Thông tin học đại cương

36
ĐỀ CƢƠNG MÔN HỌC: Thông tin học đại cƣơng
Đại học Quốc gia Hà Nội
Trường/Khoa: Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn
Khoa Thông tin-Thư viện Bộ môn Thông tin – Tư liệu

1.Thông tin về giảng viên
1.1. Giảng viên 1:
Họ và tên: Trần Thị Quý
Chức danh, học hàm, học vị: Tiến sĩ, Giảng viên chính
Địa điểm làm việc: Bộ môn Thông tin – Tư liệu, Khoa Thông tin – Thư
viện. Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân
văn
Địa chỉ liên hệ: Văn phòng Khoa Thông tin – Thư viện, Tầng 4, Nhà
A, 336 Nguyễn Trãi, Thanh xuân, Hà Nội
Điện thoại: 0913525419
Email:
Các hướng nghiên cứu chính: Thông tin học, xử lý thông tin, phân loại
khoa học & phân loại tài liệu; Lịch sử sách, thư viện và sự nghiệp thông
tin- thư viện.
1.2. Giảng viên 2
Họ và tên: Đỗ Văn Hùng
Chức danh, học hàm, học vị: Giảng viên, Thạc sỹ
Địa điểm làm việc: Bộ môn Thông tin – Tư liệu, Khoa Thông tin – Thư
viện. Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân
Địa chỉ liên hệ: Văn phòng Khoa Thông tin – Thư viện, Tầng 4, Nhà
A, 336 Nguyễn Trãi, Thanh xuân, Hà Nội
Điện thoại: 098. 3636377
Email:
Các hướng nghiên cứu chính: Tự động hóa trong họat động thông tin -

thư viện, đa phương tiện, biên mục, thông tin học.
1.3. Giảng viên 3:
Họ và tên: Trần Thị Thanh Vân
Chức danh, học hàm, học vị: Giảng viên, học viên cao học
Địa điểm làm việc: Bộ môn Thông tin – Tư liệu, Khoa Thông tin – Thư
viện, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân
Địa chỉ liên hệ: Văn phòng Khoa Thông tin – thư viện, Tầng 4, Nhà
A, 336 Nguyễn Trãi, Thanh xuân, Hà Nội
Điện thoại: 0904222425
Email:
Các hướng nghiên cứu chính: Thông tin học; Sản phẩm & Dịch vụ thông
tin; Thông tin Khoa học & Công nghệ
2. THÔNG TIN MÔN HỌC
Tên môn học: Thông tin học đại cương

37
Mã môn học:
Số tín chỉ: 3 tín chỉ
Môn học: Bắt buộc
Các môn học tiên quyết: Không có
Các môn học kế tiếp:
Yêu cầu về trang thiết bị
- Phòng học giảng lý thuyết và thảo luận nhóm
- Máy chiếu projecter, máy tính, bảng, phấn
Giờ tín chỉ đối với các họat động
- Nghe giảng lý thuyết: 27
- Làm bài tập trên lớp: 4
- Thảo luận: 8
- Thực hành, thực tập: 0
- Tự học: 6

Địa chỉ Khoa/Bộ môn phụ trách môn học:
Văn phòng Khoa Thông tin – Thư viện
Tầng 4, Nhà A, 336 Nguyễn Trãi, Thanh xuân, Hà Nội
Điện thoại: 04-8583903
3. MỤC TIÊU MÔN HỌC
Môn học Thông tin học đại cương trang bị cho sinh viên:
Về kiến thức:
Nắm được kiến thức cơ bản các khái niệm, bản chất, thuộc tính, nội dung
các loại hình thông tin, lịch sử kỹ thuật lưu giữ & hình thức chuyển tải của
thông tin
Nắm được khái niệm, phạm trù và phương pháp nghiên cứu của thông tin
học. Cũng như lịch sử hình thành, phát triển, nhiệm vụ & đối tượng nghiên
cứu của thông tin học và mối quan hệ của thông tin học với các ngành khoa
học khác.
Hiểu rõ được những nội dung cơ bản về vai trò quan trọng của thông tin
trong sự phát triển kinh tế - xã hội (KT-XH) của mỗi quốc gia, cộng đồng.
Hiểu được các vấn đề quan trọng của thông tin trong xã hội hiện đại như:
bùng nổ thông tin, thị trường thông tin & kinh tế thông tin, tin học hoá xã
hội và xã hội thông tin.
Nắm được nội dung & khái niệm của quá trình chuyển giao thông tin nói
chung và quá trình chuyển giao thông tin khoa học & thông tin đại chúng
nói riêng.
Hiểu rõ các loại hình tài liệu & những đặc trưng cơ bản của tài liệu, đặc biệt
là tài liệu khoa học kỹ thuật và quy luật phát triển của chúng.
Nắm được kiến thức cơ bản và yêu cầu của dây chuyền thông tin tư liệu, đặc
biệt là hoạt động của dây chuyền thông tin tư liệu khoa học.
Nắm vững kiến thức chuyên sâu nội dung quy trình hoạt động của dây
chuyền thông tin tư liệu.

38

Nắm được khái niệm, vai trò, bản chất, các loại hình hệ thống thông tin nói
chung và hệ thống thông tin khoa học & công nghệ (TT KH & CN) nói riêng
ở trên thế giới và Việt Nam. Đặc điểm người dùng tin & nhu cầu thông tin
khoa học & công nghệ
Biết được lịch sử, thực trạng, yêu cầu đào tạo nguồn nhân lực thông tin-thư
viện (TT-TV) nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động thông tin khoa học & công
nghệ.
Về kỹ năng
Có kỹ năng phân tích & đánh giá vai trò của thông tin/ tài liệu khoa học
trong đời sống thực tiễn cuả xã hội.
Có khả năng xem xét, nghiên cứu chiến lược phát triển hoạt động thông tin
nói chung và thông tin Khoa học & Công nghệ nói riêng
Có kỹ năng tư duy trong việc phát triển nguồn tin, xử lý thông tin, tổ chức
lưu giữ, tạo dựng các sản phẩm và dịch vụ thông tin, đề xuất các giải pháp
nâng cao hiệu quả hoạt thông tin cho các cơ quan thông tin – thư viện
Có kỹ năng phát hiện và tìm kiếm các loại thông tin có giá trị phù hợp với
từng đối tượng người dùng tin để phục vụ.
Về thái độ
Yêu thích môn “Thông tin học đại cương” và có ham muốn tiếp tục học tập,
nghiên cứu theo hướng nội dung môn học
Hình dung được nhiệm vụ, công việc của mình sẽ làm sau khi ra trường và
yêu thích ngành học
Nhận thức đầy đủ chức năng, nhiệm vụ của ngành đang học và mong muốn
góp phần nhỏ bé của mình trong việc phục vụ thông tin cho người dùng tin
Quan tâm và biết đến các các vấn đề còn đang tranh luận trong giới khoa học
để có hướng tiếp tục nghiên cứu và hoàn thiện lý luận và thực tiễn của ngành
Nhận thức được tầm quan trọng của ngành thông tin-thư viện đối với sự phát
triển kinh tế - xã hội hiện đại nói chung và đất nước nói riêng trong giai
đoạn công nghiệp hoá, hiện đại hoá hiện nay.
Mục tiêu chi tiết cho từng nội dung của môn học

Mục tiêu
Nội dung
Bậc 1
Bậc 2
Bậc 3
Chƣơng 1:
Những vấn đề
chung của
thông tin và
thông tin học.


- Hiểu được nội
hàm các khái niệm
thông tin, dữ liệu,
tri thức.
- Chỉ ra được các
hình thức chuyển
tải và kỹ thuật lưu
giữ thông tin
- Nêu được các
thuộc tính/bản chất
- Phân tích được
mối liên hệ bản
chất giữa các
khái niệm thông
tin, dữ liệu, tri
thức
- Hiểu rõ và lý
giải được các

hình thức chuyển
tải, lưu giữ của
- Đánh giá được
tầm quan trọng
của chuyên
ngành Khoa học
Thông tin trong
xã hội và trong
hoạt động thông
tin – thư viện
- So sánh được
đối tượng, nhiệm

39
của thông tin
- Phân loại được
các loại hình thông
tin theo giá trị và
quy mô sử dụng,
theo nội dung của
thông tin, theo đối
tượng người sử
dụng thông tin,
theo hình thức thể
hiện của thông tin,
theo mức độ xử lý
thông tin
- Nêu được khái
quát 04 giai đoạn
lịch sử của kỹ thuật

truyền tin
- Hiểu được nội
hàm khái niệm
thông tin học và
nêu được các quan
niệm khác nhau về
thông tin học
- Nắm được lịch sử
hình thành & phát
triển của thông tin
học
- Hiểu rõ nhiệm vụ
nghiên cứu về lý
luận và thực tiễn
của thông tin học
- Hiểu rõ đối tượng
nghiên cứu, những
khái niệm, phạm
trù, phương pháp
nghiên cứu của
thông tin học
- Chỉ ra được mối
quan hệ của thông
tin học với các
ngành khoa học
khác
thông tin.
- Phân tích được
bản chất, thuộc
tính của thông

tin và các loại
hình thông tin
- Phân tích được
nhiệm vụ, đối
tượng, phương
pháp nghiên cứu
cụ thể của thông
tin học


vụ, phương pháp
nghiên cứu, ý
nghĩa ứng dụng
của thông tin học
với một ngành
khoa học khác


Chƣơng 2:
Nêu được vai trò
- Phân tích được
- Đánh giá vai

40
Vai trò của
thông tin
trong phát
triển kinh tế -
xã hội.

của thông tin trong
phát triển KT-XH
thể hiện ở 05 nội
dung:
- Thông tin là
nguồn lực phát
triển của xã hội;
- Vai trò thông tin
trong hoạt động
kinh tế & sản xuất;
- Vai trò thông tin
trong sự phát triển
của khoa học;
- Vai trò thông tin
trong quá trình ra
quyết định của lãnh
đạo & quản lý;
- Vai trò thông tin
trong giáo dục và
đời sống văn hóa.



vai trò quan
trọng của thông
tin trong từng
lĩnh vực cụ thể
của xã hội để
phục vụ đời sống

thực tiễn của con
người và cho ví
dụ minh hoạ




trò của thông tin
trong xã hội và
liên tưởng được
tới nhiệm vụ
hoạt động thông
tin – thư viện




Chƣơng 3:
Các vấn đề
của thông tin
trong đời
sống kinh tế -
xã hội phát
triển

- Hiểu được
nguyên nhân của
hiện tượng bùng nổ
thông tin.
- Mô tả những biểu
hiện của sự bùng
nổ thông tin.
- Nêu được hệ quả
của bùng nổ thông
tin và các biện
pháp khắc phục
- Nắm được nội
hàm của thị trường
thông tin, kinh tế
thông tin
- Biết được nội
dung của tin học
hoá xã hội và bản
chất của xã hội
thông tin
- Phân tích được
nguyên nhân, nội
dung và các biện
pháp khắc phục
bùng nổ thông
tin
- Phân tích được
các đặc điểm của

xã hội thông tin.
- Giải thích được
nội dung của
kinh tế thông tin.



- Biết cách đánh
giá giá trị thông
tin
- Liên tưởng
được vai trò,
nhiệm vụ của
ngành TT-TV
trong xã hội
thông tin



41

Chƣơng 4:
Các quá trình
thông tin và
dây chuyền
thông tin tƣ
liệu

- Nắm được khái
niệm quá trình
thông tin & nội
dung quá trình
thông tin
- Hiểu được nội
dung và các hình
thức lưu giữ,
chuyển tải thông
tin trong quá trình
chuyển giao
- Nêu được định
nghĩa về tài liệu và
mô tả những đặc
trưng về vật chất,
về nội dung của tài
liệu
- Nêu được đặc
điểm và kể tên các
loại hình tài liệu tra
cứu, tài liệu KH &
CN và quy luật
phát triển của
chúng
- Kể tên và vẽ được
sơ đồ minh hoạ 05

công đoạn trong
Dây chuyền thông
tin tư liệu.
- Chỉ ra các yêu
cầu cần và đủ để
dây chuyền thông
tin tư liệu vận hành
có hiệu quả

- Phân tích được
bản chất quá
trình thông tin &
lý giải được các
yếu tố thuận lợi,
khó khăn trong
quá trình chuyển
giao thông tin
- Phân tích được
vai trò của tài
liệu truyền thống
và tài liệu hiện
đại trong hoạt
động TT-TV
- Lý giải và phân
tích nội dung
hoạt động và
mối liên hệ trong
giữa các công
đoạn trong Dây
chuyền thông tin

tư liệu thông qua
sơ đồ minh hoạ


- Vận dụng lý
thuyết quá trình
thông tin và dây
chuyền thông tin
tư liệu, để xem
xét và phân tích
một hệ thống
thông tin cụ thể
trong thực tiễn

Chƣơng 5:
Hệ thống
thông tin &
Hệ thống
thông tin
khoa học &
công nghệ
- Hiểu được nội
dung khái niệm,
vai trò hệ thống &
hệ thống thông tin
- Kể tên được các
loại hình hệ thống
thông tin
- Phân tích và lý
giải vai trò, nội

dung hoạt động
của các loại hình
hệ thống thông
tin
- Xác định chức
- Đánh giá, so
sánh được về tổ
chức, mức độ,
tầm quan trọng
và hiệu quả hoạt
động của Hệ
thống Thông tin

42





- Mô tả một số hệ
thống thông tin
khoa học & công
nghệ trên thế giới
- Nắm được lịch sử
hình thành & phát
triển; Chức năng,
nhiệm vụ; Tổ chức
hoạt động của Hệ
thống Thông tin
khoa học & công

nghệ Việt Nam
- Hiểu được đặc
điểm người dùng
tin & nhu cầu
thông tin khoa học
& công nghệ
- Nắm được yêu
cầu & thực tiễn đào
tạo nguồn nhân lực
hoạt động thông tin
khoa học & công
nghệ
năng, nhiệm vụ,
điều kiện cần và
đủ để tổ chức
hoạt động Hệ
thống Thông tin
khoa học & công
nghệ ở Việt Nam
đạt hiệu quả



khoa học & công
nghệ Việt Nam
với một hệ thống
thông tin KH &
CN tiên tiến trên
thế giới

4. TÓM TẮT NỘI DUNG MÔN HỌC
Môn học Thông tin học đại cương trang bị cho sinh viên kiến thức cơ bản
và đại cương về thông tin và thông tin học. Bao gồm: Khái niệm; Các hình thức
chuyển tải và kỹ thuật lưu giữ thông tin; Các loại hình thông tin; Lịch sử của kỹ
thuật truyền tin. Những vấn đề chung của thông tin học: Khái niệm, lịch sử hình
thành & phát triển, nhiệm vụ & đối tượng nghiên cứu, những khái niệm, phạm
trù và phương pháp nghiên cứu của thông tin học và mối quan hệ của thông tin
học với các ngành khoa học khác. Vai trò của thông tin trong phát triển kinh tế,
xã hội. Các vấn đề của thông tin trong đời sống kinh tế - xã hội phát triển. Nội
dung quá trình thông tin & dây chuyền thông tin tư liệu. Khái niệm hệ thống
thông tin & hệ thống thông tin khoa học & công nghệ (KH & CN). Đặc điểm
người dùng tin & nhu cầu thông tin khoa học & công nghệ. Đào tạo nguồn nhân
lực hoạt động thông tin khoa học & công nghệ.
5. NỘI DUNG CHI TIẾT MÔN HỌC
1. Những vấn đề chung của thông tin và thông tin học.
1.1. Những vấn đề chung của thông tin
1.1.1. Khái niệm thông tin, dữ liệu và tri thức
1.1.2. Các hình thức chuyển tải và kỹ thuật lưu giữ thông tin
1.1.3. Các thuộc tính/bản chất của thông tin
1.1.4. Phân loại các loại hình thông tin

43
1.1.5. Lịch sử của kỹ thuật truyền tin
1.2. Những vấn đề chung của thông tin học
1.2.1. Khái niệm thông tin học
1.2.2. Lịch sử hình thành & phát triển của thông tin học

1.2.3. Nhiệm vụ & đối tượng nghiên cứu của thông tin học
1.2.4. Những khái niệm, phạm trù và phương pháp nghiên cứu của thông tin
học
1.2.5. Mối quan hệ của thông tin học với các ngành khoa học khác

CHƢƠNG 2. VAI TRÕ CỦA THÔNG TIN ĐỐI VỚI SỰ PHÁT TRIỂN KINH
TẾ - XÃ HỘI
2.1. Thông tin là nguồn lực phát triển của mỗi quốc gia
2.1.1. Thông tin là nguồn tài nguyên quý giá của đời sống, xã hội
2.1.2. Thông tin trở thành cơ sở cho nhiều hoạt động xã hội
2.1.3. Thông tin đã trở thành hàng hoá
2.1.4. Thông tin khoa học & công nghệ - tiềm lực quan trọng của quốc
gia
2.2. Thông tin trong hoạt động kinh tế & sản xuất
2.2.1. Thông tin là yếu tố không thể thiếu trong hoạt động kinh tế, sản
xuất
2.2.2. Thông tin giúp đổi mới, hoàn thiện quy trình, phương pháp sản
xuất hiện hành, phát triển kinh tế & sản xuất
2.2.3. Thông tin/tài liệu - yếu tố cơ bản đảm bảo việc học tập suốt đời, xã
hội học tập phát triển bền vững
2.3. Thông tin trong sự phát triển của khoa học
2.3.1. Tính kế thừa trong quy luật phát triển của khoa học
2.3.2. Tầm quan trọng của thông tin trong sự phát triển của khoa học
2.4. Thông tin trong quá trình ra quyết định của lãnh đạo & quản lý
2.4.1. Vai trò của thông tin trong quá trình ra quyết định
2.4.2. Tầm quan trọng của chất lượng thông tin trong việc ra quyết định.
2.5. Thông tin trong giáo dục và văn hóa
2.5.1. Thông tin là nhân tố quan trọng để giáo dục, đào tạo phát triển.
2.5.2. Thông tin là yếu tố quan trọng trong đời sống văn hoá cộng đồng

CHƢƠNG 3. CÁC VẤN ĐỀ CỦA THÔNG TIN TRONG NỀN KINH TẾ - XÃ
HỘI PHÁT TRIỂN
3.1. Bùng nổ thông tin
3.1.1. Khái niệm bùng nổ thông tin
3.1.2. Biểu hiện của sự bùng nổ thông tin
3.1.3. Hệ quả của bùng nổ thông tin
3.1.4. Các biện pháp khắc phục
3.2. Thị trƣờng thông tin & kinh tế thông tin
3.2.1. Thị trường thông tin

44
3.2.2. Kinh tế thông tin
3.3. Tin học hoá xã hội và xã hội thông tin
3.3.1. Tin học hoá xã hội
3.3.2. Xã hội thông tin

CHƢƠNG 4. QUÁ TRÌNH THÔNG TIN & DÂY CHUYỂN THÔNG TIN TƢ
LIỆU
4.1. Khái niệm và quá trình chuyển giao thông tin
4.1.1. Khái niệm quá trình thông tin
4.1.2. Nội dung quá trình thông tin
4.2. Nội dung thông tin trong quá trình chuyển giao
4.2.1. Thông tin khoa học
4.2.2. Thông tin đại chúng
4.3. Tài liệu &những đặc trƣng cơ bản của tài liệu
4.3.1. Khái niệm tài liệu
4.3.2. Các đặc trưng cơ bản của tài liệu
4.3.3. Tài liệu tra cứu
4.3.4. Tài liệu khoa học & công nghệ
4.4. Dây chuyền thông tin tƣ liệu

4.4.1. Nhiệm vụ của hoạt động thông tin khoa học
4.4.2. Yêu cầu của hoạt động thông tin khoa học
4.4.3. Quy trình dây chuyền hoạt động thông tin tư liệu

CHƢƠNG 5. HỆ THỐNG THÔNG TIN & HỆ THỐNG THÔNG TIN KHOA
HỌC & CÔNG NGHỆ
5.1. Hệ thống thông tin
5.1.1. Khái niệm hệ thống & hệ thống thông tin
5.1.2. Vai trò của hệ thống thông tin
5.1.3. Các loại hình hệ thống thông tin
5.2. Hệ thống Thông tin khoa học & công nghệ
5.2.1. Một số hệ thống thông tin khoa học & công nghệ trên thế giới
5.2.2. Hệ thống Thông tin khoa học & công nghệ Việt Nam
5.3. Đặc điểm ngƣời dùng tin & nhu cầu thông tin khoa học & công nghệ
5.3.1. Đặc điểm người dùng tin khoa học & công nghệ
5.3.2. Đặc điểm nhu cầu thông tin khoa học & công nghệ
5.4. Nguồn nhân lực hoạt động thông tin khoa học & công nghệ
5.4.1. Yêu cầu đối với chuyên gia thông tin – thư viện
5.4.2. Khái quát lịch sử hình thành và phát triển sự nghiệp đào tạo nguồn
nhân lực thông tin – thư viện trên thế giới và Việt Nam

6. HỌC LIỆU
Tài liệu đọc bắt buộc

45
1. Đoàn Phan Tân. Thông tin học/Đoàn Phan Tân H.: ĐHQG HN, 2001
337 tr. (Nơi có tài liệu: Trung tâm Thông tin -Thư viện Đại học Quốc
gia Hà Nội (TT TT-TV ĐHQG HN) và Phòng Tư liệu Khoa Thông tin-
Thư viện (TT-TV)
2. Nguyễn Hữu Hùng. Thông tin, từ lý luận đến thực tiễn H.: Văn hoá

Thông tin, 2005 833 tr. (Nơi có tài liệu: Trung tâm TT-TV ĐHQG HN;
Phòng Tư liệu Khoa TT-TV và Giảng viên)
3. Phan Văn. Thông tin học/Phan Văn H.: ĐHQG HN, 2000 139 tr.(Nơi
có tài liệu: Trung tâm TT – TV ĐHQG HN)
4. Trần Thị Quý. Tập bài giảng thông tin học đại cương H.: ĐH KHXH
& NV, 2001 237 tr. (Nơi có tài liệu: Phòng Tư liệu Khoa TT – TV và
Giảng viên)
Tài liệu đọc thêm
5. Trần Thị Quý, Nguyễn Thị Đào. Xử lý thông tin trong hoạt động thông
tin - thư viện H.: Đại học Quốc gia Hà Nội, 2007 230 tr.
6. Đặng Hữu. Phát triển kinh tế tri thức rút ngắn quá trình Công nghiệp
hoá, hiện đại đất nước/ Đặng Hữu H.: Chính trị Quốc gia, 2001 387
tr.(Nơi có tài liệu: Phòng Tư liệu Khoa TT – TV và Gảng viên)
7. Đoàn Phan Tân. Các hệ thống thông tin quản lý/ Đoàn Phan Tân H.:
ĐH Văn hoá Hà Nội 2004 278 tr.(Nơi có tài liệu: Trung tâm TT – TV
ĐHQG HN và TT TT KH&CN QG VN)
8. Lê Văn Viết. Cẩm nang nghề thư viện H.: Văn hoá Thông tin, 2000
629 tr. .(Nơi có tài liệu: Trung tâm TT – TV ĐHQG HN , Phóng Tư liệu
Khoa TT-TV và giảng viên)
9. Quản lý thông tin & công nghệ thông tin/ Nguyễn Khắc Khoa chủ biên
H.: Văn hoá Thông tin, 2000 321 tr.(Nơi có tài liệu: Trung tâm TT –
TV ĐHQG HN và giảng viên)
10. Trần Văn Tùng. Nền kinh tế tri thức và yêu cầu đổi mới giáo dục Việt
Nam. H.: Thế giới, 2001 217 tr.(Nơi có tài liệu: Phờng tư liệu khoa TT-
TV và giảng viên)

7. HÌNH THỨC TỔ CHỨC DẠY HỌC
7.1. Lịch trình chung
Nội dung/ tuần
Hình thức tổ chức dạy môn học

Tổng
Lên lớp
Thực
hành
Tự
học
Lý
thuyết
Bài
tập
Thảo
luận
Nội dung 1, tuần 1: Những vấn đề
chung của thông tin

3




3
Nội dung 1, tuần 2: Những vấn đề
chung của thông tin học (Tiếp theo)

3




3

46
Nội dung 2, tuần 3: Vai trò của thông tin
đối với sự phát triển kinh tế - xã hội

3




3
Nội dung 2, tuần 4: Vai trò của thông tin
đối với sự phát triển kinh tế - xã hội (Tiếp
theo)

1
1

1
3
Nội dung 3, tuần 5: Các vấn đề của
thông tin trong đời sống kinh tế - xã hội
phát triển
3




3
Nội dung 3, tuần 6: Các vấn đề của

thông tin trong đời sống kinh tế - xã hội
phát triển (Tiếp theo)
2



1
3
Nội dung 4, tuần 7: Các quá trình thông
tin & dây chuyền thông tin tư liệu

2

1


3
Nội dung 4, tuần 8: Các quá trình thông
tin & dây chuyền thông tin tư liệu (Tiếp
theo)
2



1
3
Nội dung 4, tuần 9: Các quá trình thông
tin & dây chuyền thông tin tư liệu (Tiếp
theo)
2

1



3
Nội dung 4, tuần 10: Các quá trình
thông tin & dây chuyền thông tin tư liệu
(Tiếp theo)
1
1


1
3
Nội dung 4, tuần 11: Các quá trình
thông tin & dây chuyền thông tin tư liệu
(Tiếp theo)


2

1
3
Nội dung 4, tuần 12: Kiểm tra giữa kỳ
và thảo luận

1
2

3
Nội dung 5, tuần 13: Hệ thống thông tin
& Hệ thống Thông tin Khoa học & Công
nghệ

3




3
Nội dung 5, tuần 14: Hệ thống thông tin
& Hệ thống Thông tin khoa học & công
nghệ ((Tiếp theo)

2




1

3
Nội dung tuần 15: Ôn tập và giải đáp
câu hỏi của sinh viên

1

2


3

27
4
8

6
45

47
Tổng cộng


7.2. Lịch trình tổ chức dạy học cụ thể

Nội dung 1,tuần 1: Những vấn đề chung của thông tin và thông tin học

Hình thức tổ
chức dạy học
Thời
gian,
địa
điểm
Nội dung chính
Yêu cầu sinh
viên chuẩn bị
Ghi chú

Lý thuyết
3 giờ
- Khái niệm thông tin, dữ
liệu và tri thức
- Các hình thức chuyển
tải và kỹ thuật lưu giữ
thông tin
- Các thuộc tính/bản chất
của thông tin
- Phân loại các loại hình
thông tin
- Lịch sử của kỹ thuật
truyền tin
- Đọc tài liệu
số 4 từ tr.1 đến
tr. 25
- Đọc tài liệu
số 1 từ tr.17-
83
- Đọc tài liệu
số 1 từ tr.51
đến tr. 91 để
chuẩn bị cho
nội dung bài
tuần 2




Nội dung 1,tuần 2: Những vấn đề chung của thông tin học (Tiếp theo)

Hình thức tổ
chức dạy học
Thời
gian,
địa
điểm
Nội dung chính
Yêu cầu sinh
viên chuẩn
bị
Ghi chú
Lý thuyết
3 giờ
- Khái niệm thông tin học
- Lịch sử hình thành &
phát triển của thông tin
học
- Nhiệm vụ & đối tượng
nghiên cứu của thông tin
học
- Những khái niệm, phạm
trù và phương pháp
nghiên cứu của thông tin
học
- Đọc tài liệu
số 2 từ tr.62
đến tr. 79

- Đọc tài liệu

số 2 từ tr.272
đến tr. 284

- Đọc tài liệu
số 1 từ tr.51-
91


48
- Mối quan hệ của thông
tin học với các ngành
khoa học khác




Nội dung 2, tuần 3: Vai trò của thông tin trong sự phát triển kinh tế - xã hội
Hình thức tổ
chức dạy học
Thời
gian,
địa
điểm
Nội dung chính
Yêu cầu sinh
viên chuẩn
bị
Ghi chú
Lý thuyết
3 giờ

- Thông tin là nguồn lực
phát triển của mỗi quốc
gia
- Thông tin trong hoạt
động kinh tế & sản xuất
- Thông tin trong sự phát
triển của khoa học
- Thông tin trong quá
trình ra quyết định của
lãnh đạo & quản lý
- Vai trò của thông tin
trong giáo dục và đời
sống văn hóa

- Đọc tài liệu
số 1 từ tr.91
đến tr.100

- Đọc tài liệu
số 4 từ tr.38
đến tr.48


Sau bài này
giảng viên
thông báo
tên từng
nhóm sinh
viên để
chuẩn bị cho

buổi làm bài
tập và thảo
luận nhóm
nội dung 3,
tuần 4

Nội dung 2, tuần 4: Vai trò của thông tin trong sự phát triển kinh tế - xã hội (Tiếp
theo)
Hình thức tổ
chức dạy học
Thời
gian,
địa
điểm
Nội dung chính
Yêu cầu sinh
viên chuẩn
bị
Ghi chú
Bài tập
1 giờ
Víết bài : Lấy ví dụ từ
thực tiễn chứng minh vai
trò của thông tin trong sự
phát triển của một
ngành/lĩnh vực cụ thể
trong xã hội
Yêu cầu sinh
viên tự làm,
viết thành bài

và chuẩn bị
cho buổi thảo
luận giờ thứ 2

Trước khi
vào làm bài
tập, giảng
viên thông
báo trước
nội dung
thảo luận,
cho phép
mỗi nhóm
chọn một
trong các nội
dung đó để
mỗi cá nhân

49
xác định
nhiệm vụ cụ
thể của mình
ngay từ lúc
làm bài tập
Thảo luận
1 giờ
Chứng minh từ thực tiễn
một trong các nội dung
sau:
- Thông tin là nguồn lực

phát triển của quốc gia
- Thông tin có vai trò
quan trọng hàng đầu
trong hoạt động kinh tế
& sản xuất
- Thông tin có vai trò
quan trọng trong sự phát
triển của khoa học
- Thông tin có vai trò
quan trọng trong quá
trình ra quyết định của
lãnh đạo
- Thông tin có vai trò
quan trọng trong giáo
dục và văn hóa
- Chia nhóm
và thảo luận
theo nhóm
- Mỗi nhóm
chuẩn bị một
nội dung có ý
kiến của từng
cá nhân và
kết luận của
cả nhóm
Kết quả nộp
cho giảng
viên vào
cuối buổi
học

Tự học, tự
nghiên cứu
- 1 giờ
-Thư
viện
hoặc ở
nhà
Mỗi sinh viên:
- Tìm và đọc 03 bài báo,
tạp chí nói về vai trò của
thông tin trong sự phát
triển kinh tế - xã hội và
tóm tắt nội dung
- Mỗi sinh viên đưa ra 01
định nghĩa về thông tin
theo cách hiểu của mình

- Yêu cầu
sinh viên
mang kết quả
bài tập tự học
vào buổi học
tuần 5 để
giảng viên
thu và chia
cho các nhóm
chấm cho
nhau

Nội dung 3, tuần 5: Các vấn đề của thông tin trong đời sống kinh tế - xã hội phát
triển

Hình thức tổ
chức dạy học
Thời
gian,
địa
điểm
Nội dung chính
Yêu cầu sinh
viên chuẩn
bị
Ghi chú

50
Lý thuyết
3 giờ
- Bùng nổ thông tin

- Thị trường thông tin

- Kinh tế thông tin




- Đọc tài liệu
số 4, từ tr. 50
đến tr. 61

- Đọc tài liệu
số 1, từ tr.
128 đến tr.
137
-Đọc tài liệu
số 1, từ tr.
101 đến tr.
110
- Đọc tài liệu
số 2, từ tr.
182 đến tr.
185



Nội dung 3, tuần 6: Các vấn đề của thông tin trong đời sống kinh tế - xã hội phát
triển (Tiếp theo)

Hình thức tổ
chức dạy học
Thời
gian,
địa
điểm
Nội dung chính
Yêu cầu sinh
viên chuẩn
bị
Ghi chú
Lý thuyết

2 giờ
- Tin học hoá xã hội
- Xã hội thông tin


-Đọc tài liệu
số 1, từ tr.
113 đến tr.
127
- Đọc tài liệu
số 4 từ tr.53
đến tr.61
- Đọc tài liệu
số 2 từ tr.185
đến tr.188
- Đọc tài liệu
số 10 từ tr.7
đến tr.75

51
Tự học, tự
nghiên cứu
1 giờ,
Thư
viện
hoặc ở
nhà
- Hãy phân tích nguyên
nhân, biểu hiện, hệ quả
và các biện pháp khắc
phục bùng nổ thông tin.
- Theo anh (chị) ngoài
các biện pháp khắc phục
bùng nổ thông tin đã học,
còn biện pháp nào nữa?
trong số các biện pháp
đó, biện pháp khắc phục
nào tốt nhất? Vì sao







- Tuần 7 sẽ
nộp kết quả

tự học ở nhà
cho giảng
viên

Nội dung 4, tuần 7: Các quá trình thông tin & dây chuyền thông tin tư liệu

Hình thức tổ
chức dạy học
Thời
gian,
địa
điểm
Nội dung chính
Yêu cầu sinh
viên chuẩn
bị
Ghi chú
Lý thuyết
2 giờ
- Khái niệm và quá trình
chuyển giao thông tin
- Nội dung thông tin
được chuyển tải trong
quá trình chuyển giao
- Khái niệm Tài liệu
- Đặc trưng hình thức của
tài liệu

- Đọc tài liệu
số 4, từ tr.62-

72
- Đọc tài liệu
số 1, từ trang
41 đến tr.51

- Kết quả
thảo luận
của từng
nhóm được
văn bản hoá
- Có ý kiến
của từng
thành viên
và ý kiến kết
luận tổng
hợp chung
của cả nhóm

Thảo luận
1 giờ
- Vai trò của thông tin
trong hoạt động khoa
học.
- Hãy nêu và phân tích
các yếu tố cần và đủ để
đảm bảo quá trình
chuyển giao thông tin
khoa học trong hoạt động
khoa học & công nghệ
đạt hiệu quả.

Chia nhóm để
thảo luận

Nội dung 4, tuần 8: Các quá trình thông tin & dây chuyền thông tin tư liệu (Tiếp
theo)

52
Hình thức tổ
chức dạy học
Thời
gian,
địa
điểm
Nội dung chính
Yêu cầu sinh
viên chuẩn
bị
Ghi chú
Lý thuyết
2 giờ
- Đặc trưng nội dung tài
liệu
- Tài liệu tra cứu
-Tài liệu khoa học &
công nghệ

- Đọc tài liệu
số 4, từ tr.62-
72

- Đọc tài liệu
số 1, từ trang
41 đến tr.51
Giáo viên
chuẩn bị
danh sách 20
tài liệu để
sinh viên
làm bài tập
vào tuần 9
Tự học, tự
nghiên cứu
1 giờ
Lấy ví dụ một ngành/
lĩnh vực tri thức cụ thể
trong thực tiễn và phân
tích quá trình chuyển
giao thông tin của ngành/
lĩnh vực tri thức đó.
Kết quả nộp
cho giảng
viên vào tuân
9



Nội dung 4, tuần 9: Các quá trình thông tin & dây chuyền thông tin tư liệu
(Tiếp theo)

Hình thức tổ

chức dạy học
Thời
gian,
địa
điểm
Nội dung chính
Yêu cầu sinh
viên chuẩn
bị
Ghi chú
Lý thuyết
2 giờ
- Nhiệm vụ của hoạt
động thông tin khoa học
- Yêu cầu của hoạt động
thông tin khoa học
- Các bước trong Quy
trình dây chuyền hoạt
động thông tin tư liệu:
Bước 1. Phát triển vốn tài
liệu/nguồn tin
Bước 2. Xử lý hình thức
tài liệu


- Đọc tài liệu
số 1, từ trang
86 đến 103
- Đọc tài liệu
số 4, từ trang

72 đến tr. 82
- Đọc tài liệu
số 8, từ trang
155đến tr.229

Bài tập
1 giờ
- Tự nghiên cứu các quy
tắt xử lý hình thức tài liệu
- Tìm các thông tin/yếu
tố cơ bản của 20 tài liệu
cho sẵn



53
- Sinh viên tự chấm cho
nhau

Nội dung 4, tuần 10: Các quá trình thông tin & dây chuyền thông tin tư liệu (Tiếp
theo)


Hình thức tổ
chức dạy học
Thời
gian,
địa
điểm
Nội dung chính

Yêu cầu
sinh viên
chuẩn bị
Ghi chú
Lý thuyết
1giờ
Xử lý nội dung tài liệu


- Đọc tài
liệu số 4, từ
trang 83 đến
tr. 95
- Đọc tài
liệu số 1, từ
trang 194
đến tr. 230
- Đọc tài
liệu số 8, từ
trang 229
đến tr. 355


Bài tập
1giờ
- Hãy nêu các hoạt động
trong xử lý nội dung tài
liệu và các công cụ cần
thiết để thực hiện hoạt
động đó

- Sinh viên tự chấm cho
nhau

Tự học, tự
nghiên cứu
1giờ
- Đọc kỹ tài liệu đã cho
và tóm tắt các nội dung
cơ bản của hoạt động xử
lý nội dung thông tin/ tài
liệu
Kết quả nộp
cho giảng
viên vào
tuần thứ 11

Nội dung 4, tuần 11: Các quá trình thông tin & dây chuyền thông tin tư liệu (Tiếp
theo)

Hình thức tổ
chức dạy học
Thời
gian,
địa
điểm
Nội dung chính
Yêu cầu
sinh viên
chuẩn bị
Ghi chú

54
Lý thuyết
1giờ
- Tổ chức lưu giữ và bảo
quản tài liệu
- Tổ chức tra cứu, phát
triển sản phẩm & dịch vụ
phục vụ người dùng tin

-Đọc tài liệu
số 4, từ
trang 96 đến
tr. 118
-Đọc tài liệu
số 1, từ
trang 231
đến tr.337
- Đọc tài
liệu số 8, từ
trang 355
đến tr. 365


Thảo luận
1giờ
- Nội dung dây chuyền
thông tin tư liệu

Tự học, tự

nghiên cứu
1 giờ
Đọc kỹ tài liệu đã cho và
tóm tắt các nội dung cơ
bản của hoạt động:
- Tổ chức lưu giữ và bảo
quản tài liệu
- Tổ chức tra cứu, phát
triển sản phẩm & dịch vụ
phục vụ người dùng tin

Kết quả nộp
cho giảng
viên vào
tuần thứ 12

Nội dung 4, tuần 12: Kiểm tra giữa kỳ và thảo luận Các quá trình thông tin & dây
chuyền thông tin tư liệu (Tiếp theo)

Hình thức tổ
chức dạy học
Thời
gian, địa
điểm
Nội dung chính
Yêu cầu sinh
viên chuẩn
bị
Ghi chú
Thảo luận

2 giờ
- Thảo luận các vấn đề
của nội dung 4. Vẽ sơ đồ
và phân tích:
+ Quá trình thông tin
+ Dây chuyền thông tin
tư liệu

- Yêu cầu
sinh viên
chia nhóm
để thảo luận
- Chuẩn bị
các câu hỏi,
thắc mắc


Kiểm tra-
Đánh giá
1 giờ
Nội dung: 1,2,3,4,





55
Nội dung 5, tuần 13: Hệ thống thông tin & Hệ thống thông tin Khoa học & Công
nghệ

Hình thức tổ
chức dạy học
Thời
gian, địa
điểm
Nội dung chính
Yêu cầu sinh
viên chuẩn
bị
Ghi chú
Lý thuyết
3 giờ
- Hệ thống thông tin:
Khái niệm ,vai trò, các
loại hình hệ thống thông
tin
- Hệ thống Thông tin KH
& CN trên thế giới &
Việt Nam
- Đặc điểm người dùng
tin & nhu cầu thông tin
KH & CN


-Đọc tài liệu
số 4, từ
trang 119
đến tr. 140
-Đọc tài liệu
số 1, từ

trang 344
đến tr.380

-Đọc tài liệu
số 3, từ
trang 63 đến
tr.80


Nội dung 5, tuần 14: Hệ thống thông tin & Hệ thống thông tin Khoa học & Công
nghệ (Tiếp theo)

Hình thức tổ
chức dạy học
Thời
gian, địa
điểm
Nội dung chính
Yêu cầu sinh
viên chuẩn
bị
Ghi chú
Lý thuyết
1 giờ
- Yêu cầu đối với chuyên
gia thông tin – thư viện
- Khái quát lịch sử phát
triển sự nghiệp đào tạo
nguồn nhân lực thông tin
trên thế giới và Việt Nam

-Đọc tài liệu
số 2, từ
trang 613
đến tr. 733

Cho sinh viên
câu hỏi ôn tập
của 5 nội
dung đã học
Tự học, tự
nghiên cứu
2 giờ
Học ôn lại toàn bộ 5 nội
dung đã học
Chuẩn bị các
câu hỏi để
thảo luận
trong tuần
15


56
Nội dung 7, tuần 15: Ôn tập và giải đáp thắc mắc của sinh viên
Hình
thức tổ
chức dạy
học
Thời
gian, địa

điểm
Nội dung chính
Yêu cầu sinh
viên chuẩn
bị
Ghi chú
Lý thuyết
1 giờ
Hệ thống hoá lại toàn bộ
nội dung đã học trong 14
tuần



Dành nhiều
thời gian
hơn để
nhấn mạnh
đến nội
dung cơ
bản của các
câu hỏi ôn
tập
Thảo
luận
2 giờ
- Trao đổi và trả lời các
thắc mắc của sinh viên

8. CHÍNH SÁCH ĐỐI VỚI MÔN HỌC VÀ YÊU CẦU KHÁC CỦA GIẢNG
VIÊN
- Đi học chăm chỉ, đầy đủ, đúng giờ (nghỉ không quá 20% tổng số giờ của
môn học).
- Các bài tập phải nộp đúng hạn.
- Thiếu một điểm thành phần (bài tập, kiểm tra giữa kỳ) thì không có điểm
hết môn.
- Đọc tài liệu và chuẩn bị bài tập trước khi đến lớp theo hướng dẫn của
giáo viên.
- Thực hiện đầy đủ nhiệm vụ của môn học được ghi trong đề cương môn
học
9. PHƢƠNG THỨC, HÌNH THỨC KIỂM TRA - ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC
TẬP MÔN HỌC
9.1. Kiểm tra – đánh giá thƣờng xuyên
- Giảng viên đánh giá và kiểm tra quá trình tham gia vào việc học của sinh
viên thông qua các họat động:
+ Tham gia các buổi nghe giảng lý thuyết
+ Đọc tài liệu và chuẩn bị bài trước khi lên lớp
+ Làm bài tập (cá nhân và nhóm) và nộp đúng hạn
+ Tham gia phát biểu xây dựng bài
+ Tham gia tích cực các buổi thảo luận.
9.2. Kiểm tra – đánh giá định kỳ
Sinh viên được đánh giá kết quả học tập thông qua 6 nội dung sau:

STT
Hình thức kiểm tra
Tỷ lệ
đánh giá
Đặc điểm

đánh giá

57
1
Đi học đều đặn, chú ý nghe
giảng, tích cực phát biểu thảo
luận và làm việc nhóm.
05%
Cá nhân
2
Các bài tập cá nhân về nhà làm
(Tuần 6,10, 11)
10%
Cá nhân
4
Kiểm tra giữa kỳ: đánh giá lại
các kiến thức và kỹ năng thu
được sau khi học xong nội
dung:1,2,3,4.
15%
Cá nhân
5
Thảo luận các tuần 4, 7, 8 :
Phân tích đầy đủ nội dung,
đúng yêu cầu, đủ các ý kiến
thành viên trong nhóm và có
kết luận của nhóm.
15%
Nhóm
6

Kiểm tra cuối kỳ: đánh giá các
mục tiêu môn học đặt ra.
55%
Cá nhân

9.3. Tiêu chí đánh giá các loại bài tập
* Tiêu chí đánh giá bài tập cá nhân

Thứ tự
Tiêu chí đánh giá
Tỷ lệ đánh giá
1
Bài tập cá nhân các tuần: 6, 10, 11:
- Cấu trúc cân đối, cẩn thận, thể hiện sự nghiêm
túc

15%
2
- Văn phong trong sáng, dễ hiểu

10%
3
- Nội dung:Các vấn đề nêu ra đầy đủ, đúng với
bài giảng và có nhận xét, đánh giá sắc sảo, các
ví dụ minh hoạ đầy đủ. Có tính khái quát, lập
luận chặt chẽ:

65%
4
Trình bày báo cáo đúng mẫu và đẹp, nộp đúng

hạn
10%

* Tiêu chí đánh giá bài tập nhóm (Thảo luận nhóm)

Thứ tự
Tiêu chí đánh giá
Tỷ lệ đánh giá
1
Bài tập nhóm của các tuần 4, 7, 8 :
- Trình bày sạch đẹp, đúng mẫu, thể hiện sự
nghiêm túc

15%

58
2
- Nội dung đầy đủ. Có tư duy sáng tạo, đúng
hướng nội dung thảo luận
- Lập luận chặt chẽ, sáng tạo, đúng nội dung,
nhận xét sắc sảo
- Có sự liên hệ, vận dụng từ thực tiễn
- Có tính khái quát khi nêu vấn đề và lý giải sát
với thực tiễn
60%
3
Thuyết trình mạch lạc, dễ hiểu

10%
4

- Kết quả nghiên cứu thảo luận có ý kiến đầy đủ
của tất cả thành viên trong nhóm và có phần
tổng kết của nhóm.
- Nộp đúng hạn
15%

* Tiêu chí đánh giá bài kiểm tra giữa kỳ và cuối kỳ:
- Hình thức thi: thi viết hoặc vấn đáp
- Nội dung kiểm tra của các bài giữa kỳ: Trên cơ sở mục tiêu của đào
tạo của các nội dung 1,2,3, 4,
- Nội dung kiểm tra cuối kỳ: Trên cơ sở mục tiêu của đào tạo của các
nội dung 1,2,3, 4, 5. Có câu hỏi kiểm tra mang tính khái quát, tổng hợp

Cách xây dựng đề kiểm tra viết theo mục tiêu:
- Lựa chọn ngẫu nhiên các nội dung
- Không cùng hàng cùng cột
- Theo từng cấp độ mục tiêu
Các tiêu chí đánh giá chính đối với bài thi viết
- Trả lời đúng nội dung câu hỏi
- Có ví dụ minh hoạ rõ ràng, phù hợp với nội dung câu hỏi
- Thể hiện khả năng nhận thức vấn đề và tư duy logic trong giải quyết
vấn đề
- Sáng tạo và ứng dụng tốt các lý thuyết phân loại tài liệu và tổ chức mục
lục phân loại vào thực tiễn

9.4. Lịch thi, kiểm tra (Kể cả thi lại)
- Thi giữa kỳ:
- Thi hết môn:
- Thi lại:
Duyệt

Chủ nhiệm bộ môn



TS. Trần Thị Quý
Giảng viên



TS. Trần Thị Quý