - 10 Điểm 7 - 8 Điểm 5 - 6 Điểm < 5
SL % SL % SL % SL %
4A 23 8 35 10 43 5 22
Bài làm của nhiều em đã tiến bộ rõ rệt, các em đã biết viết văn miêu tả giàu hình
ảnh, giàu cảm xúc, đặc biệt nhiều em đã biết sử dụng các biện pháp nghệ thuật nh: Nhân
hóa, so sánh, dùng điệp từ, điệp ngữ bài làm sinh động, cảm xúc chân thật. Tuy vẫn
còn một số ít bài viết khô cứng, liệt kê các chi tiết của đối tợng miêu tả nhng không có
hiện tợng sao chép văn mẫu, không có bài làm na ná nh nhau. Mặc dù chỉ là sự chuyển
biến ít ỏi song trong giảng dạy Tập làm văn thì kết quả nh vậy cũng là điều đáng quý.
Mặt khác các biện pháp trên mới chỉ đợc áp dụng khi dạy văn miêu tả lớp 4, nếu có thể
thực hiện từ khi dạy Tập làm văn miêu tả ở các lớp khác thì tôi tin chắc rằng chất lợng
làm văn của các em sẽ khả quan hơn rất nhiều.
PHN KT LUN
I. KT LUN:
Vic nõng cao cht lng dy hc l mt trong nhng yờu cu trng tõm ca
chin lc phỏt trin giỏo dc. Mt trong nhng yu t quyt nh n cht lng giỏo
dc ú l i ng giỏo viờn, ỏp ng nhu cu i mi giỏo dc, giỏo viờn phi khụng
ngng hc hi, sỏng to trong ging dy, em ht kh nng v nim am mờ, lũng nhit
tỡnh cho cụng tỏc thỡ mi cú c nhng kt qu nh mong mun. Vi vic dy tp lm
vn, nht l vn miờu t 4 thỡ vic lm ny cng cn thit hn bi vic dy tp lm vn l
____________________________________________________________
________ Nm hc 2011 2012

14
Một số biện pháp dạy tốt dạng văn miêu tả ở lớp 4
_______________________________________________________
_______
rất khó Học sinh lớp 4 tuy đã gần cuối cấp tiểu học nhưng việc làm văn cũng mới dừng
ở mức độ "tập", nội dung chương trình lại hoàn toàn mới.
Không phải ai sinh ra cũng mang sẵn trong mình một tâm hồn văn chương mà khả
năng ấy phải được bồi đáp dần qua năm tháng, qua trang sách và những bài giảng hàng
ngày của thầy cô. Muốn có được khả năng ấy của mỗi học sinh thì chính mỗi giáo viên
phải định hướng, gợi mở cho các em phương pháp học tập. Như những cây non được
ươm trồng cần bàn tay con người chăm sóc, vun xới thì nó sẽ trở nên tươi tốt.
II/ BÀI HỌC KINH NGHIỆM
Từ thực tế giảng dạy, tôi thấy để nâng cao chất lượng dạy tập làm văn người giáo
viên cần:
- Tìm hiểu kỹ đối tượng học sinh, đặc điểm tâm lý của học sinh, hiểu và nắm chắc
đặc điểm, chức năng của văn miêu tả và cần giúp các em hiểu rõ các đặc điểm ấy ngay
từ tiết đầu tiên của thể loại văn miêu tả.
- Vì tập làm văn là phân môn thực hành tổng hợp của tất cả các phân môn thuộc
môn Tiếng việt nên muốn dạy tập làm văn có chất lượng cần thiết phải dạy tốt các phân
môn còn lại.
- Cần chuẩn bị chu đáo trước khi lên lớp, cung cấp mẫu phong phú cho các em, phân
tích cái hay cái đẹp để thổi hồn vào đó tình yêu văn chương cho các em.
- Công nghệ thông tin đã trở thành trợ thủ đắc lực cho giáo dục, vậy tại sao chúng ta
không áp dụng nóvào quá trình dạy học.
III/ Ý KIẾN ĐỀ XUẤT
Để những biện pháp của đề tài mang lại hiệu quả, tôi xin có một số ý kiến đề xuất
sau đây:
1. Đối với ngành:
- Nghiên cứu các ngữ liệu đưa vào sách giáo khoa cho phù hợp với tâm lý lứa
tuổi, phù hợp với trình độ nhận thức của học sinh hiện nay.

- Hàng năm cần tổ chức các phong trào thi đua viết thơ văn, sáng tác nhỏ của tuổi
thơ để các em có điều kiện phát huy tài năng của mình.
- Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất cho nhà trường: Trang bị những thông tin hiện
đại, máy tính nối mạng Internet để giáo viên có thể tra cứu, tìm các thông tin phục vụ
cho giảng dạy.
____________________________________________________________
________ Năm học 2011 – 2012
15
Một số biện pháp dạy tốt dạng văn miêu tả ở lớp 4
_______________________________________________________
_______
2. Đối với nhà trường:
- Tăng cường đầu sách trong thư viện để giáo viên có đủ tư liệu tham khảo phục vụ
cho giảng dạy nhất là các tạp chí: Giáo dục Tiểu học, Thế giới trong ta…
- Hàng năm thường xuyên tổ chức cho giáo viên và học sinh đi thăm quan du lịch
để nâng cao hiểu biết về cảnh vật, đất nước và con người Việt Nam.
Xin chân thành cảm ơn!
____________________________________________________________
________ Năm học 2011 – 2012
16