thực trạng và những đề xuất về hoạt động hướng dẫn du lịch tại các điểm tham quan trên vịnh hạ long

Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Mở đầu
Đây bản thảo tạo vật còn nặn dở
Núi, đảo, mây, đá cùng sóng ngổn ngang
Đá thuở trớc khổng lồ chơi ném thử
Cây trên mình còn hơng vị hồng hoang.

Mắt ngắm mãi. Lòng hãy còn kinh ngạc
Tàu ta qua rồi đẹp vẫn mênh mông
(Trích từ bài Chào Hạ Long Xuân Diệu, 1959)
Thật hiếm thấy một nơi nào trên trái đất này, tạo hoá đã làm nên một
vùng thiên nhiên đặc biệt kỳ thú nh Vịnh Hạ Long. Hạ Long một vịnh biển
êm ả với hàng ngàn đảo đá kỳ dị vơn cao trên mặt biển trong xanh. Trải qua
bao thăng trầm biến cố trong hàng triệu năm, đá và biển nơi đây đã đợc bàn
tay do vô tình và ngẫu hứng đẽo gọt nên hàng ngàn hình hài tráng lệ khiến
cho chúng ta không khỏi ngỡ ngàng và cứ ngỡ nh là phải chăng đây chính là
cái công xởng vĩ đại mà tạo hoá đã đục đẽo dở dang trong lúc làm ra bản phác
thảo của thế giới ngày nay.
Nói nh nhà thơ Tiêu Tam của Trung Quốc cha xem Vịnh Hạ
Long, cha phải đến Việt Nam . Bất cứ khách du lịch nào khi đến thăm Việt
Nam cũng đều có mong muốn là một lần đợc chiêm ngỡng vẻ đẹp tuyệt mỹ
của Nàng tiên Hạ Long. Không chỉ là báu vật vô giá của nớc Việt Nam nói
1
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
riêng mà Vịnh Hạ Long còn là tài sản chung của nhân loại. Nàng tiên cực
kỳ xinh đẹp này đã đợc toàn thế giới biết đến khi hai lần khoác lên mình
chiếc áo có đính danh hiêu Di sản thiên nhiên thế giới do tổ chức UNESCO
trao tặng vào các năm 1994, 2000.
Là một ngời con sinh ra và lớn lên trên mảnh đất nơi lu giữ di
sản quý giá này, tôi đã chọn Vịnh Hạ Long làm đề tài nghiên cứu khoá luận
cho mình, với mong muốn đóng góp một phần nhỏ bé vào hệ thống đề tài

phong phú đã nghiên cứu về Vịnh Hạ Long .
Mấy năm gần đây, đặc biệt khi Việt Nam gia nhập WTO, cùng
với quá trình hội nhập của đất nớc, ngành du lịch cũng đợc đẩy mạnh và phát
triển. Vịnh Hạ Long là môt điểm đến không thể bỏ qua của cả khách du lịch
trong nớc và quốc tế. Chính vì vậy, hoạt động hớng dẫn du lịch sẽ là một
trong các vấn đề đợc đặc biệt quan tâm tới. Tôi đã chọn cho mình tên đề tài
khoá luận là Thực trạng và những đề xuất về hoạt động hớng dẫn du lịch
tại các điểm tham quan trên Vịnh Hạ Long nhằm bổ sung những hiểu biết
về sự phát triển du lịch tại địa phơng, cũng nh mạnh dạn đa ra một số giải
pháp hy vọng sẽ cải thiện đợc một số hạn chế còn tồn tại để ngành du lịch
Quảng Ninh sẽ toàn diện hơn nữa.
Trong khóa luận này tôi đã sử dụng một số phơng pháp nghiên
cứu cơ bản nh sau:
- Phơng pháp thu thập và xử lý tài liệu. Nguồn tài liệu rất đa dạng bao
gồm sách, báo, ấn phẩm do Ban quản lý Vịnh Hạ Long cung cấp; thêm nữa là
các thông tin từ internet. Trên cơ sở đọc các tài liệu, lựa chọn những thông tin
cần thiết để phục vụ làm dẫn chứng nhằm làm sáng tỏ những luận điểm của
bài viết.
- Phơng pháp phân tích, so sánh. ở đây cần đặt hoạt động hớng dẫn du
lịch trong hoạt động du lịch chung của Vịnh Hạ Long nh: hoạt động bảo tồn
hoạt động đầu t, hoạt động quản lý Mặt khác, cũng có những nhận định,
đánh giá, so sánh trong nội bộ hoạt động hớng dẫn.
2
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
- Phơng pháp thực tế. Dựa trên các đợt thực tập trên biển của cá nhân,
có ghi chép, tham khảo ý kiến của đội ngũ hớng dẫn viên và các cán bộ, nhân
viên công tác tại Ban quản lý Vịnh Hạ Long đã giúp tôi tiếp cận và giải quyết
các luận điểm của khoá luận.
Trên cơ sở này, tôi chia bài viết thành 3 chơng lớn, cụ thể là :
Chơng 1 : Vịnh Hạ Long và các điểm tham quan trên Vịnh

Chơng 2 : Thực trạng hoạt động hớng dẫn du lịch tại các điểm tham
quan trên Vịnh Hạ Long.
Chơng 3 : Những đề xuất nhằm nâng cao chất lợng hoạt động hớng
dẫn du lịch tại các điểm tham quan trên Vịnh Hạ Long .
Nhân dịp hoàn thành khoá luận, tôi cũng xin bày tỏ lòng cảm ơn
tới Ban quản lý Vịnh Hạ Long, Trung tâm Tuyên truyền hớng dẫn cơ sở
tôi trực tiếp thực tập đã cung cấp tài liệu và nguồn thông tin quý báu cho tôi.
Tôi cũng xin bầy tỏ lòng cảm ơn sâu sắc tới ngời thầy hớng dẫn đã trực tiếp
định hớng, chỉ dẫn tôi rất tận tình trong suốt quá trình tôi làm khoá luận.
Xin chân thành cảm ơn tất cả !
Chơng I
Vịnh Hạ Long và các điểm tham quan trên Vịnh
3
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
1.1Giới thiệu chung về Vịnh Hạ Long
1.1.1 Điều kiện tự nhiên :
Vị trí địa lý
Vịnh Hạ Long nằm ở Đông Bắc Việt Nam, thuộc địa phận tỉnh
Quảng Ninh, cách thủ đô Hà Nội khoảng 165km. Đây là vùng biển đảo đợc
xác định trong tọa độ 106
0
56 đến 107
0
37 kinh độ đông và 20
0
43 đến 21
0
09
vĩ độ bắc. Phía tây và tây bắc Vịnh Hạ Long kéo dài từ huyện Yên Hng, qua
thành phố Hạ Long, thị xã Cẩm Phả, đến hết phần biển đảo huyện Vân Đồn;

phía đông nam và phía nam giáp bờ tây Vịnh Bắc Bộ; phía tây nam và phía
tây giáp đảo Cát Bà (Hải Phòng).
Năm 1962, Vịnh Hạ Long đợc Bộ Văn hoá - Thông tin xếp hạng
là Di tích thắng cấp quốc gia với diện tích 1553km
2
bao gồm 1969 hòn đảo,
trong đó 980 hòn đảo đã đợc đặt tên.
Năm 1994, Vịnh Hạ Long đợc UNESCO công nhận là Di sản
thiên nhiên thế giới bởi giá trị ngoại hạng, mang tính toàn cầu về cảnh quan.
Năm 2000, một lần nữa, Hạ Long đợc UNESCO công nhận là Di sản thiên
nhiên thế giới với giá trị đặc biệt về địa chất, địa mạo. Khu vực di sản là nơi
tập trung nhiều đảo đá, hang động, bãi tắm đ ợc giới hạn bởi tam giác mà
ba đỉnh của nó là: đảo Đầu Gỗ (phía tây), Hồ Ba Hầm (phía nam) và đảo
Cống Tây (phía đông) với diện tích 434km
2
gồm 775 hòn đảo, trong đó có
411 đảo đợc đặt tên. Vùng đệm là dải bao quanh khu vực bảo vệ tuyệt đối,
theo hớng tây tây bắc và bắc - đông bắc, đợc xác định bởi phía bờ vịnh dọc
theo quốc lộ 18A, kể từ kho xăng dầu B12 (Cái Dăm) đến cây số 11 (phờng
Quang Hanh, thị xã Cẩm Phả). Chiều rộng khu đệm từ 57km tính từ đờng
bảo vệ tuyệt đối ra biển, phạm vi xê dịch từ 1-2km. Vùng phụ cận là vùng
biển hoặc đất liền bao quanh khu đệm, kể cả vùng biển giáp ranh với vờn
quốc gia Cát Bà.
4
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Với vị trí địa lý khá thuận lợi gần Hà Nội, Hải Phòng hai
trung tâm kinh tế, du lịch trọng điểm của miền bắc, Vịnh Hạ Long cũng có
nhiều cơ hội để mở rộng giao lu phát triển về mọi mặt. Từ thời Lý ở thế kỉ
XII, vua Lý Anh Tông đã cho thành lập thơng cảng Vân Đồn là nơi thuyền
bè qua lại giao dịch sầm uất và nổi tiếng một thời, nay vẫn còn lu giữ nhiều

dấu tích. Do vị trí quân sự chiến lợc, nhiều lần giặc ngoại xâm đã sử dụng lực
lợng hải quân đánh chiếm vùng biển đông bắc, trong đó có khu vực Vịnh Hạ
Long nhằm làm bàn đạp thâu tóm nớc ta. Ngày nay, khách du lịch trong và
ngoài nớc có thể đến vùng biển xinh đẹp này bằng đờng bộ và đờng biển đều
rất thuận tiện.
Địa hình, địa chất
Nhà văn Nguyên Ngọc đã có một tác phẩm rất đặc sắc đợc mang
tên Đá và Nớc khi viết về Hạ Long. Một vùng biển nớc trong xanh, phẳng
lặng nh một hồ thạch lớn đợc điểm xuyết bởi vô vàn những hòn đảo lớn nhỏ
khi quần tụ, lúc rải rác với muôn hình, muôn vẻ. Ngắm nhìn Hạ Long, ngời ta
nh có cảm giác ngắm một tác phẩm điêu khắc chỉ với hai chất liệu đơn
giản: đá và nớc.
Hệ thống đảo trên Vịnh Hạ Long chủ yếu là đảo đá vôi, tập trung
ở khu vực phía đông nam và tây nam, một số đảo phiến thạch phân bố rải rác
ở khu vực đông nam. Tổng diện tích các đảo trên Vịnh Hạ Long là 562 km
2
với độ cao trung bình từ 50-200m. Những đảo đất nh đảo Tuần Châu, Ngọc
Vừng, Quan Lạn, Hòn Rều đều có thảm thực vật trù phú, có ng ời và động
vật sinh sống, đây là những điểm thích hợp để phát triển du lịch sinh thái trên
Vịnh Hạ Long.
Nếu giá trị cảnh quan tự nhiên tuyệt vời dễ thấy đã tôn vinh khu
di sản, phản ánh hình thể và màu sắc của một viên ngọc quí, thì giá trị địa
chất cần đợc xem nh là cấu trúc và chất lợng tạo nên viên ngọc ấy.
Dải ven bờ và trong lòng Vịnh Hạ Long chứa đựng nhiều hệ tầng
trầm tích thành phần cacbonat và lục nguyên với nhiều di tích cổ sinh vật dới
5
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
dạng hoá thạch, trong đó có các ngành động thực vật đã bị biến mất trên trái
đất. Đó là những trang sử đá ghi lại những biến cố vĩ đại của quá trình địa
chất và tiến hoá của sự sống. Lịch sử địa chất lâu dài của Vịnh Hạ Long đợc

biết ít nhất trên 500 triệu năm với những hoàn cảnh cổ địa lý rất khác nhau,
với nhiều lần tạo sơn biển thoái, sụt chìm biển tiến. Vịnh Hạ Long ngày
nay mới đợc hình thành trong 7- 8 nghìn năm qua. Nhng để có vịnh đã phải
có một biển cổ tích tụ tầng đá vôi dày trên nghìn mét trong khoảng 340
240 triệu năm trớc, một thời kì xâm thực karst kéo dài trên 20 triệu năm và
phải có một biển tiến hành tinh liên quan tới trái đất ấm lên băng tan trong
hơn vạn năm qua.
Vịnh Hạ Long còn là mẫu hình tuyệt vời về karst trởng thành
trong điều kiện nhiệt đới ẩm. Đánh giá của IUCN về giá trị địa chất Vịnh Hạ
Long nh sau: Vịnh Hạ Long là một điển hình về biển gắn với cảnh quan tháp
karst và là một trong những khu vực quan trọng nhất thế giới về karst
fengcong và fengling. Mặc dù Di sản có những nét đặc trng địa mạo giống với
nhiều vùng khác nhng rõ ràng, nó vẫn hơn hẳn so với bất kỳ khu vực nào trên
thế giới .
Trong quá trình hình thành phát triển của tự nhiên đã tạo nên hệ
thống hang động rất phong phú, đa dạng thuộc về ba nhóm chính. Nhóm thứ
nhất là di tích các hang ngầm cổ, tiêu biểu là hang Sửng Sốt - động Tam
Cung, động Lâu Đài, động Thiên Cung, hang Đầu Gỗ, Thiên Long Nhóm
thứ hai là các hang nền karst tiêu biểu là Trinh Nữ, Bồ Nâu, Tiên Ông, Hang
Trống Nhóm thứ ba là những hang hàm ếch biển, tiêu biểu là ba hang thông
ở khu Hồ Ba Hầm, hang Luồn
Khí hậu
Cũng nh ở các nơi khác ở miền bắc Việt Nam, Vịnh Hạ Long nằm
trong vùng khí hậu nhiệt đới gió mùa và thời tiết chia làm bốn mùa rõ rệt.
Nhiệt độ trung bình ở Hạ Long thay đổi nh sau:
6
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Mùa Xuân Hạ Thu Đông
Tháng 3 4 5 8 9 10 11 2
Nhiệt độ TB 14 22

0
25 30
0
20 25
0
12 19
0
Nhìn vào bảng trên ta thấy nhiệt độ dao động tơng đối thấp, khí
hậu nhìn chung thích hợp cho việc tham quan, nghỉ dỡng, tắm biển.
Về lợng ma trung bình hằng năm lên đến 1680
mm
. Ma nhiều thờng xảy
ra trong mùa hè và mùa thu từ tháng 5 đến tháng 10 (chiếm 80% - 90%),
tháng 7 đến tháng 8 là tháng ma nhiều. Trong mùa bão thờng có ma lớn, từ
tháng 1 4 thờng có ma phùn, trung bình từ 7 đến 9 ngày trong tháng.
Ngoài ra Vịnh Hạ Long còn chịu ảnh hởng của gió từ đất liền thổi ra
biển, ban ngày có gió từ ngoài biển thổi vào có tác dụng điều hoà khí hậu.
Đa dạng sinh học
Vịnh Hạ Long, vịnh Bái Tử Long cùng với quần đảo Cát Bà tạo
thành một quần thể biển đảo có nhiều điều kiện sinh thái thuận lợi để hình
thành một hệ thống đa dạng các Habitat(nơi sinh c) biển và đảo cơ sở của
sự đa dạng sinh học cao. Đa dạng về nguồn gen quí hiếm, đa dạng về thành
phần loài và các hệ sinh thaí đã làm cho vùng biển đảo này trở thành một địa
phơng độc đáo về các mặt kinh tế hải sản, du lịch, và khoa học. Có thể khẳng
định rằng không nơi nào trong cả nớc ta, với một diện tích nhỏ, Vịnh Hạ
Long lại có nhiều tính đặc thù đa dạng nh vậy.
Nơi đây có hầu hết các dạng sinh thái từ rừng đến biển cả, từ
rừng ma nhiệt đới đến rừng ngập mặn, từ các rạn san hô đến nhứng bãi triều
lầy. Về thực vật có ở trên rừng, dới nớc nh cỏ biển, rong biển Động vật trên
cạn nh: hơu, nai, cầy, voọc đến động vật dới nớc nh bò biển, cá heo, phong

phú các loài cá nớc mặn nhng cũng có các loài cá nớc ngọt trên đảo Cát Bà.
7
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Nguồn gen quí hiếm đợc thể hiện ở nhiều sinh vật có giá trị khoa học
(gồm có 23 loài thực vật và 28 loài động vật đợc ghi trong Sách Đỏ) và các
giá trị đặc hữu, kinh tế, dợc liệu.
Nguồn gốc tên gọi Vịnh Hạ Long
Nếu nh thủ đô Hà Nội vẫn đợc biết đến với tên gọi Thăng Long,
nghĩa là rồng bay, thì Hạ Long lại có nghĩa ngợc lại rồng xuống. Tên gọi
này cha thấy đợc ghi chép trong các th tịch cổ của nớc ta từ trớc thế kỉ XIX.
Khi nói đến khu vực Vịnh Hạ Long ngày nay, sử sách xa thờng chép chung là
biển Giao Châu, Lục Châu, Lục Thuỷ, Vân Đồn, Hải Đông, An Bang mãi
đến cuối thế kỉ XIX, tên Vịnh Hạ Long mới thấy xuất hiện trên bản đồ hàng
hải vịnh Bắc Bộ của Pháp.
Vậy tên Hạ Long bắt nguồn từ đâu và có từ bao giờ? Trong dân
gian từ bao đời nay vẫn lu truyền câu chuyện huyền thoại gắn liền với sự ra
đời của Vịnh Hạ Long. Truyện kể rằng: Ngày xa, khi ngời Việt mới lập nớc,
trong một lần nớc nớc Việt bị giặc ngoại xâm, trời sai rồng mẹ mang theo đàn
rồng con xuống giúp ngời Việt đánh giặc. Khi thuyền giặc từ biển cả ào ạt tấn
công vào bờ thì đàn rồng cũng hạ giới. Đàn rồng lập tức phun ra vô số châu
ngọc, những châu ngọc ấy thoắt biến thành muôn vàn đảo đá sừng sững, liên
kết lại nh bức tờng thành vững chãi chặn bớc tiến quân giặc. Sau khi giặc tan,
rồng mẹ và rồng con không trở về trời mà ở lại hạ giới. Chỗ rồng mẹ xuống là
Hạ Long, nơi rồng con xuống là Bái Tử Long. Đuôi của đàn rồng quẫy lên
trắng xoá là Long Vĩ, tức bán đảo Trà Cổ ngày nay
Ngày nay, trên vịnh biển này còn có hàng chục các hòn đảo, địa
danh mang tên rồng nh Cái Rồng, Xơng Rồng, Ngọc Rồng, Hòn Rồng.
Và đến bây giờ, ngời ta vẫn gọi vịnh biển xinh đẹp này bằng một
cái tên mang đậm chất huyền thoại: Hạ Long
1.1.2 Đặc điểm kinh tế xã hội của địa ph ơng:

8
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Lịch sử văn hoá
Quảng Ninh nói chung và Hạ Long nói riêng là nơi có một nền văn
hoá lâu đời và liên tục. Đây là một nền văn hoá có những đặc trng riêng, phân
bố tập trung tại một khu vực độc lập nhng không hề biệt lập, nó gắn liền với
những nền văn hoá Hoà Bình - Bắc Sơn nổi tiếng của dân tộc ta. Theo Tiến sĩ
Hà Hữu Nga Viện khảo cổ học, cho đến nay chúng ta đã làm rõ đợc một
lịch sử văn hoá từ ít nhất là 25 000 năm cách ngày nay ở Hạ Long, nền văn
hoá Soi Nhụ, kế tiếp đó là nền văn hoá Cái Bèo gạch nối giữa văn hoá Soi
Nhụ và văn hoá Hạ Long.
+ Văn hoá Soi Nhụ (cách ngày nay 25 000 năm đến 7 000 năm), chủ yếu
phân bố trong khu vực các đảo đá vôi thuộc Vịnh Hạ Long và vịnh Bái Tử
Long, ngoài ra còn phân bố ở các hang động ven bờ. Các dấu tích loài hàu lớn
tại các hang động thuộc nền văn hoá này cho phép khẳng định rằng: so với
văn hoá Hoà Bình- Bắc Sơn cùng thời, ngời Soi Nhụ đã có một mô hình văn
hoá đa dạng hơn, phong phú hơn, bởi vì trong phơng thức kiếm sống của c
dân ở đây đã có thêm yếu tố biển.
+ Văn hoá Cái Bèo (cách ngày nay từ 7 000 năm đến 5 000 năm). Các di chỉ
thuộc nền văn hoá này phân bố trên bờ các vũng vịnh kín gió tựa lng vào núi,
mà chủ yếu là các núi đá vôi. Phơng thức sống của ngời Cái Bèo, trớc hết là
định hớng khai thác biển sau đó là các phơng thức truyền thống nh săn bắt,
hái lợm trên cạn. Trình độ chế tác công cụ lao động cũng nh đồ gốm còn đơn
giản, thô sơ. Đặc biệt, ngời Cái Bèo đã khai thác biển bằng cả giao lu trao đổi
trên biển.
+ Văn hoá Hạ Long (cách ngày nay từ 4 500 năm đến 3 500 năm) đợc chia
làm 2 giai đoạn: sớm và muộn.
Giai đoạn sớm của văn hoá Hạ Long giai đoạn Thoi Giếng là kết
quả trực tiếp của đợt biển tiến. Trong giai đoạn này, c dân sống trên bề mặt
của đồng bằng cổ, cao khoảng 6m so với mực nớc biển hiện tại. Phơng thức

9
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
sống của họ là săn bắt, hái lợm. Nghệ thuật chế tác công cụ lao động cũng
nh đồ gốm bắt đầu tinh xảo hơn.
Giai đoạn muộn của văn hoá Hạ Long là kết quả của mực nớc
biển dâng cực đại rồi sau đó rú dần. Trong giai đoạn này, ngời Hạ Long c trú
trên những khu vực bị biển ngăn cách thành các đảo, họ đã hoàn toàn là c dân
của biển, kỹ thuật chế tác công cụ và đồ gốm đã trở thành đặc trng của văn
hoá Hạ Long.
Giai đoạn muộn của nền văn hoá Hạ Long có một vị trí đặc biệt đối với
nền văn minh Việt cổ. Không những có bề dày lịch sử, là một trong những
cái nôi của ngời Việt cổ, Vịnh Hạ Long còn là nơi ghi dấu quá trình dựng nớc
và giữ nớc của dân tộc. Thơng cảng Vân Đồn đã là nơi trao đổi, buôn bán sầm
uất suốt một thời gian lài từ thời Lý, Trần, Lê. Đồng thời, đó cũng là địa điểm
giao lu văn hoá rất phồn thịnh. Vịnh Hạ Long cũng là nhân chứng lịch sử
chứng kiến ba trận thắng oanh liệt của quân và dân ta trên sông Bạch Đằng d-
ới sự chỉ huy của ba vị anh hùng dân tộc: Ngô Quyền (năm 938), Lê Hoàn
(năm 981), và Trần Hng Đạo (năm 1288). Chắc hẳn không bao giờ quên
những chiến công vang dội của quân và dân ta Quảng Ninh qua hai cuộc
kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ góp phần bảo vệ hoà bình cho Tổ
quốc.
Tất cả giá trị lịch sử - văn hoá trên là nguồn tài nguyên du lịch nhân
văn vô cùng phong phú làm đa dạng loại hình du lịch của Vịnh Hạ Long nói
riêng và tỉnh Quảng Ninh nói chung.
Đặc điểm dân c và mức sống của ng ời dân địa ph ơng
Dân c đợc chia làm 2 bộ phận căn cứ theo đặc điểm phân bố của họ:
khu vực di sản và khu vực ven bờ.
Trong khu vực di sản thế giới Vịnh Hạ Long hiện nay có một bộ phận
c dân sinh sống, chủ yếu tập trung ở bốn làng chài Cửa Vạn, Ba Hang, Cống
Tàu, Vông Viêng với số khẩu trên 1600 ngời, trực thuộc phờng Hùng Thắng.

10
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Đi trên biển Hạ Long ta thờng thấy những chiêc thuyền nan nhỏ bé lặng lẽ
khua mái chèo len lỏi giữa các vách đá dựng đứng của các hòn núi đảo. Đó là
gia đình các dân chài nghèo sống chủ yếu bàng việc đánh bắt rất thô sơ loanh
quanh bên trong vịnh biển này. Rất nhiều ngời trong số họ không biết chữ và
họ biết rất ít về đời sống xã hội trên bờ. Đa số không hề có đăng kí nhân khẩu
và nhiều ngời từ các tỉnh xa trôi dạt về sống ở đây. Tuy vậy những thuyền
chài ở đay sống rất hoà thuận, còn giữ đợc nhiều phong tục của quê xa. Dăm
bẩy tháng họ lại cử ngời về quê cũ trên đất liền để thăm mộ ông bà. Đám cới
của dân chài diễn ra vô cùng đặc sắc. Cô dâu chú rể ôm hoa, mặc trang phục
cới rất thời trang, đứng ở mũi thuyền. Theo sau là cả đoàn thuyền với cờ hoa
rực rỡ.
Khác hẳn với cuộc sống của những ngời dân chài,c dân ở ven bờ Vịnh
Hạ Long mà tập trung chủ yếu ở thành phố Hạ Long, thị xã Cẩm Phả, huyện
đảo Vân Đồn và huyện đảo Cát Bà( Hải Phòng) có mức sống cao hơn hẳn. Họ
đợc tiếp cận với các phơng tiện truyền thông hiện đại có thu nhập khá từ
ngành kinh tế mỏ và du lịch là hai thế mạnh của tỉnh Quảng Ninh.
Tựu chung lại dù khác nhau về môi trờng sống nhng những c dân thân
yêu thuộc 22 nhóm dân tộc khác nhau với những phong tục tập quán đa dạng
là di sản văn hoá phi vật thể vô cùng quý báu cùng góp phần làm tăng thêm
giá trị Vịnh Hạ Long.
Điều kiện phát triển kinh tế
Hạ Long giàu và đẹp chứa đựng trong lòng nó là tiềm năng phát triển
kinh tế. Thế mạnh phải kể đến đầu tiên là tiềm năng du lịch. Vịnh Hạ Long
đã hội tụ những điều kiện vô cùng thuận lợi để phát triển ngành kinh tế du
lịch. Hình thức loại hình du lịch ở Vịnh Hạ Long đa dạng. Đến đây du khach
có thể tham gia các loại hình du lịch: thăm quan ngắm cảnh, tắm biển, nghiên
cứ và nhiều loại hình khác. Hiện nay khách đến vịnh chủ yếu đi thăm quan
ngắm cảnh, tắm biển, và bơi thuyền Kay-ăc. Trong những năm tới, ngành du

lịch sẽ mở thêm nhiều tuyến điểm thăm quan và tăng thêm nhiều loại hình du
11
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
lịch hấp dẫn. Dự kiến năm 2010 Quảng Ninh sẽ là một trong những điẻm du
lịch lớn nhất cả nớc. Thành phố trẻ Hạ Long đang trong quá trình đô thị hoá
mạnh mẽ, phat triển nhanh về mọi mặt, là một tiền đề vững chắc đẻ phát triển
du lịch. Hiện thành phố có 300 khách sạn từ 1- 5 sao với 4500 phòng nghỉ và
nhiều khách sạn mini cơ bản đáp ứng đợc nhu cầu của khách du lịch. Sự tăng
trởng về số lợng khách ở Hạ Long đợc đánh giá là nhanh nhất ở Việt Nam
trong những năm gần đây. Năm 1996, vhjl dón 236 lợt khách, thì năm 2003
Vịnh Hạ Long đón 1.306.919 lợt khách, đến nay trên dới 1,5 tr và dự đoán
năm 2010 Hạ Long sẽ là điẻm đón tiếp 5-6 triệu lợt khách.
Về tiềm năng cảng biển và giao thông thuỷ: Vịnh Hạ Long là vùng
vịnh kín nên ít sóng và gió, hệ thống luồng lạch tự nhiên dày đặc, cửa sông ít
bị bồi lắng. Điều kiện thuận lợi này cho phép xây dựng hệ thống giao thông
cảng biển lớn mạnh. Có cảng nớc sâu Cái Lân ( Hạ Long ) và Cửa Ông ( Cẩm
Phả ). Ngoài ra, Quảng Ninh còn có một hệ thống cảng phụ trợ nh: Mũi Chùa,
Vạn Gia, Nam Cầu Trắng Đa ực biệt là cảng Cái Lân gần cầu Bãi Cháy là
vùng nớc sâu, kín gió, nằm liền kề quốc lộ 18A thuận lợi việc bốc rót chuyên
trở hàng hoá. Mục tiêu đến năm 2010 sẽ xây dựng hoàn chỉnh cảng Cái Lân
với 7 cầu cảng, công suất hơn 14tr tấn, cho phép tiếp nhận tàu trên 5 vạn tấn.
Biển Quảng Ninh chứa đựng nhiều hệ sinh thái phong phú, có giá trị đa
dạng sinh học cao tạo ra tiềm năng hải sản rất lớn. điều kiện tự nhiên thích
hợp cho việc nuôi trồng và đánh bắt hải sản nh: khí hậu, diện tích bãi triều
lớn, nớc trong, ng trờng ven bờ và ngoài khơi có trữ lợng hải sản cao và đa
dạng với những loài cá song, cá giò, sò, tôm các loại.
1.2 Tài nguyên du lịch tự nhiên đợc khai thác phục vụ các tuyến
thăm quan trên vịnh
Tạo hoá đã ban tặng cho nàng tiên Hạ Long một vẻ đẹp lộng lẫy đợc
trang hoàng bởi gần 2000 hòn đảo đá lớn nhỏ với đủ mọi hình dáng kì lạ từ cổ

chí kim, từ đông sang tây, từ bao giờ không biết nữa, cảnh đẹp Vịnh Hạ Long
đã đợc lan truyền. Sách Những kì quan thế giới của nhà xuất bản Hachette,
12
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Pari 1950 đã mệnh danh Vịnh Hạ Long là một trong những kì quan của thế
giới. Rồi khi Vịnh Hạ Long chính thức đội vơng miện toàn cầu bớc lên đài
vinh quang để đón nhận là Di sản thiên nhiên thế giới lần thứ nhất năm 1994.
từ đó các nhà quản lý đã thiết lập các chơng trình tham quan khám phá Vịnh
Hạ Long.
Không thể kể ra đây hết đợc số lợng núi đảo trên Vịnh Hạ Long, cũng
nh không thể diển tả hết vẻ đẹp tuyệt diệu của chúng, chỉ xin giới thiệu một
số điểm thăm quan chính đã trở thành những địa danh quen thuộc đối với
khách du lịch khi đến nơi này.
1.2.1 Động Thiên Cung
Động nằm ở phía Tây Nam Vịnh Hạ Long cách cảnh tàu du lịch 4km,
trên đảo Đầu Gỗ ở độ cao 25m so với mực nớc biển. Đờng lên động Thiên
Cung vách đá cheo leo, hai bên cây che phủ um tùm. Qua một khe cửa hẹp,
lòng động đột ngột mở ra khoảng không bên trên một mặt bằng hình tứ giác
với chiều dài hơn 130m. Càng vào trong ta càng ngỡ ngàng trớc vẻ đẹp hết
sức sinh động và lộng lẫy do thạch nhũ tạo nên. Trên vách động phía đông là
một bức tranh hoành tráng đồ sộ, trong đó nổi bật lên những nhân vật trong
chuyện cổ tích xa, đờng nét mềm mại uyển chuyển và vô cùng tinh tế sắc sảo
tới từng chi tiết nhỏ, những khối điêu khắc dù là đồ sộ hay nhỏ bé đều đợc
bàn tay tạo hoá trau chuốt tỉ mỉ. Đi giữa lòng động ta sẽ có cảm giác nh đang
đi trong bảo tàng mĩ thuật vô cùng độc đáo, công phu, kì thú vợt khỏi tài
trí và sức tởng tợng của con ngời
Động gắn liền với truyền thuyết về vua Rồng xa. Chuyện kể rằng: sau
khi vua Rồng giúp dân ta đánh tan giặc giã vua Rồng trở về động. Năm đó
trời hạn hán dân tình mất mùa nên họ phải cầu cứu vua Rồng ra tay làm ma.
Bao nhiêu ngời ra đi mà không có ngày trở về. Không sợ nguy hiểm gian nan,

có một đôi vở chồng trẻ quyết tâm cùng nhau đi tìm gặp vua Rồng. Ngời con
gái của họ ra đời đặt tên là nàng Mây. nàng Mây lớn lên đã làm xao xuyến
trái tim hoàng tử Rồng và tình yêu đã giúp họ tìm đến với nhau, đám cới đợc
13
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
tổ chức 7 ngày 7 đêm tại khu vực trung tâm động. Để chúc mừng đám cới
những chú rồng bay lợn lúc ẩn lúc hiện trong rừng mây nhũ đá, những chú voi
công kênh nhau lên nhảy múa, những con mãng xà lớn trờn mình quấn quanh
cây đa cổ thụ, hai chú s tử đá nhảy múa bờm tóc tung bay, trên cao nhng chú
đại bàng rang rộng đôi cách khổng lồ. Một chú voi lớn đợc trang trí diêm dúa
công phú đang nằm phủ phục chờ cô dâu chú rể bớc xuống. Cảnh tợng vô
cùng tng bừng náo nhiệt.
Trung tâm động là bốn cột trụ to lớn lực lỡng chống đỡ thiên đình. Từ
chân cột tới đỉnh đều đợc chạm nổi nhiều hình thù kì lạ nh chim cá, cảnh
sinh hoạt của con ngời, hoa lá cành trên vách động phía bắc là cảnh một bầy
tiên nữ đang múa hát chúc mừng đám cới. Dới vòm động cao vút, từng chùm
nhũ đá rủ xuống muôn màu tạo thành bức rèm đá tự nhiên lộng lẫy. Đâu đó
có tiếng trống bập bùng nh trong đêm hội làng xa. Đó chính là tiếng gió thổi
qua kẽ đá. Nhìn lên vòm động màu thạch nhũ xanh nh dát ngọc ta ngỡ nh
đang đứng trong cảnh bồng lai vậy.
Tới ngăn động cuối cùng những luồng ánh sáng trắng xanh đỏ, xen lẫn
phối màu tạo nên khung cảnh hoa lệ. Một khe nớc tự nhiên bốn mùa tuôn
chảy róc rách, nơi đây có ba chiếc ao nớc trong vắt. Theo truyền thuyết đây là
nơi nàng Mây thờng tắm cho 100 ngời con của mình và nuôi họ trởng thành.
Một con đờng dẫn ra phía ngoài quanh co uốn khúc, đó chính là con đờng mà
nàng Mây cùng 50 ngời con cảu mình ra đi để khai phá vùng đất mới, 50 ngời
con ở lại cùng với ngời cha xây dựng quê hơng, di vật mà ngời mẹ để lại là
bầu vú tiên tràn trề sức sống.
1.2.2 Hang Đầu Gỗ
Giữa non nớc mây trời Hạ Long tuyệt mĩ, một cái hang mang tên rất

mộc mạc dân dã: hang Đầu Gỗ. Hang nằm trên đảo Đầu Gỗ. Từ phía xa nhìn
lại cửa hang có màu xanh lam hình một con sứa biển, qua 90 bậc đá xây ta tới
cửa hang. Vòm hang cao khoảng 25 m, từ trên cao ấy hàng trăm nhũ đá rủ
xuống nh một dòng thác kỳ lạ.
14
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Hang đợc chia làm 3 ngăn chính. Ngăn phía ngoài có hình vòm cuốn
tràn trề ánh sáng tự nhiên, trần hang là một bức tranh sơn dầu khổng lồ, mô
tả phong cảnh thiên nhiên hoang sơ với những rừng măng đá, nhũ đá muôn
màu tạo nên nhiều hình thù kỳ lạ tuỳ theo trí tởng tợng phong phú của mỗi
ngời: những đàn voi đang đi kiếm ăn, những chú hơu sao ngơ ngác, chú s tử
lim dim ngủ phía d ới là một chú rùa đang bơi giữa bể nớc mênh mông.
Đứng dới vòm hang ta có cảm giác nh đang đứng giữa một toà lâu đài cổ
kính, có lối kiến trúc đồ sộ và hùng vĩ.
Vợt qua ngăn thứ nhất, qua một khe cửa hẹp, ta sẽ bớc vào ngăn thứ hai
của hang, ánh sáng chiếu vào đây mờ ảo, những bức tranh mới lạ hiện lên
long lanh huyền bí. Những chùm hoa đá lúc ẩn lúc hiện, những hình ảnh vừa
quen thuộc vừa xa lạ tạo cho con ngời vừa sợ sệt vừa tò mò.
Tới ngăn thứ ba của hang, lòng hang đột ngột rộng mở. Tận cùng hang
là giếng tiên bốn mùa nớc ngọt trong vắt. Bất giác ta có nhìn lên phía trên
trong ánh sáng mờ ảo, ta nhận ra bốn xung quanh là hình ảnh toà thành cổ,
trên đó đang diễn ra một trận hỗn chiến của những chú voi, ngựa đang xung
trận, ngời và ngựa chen chúc, gơm giáo tua tủa, tất cả nh đang xông lên và
bỗng dng bị hoá đá.
Theo truyền thuyết xa kể rằng: trong cuộc kháng chiến chống quân
Nguyên Mông, Trần Hng Đạo đã cho chuẩn bị nhiều cọc gỗ lim ở đây để cẵm
xuống lòng sông Bạch Đằng, tạo nên một trận thuỷ chiến vang dội trong lịch
sử. Sau đó còn rất nhiều mẩu gỗ sót lại, vì vậy hang mang tên Đầu Gỗ, hay
hang Giấu Gỗ.
Nếu động Thiên Cung hoành tráng tinh tế, hiện đại thì hang Đầu Gỗ

trầm mặc, uy nghi, đồ sộ. Cuốn Kỳ quan thế giới của Pháp xuất bản năm
1938 đã gọi hang Đầu Gỗ là động của các kì quan. Năm 1917, vua Khải Định
lên thăm hang Đầu Gỗ, ngỡ ngàng trớc vẻ đẹp thần tiên của tạo hoá, ông đã
cho khắc một tấm văn bia với nội dung ca ngợi cảnh đẹp của non nớc Hạ
Long và hang Đầu Gỗ. Hiện nay tấm bia đá vẫn còn ở phía bên phải cửa hang.
15
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
1.2.3 Đảo Ti Tốp
Đảo Ti Tốp cách cảng tàu du lịch Bãi Cháy khoảng 7-8km về phía đông
nam. Trên đảo có bãi tắm hình vầng trăng lỡi liềm ôm trọn lấy đảo. Bãi cát
tuy nhỏ, nhng rất thoáng đãng và yên tĩnh, bốn mùa nớc sạch và trong xanh,
đặc biệt phong cảnh trời mây, non nớc ở đây tuyệt đẹp.
Ngày 22/11/1962 hòn đảo nhỏ này đợc đón Hồ chủ tịch và nhà du hành
vũ trụ Giec Man Ti Tốp. Để ghi dấu kỷ niệm chuyến đi đó, Hồ chủ tịch đã đặt
tên cho đảo là Ti Tốp. Nơi đây đã trở thành điểm du lịch tắm biển hấp dẫn.
Các dịch vụ thuê áo tắm, phao bơi, nớc ngọt luôn sẵn sàng phục vụ khách.
1.2.4 Hang Sửng Sốt
Nằm ở khu vực trung tâm của Di sản thế giới Vịnh Hạ Long, hang
Sửng Sốt thuộc đảo Bồ Hòn. Đây là một hang rộng và đẹp vào bậc nhất của
Vịnh Hạ Long và đây cũng là nơi tập trung nhiều đảo đá có hình dạng đặc sắc
không nơi nào có đợc. Đờng lên hang Sửng Sốt luồn dới những tán lá rừng,
những bậc đá ghép cheo leo, du khách vừa có đợc cái thú của ngời leo núi,
vừa có cái háo hức nh đang đi lên trời.
Hang đợc chia làm hai ngăn chính, toàn bộ ngăn đầu nh một nhà hát
lớn rộng thênh thang. Trần hang đợc phủ bằng một lớp thảm nhung óng m-
ợt, vô số những chùm đèn treo bằng nhũ đá rực sáng long lanh, những tợng
đá, voi đá, hải cẩu, mâm xôi, hoa lá tất cả d ờng nh đang rung rinh xao động
giữa cõi thực và mơ. Cha hết ngỡ ngàng trớc vẻ đẹp thần kì ở ngăn đầu, ta bớc
vào ngăn thứ hai bằng một con đờng nhỏ. Một luồng ánh sáng ùa vào rực rỡ,
hang mở ra một khung cảnh hoàn toàn khác lạ, ngăn hang rộng mênh mông

có thể chứa đợc hàng ngàn ngời. Đi vào trong cảnh trí còn lắm điều kì lạ, nh
cây đa cổ thụ tán lá sum suê, chú gấu biển, khủng long Tới đỉnh cao nhất
của hang, bất ngờ một khu vờn thợng uyển mở ra trớc mắt ta, có hồ nớc trong
vắt, phong cảnh sơn thuỷ hữu tình, muôn loài cây cỏ cùng nhiều loài chim
16
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
muông sinh sống. Từng đàn khỉ vẫn thờng kéo nhau xuống đây tìm hoa quả
làm náo động cả vùng.
Hang rộng khoảng 10 000m
2
đây là một trong những hang động karst
điển hình, có giá trị khoa học cao. Ngay cạnh lối ra vào là nhũ đá có hình con
ngựa và một thanh gơm dài. Truyền thuyết xa kể rằng: sau khi đánh tan giặc
Ân, Thánh Gióng đã giúp dân chúng ở đây đánh đuổi yêu ma, khi dẹp xong
loạn, Thánh Gióng bay về trời, để lại thanh gơm và con ngựa quý để trấn an
dân chúng, xua đuổi yêu quái. Hiện nay trong lòng hang còn nhiều hình ảnh
tự nhiên dờng nh là những dấu tích của trận chiến ác liệt đó, vết chân ngựa
Gióng trở thành những ao hồ nhỏ xinh xinh cùng nhiều tảng đá to lớn vỡ
vụn
1.2.5 Làng chài Cửa Vạn
Làng chài Cửa Vạn (thôn Cửa Vạn) là làng chài lớn nhất trong cộng
đồng dân chài ở trên Vịnh Hạ Long. Hiện nay đã xây dựng Trung tâm văn
hoá nổi Cửa Vạn là một dự án nhỏ trong khuôn khổ dự án Bảo tàng sinh
thái Hạ Long. Đây là nơi trng bày, giới thiệu và thuyết minh các di sản văn
hoá vật thể và phi vật thể độc đáo của cộng đồng dân chài sống trên vịnh. Tại
đây du khách cũng sẽ có những trải ngiệm đích thực về cuộc sống của ngời
dân chài bằng cách tham gia vào các hoạt động đánh bắt hải sản theo phơng
thức truyền thống, đan lới, chế biến các món ăn từ đặc sản biển, thởng thức
văn nghệ cùng với ngời dân địa phơng. Mặt khác, trung tâm văn hoá nổi Cửa
Vạn cũng góp phần cải thiện tích cực đời sống kinh tế của cộng đồng dân

chài, giúp họ nhận thức đợc trách nhiệm của mình trong việc giữ gìn môi tr-
ờng Vịnh Hạ Long cũng chính là bảo vệ lợi ích của mình.
Chơng II
Thực trạng hoạt động hớng dẫn du lịch tại các
điểm thăm quan trên Vịnh Hạ Long
17
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Trong những năm gần đây, đặc biệt sau Năm du lịch Hạ Long 2003, l-
ợng khách du lịch cả trong và ngoài nớc từ khắp nơi ồ ạt đổ về Hạ Long. Sự
tăng nhanh về số lợng khách là kết quả của công tác tuyên truyền quảng bá
du lịch mà góp phần không nhỏ vào đó là nhờ những nỗ lực, cố gắng của hoạt
dộng hớng dẫn du lịch do ban quản lý Vịnh Hạ Long trực tiếp chỉ đạo và quản
lý. Đây là một cơ quan chuyên môn có trách nhiệm giúp UBND tỉnh Quảng
Ninh bảo tồn và phát huy giá trị của Vịnh Hạ Long, mà trọng tâm là khu vực
Di Sản.
Khách du lịch khi đến thăm quan Vịnh Hạ Long ngoài mong muốn
chiêm ngỡng kì quan vô giá, họ còn hy vọng sẽ nhận đợc thông tin hấp dẫn về
địa điểm nơi họ đến và sự phục vụ nhiệt tình chu đáo từ các dịch vụ du lịch.
Chính vì vậy, việc xem xét thực trạng hoạt động hớng dẫn du lịch phải trên cả
hai khía cạnh: con ngời và cơ sở vật chất kĩ thuật phục vụ cho hoạt động hớng
dẫn.
2.1 Đội ngũ hỡng dẫn viên
Trong phạm vi đề tài nhỏ hẹp chỉ xét đến hớng dẫn viên công tác tại
Trung tâm tuyên truyền hớng dẫn của Ban quản lý Vịnh Hạ Long.
2.1.1 Số lợng hớng dẫn viên
Hiện tại, Trung tâm tuyên truyền hớng dẫn gồm có tất cả 50 hớng dẫn
viên công tác ở 5 địa điểm chính là: Cảng tàu du lịch Bãi Cháy, Động Thiên
Cung, hang Đầu Gỗ, hang Sửng Sốt và làng chài Cửa Vạn.
Cơ cấu độ tuổi Thời điểm:tháng 4/2007
Độ tuổi Số lợng (ngời) Tỷ lệ (%)

20 25 21 42
26 - 30 20 40
31 - 35 8 16
18
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
36 - 40 0 0
Trên 40 1 2
Tổng cộng 50 100
Bảng 1 : Cơ cấu độ tuổi hớng dẫn viên
(Nguồn: Trung tâm tuyên truyền hớng dẫn)
Nhìn vào bảng số liệu trên, ta nhận thấy số lợng hớng dẫn viên phần lớn
ở độ tuổi còn trẻ, trong độ tuổi 20 - 30, chiếm tới 82% tổng số lợng hớng dẫn
viên. Điều này phản ánh sự phù hợp với xu thế phát triển chung của ngành du
lịch - một ngành kinh tế năng động, đòi hỏi một đội ngũ lao động trẻ, có sức
khoẻ.Do tính chất công việc của hoạt động hớng dẫn phải luân phiên giữa các
địa điểm khác nhau, khoảng một tháng cơ quan sắp xếp lại nơi công tác cho
hớng dẫn viên, vì thế đội hình trẻ sẽ dễ dàng thích nghi hơn với điều kiện nơi
làm việc liên tục thay đổi.
Số lợng hớng dẫn viên ở độ tuổi trung bình chiếm 18% tỷ lệ này là khá
cao. Đây cũng là một yếu tố thuận lợi tạo ra môi trờng làm việc có sự cạnh
tranh và sự tiếp thu học hỏi giữa đội ngũ hớng dẫn viên trẻ và đội ngũ hớng
dẫn viên có kinh nghiệm hơn. Tuy nhiên đội ngũ này đợc trọng dụng và đảm
nhiệm nhiều công việc quan trọng. Vì thế cơ hội phát triển của đội ngũ hớng
dẫn viên trẻ bị hạn chế.
Cơ cấu giới tính:
Giới tính Số lợng (ngời) Tỷ lệ (%)
Nữ 43 86
Nam 7 14
Tổng cộng 50 100
19

Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Bảng 2: Cơ cấu tỷ lệ giới tính hớng dẫn viên
(Nguồn: Trung tâm tuyên truyền hớng dẫn)
Do chính sách u tiên đối tợng là nữ của Ban quản lý Vnh H Long, nên
ta thấy tỷ lệ nữ giới vợt trội hơn so với nam giới (86% và 14%). Hầu hết hớng
dẫn viên tại điểm chiếm đa số nên hớng dẫn viên nữ sẽ chiếm u thế hơn hớng
dẫn viên nam, do không có những đòi hỏi về sự dẻo dai, sức chịu đựng hớng
dẫn viên chuyên tuyến.
Mặc dù vậy, với tỷ lệ nữ giới chiếm phần lớn, có những hạn chế phải
đảm đơng công việc gia đình và giai đoạn nghỉ trong thời kỳ sinh nở dẫn đến
tình trạng mất cân đối và ảnh hởng đến hiệu quả công việc.
2.1.2 Chất lợng hớng dẫn viên:
Trình độ đào tạo:
Cấp bậc:
Trình độ Số lợng (ngời) Tỷ lệ (%)
Đại học 28 56
Cao đẳng 3 6
Trung cấp 15 30
Bảng 3: Trình độ hớng dẫn viên
(Nguồn số liệu thu thập từ Trung tâm tuyên truyền hớng dẫn)
Dựa vào bảng số liệu trên ta nhận thấy trình độ đào tạo của hớng dẫn
viên ở mức khá cao, tỷ lệ đại học chiếm tới 56%, trong đó phần lớn là cử nhân
và có duy nhất một thạc sĩ văn hoá.
Xét mối tơng quan về trình độ của hớng dẫn viên từ cao xuống thấp, ta
có: Đại học (56%), Trung cấp (30%), Tại chức (8%), Cao đẳng (6%). Các tỷ
lệ khá chênh lệch, điều này phản ánh trình độ không đồng đều trong đội ngũ
20
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
hớng dẫn viên. Tuy nhiên, Trung tâm tuyên truyền hớng dẫn của Ban quản lý
Vnh H Long vẫn thờng xuyên tổ chức đợt kiểm tra định kỳ đối với hớng

dẫn viên, trong đó chủ yếu là kiểm tra về mặt kiến thức. Hoạt động này giúp
cho hớng dẫn viên hệ thống hoá tri thức, bên cạnh việc duy trì vốn tri thức sẵn
có còn bổ sung thêm tri thức mới. Ngoài ra nó giúp cân đối về mặt bằng kiến
thức chung của hớng dẫn viên, những hớng dẫn viên đủ năng lực trình độ sẽ
tiếp tục phát huy, những hớng dẫn viên yếu kém hơn sẽ phải trau dồi lại kiến
thức, hoặc có thể bị loại bỏ. Cuộc thi Hớng dẫn viên giỏi tỉnh 2007 do
UBND tỉnh Quảng Ninh phát động đã thu hút đợc đông đảo sự tham gia của
các hớng dẫn viên công tác tại các cơ quan, công ty du lịch trên địa bàn tỉnh.
Và hoà cùng không khí đó, các hớng dẫn viên của Ban quản lý Vnh H Long
cũng đang chuẩn bị chu đáo để dự thi. Đó cũng là cơ hội tốt để hớng dẫn viên
có dịp đánh giá lại năng lực của bản thân mình, từ đó có kế hoạch rèn luyện
để nâng cao về kiến thức chuyên môn.
Chuyên ngành:
Số lợng hớng dẫn viên có chuyên ngành du lịch chiếm tỷ lệ cao (gần
70%), đó là một lợi thế vì đội ngũ này sẽ có đợc phong cách chuyên nghiệp
của ngời làm du lịch, hiểu nghề hơn và làm việc có hiệu quả hơn. Bộ phận
còn lại,
họ lại có u thế khác về ngoại ngữ, về năng lực thuyết trình Chính vì vậy, cơ
quan vẫn tổ chức lớp đào tạo nghiệp vụ cho các hớng dẫn viên, các hớng dẫn
viên không có chuyên ngành du lịch sẽ có cơ hội để học hỏi thêm về trình độ
nghiệp vụ, các hớng dẫn viên có chuyên ngành du lịch đợc bổ sung thêm
nghiệp vụ hớng dẫn.
Trình độ ngoại ngữ:
Tiếng Anh Tiếng pháp TiếngTrung Tiếng Nhật Tổng cộng
A B C
S ố lợng 3 15 19 3 9 1 50
21
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
(ng ời)
Tỷ lệ (%) 6 30 38 6 18 2 100

Bảng 4: Trình độ ngoại ngữ của hớng dẫn viên
(Nguồn số liệu thu thập từ trung tâm tuyên truyền hớng dẫn)
Số lợng hớng dẫn viên có trình độ ngoại ngữ là tiếng Anh chiếm đa số
(74%) và ở mức độ khá chiếm tới 38%.
Tiếp theo là đến số lợng hớng dẫn viên biết ngoại ngữ là tiếng Trung
(18%), một tỷ lệ nhỏ thuộc về hớng dẫn viên biết tiếng Pháp và tiếng Nhật chỉ
có một ngời ở mức trình độ trung bình.
Tỷ lệ này cũng phản ánh xu hớng chung của ngành du lịch, sử dụng
tiếng Anh là phổ biến vì nó đợc coi là ngôn ngữ giao tiếp quốc tế. Tuy nhiên,
đối với lợng khách du lịch là ngời Trung Quốc chiếm tỷ lệ cao trong danh
sách khách du lịch cũng gây ra những hạn chế do thiếu hớng dẫn viên phục
vụ khách. Trình độ ngoại ngữ của hớng dẫn viên biết hai ngoại ngữ trở lên
chiếm tỷ lệ rất nhỏ (6%), chủ yếu tập trung ở tiếng Anh, thiếu vắng hẳn một
số ngoại ngữ rất cần thiết khác nh: tiếng Nhật, tiếng Hàn Quốc, tiếng Thái Lan.
Nhng phải nhìn nhận một thực tế là khách nớc ngoài khi đến tham quan
vịnh Hạ Long, họ thờng đi theo lộ trình của công ty du lịch do việc đặt Tour
trớc. Vì vậy chắc chắn đã có hớng dẫn viên của công ty du lịch đi kèm và
đảm đơng luôn nhiệm vụ cung cấp thông tin về địa điểm tham quan trong
suốt cuộc hành trình. Đối với đoàn khách nớc ngoài không có hớng dẫn viên
suốt tuyến đi kèm hoặc khách nớc ngoài đi du lịch lẻ, hớng dẫn viên của Ban
quản lý Vnh H Long sẽ đón tiếp và phục họ từ Cảng tàu du lịch Bãi Cháy đi
theo tuyến tham quan mà du khách đã lựa chọn. Đội ngũ hớng dẫn viên có
ngoại ngữ khá sẽ đợc cử đi dẫn khách đại biểu của Tỉnh, góp phần phục vụ
công tác ngoại giao của Tỉnh nhà. Còn tại các điểm tham quan cố định, hầu
22
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
hết hớng dẫn viên chỉ phục vụ cho đoàn khách tham quan là ngời Việt, ngoại
ngữ đợc sử dụng khi giới thiệu các ấn phẩm, sách báo, băng đĩa, hình ảnh về
du lịch Hạ Long cho khách du lịch là ngời nớc ngoài.
Hiện nay, cơ quan vẫn tạo điều kiện để các hớng dẫn viên tham gia lớp

Đại học tại chức ngoại ngữ nhằm nâng cao trình độ ngoại ngữ cho hớng dẫn
viên.
Về thâm niên công tác
Thời gian công tác Số lợng (ngời) Tỷ lệ (%)
Dới 5 năm 31 62
Từ 5 - 9 năm 12 24
Trên 10 năm 7 14
Tổng cộng 50 100
Bảng 6: Thời gian công tác của hớng dẫn viên
(Nguồn số liệu thu thập từ trung tâm tuyên truyền hớng dẫn)
Số lợng hớng dẫn viên dày dạn kinh nghiệm chiếm tỷ lệ nhỏ (14%), một
bộ phận làm công tác quản lý ở văn phòng, một bộ phận đảm trách nhiệm vụ
hớng dẫn đoàn khách quan trọng.
Theo bảng số liệu 1: Cơ cấu độ tuổi của hớng dẫn viên, số lợng hớng
dẫn viên dới 30 tuổi chiếm tới 82%, phù hợp tỷ lệ hớng dẫn viên có thời gian
công tác dới 10 năm chiếm tới 86%. Số lợng này ít cả về tuổi đời và tuổi nghề
nhng lại khá đông đảo. Tuy nhiên điều này phù hợp với xu thế chung của
ngành du lịch, đặc biệt đối với nghề hớng dẫn, những ngời trẻ tuổi sẽ có u thế
hơn mặc dù kinh nghiệm của họ không bằng thế hệ trớc.
Sự chênh lệch về trải nghiệm nghề nghiệp cũng tạo ra môi trờng học tập,
trao đổi, giúp đỡ lẫn nhau trong quá trình công tác.
23
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Cơ quan vẫn tổ chức những đợt tập huấn cho hớng dẫn viên, đi khảo sát
thực tế và học hỏi kinh nghiệm tại các điểm tham quan nổi tiếng ở địa phơng
khác nh Nghệ An, Huế, Phong Nha - Kẻ Bảng Đó là cơ hội để hớng dẫn
viên cọ sát và tích luỹ kinh nghiệm cho bản thân mình trên cơ sở sửa chữa
những hạn chế và tiếp thu những u điểm của hớng dẫn viên ở địa phơng ban.
Phẩm chất nghề nghiệp:
Cũng giống nh ngành nghề khác, hớng dẫn viên cũng có những yêu cầu

công việc riêng biệt. Ngoài yêu cầu về mặt kiến thức, hớng dẫn viên phải có
nghiệp vụ hớng dẫn, điều này đợc thể hiện nh sau:
Về mặt t thế, tác phong: Hầu hết hớng dẫn viên đều ở độ tuổi còn trẻ và
đợc tuyển chọn nên có u thế ngoại hình a nhìn, cân đối, sức khoẻ ổn định,
năng động. Lợng khách du lịch đến thăm quan vịnh Hạ Long thờng là khá
đông. Sự tập trung lợng khách lớn trong một không gian nhỏ hẹp tại các điểm
du lịch nh : Động Thiên Cung, hang Đầu Gỗ thờng xuyên diễn ra, đặc biệt
trong tháng cao điểm (tháng 6,7). Tuy nhiên các hớng dẫn viên vẫn đảm trách
công việc hớng dẫn khách một cách nhanh nhẹn, linh hoạt, hạn chế tốt nhất
sự chồng chéo nhau do khách du lịch tập trung ồ ạt. Trong quá trình dẫn
khách, hớng dẫn viên dừng lại ở những nơi có phong cảnh đẹp, truyền đạt
thông tin cần thiết cho khách, và dành thời gian cho khách tự do tham quan,
ngắm cảnh, chụp hình lu niệm. Hớng dẫn viên phải mặc đồng phục theo quy
định của cơ quan, đeo thẻ hớng dẫn do Ban quản lý vịnh Hạ Long cấp, vì thế
đã tạo nên một đội ngũ đồng đều, phong cách thoải mái, tự tin khi đứng trớc
khách du lịch.
Về phong cách giao tiếp: các hớng dẫn viên đều đợc đào tạo bài bản và
hầu hết đều có ý thức cao đã tạo nên phong cách giao tiếp văn minh, lịch sự.
Số lợng hớng dẫn viên nữ nhiều có u thế tạo ra sự tinh tế, mềm mại và uyển
chuyển hơn trong giao tiếp với khách du lịch. Tuy nhiên khi tiếp xúc với
khách, các hớng dẫn viên còn thiếu những nụ cời nên đôi khi không tạo nên
24
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
sự thân thiện và hiếu khách, đặc biệt đối với khách du lịch nớc ngoài mà sự
bất đồng ngôn ngữ đã là một hạn chế.
Về thái độ phục vụ khách: Đối với đoàn khách có hớng dẫn viên đi
cùng theo lộ trình tham quan, thời gian tiếp xúc của hớng dẫn viên với khách
dài hơn, đối với đoàn khách yêu cầu hớng dẫn tại điểm, thời gian tiếp xúc
ngắn hơn, do đó tính chất phục vụ cũng khác nhau. Đối với đoàn khách đi
theo tuyến, hớng dẫn viên có điều kiện hỏi han, quan tâm tới khách, từ đó

nắm bắt đợc tâm lý, mong muốn của khách và phục vụ đầy đủ, cẩn thận, tỉ mỉ
hơn. Đối với đoàn khách tham quan tại điểm, hớng dẫn viên chủ yếu làm
nhiệm vụ giới thiệu, cung cấp thông tin về điểm tham quan cho khách. Nhng
nhìn chung, đối với đoàn khách tuyến hay tại điểm, hớng dẫn viên đều giữ
thái độ nghiêm túc, niềm nở và ân cần. Tuy nhiên, hớng dẫn viên của Ban
quản lý vịnh Hạ Long còn thiếu chủ động trong việc đón tiếp, chào đón
khách. Đối với những đoàn khách đã có hớng dẫn viên của công ty du lịch đi
kèm, thờng công việc hớng dẫn đợc giao cho họ kể cả ở những điểm tham
quan trên tuyến, hớng dẫn viên của Ban quản lý chỉ phục vụ khi đoàn khách
có nhu cầu và do hớng dẫn viên của công ty du lịch yêu cầu. Mặt khác, khi
Vnh H Long vao mùa du lịch (mùa hè) xảy ra tình trạng thiếu hớng dẫn
viên, có khi phải ghép các đoàn khách khác nhau vì nhu cầu của khách du
lịch lớn, mà số lợng hớng dẫn viên không đủ để đáp ứng, điều này cũng ảnh
hởng đến tính chất phục vụ của hớng dẫn viên đối với du khách vì hớng dẫn
viên không thể làm hài lòng đợc các đối tợng khách du lịch đa dạng này.
Về lòng yêu nghề: Mỗi một nghề nghiệp, muốn gắn bó lâu dài đòi hỏi
phải có niềm say mê ham thích, nói khác đi đó là lòng yêu nghề. Nó đợc thể
hiện ở mỗi cá nhân là khác nhau. Có những hớng dẫn viên theo nghiệp hớng
dẫn để phù hợp với chuyên ngành mà mình đã theo học. Có những hớng dẫn
viên do có năng lực hớng dẫn mà đã chọn nghề này để phát huy bản thân
mình. Lại có một bộ phận khác, dù không theo học chuyên ngành du lịch, nh-
ng do yêu thích công việc đã chuyển sang làm nghề hớng dẫn viên. Mục đích
25