SKKN hướng dẫn học sinh giải bài tập về hạt nhân nguyên tử

SKKN 2010 - 2011 GV: Nguyn Th Thúy Hà - THPT s 2 TP lào Cai

1
HNG DN HC SINH GII BÀI TP V HT NHÂN
NGUYÊN T
======================
PHN I: T VN 
I. C S LÍ LUN:
Tha các bn :Kinh nghim ca các kì thi tuyn sinh vào các trng đi hc, cao
đng và trung hc chuyên nghip trong nhng nm va qua cho thy rng , đi vi
môn vt lý nói chung và phn vt lý ht nhân nói riêng , thí sinh nào nm vng các
phng pháp c bn gii các bài toán vt lý s cp thì s có điu kin đt đim cao
trong kì thi.
Hin nay , trong xu th đi mi ca ngành giáo dc v phng pháp ging dy cng
nh phng pháp kim tra đánh giá kt qu ging dy và thi tuyn. C th là
phng pháp kim tra đánh giá bng phng pháp trc nghim khách quan.Trc
nghim khách quan đang tr thành phng pháp ch đo trong kim tra đánh giá
cht lng dy và hc trong nhà trng THPT. im đáng lu ý là ni dung kin
thc kim tra tng đi rng, đòi hi hc sinh phi hc k, nm vng toàn b kin
thc ca chng trình, tránh hc t, hc lch và đ đt đc kt qu tt trong vic
kim tra, thi tuyn hc sinh không nhng phi nm vng kin thc mà còn đòi hi
hc sinh phi có phn ng nhanh đi vi các dng toán, đc bit các dng toán mang
tính cht kho sát mà các em thng gp.
II. C S THC TIN:
Vt lý ht nhân đi vi hc sinh trung hc ph thông tht là mi m, trìu tng , hc
sinh ch đc nghe mà cha bao gi đc nhìn thy. Nhng thành tu khoa hc mà
ngành vt lý ht nhân đem li tht là to ln… Trong quá trình ging dy tôi nhn
thy hc sinh thng ch bit làm nhng bài tp đn gin nh thay vào công thc có
sn, còn nhng bài tp yêu cu phi có kh nng phân tích đ hoc t duy thì kt qu
rt kém. giúp cho hc sinh d dàng nm đc và vn dng tt các phng pháp c
bn gii các bài toán trong các đ thi thuc phn “ Vt lý nguyên t và ht nhân”

Tôi chn đ tài:
“HNG DN HC SINH GII BÀI TP V HT NHÂN NGUYÊN T”
Trong đ tài này tôi tóm tt li phn lý thuyt c bn ca chng, đa ra các dng
bài tp c bn và phng pháp gii, bài tp vn dng các phng pháp đó và cui
cùng là các bài tp t luyn nhm giúp các em có k nng gii bài tp.
Cui cùng rt mong nhn đc s đóng góp ý kin ca các bn đng nghip và các
em hc sinh .

III. MC ÍCH NGHIÊN CU.

SKKN 2010 - 2011 GV: Nguyn Th Thúy Hà - THPT s 2 TP lào Cai

2
- Làm quen vi công tác nghiên cu khoa hc.
- Tìm cho mình mt phng pháp đ to ra không khí hng thú và lôi cun
nhiu hc sinh tham gia gii các bài tp lý, đng thi giúp các em đt đc kt
qu cao trong các k thi.
- Nghiên cu phng pháp ging dy bài vt lý vi quan đim tip cn mi:
“Phng pháp Trc nghim khách quan”
IV. NHIM V NGHIÊN CU.

Trong đ tài này tôi ln lt gii quyt các nhim v sau:
- Tìm hiu c s lý lun chung ca bài tp vt lý và phng pháp bài tp vt
lý  nhà trng ph thông.
- Nghiên cu lý thuyt v ht nhân nguyên t.
- a ra phng pháp chung đ gii mt s dng bài tp.
- Vn dung lý thuyt trên đ gii mt s bài tp.
V
. PHNG PHÁP NGHIÊN CU
- Nghiên cu lý thuyt

- Gii các bài tp vn dng

VI. GII HN  TÀI

-Trong gii hn đ tài tôi ch đa ra phng pháp gii các dng bài toán v ht
nhân nguyên t.
- i tng áp dng :Tt c các hc sinh lp 12












SKKN 2010 - 2011 GV: Nguyn Th Thúy Hà - THPT s 2 TP lào Cai

3

PHN II: NI DUNG
CHNG I:
LÝ THUYT C BN CA CHNG

1.
Cu trúc ht nhân.  ht khi và nng lng liên kt

Ht nhân nguyên t bao gm các proton và notron gi chung là các ht
nuclon. Các nuclon này liên kt bng lc ht nhân, là loi lc có c li tng
tác rt nh. Mt ht nhân X có Z proton và N notron thì s có
Z = A + N nuclon, s đc kí hiu là
. Z cng chính là v trí ca nguyên t
tng ng trong bng h thng tun hoàn.
Khi lng ca các nuclon hay các ht nhân đc đo bng đn v Cacbon, là
khi lng bng 1/12 khi lng ca ht nhân C12, kí hiu là u. Khi lng
ca proton là 1,0073 u, khi lng ca notron là 1,0087 u. n v khi lng
u cng có th vit là 931 MeV/c
2
.
iu đc bit là tng khi lng m
0
ca các nuclon cu thành bao gi cng
ln hn khi lng m ca ht nhân. Gi
m = m
0
– m là đ ht khi ca ht
nhân. Theo h thc nng lng ca Anhxtanh, ta thy nng lng đ gii
phóng các nuclon trong ht nhân thành các nuclon riêng r ti thiu phi là
m.c
2
. Nng lng đó gi là nng lng liên kt ca ht nhân.
2. Phóng x.

S phóng x là ht nhân phát ra các tia phóng x và bin đi thành ht nhân
khác. Các tia phóng x có th là tia  gm các ht nhân ht Heli, tia  gm các
electron hoc phn electron hay các tia gamma là các sóng đin t mnh.Thc
cht ca phóng x 

+
là mt proton bin thành mt notron và mt ht e
+
:
p n + e
+
Thc cht ca phóng x 
-
là mt notron bin thành mt proton và mt ht e
-
:
n p + e
-
.
S phóng x không ph thuc vào các điu kin bên ngoài nh áp sut, nhit
đ, ánh sáng. C sau mt khong thi gian T gi là chu kì bán rã thì s lng
ht nhân phóng x gim đi mt na. Do dó ta vit: N = N
0
.
Hoc
N = N
0
.e
-t
vi  = ln2/T
T đó ta cng có: m = m
0
.e
-t
= m

0
.
. n = n
0
.e
-t
= n
0
. .
 phóng x hay hot đ phóng x là s ht phóng x trong mt giây. Mt
phóng x trên giây gi là mt Bec-c-ren (Bq), 1 Curi (Ci) là 3,7.10
10
phóng
x trên giây: 1 Ci = 3,7.10
10
Bq.
Ta cng có: H = H
0
.e
-t
= H
0
.
.
3. Phn ng ht nhân
Phn ng ht nhân là tng tác ca các ht nhân dn đn s to thành các ht
nhân khác.
SKKN 2010 - 2011 GV: Nguyn Th Thúy Hà - THPT s 2 TP lào Cai

4

Trong phn ng ht nhân, khi lng có th thay đi nhng các đi lng sau
đây đc bo toàn:
• Tng s khi ca các ht nhân
• Tng đin tích ca các ht nhân
• Nng lng ca các ht nhân
• ng lng ca các ht nhân.
4.
Phn ng phân hch và phn ng nhit hch

Phn ng phân hch là s hp th notron ca mt ht nhân s khi ln ri v
thành hai ht nhân trung bình. Phn ng này thng kèm theo s phóng ra các
notron khác.
Tùy theo h s nhân notron (s notron phát ra trong mi phn ng) và kt cu
ca mu cht mà phn ng đc duy trì hay không.
Phn ng nhit hch là s kt hp gia các ht nhân nh di tác dng ca
nhit đ cao thành các ht nhân ln hn. Nhit đ cho phn ng này xy ra là
hàng triu đ. Do đó, đ phn ng nhit hch xy ra, trc đó cn có mt
phn ng phân hch.

SKKN 2010 - 2011 GV: Nguyn Th Thúy Hà - THPT s 2 TP lào Cai

5



CHNG II: CÁC CÔNG THC C BN

Ni dung Các công thc Ghi
chú

Cu trúc ht nhân. 
ht khi, nng lng
liên kt


n =

N = n.N
A
.
m = Zm
p
+ Nm
n
– m =
Zm
p
+ (A - Z)m
n
– m
E
lk
= m.c
2


Phóng x. nh lut
phóng x
m = m
0
.e
-t
= m
0
.

n = n
0
.e
-t
= n
0
.

H = -
= - N’ = N
H = H
0
.e
-t
= H
0
.



Phn ng ht nhân. Các
đnh lut bo toàn
Q
ta
= (m
1
– m
2
)c
2

Q
thu
= (m
2
– m
1
)c
2
K
2
= K
1
+ Q
ta
= K
1
- Q
thu

P = mv, p
2
= 2mK

SKKN 2010 - 2011 GV: Nguyn Th Thúy Hà - THPT s 2 TP lào Cai

6


DNG 1: Cu trúc ht nhân. Nng lng liên kt

Phng pháp gii:

• S proton trong ht nhân: Z
• S nuclon: A
• S notron: A - Z
•  ht khi: m = Zm
p
+ Nm
n
– m = Zm
p
+ (A - Z)m
n
- m

• Nng lng liên kt: E
l
k
= m.c
2
.

CHNG III: CÁC DNG BÀI TP C BN VÀ PHNG PHÁP GII


Ví d 1:
Ht nhân Natri có kí hiu và khôí lng ca nó là m
Na
=
22,983734 u, bit m
p
= 1,0073 u, m
n
= 1,0087 u.
a. Tính s ht notron có trong ht nhân Na.
b. Tính s nuclon có trong 11,5 g Na.
c. Tính đ ht khi và nng lng liên kt, nng lng liên kt riêng
ca ht nhân Na.
Li gii:

a. S notron ca Na: N* = 23 – 11 = 12.
b. S mol Na có trong 11,5 g Na: n =
= 0,5.
S nguyên t cha trong đó: N = n.N
A
= 0,5.6,02.10
23
= 3,01.10
23
.

Mi nguyên t Na có 23 nuclon, vy trong tng đó nguyên t thì s
nuclon là:
N
1
= N.23 = 69,23.10
23
.
c.  ht khi: m = 11. 1,0073 + 13. 1,0087 - 22,9837 = 0,201 (u)
Nng lng liên kt ca Na: E
lk
= 0,201.931 = 187 (MeV).


DNG 2: Phóng x. Hot đ phóng x

Phng pháp gii:

• Hot đ phóng x hay đ phóng x: H = -
= - N’ = N.
• Khi lng ca cht phóng x ph thuc t theo công thc: m =
m
0
.e
-t
= m
0
.
.
SKKN 2010 - 2011 GV: Nguyn Th Thúy Hà - THPT s 2 TP lào Cai

7
• S mol ca cht phóng x ph thuc t theo công thc: n = n
0
.e
-t
=
n
0
.
.
•  phóng x ca cht phóng x ph thuc t theo công thc: H =
H
0
.e
-t
= H
0
.
.


Ví d 2:
Urani có chu kì bán rã là 4,5.10
238
92
U
9
nm.
a. Gi s rng tui ca Trái t là 5 t nm. Hãy tính lng còn li
ca 1 g U238 k t khi Trái t hình thành.

b. Tính đ phóng x ca mt mol U238 và đ phóng x ca lng còn
li sau thi gian 2,25 t nm.
Li gii:

a. Khi lng cht phóng x đc tính theo công thc:
m = m
0
.
.Thay s m0 = 1g, t = 5.10
9
, T = 4,5.10
9
ta tính đc m
= 0,463 g.
b.  phóng x đc tính theo công thc: H = N
Trong đó  = ln2/T vi T tính ra giây.
 = ln2/(4,5.10
9
.365.86400)
N = nN
A
= 6,02.10
23
.
Thay s ta tính đc H = 2,94.10
6
Bq.
 phóng x ph thuc thi gian theo công thc: H = H
0
.e

-t
=
H
0
.
.
Vi t = 2,25.10
9
nm thì H = 2,94.10
6
.
= 2,1.10
6
(Bq).

DNG 3: Tìm chu kì phóng x. Tìm tui ca c vt

Phng pháp gii:

• S dng các công thc v s phóng x nh dng 3 nêu  trên.
• Xét công thc: m = m
0
.
.
ö
= -log
2

ö Ta có th tính t hoc T.
• Abc

SKKN 2010 - 2011 GV: Nguyn Th Thúy Hà - THPT s 2 TP lào Cai

8
Ví d 3:
Khi phân tích mt mu g, ngi ta thy 87,5% s nguyên t đng v
phóng x đã b phân rã thành các nguyên t
17
. Bit chu kì bán rã
ca
14
là 5570 nm. Tui ca mu g này là bao nhiêu?
14
6
C
7
N
6
C
Li gii:
Khi 87,5% s nguyên t b phóng x thì s nguyên t còn li
ch là 22,5 % tc là:
N = 0,225N
0
.
Mà N = N
0
.
=> = 0,225 ú = - log

2
0,225 = 2,15 ú t = 2,15T.
Thay s ta tính đc 11976 (nm).

DNG 4: Cht phóng x và cht to thành

Phng pháp gii:

• Lu ý rng có bao nhiêu ht phóng x thì có by nhiêu ht to
thành.
• S ht đã phóng x (chính là s ht to thành) đc tính:
Nu thi gian so sánh đc vi chu kì:
N = N
0
– N = N
0
(1 -
).
Nu thi gian rt nh so vi chu kì: N = H.t = N.t
• T s s ht cht còn li trên s ht cht to thành:

= ( )/(1 - ).
• T s khi lng cht còn li trên khi lng cht to thành:

= . .


Ví d 4:
Urani có chu kì bán rã là 4,5.10
238

92
U
9
nm. Khi phóng x α, urani bin
thành Thôri . Ban đu có 23,8 g urani.
234
90
Th
a. Tính s ht và khi lng Thori sau 9.10
9
nm.
b. Tính t s s ht và t s khi lng sau 4,5,10
9
nm.
Li gii:
Phng trình phóng x: å + 
Ta thy mt nguyn t U phóng x cho mt nguyên t Th
Trong 23,8 g U ban đu tng đng 1 mol thì có 6,02.10
22
nguyn t
U.
a. Sau thi gian 9.10
9
nm tng đng 2 chu kì, s lng ht U s
gim đi 4 ln, tc là còn li ¼, hay s ht phóng x là ¾. Vy s ht
U phóng x hay s ht Th to thành là:
SKKN 2010 - 2011 GV: Nguyn Th Thúy Hà - THPT s 2 TP lào Cai

9
N

Th
= ¾.6,02.10
22
= 4,515.10
22
.
Ta cng thy rng ¾ khi lng U đã phóng x hay 17,85 g U đã
phóng x. C 238 g U phóng x thì to thành 234 g Th. Vy khi
lng Th to thành là:
m
Th
= 17,85.
= 17,55 (g).
b. Cn c lp lun  trên, ta thy t s gia s ht
và ht
là 1/3.
Khi lng U còn li là: ¼.23,8 = 5,95.
T s gia khi lng
và là: 5,95:17,55 = 0,339
1/2,95.
Ta thy rng t s khi lng khác t s s ht ca các cht urani và
thori.

DNG 5: Bài toán hai cht phóng x vi chu kì bán rã khác
nhau

Phng pháp gii:

• Vit biu thc s ht hoc khi lng còn li ca các cht phóng x
• Thit lp t s ca s ht hoc khi lng các cht phóng x

Ví d 5:
Cho bit và là các cht phóng x có chu kì bán rã ln lt là
T
238
92
U
235
92
U
1
= 4,5.10
9
nm và T
2
=7,13.10
8
nm. Hin nay trong qung urani
thiên nhiên có ln U238 và U 235 theo t l 160 : 1. Gi thit  thi
đim to thành Trái t t l 1:1. Cho ln10 = 2,3; ln2 = 0,693. Tui ca
Trái t là bao nhiêu?
Li gii:
Gi N
0
là s ht ban đu (khi Trái t hình thành) ca U238 và
U235.
S ht U238 hin nay là: N
1
= N
0

.

S ht U235 hin nay là: N
2
= N
0
.

ö
=
Ta thy chu kì bán rã ca U235 nh hn, tc là U235 phóng x nhanh
hn, suy ra rng s ht còn li ca nó phi ít hn.
Kt hp gi thit ta có
= 160. ú = 160
ú t(
) = log
2
160 ú t( ) = log
2
16 +
ú t(
) = 7,32 ú t = 7,32.
SKKN 2010 - 2011 GV: Nguyn Th Thúy Hà - THPT s 2 TP lào Cai

10
ú t= 6,2.10
9
(nm)
Theo tính toán trên, tui ca Trái t là 6,2 t nm.

DNG 6: Tính nng lng ta ra hay thu vào trong phn ng
ht nhân. iu kin phn ng
Phng pháp gii:

* Gi m
1
, m
2
là khi lng trc và sau phn ng.
-Nu m
1
> m
2
thì phn ng ta mt lng nng lng Q = (m
1
- m
2
)c
2
.
- Nu m
2
> m
1
thì phn ng thu mt lng nng lng Q = (m
2
– m
1
)c
2

.
*iu kin đ phn ng xy ra là phi nhn đ nng lng cn thu vào. Nng
lng đó có th là đng nng ca các ht đn.

Ví d 6: Xét phn ng ht nhân xy ra khi dùng ht  bn phá nhân Al:
27 30
13 15
A
lP
α
+→ +n
. Bit khi lng ht nhân: m
Al
= 26,974 u; m

=
4,0015 u; m
p
= 29,97 u; m
n
= 1,0087 u. ng nng ti thiu ca ht α
đ phn ng xy ra là bao nhiêu?
Li gii:
Xét phng trình phn ng:
27 30
13 15
A
lP
α
n

+
→+

Khi lng trc phn ng: m
1
= m
Al
+ m

= 26,974 + 4,0016 =
30,9756 (u)
Khi lng sau phn ng: m
2
= m
Al
+ m

= 29,79 + 1,0087 = 30,9787
(u)
Vy phn ng trên là phn ng thu nng lng.
W
đ1
- W
đ2
= (m
2
– m
1
)c
2

= (30,9787 - 30,9756).931 = 2,89 (MeV).
Sau phn ng, các ht sinh ra có đng nng. Trng hp ti thiu các
ht sinh ra có đng nng bng 0, tc là W
đ2
= 0. Khi đó đng nng ca
các ht ban đu, hay ht  là 2,88 MeV.
Ví d 7:
Cho phn ng ht nhân: + p å + . Bit khi lng ht
nhân m
Na
= 22,983734u, m
He
= 4,001151u, m
p
= 1,007276u, m
Ne
=
19,986950u. Phn ng này ta hay thu bao nhiêu nng lng.
Li gii:

Khi lng trc phn ng: m
1
= m
Na
+ m
p
= 22,983734 + 1,007276 =
23,99101 (u)
Khi lng sau phn ng: m
2

= m
He
+ m
Ne
= 4,001151 + 19,986950 =
23,988101 (u)
Phn ng này ta ra mt nhit lng là: Q = (m
1
– m
2
)c
2
= (23,99101 -
23,988101).931 = 2,7 (MeV).
SKKN 2010 - 2011 GV: Nguyn Th Thúy Hà - THPT s 2 TP lào Cai

11

DNG 7: Vn dng các đnh lut bo toàn trong phn ng ht
nhân

Phng pháp gii:

• Bo toàn s khi (s nuclon)
• Bo toàn đin tích
• Bo toàn nng lng
• Bo toàn đng lng
• Chú ý: ng lng là mt véc t.

Ví d 8: Phn ng phân rã uran có dng . Tính x và y

trong phng trình trên.
238 206
92 82
UPbxy
−
→+α+β
Li gii:

Theo đnh lut bo toàn s khi ta có: 238 = 206 + 4x
Theo đnh lut bo toàn đin tích ta có: 92 = 82 + 2x – y
T đó suy ra x = 8; y = 6.
Ví d 9: ng v phóng x pôlôni là cht phóng x α to thành ht nhân
X. Cho .
Gi s ban đu ht pôlôni đng yên, đng nng ca ht
α là bao
nhiêu?
210
84
Po
2
Po X
m 209,9828u; m 4, 0015u;m 205,9744u;1u 931MeV / c
α
====
Li gii:
Ta có phng trình phóng x nh sau:
å + 
Khi lng trc phn ng là m
1
= 209,9828 u.

Khi lng sau phn ng là m
2
= 209,9759 u.
Vy phn ng ta nhit. Nhit lng ta ra là Q = (m
1
- m
2
)c
2
, hay Q =
(209,9828 - 209,9759).931 = 6,42 (MeV).
ng nng sau phn ng bng đng nng trc phn ng cng vi
nhit ta ra. Theo gi thit, đng nng ca Po ban đu bng 0, vy tng
đng nng ca ht X và  sinh ra bng 6,42 MeV.
K
X
+ K

= 6,42 (*)
Mt khác theo đnh lut bo toàn đng lng ta có:
Po
=
X
+

.
T gi thit suy ra
X
+


= 0
ö p
X
= p


ö
= (1)
Ta bit rng biu thc ca đng lng: p = mv, còn biu thc đng
nng: K = mv
2
/2, suy ra
p
2
= 2mK
SKKN 2010 - 2011 GV: Nguyn Th Thúy Hà - THPT s 2 TP lào Cai

12
Vy (*) có th vit li:
=
Vi biu thc trên, ta có th ly gn đúng m


4, m
X
206
ö K

= 51,5K
X

(**)
ö Gii h gm (*) và (**) ta tính đc K

= 6,3 MeV.
Ví d 10:
Bn ht nhân α có đng nng 18 MeV vào ht nhân đng yên ta có
phn ng
14
7
N
14 17
78
NO
p
α+ → +
. Bit các ht nhân sinh ra cùng véc t vn
tc. Cho m = 4,0015u; m = 1,0072u; m
N
= 13,9992u; m =16,9947u;
cho u = 931 MeV/c
α p O
2
. ng nng ca ht prôtôn sinh ra có giá tr là bao
nhiêu?
Li gii:

Phng trình phn ng ht nhân:
+ å +
Khi lng trc phn ng: m
1

= m

+ m
N
= 4,0015 + 13,9992 =
18,0007 (u)
Khi lng sau phn ng: m
2
= m
O
+ m
p
= 16,9947 + 1,0072 = 18,0019
(u).
Nh vy phn ng thu nng lng.
Nng lng thu vào: Q = (m
2
– m
1
)c
2
hay Q = (18,0019 - 18,0007).931
= 1,12 (MeV)
ng nng các ht sau phn ng: K
O
+ K

= 18 – 1,12 = 16,88 MeV (*)
Các ht O và  có cùng vn tc nên t s đng nng ca chúng bng t
s khi lng. Có th ly gn đúng khi lng bng s khi (vi đn

v u), ta có:
= = 4,25
Thay vào h thc (*) ta tính đc K

= 3,26 MeV và K
O
= 13,66 MeV.
Chú ý:
Chúng ta có hai bài toán phn ng ht nhân ph bin là bài toán mt ht
đng yên v thành hai ht và bài toán mt ht bay vào va chm vi mt
ht đng yên sinh ra hai ht.



SKKN 2010 - 2011 GV: Nguyn Th Thúy Hà - THPT s 2 TP lào Cai

1
CHNG IV: BÀI TP ÔN LUYN
Bài t lun:


9.1. Ht nhân heli có 4,0015u. Tính nng lng liên kt và nng lng liên kt
riêng ca ht nhân hêli. Tính nng lng ta ra khi tao thành 1g hêli. Cho bit
khi lng ca prôton và ntron là m
p
= 1,007276u và m
n
= 1,008665u; 1u =
931,5MeV/c
2

và s avôgađrô là N
A
= 6,022.10
23
mol
-1
.
9.2. Tính nng lng liên kt riêng ca hai ht nhân và . Ht nhân nào
bn vng hn ? Cho m
He
23
11
Fe
56
26
Na
= 22,983734u ; m
Fe
= 55,9207u m
n
= 1,008665u ; m
p

= 1,007276u.
9.3. Pôlôni là nguyên t phóng x α, có chu kì bán rã 138 ngày, nó phóng ra
1 ht α và bin đi thành ht nhân con X.
Po
210
84
a. Vit phng trình phn ng. Nêu cu to, tên gi ca ht nhân X.

b. Mt mu pôlôni nguyên cht có khi lng ban đu 0,01g. Tính đ phóng
x ca mu cht trên sau 3 chu kì bán rã.
9.4. Ht nhân là mt cht phóng x, nó phóng x ra tia β
C
14
6
-
có chu kì bán rã là
5730 nm.
a. Vit phng trình ca phn ng phân rã.
b. Sau bao lâu lng cht phóng x ca mt mu ch còn bng 1/8 lng cht
phóng x ban đu ca mu đó.
c. Trong cây ci có cht phóng x .  phóng x ca mt mu g ti và
mt mu g c đi cùng khi lng ln lt là 0,25Bq và 0,215Bq. Tính
tui ca mu g c đi.
C
14
6
9.5. Pht pho ( ) phóng x β
P
32
15
-
vi chu k bán rã T = 14,2 ngày và bin đi thành
lu hunh (S). Vit phng trình ca s phóng x đó và nêu cu to ca ht
nhân lu hunh. Sau 42,6 ngày k t thi đim ban đu, khi lng ca mt
khi cht phóng x còn li là 2,5g. Tính khi lng ban đu ca nó.
P
32
15

9.6. Phn ng phân rã ca urani có dng: → + xα + yβ
U
238
92
Pb
206
82
-
.
a. Tính x và y.
b. Chu kì bán rã ca là 4,5.10
U
238
92
9
nm. Lúc đu có 1g nguyên cht.
Tính đ phóng x ban đu, đ phóng x sau 9.10
U
238
92
9
nm và s nguyên t
b phân rã sau 5.10
U
238
92
9
nm.
SKKN 2010 - 2011 GV: Nguyn Th Thúy Hà - THPT s 2 TP lào Cai

2
9.7. Coban ( ) phóng x β
Co
60
27
-
vi chu k bán rã 5,27 nm và bin đi thành niken
(Ni). Vit phng trình phân rã và nêu cu to ca ht nhân con. Hi sau bao
lâu thì 75% khi lng ca mt khi cht phóng x phân rã ht.
Co
60
27
9.8. Tìm nng lng to ra khi mt ht nhân urani
234
U phóng x tia α to thành
đng v thori
230
Th. Cho các nng lng liên kt riêng ca ht α là7,10MeV;
ca
234
U là 7,63MeV; ca
230
Th là 7,70MeV.
9.9. Ht nhân triti (T) và đteri (D) tham gia phn ng nhit hch sinh ra ht nhân
X và ht ntron. Vit phng trình phn ng và tìm nng lng to ra t phn
ng. Cho bit đ ht khi ca ht nhân triti là Δm
T
= 0,0087u, ca ht nhân
đteri là Δm
D

= 0,0024u, ca ht nhân X là Δm
X
= 0,0305u, 1u = 931,5
MeV/c
2
.
9.10.  đo chu kì bán rã ca cht phóng x, ngi ta cho máy đm xung bt đu
đm t thi đim t
o
= 0. n thi đim t
1
= 2gi, máy đm đc n
1
xung, đn
thi đim t
2
= 3t
1
, máy đm đc n
2
xung, vi n
2
= 2,3n
1
. Xác đnh chu kì bán
rã ca cht phóng x.
9.11. Cho phn ng ht nhân Cl + X → n +
37
Ar.
37

17 18
Hãy cho bit đó là phn ng ta nng lng hay thu nng lng. Xác đnh
nng lng ta ra hoc thu vào. Bit khi lng ca các ht nhân: m
Ar
=
36,956889u; m
Cl
= 36,956563u; m
p
= 1,007276u; m
n
= 1,008665u; u =
1,6605.10
-27
kg; vn tc ánh sáng trong chân không c = 3.10
8
m/s.
9.12. Ht nhân Ra có chu kì bán rã 1570 nm phân rã thành 1 ht α và bin đi
thành ht nhân X.
226
88
a. Vit phng trình phn ng.
b. Tính s ht nhân X đc to thành trong nm th 786. Bit lúc đu có 2,26g
radi. Coi khi lng ca ht nhân tính theo u xp x bng s khi ca chúng
và N
A
= 6,02.10
23
mol
-1

.
9.13. Pôlôni Po là mt cht phóng x có chu kì bán rã 140 ngày đêm. Ht nhân
pôlôni phóng x s bin thành ht nhân chì (Pb) và kèm theo mt ht α. Ban
đu có 42mg cht phóng x pôlôni. Tính khi lng chì sinh ra sau 280 ngày
đêm.
210
84
9.14. ng v Na là cht phóng x β
24
11
-
và to thành đng v ca magiê. Mu Na
có khi lng ban đu là m
24
11
0
= 0,24g. Sau 105 gi, đ phóng x ca nó gim đi
128 ln. Cho N
A
= 6,02.10
23
(mol
-1
).
a. Vit phng trình phn ng.
b. Tìm chu kì bán rã và đ phóng x ban đu.
SKKN 2010 - 2011 GV: Nguyn Th Thúy Hà - THPT s 2 TP lào Cai

3
c. Tìm khi lng magiê to ra sau thi gian 45 gi.

9.15. Cho phn ng ht nhân Th → Ra + X + 4,91MeV.
230
90
226
88
a. Nêu cu to ca ht nhân X.
b. Tính đng nng ca ht nhân Ra. Bit ht nhân Th đng yên. Ly khi
lng gn đúng ca các ht nhân tính bng đn v u có giá tr bng s khi
ca chúng.
9.16. Cho phn ng ht nhân Be +
1
1
H → X + Li
9
4
6
3
a. X là ht nhân ca nguyên t nào và còn gi là ht gì?
b. Hãy cho bit đó là phn ng ta nng lng hay thu nng lng. Xác đnh
nng lng ta ra hoc thu vào. Bit m
Be
= 9,01219u; m
p
= 1,00783u; m
Li
=
6,01513u; m
X
= 4,0026u; 1u = 931MeV/c
2

.
9.17. Dùng 1 prôton có đng nng W
p
= 5,58MeV bn phá ht nhân Na đng
yên sinh ra ht α và X. Coi phn ng không kèm theo bc x γ.
23
11
a. Vit phng trình phn ng và nêu cu to ht nhân X.
b. Phn ng trên thu hay ta nng lng. Tính nng lng đó.
c. Bit đng nng ca ht α là W
α
= 6,6MeV. Tính đng nng ca ht nhân X.
9.18. Bn ht α có đng nng 4MeV vào ht nhân
14
N đng yên thì thu đc mt
ht prôton và mt ht nhân X.
7
a. Vit phng trình phn ng, nêu cu to ca ht nhân X và tính xem phn
ng đó ta ra hay thu vào bao nhiêu nng lng.
b. Gi s hai ht sinh ra có cùng tc đ, tính đng nng và tc đ ca prôton.
Cho: m
α
= 4,0015u; m
X
= 16,9947u; m
N
= 13,9992u; m
p
= 1,0073u; 1u =
931MeV/c

2
; c = 3.10
8
m/s.
Bài trc nghim:

Lýthuyt
Câu 1: Nng lng liên kt ca ht α là 28,4MeV, ca ht là 186,6MeV. Ht
bn vng hn ht α là do:
23
11
Na
23
11
Na
A. ht nhân nào có nng lng liên kt ln hn thì bn vng hn
B. α là đng v phóng x còn là đng v bn
23
11
Na
C. ht nhân có s khi càng ln thì càng bn vng
D
. ht nhân có nng lng liên kt riêng càng ln thì càng bn vng
Câu 2: Chn câu đúng.
A
. Ht nhân càng bn khi đ ht khi càng ln.
B. Khi lng ca ht nhân bng tng khi lng ca các nuclôn
C. Trong ht nhân s prôtôn luôn luôn bng s ntrôn.
D. Khi lng ca prôtôn ln hn khi lng ca ntroon.
SKKN 2010 - 2011 GV: Nguyn Th Thúy Hà - THPT s 2 TP lào Cai

4
Câu 3: ng v v là nhng nguyên t mà ht nhân
A. có th phân rã phóng x B
. có cùng s prôtôn Z
C. có cùng s ntron N D. có cùng s nuclôn A
Câu 4: Chu kì bán rã T ca mt cht phóng x là khong thi gian nào?
A. Sau đó, s nguyên t phóng x gim đi mt na
B. Bng quãng thi gian không đi, sau đó, s phóng x lp li nh ban đu
C. Sau đó, cht y mt hoàn toàn tính phóng x
D. Sau đó, đ phóng x ca cht gim đi 4 ln
Câu 5: Trong phóng x , ht nhân m so vi ht nhân con có v trí th náo?
−
β
A.
Tin 1ô trong bng tun hoàn B. Tin 2 ô trong bng tun hoàn
C. Lùi 1ô trong bng tun hoàn D. Lùi 2 ô trong bng tun hoàn
Câu 6: iu nào sau đây đúng khi nói v tia
+
β
?
A
. Ht có cùng khi lng vi êlectron nhng mang đin tích nguyên t dng.
+
β
B. Tia có tm bay ngn hn so vi tia α.
+
β
C. Tia có kh nng đâm xuyên rt mnh, ging nh tia Rn ghen.
+

β
D. A, B và C đu đúng.
Câu 7: iu nào sau đây sai khi nói v tia α?
A. Tia α thc cht là ht nhân nguyên t hêli
B. Khi đi qua đin trng gia hai bn t đin, tia α b lch v phía bn âm ca t
đin
C
. Tia α phóng ra t ht nhân vi vn tc bng vn tc ánh sáng
D. Tia α ch đi đc ti đa 8cm trong không khí
Câu 8: Trong các loi tia phóng x sau, tia đâm xuyên yu nht là tia nào?
A. Tia α B. Tia β
+
C. Tia β
-
D. Tia γ
Câu 9: Trong các loi tia phóng x, tia nào không mang đin?
A. Tia α B. Tia β
+
C. Tia β
-
D
. Tia γ
Câu 10: Chn câu tr li sai
A. Ntrinô là ht s cp B
. Ntrinô xut hin trng s phân rã phóng x α
C. Ntrinô xut hin trng s phân rã phóng x β
D. Ntrinô ht không có đin tích
Câu 11: Có th tng hng s phân rã λ ca đng v phóng x bng cách nào?
A. t ngun phóng x vào trong t trng mnh
B. t ngun phóng x đó vào trong đin trng mnh

C. t nóng ngun phóng x đó
D
. Hin nay ta không bit cách nào có th làm thay đi hng s phân rã phóng x
Câu 12: Trong các phn ng ht nhân, đi lng nào đc bo toàn?
A. Tng s prôtôn B
. Tng s nuclôn
C. Tng s ntron D. Tng khi lng các ht nhân
Câu 13: Các phn ng ht nhân không tuân th theo các đnh lut nào sau đây?
A. Bo toàn nng lng toàn phn B. Bo toàn đin tích
C. Bo toàn đng lng D
. Bo toàn khi lng
SKKN 2010 - 2011 GV: Nguyn Th Thúy Hà - THPT s 2 TP lào Cai

5
Câu 14: Trong mt phn ng ht nhân, tng khi lng các ht tham gia s nh th
nào?
A. c bo toàn B
. Tng, hoc gim tu theo phn ng
C. Gim D. Tng
Câu 15: Phn ng nhit hch là phn ng ht nhân
A. to mt lng nhit ln
B
. cn mt nhit đ rt cao mi thc hin đc
C. hp th mt nhit lng ln
D. ht nhân các nguyên t b nung chy thành các nuclôn
Cu trúc ht nhân
Câu 16: Ht nhân nguyên t đc cu to bi nhng ht nào?
A. Prôtôn B. Ntrôn
C
. Prôton và ntrôn D. Prôton, ntrôn và êlectron

Câu 17: Tính s nguyên t trong 1g O
2
cho ht/mol; O = 16.
23
A
N6,022.10=
A
. 376.10
20
nguyên t B. 736.10
20
nguyên t
C. 637.10
20
nguyên t D. 367.10
20
nguyên t
Câu 18: S prôtôn trong 15,9949 gam là bao nhiêu?
16
8
O
A. B. C.
24
4,82.10
23
6,023.10
23
96,34.10
D
.

24
14,45.10
Câu 19: Cho s Avogadro N
A
= 6,02.10
23
mol
-1
. S ht nhân nguyên t có trong
100g it phóng x (
131
)là bao nhiêu?
53
I
A. 3,592.10
23
ht B
. 4,595.10
23
ht C. 4,952 .10
23
ht D.5,426 .10
23
ht
Câu 20: Chn câu đúng. Ht nhân liti có 3 prôtôn và 4 ntron. Ht nhân này có kí
hiu nh th nào?
A. B.
4
3
Li

C. D.
3
7
Li

7
3
Li
3
4
Li
Câu 21: Ht nhân nguyên t chì có 82 prôtôn và 125 ntron. Ht nhân nguyên t này có
kí hiu nh th nào?
A. B. C.
125
12
Pb
12
125
Pb
82
207
Pb
D
.
207
82
Pb
Câu 22: Cho 4 ht nhân nguyên t có kí hiu tng ng Nhng cp
ht nhân nào là các ht nhân đng v?

233 4
112 2
D, T, He, He.
A. và B. và C. và
2
1
D
3
2
He
2
1
D
4
2
He
2
1
D
4
2
He
D
. và
2
1
D
3
1
T

Câu 23: Khi lng ca ht nhân
10
là 10,0113u; khi lng ca prôtôn m =
1,0072u, ca ntron m = 1,0086; 1u = 931 MeV/c . Nng lng liên kt riêng ca
ht nhân này là bao nhiêu?
4
Be
p
n
2
A
. 6,43 MeV B. 6,43 MeV C. 0,643 MeV D. Mt giá tr khác
Câu 24: Ht nhân có khi lng
20
10
Ne
Ne
m 19,986950u
=
. Cho bit
. Nng lng liên kt riêng ca
có giá tr là bao nhiêu?
pn
m 1,00726u;m 1, 008665u;==
2
1u 931,5MeV / c=
20
10
Ne
A. 5,66625eV B. 6,626245MeV C. 7,66225eV D

. 8,02487MeV
SKKN 2010 - 2011 GV: Nguyn Th Thúy Hà - THPT s 2 TP lào Cai

6
Câu 25: ng v phóng x côban phát ra tia β
60
27
Co
-
và tia γ. Bit

Co n
m 55,940u;m 1,008665u;==
p
m 1,007276u
=
. Nng lng liên kt ca ht nhân côban
là bao nhiêu?
A. B.
10
E 6,766.10 J
−
Δ=
10
E3,766.10J
−
Δ=
C. D.
10
E 5,766.10 J

−
Δ=
10
E 7,766.10 J
−
Δ=
Câu 26: Cho ht nhân
4
2
ln lt có khi lng 4,001506u, m
He
p
=1,00726u,
m
n
=1,008665u, u=931,5MeV/c
2
. Nng lng liên kt riêng ca ht nhân có giá tr
là bao nhiêu?
4
2
He
A
. 7,066359 MeV B. 7,73811 MeV C. 6,0638 MeV D.5,6311 MeV
Câu 27: Tính nng lng liên kt riêng ca ht nhân . Cho bit: m
37
17
Cl
p
= 1,0087u;

m
n
= 1,00867u; m
Cl
= 36,95655u; 1u = 931MeV/c
2

A. 8,16MeV B. 5,82 MeV C
. 8,57MeV D. 9,38MeV
Câu 28: Bit khi lng ca ht nhân U238 là 238,00028u, khi lng ca prôtôn
và ntron là m
P
=1.007276U; m
n
= 1,008665u; 1u = 931 MeV/ c
2
. Nng lng liên
kt ca Urani là bao nhiêu?
238
92
U
A. 1400,47 MeV B. 1740,04 MeV C
.1800,74 MeV D. 1874 MeV
Phóngx
Câu 29: Thi gian bán rã ca là T = 20 nm. Sau 80 nm, s phn trm ht nhân
còn li cha phân rã là bao nhiêu?
90
38
Sr
A. Gn 25% B. Gn 12,5% C. Gn 50% D

. Gn 6,25%
Câu 30: Mt ngun phóng x có chu kì bán rã T và ti thi đim ban đu có 32N
0

ht nhân. Sau các khong thi gian T/2, 2T và 3T, s ht nhân còn li ln lt bng
bao nhiêu?
A.
00
24N ,12N , 6N
0
B.

00
16 2N ,8N ,4N
0

C. D.
000
16N ,8N , 4N
00
16 2N ,8 2N ,4 2N
0

Câu 31: Mt ngun phóng x có chu kì bán rã T và ti thi đim ban đu có 48N
o

ht nhân. Hi sau khong thi gian 3T, s ht nhân còn li là bao nhiêu?
A. 4N
0
B.

6N
0
C. 8N
0
D. 16N
0
Câu 32: Chu kì bán rã ca là 5570 nm. Khi phân tích mt mu g, ngi ta
thy 87,5% s nguyên t đng v phóng x C14 đã b phân rã thành các nguyên t
. Tui ca mu g này là bao nhiêu?
14
6
C
14
7
N
A. 11140 nm B. 13925 nm C.
16710 nm D. Phng án khác
Câu 33: Radon là cht phóng x có chu kì bán rã T = 3,6 ngày. Ti thi đim ban
đu có 1,2g , sau khong thi gian t = 1,4T s nguyên t còn li là bao
nhiêu?
222
86
Rn
222
86
Rn
A. 1,874.10
18
B. 2,165.10
18

C. 1,234.10
18
D. 2,465.10
18
Câu 34: Có bao nhiêu ht β
-
đc gii phóng trong mt gi t mt micrôgam (10
-6
g)
đng v , bit đng v phóng x β
24
11
Na
-
vi chu kì bán rã T = 15 gi.
SKKN 2010 - 2011 GV: Nguyn Th Thúy Hà - THPT s 2 TP lào Cai

7
A. B. C.
15
N 2,134.10 %≈
15
N 4,134.10 %≈
15
N 3,134.10 %≈
D.
15
N 1,134.10 %≈

Câu 35: Radon là cht phóng x có chu kì bán rã T = 3.6 ngày. Ti thi đim ban

đu có 1,2 g , sau khong thi gian t = 1,4T s nguyên t còn li là bao
nhiêu?
222
86
Rn
222
86
Rn
A. N = 1.874. 10
18
B. N = 2,615.10
19

C
. N = 2,234.10
21
D. N = 2,465.10
20
Câu 36: Mt cht phóng x có hng s phân rã bng 1,44.10
-3
(1/gi). Sau thi
gian bao lâu thì 75% s ht nhân ban đu b phân rã ht?
A. 36ngày B. 37,4ngày C. 39,2ngày D
. 40,1ngày
Câu 37: Chu kì bán rã là 318 ngày đêm. Khi phóng x tia α, pôlôni bin thành
chì. Có bao nhiêu nguyên t pôlôni b phân rã sau 276 ngày trong 100mg ?
210
84
Po
210

84
Po
A.
20
0,215.10
B
. C. D.
20
2,15.10
20
0,215.10
20
1, 25.10
Câu 38: phóng x phân rã ht là bao nhiêu?
60
27
Co
A. 2,35nm B.2,57nm C. 7.905 nm D
. 10.54 nm
Câu 39:  cho chu kì bán rã T ca mt cht phóng x, ngi ta dùng máy đm
xung. Trong t
1
gi đu tiên máy đm đc n
1
xung; trong t2 = 2t1 gi tip theo máy
đm đc
2
9
n
64

=
1
n
xung. Chu kì bán rã T có giá tr là bao nhiêu?
A. T = t
1
/2 B.
T =
1
t
3
C. T =
1
t
4
D. T =
1
t
6

Câu 40: Urani ( ) có chu kì bán rã là 4,5.10
238
92
U
9
nm. Khi phóng x α, urani bin
thành thôri (
234
). Khi lng thôri to thành trong 23,8 g urani sau 9.10
90

Th
9
nm là
bao nhiêu?
A.
17,55g B. 18,66g C. 19,77g D. Phng án khác
Câu 41: Bit chu kì bán rã ca iôt phóng x (
131
) là 8 ngày đêm. Ban đu có 100g
iôt phóng x. Khi lng cht it còn li sau 8 tun l là bao nhiêu?
53
I
A. 0,391g B.0,574g C.
0,781g D. 0,864g
Câu 42: Pôlôni (Po210) là cht phóng x α có chu kì bán rã T = 138 ngày. Mt mu
Pôlôni nguyên cht có khi lng ban đu là 0,01 g.  phóng x ca mu cht trên
sau 3 chu kì bán rã là bao nhiêu?
A. 16,32.10
10
Bq B. 18,49.10 Bq
9
C.
20,84.10
10
Bq D. Mt đáp án khác.
Câu 43: là cht phóng x α, vi chu kì bán rã T = 1570 nm (1 nm = 365
ngày).  phóng x ca 1g radi là:
226
88
Ra

A.
10
0
H 7,37.10 B
q
=
B.
10
0
H 7,73.10 B
q
=

C.

10
0
H 3,73.10 B
q
=
D.
14
0
H 3,37.10 B
q
=

Câu 44: Cht phóng x pôlôni (Po210) có chu kì bán rã 138 ngày. Tính lng pôlôni
đ có đ phóng x là 1Ci.
A.

10
18
nguyên t B. 50,2.10
15
nguyên t
C. 63,65.10
16
nguyên t D. 30,7.10
14
nguyên t
SKKN 2010 - 2011 GV: Nguyn Th Thúy Hà - THPT s 2 TP lào Cai

8
Câu 45: Mt gam cht phóng x trong 1s phát ra 4,1. 10
13
ht . Khi lng
nguyên t ca cht phóng x này là 58,933u; 1u = 1,66.10
−
β
-27
kg. Chu kì bán rã ca
cht phóng x này là bao nhiêu?
A. 1,78.10
8
s B
. 1,68.10
8
s C. 1,86.10
8
s D. 1,87.10

8
s
Câu 46: Ban đu có m
0
= 1mg cht phóng x radon (
222
). Sau 15,2 ngày thì đ
phóng x ca nó gim 93,75%, đ phóng x H ca nó khi đó là bao nhiêu?
Rn
A. H= 0,7553.10
12
Bq B.
H= 0,3575. 10
12
Bq
C. H = 1,4368.10
11
Bq D. áp s khác.
Câu 47: Ban đu có 5 g radon là cht phóng x vi chu kì bán rã T = 3,8
ngày.  phóng x ca lng radon nói trên sau thi gian 9,5 ngày là:
222
86
Rn
A. 1,22.10
5
Ci B.
1,36.10
5
Ci
C. 1,84.10

5
Ci D. Phng án khác
Câu 48:
200
79
A
u
là mt cht phóng x. Bit đ phóng x ca 3.10
-9
kg cht đó là 58,9
Ci, ln2 = 0,693; ln10 = 2,3. Chu kì bán rã cua Au200 là bao nhiêu ?
A
. 47,9 Phút B. 74,9 phút C. 94,7 phút D. 97,4phút
Câu 49: ng v
24
11
là cht phóng x β
Na
-
và to thành đng v ca magie. Mu
có khi lng ban đu . Sau 105 gi, đ phóng x ca nó gim đi 128 ln.
Chu kì bán rã ca Na24 là
24
11
Na
0
m0,24g=
Câu 50: Cht phóng x pôlôni (Po210) có chu kì bán rã 138 ngày. Tính lng pôlôni
đ có đ phóng x là 1Ci.
A.

10
18
nguyên t B. 50,2.10
15
nguyên t
C. 63,65.10
16
nguyên t D. 30,7.10
14
nguyên t
Câu 51: ng v phóng x có thi gian bán rã T = 4,3 phút. Sau thi gian t =
1,29 phút, đ phóng x ca đng v này gim xung còn bao nhiêu?
66
29
Cu
A. 85%
B.
87,5% C. 82,5% D. 80%
Câu 52: Radon là cht phóng x có chu kì bán rã T = 3,6 ngày.  phóng x ban đu
ca 1,2 g là bao nhiêu?
222
86
Rn
A. 1,234.10
12
Bq B.
7,255.10
15
Bq C. 2,134.10
16

Bq D. 8,352.10
19
Bq
Câu 53: Khi phân tích mt mu g, ngi ta thy 87,5% s nguyên t đng v phóng
x
14
đã b phân rã thành các nguyên t
17
. Bit chu kì bán rã ca
14
là 5570 nm.
Tui ca mu g này là bao nhiêu?
6
C
7
N
6
C
A. 1760 nm B. 111400 nm
C. 16710 nm
D. Mt s đáp s khác
Câu 54: Cho bit và là các cht phóng x có chu kì bán rã ln lt là T
238
92
U
235
92
U
1
=

4,5.109 nm và T
2
=7,13.10
8
nm. Hin nay trong qung urani thiên nhiên có ln
U238 và U 235 theo t l 160 : 1. Gi thit  thi đim to thành Trái đt t l 1:1.
Cho ln10 = 2,3; ln2 = 0,693. Tui ca Trái đt là bao nhiêu?
A.
4,91.10
9
nm B. 5,48.10
9
nm
C. 6,20.10
9
nm D. 7,14.10
9
nm
SKKN 2010 - 2011 GV: Nguyn Th Thúy Hà - THPT s 2 TP lào Cai

9
Câu 55:  phóng x
14
trong mt tng g c bng 0,65 ln đ phóng x ca
14

trong mt g cùng khi lng va mi cht. Chu kì bán rã ca là 5700 nm.
Tui ca tng g c là bao nhiêu nm?
C C
14

C
A. 3521 nm B. 4352 nm C.
3542 nm D. áp án khác
Câu 56: sau nhiu ln phóng x ht α và β
238
92
U
-
bin thành chì . Bit chu kì
bán rã ca s bin đi tng hp này là T = 4,6.10
206
82
Pb
9
nm. Gi s ban đu mt loi đá
ch cha urani, không có chì. Nu hin nay t l các khi lng ca U238 và Pb206
là 37 thì tui ca đá y là bao nhiêu nm?
A. ≈ 2.10
7
nm B.
≈ 2.10
8
nm C. ≈ 2.10
9
nm D. ≈ 2.10
10
nm
Phn ng ht nhân
Câu 57: Ht nhân nguyên t ca nguyên t b phân rã α và kt qu là xut hin
ht nhân nguyên t nào?

A
Z
X
A.
A2
Z2
Y
−
−
B
. C. D.
A4
Z2
Y
−
−
A1
Z
Y
− A
Z1
Y
+
Câu 58: Phn ng phân rã uran có dng , trong đó x và y có
giá tr là bao nhiêu?
238 206
92 82
UPbxy
−
→+α+β

A.
x = 8; y = 6 B. x =6; y = 8 C. x = 7; y =9 D. x = 9; y =7
Câu 59: Chn câu đúng. Phng trình phóng x: . Trong đó Z, A
có giá tr:
10 A 8
5Z 4
BX B+→α+e
A. Z = 0; A = 1 B. Z = 1; A = 1
C.
Z = 1; A = 2 D. Z = 2; A = 4
Câu 60: Cho phn ng ht nhân
235 93
92 41
37
A
Z
Un X Nb n
−
+
→+ ++
β
. A và Z có giá tr là
bao nhiêu?
A. A = 142, Z = 56 B.
A= 139; Z = 58
C. A = 133; Z = 58 D. A = 138; Z = 58.
Câu 61: ng v phóng x chuyn thành đã phóng ra:
27
14
Si

27
13
Al
A. Ht α B.
Ht pôzitôn
(
)
+
β
C. Ht êlectron
()
D. Ht prôtôn
−
β
Câu 62: Cho phn ng ht nhân: . Cho bit khi lng ht nhân
, . Phn ng s là phn
ng gì?
37 1 37
17 1 18
Cl H n Ar+→+
Cl
m 36,956563u=
Ar p n
m 36,956889u, m 1,00727u; m 1, 008670u===
A. To nng lng 1,6MeV B. Thu nng lng 2,3MeV
C. To nng lng 2,3MeV D.
Thu nng lng 1,6MeV
Câu 63: Cho phn ng ht nhân: . Bit khi lng ht nhân m
23 4 20
11 2 10

Na p He He+→ +
Na

= 22,983734u, m
He
= 4,00 11506u, m
p
= 1,007276u, m
Ne
= 19,986950u. Phn ng
này là phn ng gì?
A. Thu nng lng 2,45 MeV B. Thu nng lng 1,45 MeV
C
. To nng lng 2,71 MeV D. To nng lng 2,45 MeV.
Câu 64: Nng lng trung bình to ra khi phân hch mt ht nhân là 200MeV.
Mt nhà máy đin nguyên t dùng nguyên liu urani trên có công sut 500MW, hiu
sut 20%. Khi lng urani tiêu th hàng nm ca nhà máy trên là bao nhiêu?
235
92
U
SKKN 2010 - 2011 GV: Nguyn Th Thúy Hà - THPT s 2 TP lào Cai

10
A.865,12kg B. 926,74kg C.
961,76kg D. áp s khác
A
. 15 gi B. 20 gi C. 25 gi D. áp s khác
Câu 65: là mt phn ng phân hch ca Urani 235. Bit
khi lng ht nhân: m
235 95 139

92 42 57
2Un Mo La n+→ + +
N =
234,99u; m
No
= 94,88u; m
La
=138,87u; m
n
= 1,0087u. Cho
nng sut to nhit ca xng là 46.10
6
J/kg. Khi lng xng cn dùng đ có th to
ra nng lng nh 1g Urani là bao nhiêu?
A. 1616 kg B. 1717 kg C. 1818 kg D
. 1919 kg
Câu 66: Nguyên t pôlôni phóng x α và bin đi thành nguyên t chì (Pb).
Bit , . Nng lng ta ra bi phn
ng ht nhân là bao nhiêu?
210
84
Po
Po
m 209,937304u=
Pb He
m 205,929442u, m 4,001506u==
A. E ≈ 5,2MeV B. E ≈ 3,2 MeV
C.
E ≈ 5,92 MeV D. E ≈ 3,6 MeV
Câu 67: Cho nng lng liên kt riêng ca α là 7,10 MeV, ca urani U234 là 7,63

MeV, ca thôri Th230 là 7,70 MeV. Nng lng to ra khi mt ht nhân U234
phóng x α to thành Th230 là bao nhiêu?
A. 12MeV B.13MeV C.
14MeV D. 15MeV

Câu 68: Cho phn ng ht nhân:
74
. Bit m
4
322
Li p He He+→ +
Li
= 7,0144u; m
p
=
1,0073u; m
α
= 4,0015u. Nng lng to ra trong phn ng là bao nhiêu?
A. 20 MeV B. 16MeV C.
17,4 MeV D. 10,2 MeV
Câu 69: Nng lng ti thiu cn thit đ chia ht nhân
12
thành ba ht α (cho
) có giá tr là bao nhiêu?
6
C
C
m 12,000u,=
2
m 4,0015u,1u 931MeV / c

α
==
A. 2,1985MeV B. 3,8005MeV C.
4,1895MeV D. 4,8915MeV
Câu 70: Ht nhân phóng x đng yên phát ra ht α theo phng trình
. Nng lng ta ra ca phn ng này là 14,15MeV. Xem khi lng
ht nhân gn đúng bng s khi tính theo đn v u. ng nng ca ht α là bao
nhiêu?
234
92
U
234 4 A
92 2 Z
UHe→+X
A. 13,72MeV B. 12,91MeV C.
13,91MeV D. 12,79MeV
Câu 71: là cht phóng x α, vi chu kì bán rã T = 1570 nm (1 nm = 365
ngày). Phóng x trên ta ra nhit lng 5,96MeV. Gi s ban đu ht nhân radi đng
yên. Tính đng nng ca ht α và ht nhân con sau phn ng. Cho khi lng ht α
và ht nhân con tính theo đn v u bng s khi ca chúng.
226
88
Ra
A. B.
x
K 1,055MeV;K 4,905MeV
α
==
x
K 4,905MeV;K 1, 055MeV

α
=
=

C.
D.
x
K 5,855MeV;K 0,1055MeV
α
==
x
K 0,1055MeV;K 5,855MeV
α
=
=

Câu 72: Dùng ptôtôn có W
P
= 1,20 MeV bn vào ht nhân
7
đng yên thì thuđc
hai ht nhân có cùng vn tc. Cho m
3
Li
4
2
He
P
= 1,0073u; m
Li

= 7,0140u; m
He
= 4,0015u
và 1 u = 931MeV/c
2
. ng nng ca mi ht là:
4
2
He
A. 0,6MeV B. 7,24MeV C. 8,52MeV D
. 9,12MeV
SKKN 2010 - 2011 GV: Nguyn Th Thỳy H - THPT s 2 TP lo Cai

11
Cõu 73: Bn ht nhõn cú ng nng W

vo ht nhõn
14
ng yờn ta cú:
7
N
14 17
78
NO
p
+ +
.Bit
; cỏc ht nhõn
sinh ra cựng vn tc. ng nng prụtụn sinh ra cú giỏ tr l bao nhiờu?
2

pN O
m 4,0015u;m 1,0072u;m 13,9992u;m 16,9947u;1u 931MeV / c

=== ==
A.
p
1
WW
48

=
B
.
p
1
WW
81

=
C.
p
1
WW
62

=
D.
p
1
WW

45

=

Cõu 74: Xột phn ng ht nhõn xy ra khi dựng ht bn phỏ nhõn:
27 30
13 15
A
lP

+ +n
. Bit khi lng ht nhõn : M
Al
= 26, 974u; m
p
= 29,97u; m
n
=
1,0087u. Nng lng ti thiu ca ht phn ng xy ra l bao nhiờu?
A. 2,35 MeV B.
3,17MeV C. 5,23 MeV D. 6,21 MeV
Cõu 75: Bn ht nhõn cú ng nng 18 MeV vo ht nhõn ng yờn ta cú
phn ng
14
7
N
14 17
78
NO
p

+ +
. Bit cỏc ht nhõn sinh ra cựng vộc t vn tc. Cho m

=
4,0015u; m = 1,0072u; m = 13,9992u; m
O
=16,9947u; cho u = 931 MeV/c
p N
2
. ng
nng ca ht prụtụn sinh ra cú giỏ tr l bao nhiờu?
A. 0,111 MeV B.
0,222MeV C. 0,333 MeV D. 0,444 MeV






PHN BA: KT QU NGHIấN CU
ti HNG DN HC SINH GII BI TP V HT NHN
NGUYấN T nhm giỳp cỏc em cú cỏi nhỡn sõu hn, hiu thờm v cỏc hin tng
vt lý xy ra trong ht nhõn nh : hin tng phúng x, phn ng ht nhõn, lũ phn
ng ht nhõn. ,giúp cho việc phân loại một số dạng bài tập trong chơng VII: Hạt
nhân nguyên tử của chơng trình vật lý12 đợc dễ dàng và giỳp cỏc em bit cỏch
giải bài tập nhm đạt kết quả cao trong cỏc kỡ thi. Sau khi hng dn hc sinh ti
ny tụi nhn thy a s hc sinh nắm vững các dạng bài tập, biết cách suy luận
logic, tự tin vào bản thân khi đứng trớc một bài tập hay một hiện tợng vật lý, có
cách suy nghĩ để giải thích một cách đúng đắn nhất.

SKKN 2010 - 2011 GV: Nguyn Th Thúy Hà - THPT s 2 TP lào Cai

12
PHN BN: KT LUN
Tõ kÕt qu¶ nghiªn cøu trªn t«i ®· rót ra nh÷ng bµi häc kinh nghiƯm sau:
- Vic phân dng bài tp và hng đn hc sinh nhn dng và gii bài tp mang li
kt qu tng đi tt, phù hp vi vic đi mi phng pháp dy mi , phng pháp
thi c theo hng trc nghim khách quan.
- ViƯc ph©n lo¹i c¸c d¹ng bµi tËp vµ h−íng dÉn häc sinh lµm tèt c¸c d¹ng bµi tËp ®·
gióp cho gi¸o viªn n¾m v÷ng mơc tiªu, ch−¬ng tr×nh tõ ®ã n©ng cao chÊt l−ỵng gi¶ng
d¹y m«n vËt lý.
- Gióp gi¸o viªn kh«ng ngõng t×m tßi, s¸ng t¹o nh÷ng ph−¬ng ph¸p phân lo¹i vµ gi¶i
bµi tËp phï hỵp víi ®èi t−ỵng häc sinh, tõ ®ã nh»m n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n
vµ nghiƯp vơ cđa ng−êi gi¸o viªn.

MT S KIN NGH
ViƯc d¹y häc m«n vËt lý trong tr−êng phỉ th«ng lµ rÊt quan träng, gióp c¸c em
biÕt c¸ch t− duy logic, biÕt ph©n tÝch tỉng hỵp c¸c hiƯn t−ỵng trong cc sèng. V× vËy
gi¸o viªn gi¶ng d¹y m«n vËt lý cÇn kh«ng ngõng häc hái, s¸ng t¹o ®Ĩ t×m ra nh÷ng
ph−¬ng ph¸p gi¶ng d¹y phï hỵp nhÊt víi tõng ®èi t−ỵng häc sinh.§èi víi b¶n th©n t«i
kinh nghiƯm nghiªn cøu khoa häc ch−a nhiỊu nªn trong ®Ị tµi nµy cã khiÕm khut
g× mong c¸c ®ång chÝ ®ång nghiƯp tiÕp tơc nghiªn cøu, bỉ sung ®Ĩ ®Ị tµi cã thĨ ®¹t
®−ỵc kÕt qu¶ cao h¬n. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n.

PHN NM :
DANH MỤC THAM KHẢO


1/ Sách giáo khoa Vật Lí 12 Nâng Cao – Nhà xuất bản giáo dục 2008.
2/ Sách giáo khoa Vật Lí 12 Cơ Bản _ Nhà xuất bản giáo dục 2008.

3/ Sách Bài Tập Vật Lí 12 Nâng Cao – Nhà xuất bản giáo dục 2008.
4/ Sách giáo khoa Vật Lí 12 Cơ Bản _ Nhà xuất bản giáo dục 2008.
5/ Phương pháp trả lời ĐỀ THI TRẮC NGHIỆM MÔN VẬT LÝ của tác
giả Vũ Thanh Khiết ( Nhà xuất bản Hà Nội 2007)
6/ Sách 121 bài toán quang lý và vật lý hạt nhân của tác giả
Vũ Thanh Khiết.
SKKN 2010 - 2011 GV: Nguyn Th Thúy Hà - THPT s 2 TP lào Cai

13


MC LC
Phn I : t vn đ :
I/ C s lí lun. (trang1)
II/ C s thc ti (trang1)
III/ Mc đích nghiên cu. (trang1)
IV/ Nhim v nghiên cu. (trang2)
V/ Phng pháp nghiên cu (trang2)
VI/ Gii hn đ tài (trang2)
Phn II: Ni dung
ChngI. Lý thuyt c bn ca chng ( trang 3)
Chng II: Các công thc c bn ( trang 5)
Chng III : Các dng bài tp và phng pháp gii (Trang 6)
Chng IV: Bài tp ôn luyn (Trang 12)
Phn III: Kt qu nghiên cu (Trang 22)
Phn IV: Kt lun, kin ngh (Trang 23)
Phn V: Danh mc sách tham kho (Trang 24)