Tải bản đầy đủ (.doc) (174 trang)

GIÁO ÁN NGỮ VĂN 6 HKII SOẠN CHUẨN THEO CHUẨN KTKN

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (931.16 KB, 174 trang )


Tiết 73 Ngày soạn: 1/1/2014

 ! "#
$%&$
I. M  C   C  N  T
- Hiểu được nội dung, ý nghĩa của Bài học đường đời đầu tiên.
- Thấy được tác dụng của một số biện pháp nghệ thuật được sử dụng trong đoạn trích.

 !"#$
- Nhân vật, sự kiện, cốt truyện trong một văn bản truyện viết cho thiếu nhi.
- Dế Mèn: một hình ảnh đẹp của tuổi trẻ sôi nổi nhưng tính tình bồng bột kiêu ngạo.
- Một số biện pháp nghệ thuật xây dựng nhân vật đặc sắc trong đoạn trích.
%& ' (
- Văn bản truyện hiện đại có yếu tố tự sự kết hợp với yếu tố miêu tả.
- Phân tích các nhân vật trong đoạn trích.
- Vận dụng được các biện pháp nghệ thuật so sánh, nhân hóa khi viết miêu tả.
 )*
1. Gv: Soạn bài, đọc sách tham khảo
2. Hs: soạn bài
+,-./
1. Ổn định tổ chức
2. Kiểm tra bài cũ: Kiểm tra bài cũ (Kiểm tra vở soạn)
3. Bài mới:
01!23 (45!"6789: Tô Hoài là nhà văn chuyên viết chuyện ngắn cho thiếu
nhi. Các tác phẩm của ông đều mang màu sắc tưởng tượng phong phú. ' 
! "cũng là một trong những tác phẩm như vậy. Truyện vô cùng hấp dẫn nên đã được
chuyển thành phim và dịch ra nhiều thứ tiếng trên thế giới.
01!23 (%:;"<7$"7 (=>!?$@"A;
Hướng dẫn HS đọc
- Đ1: /Giọng hào hứng, kiêu hãnh, to, vang


/Nhấn mạnh ở các động từ, tính từ miêu tả.
- Đ2:/ Chú ý giọng đối thoại:
+ DMèn: trịnh thượng, khó chịu
+ DChoắt: yếu ớt, rên rẩm
+ Chị Cốc: đáo để, tức giận.
B$/!:;"<7$"7 (
1. Tác giả tác phẩm
/Tên khai sinh: Nguyễn Sen
/ Sinh 1920 lớn lên ở quê ngoại, Hoài
Đức/Hà Tây (cũ), nay là Cầu Giấy
HN
/Viết văn trước cách mạng tháng 8.
Viết nhiều cho trẻ em
 ()*+ ', /0$ /1
1

- Đ3: đọc chậm, buồn, sâu lắng (bi thương)
? Giới thiệu đôi nét về Tô Hoài?
Hs thảo luận sử dụng kĩ thuật khăn phủ bàn
? Hãy kể tên một số tác phẩm văn học của ông?
- Võ sĩ bọ ngựa; Đàn chim quý; Cá đi ăn thề …
- Vợ chồng A Phủ; Người ven thành
? Hãy tìm xuất xứ đoạn trích?
? Tác phẩm sáng tác theo thể loại nào?
? Giải thích từ 2': Đầy đặn, mập mạp
? Bố cục của bài được chia làm mấy phần? Nêu
nội dung chính của từng phần?
? Phần nội dung kể về bài học đường đời đầu
tiên của Dế Mèn có những sự việc chính nào?
/Dế Mèn coi thường Dế Choắt

/ Dế Mèn trêu chị Cốc dẫn đến cái chết của Dế
Choắt.
/Sự ân hận của Dế Mèn.
? Truyện được kể bằng lời của nhân vật nào?
Và được kể ở ngôi thứ mấy?
01!23 (C
? Cho biết nội dung chính của phần 1
? Hình ảnh của chú Dễ Mèn được miêu tả qua
những nét cụ thể nào?
? Những chi tiết nào miêu tả hình dáng(ngoại
hình) của Dế Mèn?
? Vậy theo em Dế Mèn có vẻ đẹp như thế nào?
? Đẹp cường tráng là đẹp ntn?- Đẹp - Khoẻ
mạnh
? Vẻ đẹp cường tráng còn được thể hiện ntn
trong từng hành động của chú Dế? Hãy tìm
những từ ngữ miêu tả hành động của Dế Mèn?
"D0E7F  "G;4
? Em hãy cho biết trình tự và cách miêu tả của
tác giả ?
2. Tác phẩm
/Trích từ tác phẩm DMPLK
- Thể loại:Tiểu thuyết
- Từ khó: SGK
- Ngôi kể: Dế Mèn tự kể /Ngôi thứ
nhất.
3. Bố cục:2 phần
- Đ1:Từ đầu thiên hạ rồi: Miêu tả
hình dáng tính cách Dế Mèn
- Đ2: Còn lại: Bài học đường đời đầu

tiên của Dế Mèn truyện 
! "
B$!:;"<7$"!!
/3456
a. Hình dáng (Ngoại hình):
/ Càng: mẫm bóng
/Vuốt: nhọn hoắt
/ Cánh: dài
/ Thân người: màu nâu bóng mỡ
/ Đầu: to, nổi từng mảng
/ 2 răng: đen nhánh
/ Râu: dài, uốn cong.
 Vẻ đẹp cường tráng
b. Hành động:
- Đạp phành phạch
- Nhai ngoàm ngoạp
- Trịnh trọng vuốt râu
- Ăn uống điều độ
- Làm việc chừng mực
-> NT: động từ, tính từ / miêu tả khá
chính xác về tập tính loài dế.
 Chàng Dế: hùng dũng, đẹp đẽ,
đầy sức sống, tự tin, yêu đời và hấp
 ()*+ ', /0$ /1
2

/ Lần lượt từng biện pháp, gắn liền miêu tả từ
ngoại hình tới hành động khiến hình ảnh Dế
Mèn hiện lên mỗi lúc một rõ nét
? Khi miêu tả, tác giả đã sử dụng những từ loại

nào? Em hãy nhận xét cách dùng những từ loại
này?
? Có thể thay thế những tính từ trong phần nay
bằng những tính từ khác
? Đoạn văn miêu tả đã làm hiện lên một chàng
Dế ntn trong tưởng tượng của em?
? Và Dế Mèn lấy “làm hãnh diện với bà con”
về vẻ đẹp của mình. Theo em Dế Mèn có
quyền hãnh diện như thế không? Vì sao?
- Có, vì đó là tình cảm chính đáng.
- Không, vì nó tạo thành một thói tự kiêu, có
hại cho Dế Mèn sau này.
? Tính cách của Dế Mèn được miêu tả qua các
chi tiết nào? Về hành động và ý nghĩ?
? Khi nói về mình, Dế Mèn tự nhận mình là
“tợn lắm”, “ xốc nổi”, và “ngông cuồng”. Em
hiểu những lời đó của Dế Mèn như thế nào?
/Dế tự thấy mình liều lĩnh, thiếu cho mình là
nhất, không coi ai ra gì.
? Qua đây, ta thấy Dế Mèn có tính cách ntn?
? Qua phần vừa tìm hiểu trên em hãy rút ra
những nhận xét của mình về Dế Mèn?
- Việc miêu tả ngoại hình đã bộc lộ tính nết,
thái độ của nhân vật. Tất cả các chi tiết đều thể
hiện được vẻ đẹp cường tráng, trẻ trung, chứa
chất sức sống mạnh mẽ của tuổi trẻ ở Dế Mèn.
Nhưng đồng thời cũng cho thấy những nét chưa
đẹp, chưa hoàn thiện trong tính cách, trong
nhận thức và hành động của Dế ở tuổi mới lớn.
Đó là tính kiêu căng, tự phụ, xem thường mọi

người, hung hăng, xốc nổi. Nét chưa đẹp ấy
chúng ta sẽ tìm hiểu ở phần sau của đoạn trích.
dẫn
c.Tính cách
- Đi đứng oai vệ như con nhà võ
- Cà khịa với tất cả hàng xóm
- Quát mấy chị Cào Cào
- Đá mấy anh Gọng Vó
- Tưởng mình sắp đứng đầu thiên hạ
- Chê bai kẻ khác.
Kiêu căng, tự phụ, hợm hĩnh
HI7'89:;<
9=;>(?@?A=9B9=( 
;3C;>(" =
D'E3
4. Củng cố
 ()*+ ', /0$ /1
3

1.Chi tiết nào sau đây không thể hiện được vẻ đẹp cường tráng của dế Mèn?
A. Đôi càng mẫm bóng vói những cái vuốt nhọn hoắt
B. Hai cái răng đen nhánh nhai ngoàm ngoạp
C. Cái đầu nổi từng tảng rất bướng
J;K"< "8L!$"M $"N (O!P0 ("Q (
5. Hướng dẫn về nhà
/ Học thuộc bài phần I
/ Soạn câu hỏi còn lại theo câu hỏi sgk. Chuẩn bị phần II
/Vẽ tranh theo sgk.
Tiết 74 Ngày soạn: 1/1/2014


Tô Hoài
I. M  C   C  N  T
- Hiểu được nội dung, ý nghĩa của Bài học đường đời đầu tiên.
- Thấy được tác dụng của một số biện pháp nghệ thuật được sử dụng trong đoạn trích.

 !"#$
- Nhân vật, sự kiện, cốt truyện trong một văn bản truyện viết cho thiếu nhi.
- Dế Mèn : một hình ảnh đẹp của tuổi trẻ sôi nổi nhưng tính tình bồng bột kiêu ngạo.
- Một số biện pháp nghệ thuật xây dựng nhân vật đặc sắc trong đoạn trích.
%& ' (
- Văn bản truyện hiện đại có yếu tố tự sự kết hợp với yếu tố miêu tả.
- Phân tích các nhân vật trong đoạn trích.
- Vận dụng được các biện pháp nghệ thuật so sánh, nhân hóa khi viết miêu tả.
)*
1. GV: Giáo án, tài liệu tham khảo; Tranh ảnh
2. HS: Soạn bài
+,-./
1. Ổn định lớp.
2. Kiểm tra bài cũ:
? Em hãy miêu tả lại hình ảnh của chú Dế Mèn và cho biết chú là nhân vật như thế
nào?
3. Bài mới.
01!23 (1. GV giới thiệu tiếp
01!23 (%
GV: Em hãy tóm tắt các sự việc chính trong
đoạn 2?
B$/!:;"<7$"!!
-3F&,;;;> 9
 ()*+ ', /0$ /1
4


/ Dế mèn coi thường Dế Choắt .
/Dế Mèn trêu chị Cốc dẫn đến cái chết của Dế
Choắt.
/ Dế Mèn ân hận và rút ra bài học đường đời đầu
tiên .
? Cái tên Dế Choắt do đâu mà có? Do Dế Mèn
đặt/ một cách chế giễu và trịnh thượng.
? Hãy tìm những chi tiết miêu tả hình ảnh, tính
nết của Dế Choắt?
? Vậy dưới con mắt của Dế Mèn, Dế Choắt hiện
lên ntn?
? Khi nói chuyện với Dế Choắt, Dế Mèn đã xưng
hô với Dế Choắt ntn? Hãy n/x cách xưng hô của
Dế Mèn với Dế choắt ?
? Khi Dế Choắt có ý định nhờ vả Dế Mèn, Dế
Mèn đã có thái độ ntn? Thái độ đó đã tô đậm
thêm tính cách gì của Dế Mèn?
? Vì tính hung hăng đó, Dế Mèn đã gây ra
chuyện gì?
? Vì sao Dế Mèn dám gây sự với chị Cốc to lớn
hơn mình ?
- Hết coi thường Dế Choắt, Dế Mèn lại gây sự
với chị Cốc, vì muốn ra oai với Dế Choắt và
muốn chứng tỏ mình sắp đứng đầu thiên hạ
? Hãy n/x thái độ của Dế Mèn khi gây sự với chị
Cốc bằng câu hát?
? Việc Dế Mèn dám gây sự với Cốc lớn khoẻ
hơn mình có phải là hành động dũng cảm không?
? Vì sao?

- Không dũng cảm mà ngông cuồng. Vì nó sẽ
gây ra hậu quả nghiêm trọng cho Dế Choắt.
? Thái độ của Dế Mèn thay đổi như thế nào khi
Dế Choắt chết ?
? Thái độ ấy cho ta hiểu thêm gì về Dế Mèn ?
- Quỳ xuống, nâng Dế Choắt lên mà than, đắp
mộ to cho Dế Choắt, đứng lặng hồi lâu nghĩ về
bài học đường đời đầu tiên.
? Thái độ ấy cho ta hiểu thêm gì về Dế Mèn?
– Còn có t/c đồng loại, biết ăn năn hối lỗi.
? Theo em sự ăn năn của Dế Mèn có cần thiết
không ? Có thể tha thứ được không ?
- Cần, vì kẻ biết lỗi sẽ tránh được lỗi - Cần
nhưng khó tha thứ vì hối lỗi không thể cứu được
- Dế choắt: Người gầy gò, cánh
ngắn ngủn, râu một mẩu, mặt mũi
ngẩn ngơ, hôi, có lớn mà không có
khôn HI Yếu ớt, xấu xí, lười nhác,
đáng khinh.
/ Dế Mèn: Gọi Choắt là chú mày
xưng ta
=> Trịnh thượng, kẻ cả, khinh rẻ
–“ hếch răng lên xì một hơi rõ
dài”/ lớn tiếng mắng mỏ => Kiêu
căng, không quan tâm, giúp đỡ.
/ Trêu chị Cốc
=> Muốn ra oai với Dế Choắt .
Vặt lông cái Cốc cho tao
Tao nấu tao nướng tao xào tao
ăn

=> Xấc xược, ác ý, ngông cuồng
/ Khi Dế choắt chết : Dế Mèn hối
hận và xót thương .
=> Dế Mèn đã biết ăn năn hối lỗi,
xót thương Dế Choắt và nghĩ đến
việc thay đổi cách sống của mình .
 ()*+ ', /0$ /1
5

mạng người đã chết - Có thể tha thứ vì t/c của Dế
Mèn rất chân thành
? Cuối truyện là hình ảnh Dế Mèn đứng lặng giờ
lâu trước nấm mồ bạn . Em thử hình dung tâm
trạng của Dế Mèn lúc này ?
- Cay đắng vì lỗi lầm của mình, xót thương Dế
Choắt, mong Dế Choắt sống lại, nghĩ đến việc
thay đổi cách sống của mình.
? Bài học rút ra của Dế Mèn là gì ?
- Học sinh đọc lời khuyên của Dế choắt đối với
Dế Mèn.
GV: Như vậy, qua câu chuyện trêu Cốc để rồi Dế
Choắt phải chết oan, Dế Mèn đã rút ra được bài
học: kẻ kiêu căng có thể làm hại người khác
khiến phải hận suốt đời . Nên biết sống đoàn kết,
có tình thân ái .
01!23 (C
? Em hãy cho biết nội dung đoạn trích?
? Theo em, có đặc điểm nào của con người được
gán cho các con vật trong truyện này?
+ Dế Mèn: kiêu căng nhưng biết hối lỗi .

+ Dế Choắt: yếu đuối nhưng biết tha thứ .
+Cốc : tự ái, nóng nảy .
? Em học tập được gì từ nghệ thuật miêu tả của
tác giả trong văn bản này ?
- Học sinh đọc mục ghi nhớ.
01!23 (R
- Phần luyện tập : HS đọc đoạn Dế Mèn trêu Chị
Cốc
F&,G97" =H&
,G949I3
S (K!
1. Nội dung.
/ Vẻ đẹp cường tráng / tính cách
kiêu căng của Dế Mèn – Bài học
đường đời đầu tiên của Dế Mèn.
2. Nghệ thuật.
- Miêu tả sinh động, cách kể
chuyện tự nhiên, hấp dẫn, ngôn
ngữ chính xác.
JKLM?"N//O
+T7U6 !F@
Cốc gây ra cái chết thảm thương
cho Dế Choắt
4. Củng cố: Nêu ý nghĩa của văn bản ? Nghệ thuật của văn bản
5. Hướng dẫn học bài:
- Luyện tập theo yêu cầu. Học ghi nhớ
- Chuẩn bị bài : P79Q

Tiết 75 Ngày soạn: 2/1/2014


VWX
I. M  C   C  N  T
- Nắm được các đặc điểm của phó từ
- Nắm được các loại phó từ.

 !"#$
 ()*+ ', /0$ /1
6

- Khái niệm phó từ :
+ Ý nghĩa khái quát của phó từ.
+ Đặc điểm ngữ pháp của phó từ (khả năng kết hợp của phó từ,chức vụ ngữ pháp
của phó từ).
- Các loại phó từ.
%& ' (
- Nhận biết phó từ trong văn bản
- Phân biệt các loại phó từ.
- Sử dụng phó từ để đặt câu.
)*
Gv: Đọc sách giáo viên và sách bài soạn. Bảng phụ viết VD
2. Hs: Soạn bài
+,-./ 
1. Ổn định tổ chức
2. Kiểm tra bài cũ
? Hãy xác định tên các loại cụm từ va đt,tt trung tâm sau:
/Đã đi nhiều nơi /Thật lỗi lạc
/Cũng ra những câu đố oái oăm /Rất ưa nhìn
/Vẫn chưa thấy có người nào /Rất bướng
3. Bài mới
01!23 (4 GV dựa vào vd trên để dẫn vào bài

01!23 (%
* GV cho HS đọc VD- bảng phụ
? Các từ in đậm bổ sung ý nghĩa cho những từ
nào?
? Những từ được bổ sung ý nghĩa thuộc từ loại
nào?
? Những từ được bổ sung ý nghĩa, có từ nào là
danh từ không ?
- Không có DT được bổ sung ý nghĩa
? Những từ chuyên đi kèm ĐT, TT để bổ sung ý
nghĩa cho ĐT, TT gọi là gì ?
? Phó từ là gì?
* Xét các VD sau:
- Nó 2Y đi; Tôi $O ( ra;
- Tôi =Z $"[Q thấy.
? Hãy cho biết ý nghĩa của các từ 2Y$O (=Z 
$"[Q\?
V"G!]E9(:^
1. Ví dụ:
a. Các từ: 2Y, $O (, =Z $"[Q,
!"F! bổ sung ý nghĩa cho các từ đi,
ra, thấy, lỗi lạc
b. Các từ: 2[_$P`!PQP`! bổ
sung ý nghĩa cho các từ: soi
gương, ưa nhìn, to, bướng
- Từ loại:
+ Động từ: đi, ra, thấy, soi
+ Tính từ: lỗi lạc, ưa, to,
bướng
=> Phó từ là những từ chuyên đi

kèm ĐT, TT để bổ sung ý nghĩa
cho ĐT, TT.
 ()*+ ', /0$ /1
7

- Phó từ chỉ thời gian: 2Ya2Q (bc\d
- Chỉ sự tiếp diễn tương tự: $O (2>7=Z $"[Q\
-> Những phó từ trên không có khả năng gọi tên sự
vật, hành động( là hư từ)

? Hãy nhận xét vị trí của phó từ trong các VD sau?
* VD: Y đi, $O ( ra, $"[Q thấy, !"F! lỗi lạc, soi
gương 2[_$P`!ưa nhìn, to PQ, P`! bướng.
* Bài tập nhanh( Bảng phụ). Xác định vị trí của
phó từ trong 2 VD sau:
a. Ai ơi chua ngọt 2Y từng
Gừng cay muối mặn ta 2] ( quên nhau.
( Ca dao)
b. Thế rồi Dế Choắt tắt thở. Tôi thương EL;
(Tô Hoài)
HS đọc ghi nhớ.
01!23 (C
* GV treo bảng phụ
* GV cho HS đọc ví dụ
? Hãy tìm phó từ đi kèm với các ĐT, TT: "G (
!Pe7!Pf (!"`UE0QU"0QU^
? Điền các phó từ vừa tìm được vào bảng. Cho biết
có những loại phó từ nào?
* Chú ý:
- Phó từ (cùng với lượng từ) là

những hư từ chuyên đi kèm với
các thực từ (ĐT, TT) để bổ sung ý
nghĩa các thực từ. Phó từ chỉ có ý
nghĩa ngữ pháp, không có ý nghĩa
từ vựng.
- Phó từ thường làm phụ ngữ trong
các CĐT. CTT
=> P79Q;@9KR?
;89Q&99Q3
K: SGK- tr 12.
?$E01@"G!]4
1. Các phó từ bổ sung ý nghĩa
cho ĐT, TT
a. Chóng lớn lắm
bĐừngtrêu.
c. Không trông thấy; đã trông
thấy; đang loay hoay
2. Điền các phó từ đã tìm được
vào bảng sau:
Ý nghĩa PT đứng
trước
PT đứng
sau
Chỉ q/h thời
gian
đã, đang

Chỉ mức độ thật, rất lắm
Chỉ sự tiếp diễn
tương tự

cũng
Chỉ sự phủ định không
Chỉ sự cầu
khiến
đừng
Chỉ k/q và
hướng
được, ra
Chỉ khả năng vẫn,chưa
KLSGK- tr14
 ()*+ ', /0$ /1
8

01!23 (RT7U6 !F@
9!F@: Tìm và nêu tác dụng của các phó từ trong đoạn văn:
a - Y: phó từ chỉ quan hệ thời gian.
- "f (: sự phủ định
- g : sự tiếp diền tương tự
- Y4 thời gian
- >74 sự tiếp diễn
- [h (bL@: thời gian
- T1: tiếp diễn
- Q: kết quả và hướng
- O (: sự tiếp diễn
- iL@ : thời gian
b- Y: thời gian
- [_$: kết quả
9!F@% 
* GV: Hướng dẫn HS viết đoạn văn:
- Nội dung: Thuật lại việc DM trêu chị Cốc dẫn đến cái chết của Dế Choắt.

- Độ dài: 3 đến 5 câu
- Kĩ năng : có ý thức dùng PT.
* Z7: Một hôm tôi nhìn thấy chị Cốc 2Q ( rỉa cánh gần hang mình. Tôi nói với Choắt
trêu chọc chị cho vui. Choắt P`! sợ, chối đây đẩy. Tôi hát cạnh khoé khiến chị Cốc điên
tiết và tìm PQ Dế Choắt. Chị Cốc 2Y mổ cho Choắt những cú trời giáng khiến cậu ta
ngắc ngoải vô phương cứu sống.
- Phó từ:
+ Q (2Y4 thời gian; + `! : mức độ; + Q: kết quả
4. Củng cố:
- Học bài, thuộc ghi nhớ.
- Hoàn thiện bài tập.
5. Hướng dẫn học ở nhà
- Học thuộc lòng 2 mục ghi nhớ.Làm bài tập 2,3 ở nhà
- Soạn bài mới:4'S  G' 95

Tiết 76 Ngày soạn: 5/1/ 2014
:;"<7$"7 (=>=' ;e7!D
  M  C   C  N  T
- Biết được hoàn cảnh cần sử dụng văn miêu tả.
- Những yêu cầu cần đạt đối với một bài văn miêu tả.
- Nhận diện và vận dụng văn miêu tả khi nói và viết.

 !"#$
- Mục đích của miêu tả
 ()*+ ', /0$ /1
9

- Cách thức miêu tả.
%& ' (
- Nhận diện được đoạn văn , bài văn miêu tả.

- Bước đầu xác định được nội dung của một đoạn văn hay bài văn miêu tả, xác định đặc
điểm nổi bật của đối tượng được miêu tả trong đoạn văn hay bài văn miêu tả.
 )*
1. Gv: Soạn bài. Bảng phụ viết tình huống
2. Hs: Soạn bài. Bảng phụ để hoạt động nhóm
+,TTjV:
1. Ổn định tổ chức.
2. Kiểm tra bài cũ: Kiểm tra sự chuẩn bị của HS
3. Bài mới
01!23 (Giới thiệu bài- ở Tiểu học các em đã được học về văn miêu tả. Các em đã
viết 1 bài văn miêu tả: tả người, vật, phong cảnh thiên nhiên
01!23 (%
* GV treo bảng phụ
- Yêu cầu HS đọc 3 tình huống
- Trong 3 tình huống này, tình huống nào
cần sử dụng văn miêu tả? Vì sao?
? Vậy văn miêu tả có cần thiết không?
? Em hãy chỉ ra 2 đoạn văn tả Dế Mèn và
Dế Choắt?
? Hai đoạn văn trên cho ta hình dung ntn
về hai chú dế?
? Qua đoạn văn trên, em thấy DM có đặc
điểm gì nổi bật?
? Những chi tiết hình ảnh nào cho thấy
điều đó?
? Dế Choắt có đặc điểm gì khác DM, tìm
chi tiết hình ảnh đó?
? Em hãy rút ra những điều ghi nhớ về
văn miêu tả?
" 90E9=' ;e7!D

1. Tìm hiểu VD:
* Cả 3 tình huống đều sử dụng văn miêu tả
vì căn cứ vào hoàn cảnh và mục đích giao
tiếp:
- Tình huống 1: tả con đường và ngôi nhà
để người khác nhận ra, không bị lạc.
- Tình huống 2: tả cái áo cụ thể để người
bán hàng không bị lấy lẫn, mất thời gian.
- Tình huống 3: tả chân dung người lực sĩ
để người ta hình dung người lực sĩ như thế
nào.
⇒ Việc sử dụng văn miêu tả ở đây là hết
sức cần thiết
* Hai đoạn văn tả DM và DC rất sinh động:
- Đoạn tả DM: "Bởi tôi ăn uống điều
độ đưa cả hai chân lên vuốt râu "
- Đoạn tả DC: "Cái anh chàng DC nhiều
ngách như hang tôi "
* Hai đoạn văn trên giúp ta hình dung đặc
điểm của hai chàng Dế rất dễ dàng.
* Những chi tiết và hình ảnh:
- DM: Càng, chân, khoeo, vuốt, đầu, cánh,
răng, râu những động tác ra oai khoe sức
khoẻ.
- DC: Dáng người gầy gò, dài lêu
nghêu những so sánh: gã nghiện thuốc
phiện, như người cởi trần mặc áo ghi-
lê những động tính từ chỉ sự yếu đuối.
 ()*+ ', /0$ /1
10


/Văn miêu tả rất cần thiết trong đời sống
con người và không thể thiếu trong tác
phẩm văn chương.
? Em hãy tìm một số tình huống khác
cũng sử dụng văn miêu tả?
- Các tình huống:
+ Em mất cái cặp sách và nhờ các chú
công an tìm hộ
+ Bạn không phân biệt được con cua đực
và cua cái.
-3KL SGK - tr16

01!23 (CT7U6 !F@
- GV: Gọi HS đọc bài tập
- Gọi hs làm bài tập
94
- Đoạn 1: Chân dung DM được nhân hoá: khỏe, đẹp, trẻ trung, càng mẫm bóng, vuốt
cứng, nhọn hoắt
- Đoạn2: Hình ảnh chú Lượm gầy, nhanh, vui, hoạt bát, nhí nhảnh như con chim
chích
- Đoạn 3: Cảnh hồ ao, bờ bãi sau trận mưa lớn. Thế giới loài vật ồn ào, náo động kiếm
ăn
9%4
a. Nếu phải viết bài văn tả cảnh mùa đông đến ở quê hương em, ta cần phải nêu: Sự
thay đổi của trời, mây, cây cỏ, mặt đất, vườn, gió mưa, không khí, con người
4. Củng cố
Đọc đoạn văn TU của Khái Hưng: Cảnh lá rụng mùa đông được tác giả miêu tả
kĩ lưỡng như thế nào? Biện pháp nghệ thuật nổi bật? Cảm nhận của em về đoạn văn ấy?
5. Hướng dẫn học ở nhà

- Học bài, thuộc ghi nhớ. Hoàn thiện bài tập.
- Soạn bài: %K&

!kk Ngày soạn: 6/1/2014
Văn bản
if ( [5$9Q7
( Trích VW9QPX' )
V&Y

- Bổ sung kiến thức về tác giả và tác phẩm văn học hiện đại.
- Hiểu và cản nhận được sự phong phú và độc đáo của thiên nhiên sông nước Cà Mau,
qua đó thấy được tình cảm gắn bó của tác giả đối với vùng đất này.
- Thấy được hình thức nghệ thuật độc đáo được sử dụng trong đoạn trích.

 !"#$
 ()*+ ', /0$ /1
11

- Sơ giản về tác giả và tác phẩm Đất rừng phương Nam.
- Vẻ đẹp của thiên nhiên và cuộc sống con người một vùng đất phương Nam.
- Tác dụng của một số biện pháp nghệ thuật được sử dụng trong đoạn trích.
%& ' (
- Nắm bắt nội dung văn bản truyện hiện đại có yếu tố miêu tả kết hợp thuyết minh.
- Đọc diễn cảm phù hợp với nội dung văn bản.
- Nhận biết các biện pháp nghệ thuật được sử dụng trong văn bản và vận dụng chúng khi
làm văn miêu tả cảnh thiên nhiên.
)*
1. Gv: Soạn bài. Bản đồ VN. Ảnh nhà văn, tác phẩm
2. Hs: Soạn bài. Bảng phụ, hoạt động nhóm
+,-l./4

1. Ổn định tổ chức
2. Kiểm tra bài cũ:
? Bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn là gì? Em suy nghĩ gì về câu nói cuối
cùng của DC?
3. Bài mới
01!23 (4"m23 (
GV: Chỉ trên bản đồ vị trí địa lí của Cà Mau
Đây là vùng đất tận cùng của Tổ quốc, nay chúng ta sẽ đến với vùng đất đó qua văn bản
%K& 3
01!23 (%. Đọc tìm hiểu chung
HSTL nhóm khăn phủ bàn
- Nêu những hiểu biết của em về
tác giả? tác phẩm?
* GV: giới thiệu chân dung nhà văn
Đoàn Giỏi và tác phẩm VW9Q
X'3
* GV giới thiệu cách đọc sau đó
đọc mẫu đoạn 1.
- Yêu cầu đọc: giọng hăm hở, liệt
kê, giới thiệu nhấn mạnh các tên
riêng
* GV cho HS tìm hiểu chú thích
3,5,10,11,12,15.
? Em hãy nhận xét về ngôi kể và so
sánh với ngôi kể của bài trước?
? Tác dụng của ngôi kể?
? Hãy tìm bố cục của đoạn trích và
nêu nội dung chính của từng đoạn?
0$!:;"<7$"7 (
?$(D

Tác giả ( 1925 - 1989) quê ở tỉnh Tiền Giang,
viết văn từ thời kháng chiến chống Pháp. Ông
thường viết về thiên nhiên và cuộc sống con
người Nam Bộ.
%?$@"A;
- Tác phẩm VW9QX' (1957) là
truyện dài nổi tiếng nhất của Đoàn Giỏi
- Văn bản %K& trích chương 18
truyện này.
- Ngôi kể thứ nhất: nhân vật bé An đồng thời là
người kể chuyện, kể những điều mắt thấy, tai
nghe.
⇒ Tác dụng: thấy được cảnh quan vùng sông
nước Cà Mau qua cái nhìn và cảm nhận hồn
nhiên, tò mò của một đứa trẻ thông minh ham
hiểu biết.
Cn$o$ : Đoạn trích chia làm 4 đoạn
- Đoạn 1: Khái quát về cảnh sông nước Cà Mau.
- Đoạn 2: Cảnh kênh rạch, sông nước được giới
thiệu tỉ mỉ, cụ thể, thấm đậm màu sắc địa phương.
- Đoạn 3: Đặc tả cảnh dòng sông Năm Căn.
 ()*+ ', /0$ /1
12

01!23 (CĐọc tìm hiểu chi tiết
? Tả cảnh Cà Mau qua cái nhìn và
cảm nhận của bé An, tác giả chú ý
đến những ấn tượng gì nổi bật?
? Những từ ngữ hình ảnh nào làm
nổi bật rõ màu sắc riêng biệt của

vùng đất ấy?
? Qua những âm thanh nào?
? Gợi cho người đọc cảm giác ntn?
? Em hình dung như thế nào về
cảnh sông nước Cà Mau qua ấn
tượng ban đầu của tác giả?
- Để miêu tả cảnh sống động, nhà
văn thường dùng các chất liệu đời
sống được cảm nhận trực tiếp qua
các giác quan, nhất là thính giác và
thị giác, hai cơ quan có khả năng
nắm bắt nhanh nhạy nhất các đặc
điểm của đối tượng.
? Hãy tìm những danh từ riêng chỉ
tên các địa phương trong đoạn văn?
? Cách đặt tên của các địa phương
có gì đặc biệt?
- Những cái tên rất riêng ấy góp
phần tạo nên màu sắc địa phương
không thể trộn lẫn với các vùng
sông nước khác.
? Những địa danh đó gợi ra đặc
điểm về thiên nhiên và cuộc sống ở
nơi đây?
- Đoạn văn không chỉ tả cảnh mà
còn xen kẻ thể loại văn thuyết
minh. Giới thiệu cụ thể, chi tiết về
cảnh quan, tập quán, phong tục một
vùng đất nước
? Dòng sông và rừng đước Năm

Căn được tác giả miêu tả bằng
những chi tiết nổi bật nào?
- Đoạn 4: Cảnh chợ Năm Căn.
B$!:;"<7$"!!
/35"Z 9
- Một vùng sông ngòi kênh rạch rất nhiều, bủa
giăng chằng chịt như mạng nhện.
⇒ So sánh sát hợp.
- Màu sắc riêng biệt: Màu xanh của trời nước,
cây, lá rừng tạo thành một thế giới xanh, xanh bát
ngát , vui mắt.
- Âm thanh rì rào của gió, rừng, sóng biển đều ru
vỗ triền miên.
- Cảm giác lặng lẽ, buồn buồn, đơn điệu, mòn
mỏi
5?%K& 7W9G "
[=?%\=I(A=9W956"'89'&
]3899\?X=;>(W
^2&H_.
-35"[=?%\3
- Tên các địa phương: Chà Là, Cái Keo, Bảy
Háp, Mái Giầm, Ba khía
-> Cái tên dân dã mộc mạc theo lối dân gian. Đặt
theo đặc điểm của các con kênh.
`;I(a;^[=
?Xb  c  H7  K   8  ?A  !  ;8  6  
3
035^\?%'
- Dòng sông: Nước ầm ầm đổ ra biển ngày đêm
như thác; cá hàng đàn đen trũi như người bơi ếch

giữa những đầu sóng trắng.
- Rừng đước: Dựng cao ngất như hai dãy trường
 ()*+ ', /0$ /1
13

? Cách tả cảnh ở đây có gì độc
đáo?
? Tác dụng của cách tả này?
? Em có nhận xét gì về cách dùng
động từ của tác giả ở câu văn:
"Thuyền chúng tôi chèo thoắt qua
kênh bọ mắt, đổ ra con sông cửa
lớn, xuôi về Năm Căn".
- Một câu văn dùng tới 3 động từ
(thoát, đổ, xuôi) chỉ các trạng thái
hoạt động khác nhau của con
thuyền trong những không gian
khác nhau. ⇒ Cách dùng từ như
vậy vừa tinh tế, vừa chính xác.
? Đoạn văn tả cảnh sông và đước
Năm Căn đã tạo nên một thiên
nhiên như thế nào trong tâm tưởng
của em?
- Cà Mau không chỉ độc đáo ở cảnh
thiên nhiên sông nước mà còn hấp
dẫn ở cảnh sinh hoạt cộng đồng nơi
chợ búa.
? Quang cảnh chợ Năm Căn vừa
quen thuộc, vừa lạ lùng, nét quen
thuộc ở đây là gì?

? Nét lạ lùng thể hiện ở chỗ nào?
? Ở đoạn văn trước tác giả chú ý
đến miêu tả. Ở đoạn văn này tác giả
chú ý đến kể chuyện. ở đây bút
pháp kể được tác giả sử dụng như
thế nào ?
? Qua cách kể của tác giả, em hình
dung như thế nào về cảnh chợ Năm
Căn?
01!23 (R
? Qua đoạn trích Sông nước Cà
Mau, em cảm nhận được gì về
vùng đất này?
thành vô tận; cây đước ngọn bằng tăm tắp, lớp
này chồng lên lớp kia ôm lấy dòng sông, đắp từng
bậc màu xanh
: Tả trực tiếp (bằng thị giác, thính giác) dùng
nhiều so sánh -> Cảnh hiện lên cụ thể, sinh động,
người đọc dễ hình dung.
 ^d9Q99=]3
':;<dE=9X=9da='89:
;<e79]]3
1. 55D'

- Quen thuộc: Giống các chợ kề bên vùng Nam
Bộ, lều lá nằm cạnh nhà tầng; gỗ chất thành đống,
rất nhiều thuyền trên bến.
- Lạ lùng: Nhiều bến, nhiều lò than hầm, gỗ
đước; nhà bè như những khu phố nổi, như chợ nổi
trên sông; bán đủ thứ, nhiều dân tộc

- Tác giả chú trọng liệt kê hàng loạt chi tiết về
chợ Năm Căn: Những nhà, những lều, những bến,
những lò, những ngôi nhà bè, những người con
gái, những bà cụ
 59D;% 9Wf=W^2.
 S (K!  (SGK - TR23)
- Thiên nhiên phong phú hoang sơ mà tươi đẹp;
Sinh hoạt độc đáo mà hấp dẫn.
-Tình yêu đất nước sâu sắc và vốn hiểu biết rất
phong phú đã giúp tác giả miêu tả, giới thiệu
sông nước Cà Mau tường tận, hấp dẫn đến như
 ()*+ ', /0$ /1
14

? Em có nhận xét gì về cách miêu tả
của tác giả qua văn bản này?
? Em học tập được gì từ nghệ thuật
tả cảnh của tác giả?
01!23 (p
? Hãy kể tên một số con sông chảy
qua quê hương em?
Con sông Đáy chảy qua quê hương
em. Sông chảy giữa những bãi cam
đường, bưởi diễn, những bờ chuối
xanh ngắt. Mặt sông có lúc đỏ
ngầu, cũng có lúc phẳng lặng vào
mùa khô. Dòng sông đẹp như một
dải lụa đào vắt ngang lên tấm áo
màu xanh của xã Cao Viên. Con
sông này gắn liền với tuổi thơ ấu

của chúng em. Nó đã trỏ thành
người bạn thân thiết mỗi dịp nghỉ
học.
vậy.
-Biết quan sát, so sánh, nhận xét về đối tượng
miêu tả
+T7U6 !F@
- Viết đoạn văn nêu cảm nhận của em về vùng đất
Cà Mau qua văn bản Sông nước Cà Mau ( 5 câu).
- Sông nước Cà Mau là một đoạn trích trong đất
rừng phương Nam của nhà văn Đoàn Giỏi.
- Ngay từ đầu đoạn trích đã làm em thu hút bởi
một cảnh quan thiên nhiên của vùng sông nước
Cà Mau, mảnh đất tận cùng phía nam Tổ quốc.
Cảnh thiên nhiên ở đây thật rộng lớn, hoang dã và
hùng vĩ: những sông ngòi kênh rạch bủa giăng chi
chít như mạng nhện, tất cả được bao trùm trong
màu xanh của trời, của nước, của rừng cây và
tiếng rì rào bất tận của sóng và gió.
- Tại đây, người ta gọi tên đất, tên sông không
phải bằng những danh từ mĩ lệ mà cứ theo đặc
điểm riêng biệt của nó mà gọi thành tên: Rạch
Mái Giầm vì hai bên bờ rạch mọc toàn những cây
mái giầm
4. Củng cố:
- Ấn tượng ban đầu về sông nước Cà Mau của em ntn?
- Cảnh chợ Năm Căn có gì độc đáo?
5. Hướng dẫn học ở nhà:
- Học bài, Hoàn thiện bài tập.
- Xem trước bài: ?:So sánh là gì?

- Cấu tạo của so sánh ntn?

Tiết 78 Ngày soạn: 7/1/2014
iqir

- Nắm được khái niệm so sánh và vận dụng nó để nhận diện trong một số câu văn có sử
dụng phép tu từ so sánh.
Lưu ý : Học sinh đã học về so sánh ở Tiểu học.

 !"#$
- Cấu tạo của phép tu từ so sánh
- Các kiểu so sánh thường gặp.
%& ' (
- Nhận diện được phép so sánh.
 ()*+ ', /0$ /1
15

- Nhận biết và phân tích được các kiểu so sánh đã dùng trong văn bản, chỉ ra được tác
dụng của các kiểu so sánh đó.
)*
1. Gv: Soạn bài. Bảng phụ viết VD
2. Hs: Soạn bài. Tìm các câu văn có chứa so sánh.
+,-./
1. Ổn định tổ chức
2. Kiểm tra bài cũ:
^ Phó từ là gì? Đặt 3 câu có dùng phó từ: đã, đang, thật?
3. Bài mới
01!23 ( . Khởi động
Trong đời sống hằng ngày, người Việt Nam thường hay sử dụng lối nói so sánh ví
von….

01!23 (%Tìm hiểu về so sánh
? GV treo bảng phụ đã chuẩn bị
? Những tập hợp từ nào chứa hình
ảnh so sánh?
? Những sự vật, sự việc nào được
so sánh với nhau?
? Dựa vào cơ sở nào để có thể so
sánh như vậy?
- Trẻ em là mầm non của đất nước
tương đồng với búp trên cành,
mầm non của cây cối. Đây là sự
tương đồng cả hình thức và tính
chất, đó là sự tươi non, đầy sức
sống, chan chứa hi vọng.
? So sánh như thế nhằm mục đích
gì? (Hãy so sánh với câu không
dùng phép so sánh)
? Câu hỏi 3 SGK: Con mèo được
so sánh với con gì?
? Hai con vật này có gì giống và
khác nhau?
? So sánh này khác so sánh trên ở
chỗ nào?
? Em hiểu thế nào là so sánh?
01!23 (C. Cấu tạo của phép so
sánh.
? Điền các tập hợp từ chứa hình
ảnh so sánh trong các câu ở PI và
VD dưới đây vào bảng mô hình
phép so sánh?

i0b? "E9(:^
1. Tìm hiểu VD: (SGK - tr24)
- Tập hợp từ chứa hình ảnh so sánh: Búp trên
cành, hai dãy trường thành vô tận.
2.
* Các sự vật, sự việc được so sánh: Trẻ em, rừng
đước dụng lên cao ngất
* Cơ sở để so sánh: Dựa vào sự tương đồng,
giống nhau về hình thức, tính chất, vị trí, giữa
các sự vật, sự việc khác.

* Mục đích: Tạo ra hình ảnh mới mẻ cho sự vật,
sự việc, gợi cảm giác cụ thể, khả năng diễn đạt
phong phú, sinh động của tiếng Việt
* So sánh: Hai con vật này:
- Giống nhau về hình thức lông vằn
- Khác nhau về tính cách: mèo hiền đối lập với
hổ dữ
- Chỉ ra sự tương phản giữa hình thức và tính
chất và tác dụng cụ thể của sự vật là con mèo.
K  (SGK- tr24)
`7!10$sQ@"t@b0b? "
1. Điền các tập hợp từ vào bảng:
 ()*+ ', /0$ /1
16

+l
(Sự vật được
so sánh)
V"[h (

u6 b0
b? "
]b0
b? "
+ (Sự vật
dùng để so sánh)
Trẻ em như Búp trên
cành
Rừng đước Dựng lên
cao ngất
như Hai dãy trường
thành
- Trường Sơn: chí lớn ông cha
Cửu Long: lòng mẹ bao la sóng
trào
Trường Sơn (dấu hai
chấm)
Chí lớn ông cha
- Như tre mọc thẳng, con người
không chịu khuất.
? Em hãy nhận xét về cấu tạo của
phép so sánh?
? Hãy tìm thêm các từ dùng để so
sánh
- Gọi HS đọc ghi nhớ
- HS đọc
* Nhận xét:
- Phép so sánh có cấu tạo đầy đủ gồm 4 yếu
tố( VDa)
- Có thể lược bỏ một số yếu tố nào đó( VDa-

phương diện so sánh).
- Có thể có từ so sánh hoặc không(thay bằng dấu
hai chấm).
- Từ so sánh và vế B có thể được đảo lên trước
vế A.
2. Các từ so sánh:
là, như là, y như, giống như, tựa như, tựa như là,
bao nhiêu, bấy nhiêu
K: (SGK - TR25)
01!23 (RT7U6 !F@
Bài 1: Các tổ thi trò chơi tiếp sức trong 5 phút
a. So sánh đồng loại:
- Người là Cha, là Bác, là Anh
Quả tim lớn lọc trăm ngàn máu nhỏ
- Bao bà cụ từ tâm như mẹ
Yêu quý con như đẻ con ra
- Đêm nằm vuốt bụng thở dài
Thở ngắn bằng trạch, thở dài bằng lươn
b. So sánh khác loại:
- So sánh vật với người: Đoạn văn viết về Dế Choắt
- So sánh cái cụ thể với cái trừu tượng:
- Chí ta như núi Thiên Thai ấy
Đỏ rực chiều hôm, dậy cánh đồng.
- Đôi ta như cây giữa rừng
Ai lay chẳng chuyển, ai rung chẳng rời
Bài 2: GV gọi mỗi em làm 1 câu
- Khoẻ như voi - Trắng như ngó cần
- Đen như cột nhà cháy - Cao như cây sào
 ()*+ ', /0$ /1
17


4. Củng cố
? Nhắc lại khái niệm so sánh
? Nêu mô hình cấu tạo của phép so sánh
5. Hướng dẫn học ở nhà:
- Học bài, thuộc ghi nhớ. Hoàn thiện bài tập.
- Xem trước bài: g ?9=9`9D=??&f]h99…

Tiết 79 Ngày soạn: 8/1/2014
v7Q b?!![m (![_ (b0b? "
=9 "F wt!!P0 (=' ;e7!D

- Nắm được một số thao tác cơ bản cần thiết cho việc viết văn miêu tả: quan sát, tưởng
tượng, nhận xét, so sánh.
- Thấy được vai trò và tác dụng của quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét trong văn
miêu tả.
- Biết cách vận dụng những thao tác trên khi viết bài văn miêu tả.

 !"#$: Mối quan hệ trực tiếp của quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét
trong văn miêu tả.
%& ' (
- Quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét trong văn miêu tả.
- Nhận diện và vận dụng được những thao tác cơ bản: quan sát, tưởng tượng, so sánh,
nhận xét trong đọc và viết văn miêu tả.
)*
1. Gv: Soạn bài. Đọc sách giáo viên và sách bài soạn.
2. Hs: Soạn bài. Bảng phụ
+,-l./
1. Ổn định tổ chức
2. KTBC

3. Bài mới
01!23 ( Khởi động.
01!23 (%Tìm hiểu quan sát, tưởng tượng,
so sánh và nhận xét trong văn miêu tả.
HS: đọc đoạn văn .
GV: Chia nhóm hs thảo luận.
- Đoạn 1(N1,2 ),
-Đoạn 2 ( N3,4 ),
-Đoạn 3 (N5,6).
? Mỗi đoạn văn giúp các em hình dung ntn về
v7Q b?!![m (![m (b0b? "
=9 "F wt!!P0 (=' ;e7!D
:;"<7$?$201 =' 
- Đ1: Tả Dế Choắt.
- Đ2: Tả cảnh sông nước Cà Mau.
- Đ3: Tả cây gạo mùa xuân.
%"F wt!4
Q"N (2x$2<; S8F!:
- Đ1: Tái hiện lại hình ảnh ốm yếu,
tội nghiệp của chú Dế Choắt (nhằm
đối lập với hình ảnh khoẻ khoắn của
 ()*+ ', /0$ /1
18

đặc điểm nổi bật của sự vật và phong cảnh được
miêu tả?
? Đặc điểm nổi bật đó thể hiện ở những từ ngữ
và hình ảnh nào ?
? Tác giả đã dùng phép NT gì để miêu tả và qua
đó, ta hình dung ntn về hình ảnh chú Dế Mèn?

? Đoạn văn 2 đã giúp em hình dung được cảnh
sông nước vùng Cà Mau ntn?
? Đặc điểm nổi bật của cảnh thiên nhiên nơi đây
là gì? Hãy tìm các câu văn có sự liên tưởng và
so sánh ?
-HS: Thảo luận, trình bày.
? Đoạn 3 tả cảnh gì ? Đặc điểm nổi bật của cảnh
cây gạo khi mùa xuân đến là gì ?
? Hãy tìm các câu văn có sự liên tưởng, so sánh
và lời nhận xét?
- Đại diện nhóm trả lời .
- Học sinh nhận xét .
? Sự liên tưởng, so sánh và nhận xét trong cả ba
đoạn văn có gì độc đáo ?
- Để tả sự vật, phong cảnh, người viết cần biết
quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét độc
đáo tạo nên sự sinh động, giàu hình tượng mang
lại cho người đọc nhiều thú vị .
HS: Đọc đoạn văn ở ví dụ 3 .
? Hãy tìm các chữ bị lược bỏ.
? Nhận xét những chữ bị lược ấy thực chất là
bỏ đi những gì của đoạn văn miêu tả và nó ảnh
hưởng ntn đến đoạn văn mt.
- Đây đều là những hình ảnh so sánh, liên
tưởng…có những Hình ảnh này, đoạn văn trở
Dế Mèn).
- Đ2: Đặc tả quang cảnh vừa đẹp
vừa thơ mộng, vừa mênh mông, hùng
vĩ của sông nước Cà Mau.
- Đ3: Miêu tả hình ảnh đầy sức

sống của cây gạo vào mùa xuân.
8] (N": "D " S8F!
Đ1:
- Người gầy gò và dài lêu nghêu như
gã nghiện thuốc phiện .
- Cánh ngắn củn, càng bè bè, nặng
nề, râu cụt, mặt ngẩn ngơ .
: - Dùng phép so sánh .
- Sự liên tưởng và nhận xét:
Hình dáng gầy gò, ốm yếu .
Đ2: Tả cảnh sông nước vùng Cà
Mau: Phần đầu (từ càng đổ dần đến
gió muối) tả vẻ đẹp thơ mộng của
sông nước Cà Mau. Phần sau( tiếp
đến hết) tả vẻ đẹp mênh mông, hùng
vĩ của sông nước Cà Mau.
: - Phép so sánh
- Sự liên tưởng phong phú .
- Lời nhận xét về cảnh: Cảnh
thiên nhiên mênh mông, hùng vĩ
* Đ3: Tả cảnh cây gạo khi mùa xuân
đến4
- Cây gạo sừng sững như một tháp
đèn khổng lồ: hàng ngàn bông hoa là
hàng ngàn ngọn lửa hồng tươi, hàng
ngàn búp nõn là hàng ngàn ánh nế
trong xanh, lóng lánh, lung linh
NT: - Phép so sánh, phép nhân hoá .
- Lời nhận xét về cảnh .
- Sự tưởng tượng phong phú .

-> Cảnh thiên nhiên đẹp, đầy sức
sống
C:; "N (!] (N2Y8yE[_$8z
=9b0b? ".
nước ầm ầm…ngày đêm như
thác…đen trũi…như người bơi
ếch…cao ngất như hai dãy trường
thành…
 ()*+ ', /0$ /1
19

nên sinh động, gợi cho người đõ trí tưởng tượng
phong phú hơn.
GV: Tổng hợp qua ghi nhớ.
HS: Đọc mục ghi nhớ .
KL( SGK/T 28 )
4. Củng cố:
5. Hướng dẫn ở nhà:
- Về nhà làm bài tập.
- Chuẩn bị bài quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét trong bài văn miêu tả.
=====================================================
Tiết 80 Ngày soạn: 10/1/2014
v7Q b?!![m (![_ (b0b? "
=9 "F wt!!P0 (=' ;e7!D

- Nắm được một số thao tác cơ bản cần thiết cho việc viết văn miêu tả: quan sát, tưởng
tượng, nhận xét, so sánh.
- Thấy được vai trò và tác dụng của quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét trong văn
miêu tả.
- Biết cách vận dụng những thao tác trên khi viết bài văn miêu tả.


 !"#$:Mối quan hệ trực tiếp của quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét
trong văn miêu tả.
%& ' (
- Quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét trong văn miêu tả.
- Nhận diện và vận dụng được những thao tác cơ bản: quan sát, tưởng tượng, so sánh,
nhận xét trong đọc và viết văn miêu tả.
 )*
1. Gv: Chuẩn bị tài liệu. Soạn bài
2. Hs: Soạn bài. Bảng phụ
+,-./
1. Ổn định tổ chức
2. KTBC
3. Bài mới
01!23 ( Khởi động.
01!23 (%Luyện tập
9!F@
a. Hãy điền từ ngữ thích hợp để
điền vào chỗ trống trong ngoặc ở
đoạn văn
b.Trong đoạn văn miêu tả quang
cảnh Hồ Gươm, t ác giả đã quan
sát và lựa chọn những hình ảnh
đặc sắc và tiêu biểu nào?
T.{|V
9!F@
a. Từ ngữ thích hợp
1.gương bầu dục
2.cong cong 4.cổ kính
3.lấp ló 5.xanh um

b. Miêu tả Hồ Gươm với những cảnh sắc rất tiêu
biểu và đặc sắc là:
- Mặt hồ sáng long lanh
 ()*+ ', /0$ /1
20

9!F@%
? Hãy tìm những hình ảnh tiêu
biểu và đặc sắc đã làm nổi bật về
thân hình cường tráng, tính tình
ương bướng kiêu căng của Dế
Mèn
* Gợi ý: Một vài đặc điểm của
ngôi nhà có thể là:
- Loại nhà: cấp 4 hay cao tầng
- Hướng nhà: tây,nam, đông bắc,
đông nam
- Nền nhà, mái tường, cửa, trang
trí
? Nếu tả lại quang cảnh một buổi
sáng trên quê hương em thì em sẽ
liên tưởng và so sánh các hình
ảnh,sự vaatf bên vói những gì?
- Cầu thê húc màu son
- Đền Ngọc Sơn gốc đa già rễ lá xum xuê
%9!F@%
- Những hình ảnh tiêu biểu đặc sắc là
+ Chú Dế có thân hình đẹp cường tráng:rung
rinh,nâu bóng mỡ soi gương được,đầu to nổi tảng,
răng đen nhai ngoàm ngoạm như hai lưỡi liềm

máy,râu dài uồn cong vẽ hùng dũng
+ Chú DM rất bướng, kiêu căng: đầu nổi tảng rất
bướng, trịnh trọng khoan thai vuốt râu,hãnh diện
C9!F@CHãy quan sát và ghi chép lại những
đặc điểm ngôi nhà hoặc căn phòng em ở, trong
những đặc điểm đó đặc điểm nào nổi bật nhất?
R9!F@R
- Mặt trời(như một chiếc mâm lửa hoặc mâm vàng)
- Bầu trời(như cái lồng bàn khổng lồ,nửa quả cầu
xanh)
- Những hàng cây(như ngững bức tường thành cao
vút.như những hàng quân)
- Núi (như cái bát úp như con cua kềnh)
- Những ngôi nhà như những trạm gác kiên cố
4. Củng cố
? Em hiểu thế nào là quan sát ,tưởng tượng ,so sánh trong văn miêu tả
? Em hãy nêu một ví dụ về miêu tả cần đến năng lực quan sát ,tưởng tượng ,so sánh
5. Hướng dẫn học tập:
- Học bài, thuộc ghi nhớ.
- Hoàn thành bài tập vào vở bài tập
- Soạn bài : F@96i'9%3Đọc và tóm tắt truyện

Tiết 81 Ngày soạn: 12/1/2014
Văn bản
#$!PQ "$sQ};(?!f
[ (j

- Nắm được những nét đặc sắc trong nghệ thuật kể truyện và miêu tả tâm lí nhân vật
trong tác phẩm.
- Thấy được sự chiến thắng của tình cảm trong sáng, nhân hậu đối với lòng ghen ghét, đố

kị.

 ()*+ ', /0$ /1
21

 !"#$
- Tình cảm của người em đối với người anh.
- Những nét đặc sắc trong nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật và nghệ thuậy kể chuyện.
- Cách thức thể hiện vấn đề giáo dục nhân cách của câu chuyện: không khô khan, giáo
huấn mà tự nhiên, sâu sắc qua sự tự nhận thức của nhân vật chính.
%& ' (
- Đọc diễn cảm, giọng đọc phù hợp với tâm lí nhân vật.
- Đọc - hiểu nội dung văn bản truyện hiện đại có yếu tố tự sự kết hợp với miêu tả tâm lí
nhân vật.
- Kể tóm tắt câu chuyện trong đoạn văn ngắn.
 )*
1. Gv: Soạn bài .Đọc sách giáo viên và sách bài soạn.
2. Hs: Soạn bài
+,-./
1. Ổn định tổ chức
2. Kiểm tra bài cũ:
? Qua đoạn trích Sông nước Cà Mau, em cảm nhận được gì về vùng đất này?
? Qua văn bản này, em học tập được tác giả điều gì khi viết văn miêu tả?
3. Bài mới:
01!23 (. Khởi động:
Cuộc đời ai cũng có những lỗi lầm khiến ta ân hận. Song sự ân hận và hối lỗi đó lại
làm tâm hồn ta trong trẻo hơn, lắng dịu hơn. Truyện F@96i'9%, viết về
anh em Kiều Phương rất thành công trong việc thể hiện chủ đề tế nhị đó.
01!23 (%. Đọc tìm hiểu chung
? Nêu hiểu biết của em về tác giả, tác phẩm?

- TDA là hội viên hội nhà văn VN; hiện công
tác tại NXB Hội Nhà văn. Ông đã từng nhận
giải thưởng tuyện ngắn nông thôn do báo VN,
báo Nông nghiệp và Đài TNVN tổ chức; giải
thưởng truyện ngắn của tạp chí Văn nghệ quân
đội
* GV cho hs đọc
- Yêu cầu: Phân biệt rõ giữa lời kể, các đối
thoại diễn biến tâm lí của nhân vật người anh.
* GV: Yêu cầu HS kể tóm tắt theo bố cục :
- Chuyện về hai anh em Mèo - Kiều Phương
anh trai bực vì em nghịch.
- Mèo bí mật học vẽ, tài năng hội họa bất ngờ
được phát hiện.
- Tâm trạng và thái độ của người anh trước sự
việc ấy.
- Em gái thành công, cả nhà mừng vui.
B$/!:;"<7$"7 (
1. Tác giả, tác phẩm:
- Tạ Duy Anh sinh 9/9/1959 quê Hà
Tây. Ông là cây bút trẻ nổi lên trong
thời kì đổi mới văn học những năm
1980.
- Truyện ngắn Bức tranh của em gái
tôi được rút từ tập Con dế ma.
Truyện đạt giải nhì trong cuộc thi
Tương lai vẫy gọi của Báo Thiếu
niên Tiền phong năm 1998.
2. Đọc - Kể tóm tắt:
- Câu chuyện kể về hai anh em Kiều

Phương( còn gọi là Mèo) qua lời kể
của người anh. Mèo là cô bé hay
nghịch ngợm nhưng lại có năng
khiếu vẽ đặc biệt. Sau một thời gian
theo dõi, nhất là khi nghe chú Tiến
Lê khen tranh của em gái, người anh
rơi vào trạng thái mặc cảm. Trạng
 ()*+ ', /0$ /1
22

- Người anh hối hận vô cùng.
+ Nhân vật chính trong truyện là người anh và
Kiều Phương vì chủ đề sâu sắc của truyện là
lòng nhân hậu và thói đố kị, trong đó nhân vật
trung tâm là người anh, mang chủ đề chính của
truyện: sự thất bại của lòng đố kị.
* Gọi HS đọc 4 chú thích trong SGK
? Truyện được kể ở ngôi thứ mấy?
? Tác dụng của ngôi kể này?

01!23 (C
? Nhân vật chính trong truyện là ai?
? Ai là nhân vật trung tâm? Vì sao?
- NV chính trong chuyện là hai anh em. Chủ đề
truyện là lòng nhân hậu, thói đố kị và sự thất
bại của lòng đố kị. Mà nhân vật người anh đã
thể hiện rất rõ chủ đề ấy nên người anh là nhân
vật TT.
? NV người anh được miêu tả chủ yếu ở đời
sống tâm trạng. Em thấy tâm trạng của người

anh diễn biến trong các thời điểm nào?
? Trong cuộc sống thường ngày, người anh đã
đối xử với em gái ntn?
? Em hãy tìm chi tiết ?
? Khi phát hiện em gái chế thuốc vẽ từ nhọ nồi,
người anh nghĩ gì?
? Ý nghĩ ấy đã nói lên thái độ gì của người
anh?
? Thái độ của mọi người trong nhà ra sao khi
tài năng của Mèo được phát hiện?
? Người anh đã có ý nghĩ và hành động gì?
? Khi em gái bộc lộ tình cảm chia vui với anh
vì được giải thưởng, người anh đã có cử chỉ gì?
? Tại sao người anh lại có cử chỉ không thân
thiện đó?
- Vì không chịu được sự thành đạt của người
em, cảm thấy mình bị thua kém.
thái tâm lí này khiến người anh
thường gắt gỏng với Mèo dù cô bé
chẳng có tội tình gì. Nhưng thật bất
ngờ, bức tranh đoạt giải của Phương
lại là bức tranh vẽ về người anh thân
yêu của mình. Trước bức tranh,
người anh nhận ra tấm lòng nhân
hậu của em gái và hối hận vì có lúc
mình đã đối xử không đúng với em.
* Từ khó: SGK
* Ngôi kể
- Ngôi kể: ngôi thứ nhất, người anh
xưng tôi

- Ngôi kể rất thích hợp với chủ đề,
hơn nữa để cho sự hối lỗi được bày
tỏ một cách chân thành hơn, đáng
tin cậy hơn
3. Bố cục:
B$:;"<7$"!!
/3If9
a. Trong cuộc sống thường ngày và
khi phát hiện em gái chế thuốc vẽ
- Gọi em gái là Mèo, bí mật theo dõi
việc làm bí mật của em, chê bai em
gái bẩn thỉu, nghịch ngợm, trẻ con
Trời ạ! Thì ra nó chế thuốc vẽ.
-> Ngạc nhiên. Xem thường
b. Khi bí mật về tài vẽ của Mèo
được mọi người phát hiện:
- Mọi người: xúc động, mừng rỡ,
ngạc nhiên
- Người anh:
+ Cảm thấy mình bất tài
+ Lén xem tranh của em gái
+ Thở dài.
+ Hay gắt gỏng với em.
+ Đẩy em ra
 ()*+ ', /0$ /1
23

? Qua đó, ta thấy thái độ của người anh ra sao?
? Vì sao người anh lại buồn rầu như vậy?
- Buồn rầu, muốn khóc, thất vọng vì mình bất

tài bị vả nhà lãng quên, bỏ rơi. Chú cảm thấy
khó chịu hay gắt gỏng và không thể thân với
em gái vì tái giỏi hơn mình. Người anh tự ái đố
kị ngay cả với em ruột của mình. Đó là bước
chuyển biến nhất trong diễn biến tâm trạng của
người anh.
? Phân tích diễn biến tâm trạng của người anh
khi lén lút xem tranh của em?
? Tại sao người anh lại "lén trút ra một tiếng
thở dài" sau khi xem tranh của em gái?
- Không nén nỗi sự tò mò về thành công của
em gái - trút tiếng thở dài nhận ra sự thật đáng
buồn với mình (em có tài thật còn mình thì
kém cỏi) người anh càng trở nên hay gắt gỏng
bực bội, xét nét vô cớ với em.
- Miễn cưỡng trước thành công bất ngờ của
em, miễn cưỡng cùng gia đình đi xem triễn lãm
tranh được giải của Mèo, người anh càng trỏ
nên hay gắt gỏng bực bội, xét nét vô cớ với em.
* THẢO LUẬN
? Hãy cho biết tâm trạng của người anh đằng
sau cử chỉ không thân thiện và thái độ không
bình thường ấy?
? Nếu cần nói lời khuyên em sẽ nói gì với
người anh lúc này?
- Ghen tị là thói xấu làm người ta nhỏ bé đi.
Ghen tị sẽ chia rẽ tình cảm tốt đẹp của con
người. Đặc biệt ghen tị với em, sẽ không có tư
cách làm anh.
-> Buồn rầu, thất vọng.

 I'9[9@9A=i9*3
4.Củng cố:
- Nêu lại bố cục của truyện, qua đó kể lại tóm tắt câu truyện?
- Diễn biến tâm trạng của người anh
5. Hướng dẫn học ở nhà:
- Học bài. Soạn phần còn lại
- Qua bài soạn thấy được tính cách của người em


!~ Ngày soạn:15/1/2014
 ()*+ ', /0$ /1
24

Văn bản:
#$!PQ "$sQ};(?!f
(Tiếp) [ (j

- Nắm được những nét đặc sắc trong nghệ thuật kể truyện và miêu tả tâm lí nhân vật
trong tác phẩm.
- Thấy được sự chiến thắng của tình cảm trong sáng, nhân hậu đối với lòng ghen ghét, đố
kị.

 !"#$
- Tình cảm của người em đối với người anh.
- Những nét đặc sắc trong nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật và nghệ thuậy kể chuyện.
- Cách thức thể hiện vấn đề giáo dục nhân cách của câu chuyện: không khô khan, giáo
huấn mà tự nhiên, sâu sắc qua sự tự nhận thức của nhân vật chính.
%& ' (
- Đọc diễn cảm, giọng đọc phù hợp với tâm lí nhân vật.
- Đọc - hiểu nội dung văn bản truyện hiện đại có yếu tố tự sự kết hợp với miêu tả tâm lí

nhân vật.
- Kể tóm tắt câu chuyện trong đoạn văn ngắn.
 )*
1. Gv: Đọc sách giáo viên và sách bài soạn.
2. Hs: Soạn bài
+,-./
1. Ổn định tổ chức.
2. Kiểm tra bài cũ:
? Hãy tóm tắt văn bản F@96i'9%
3. Bài mới:
01!23 (. Giới thiệu bài:ở tiết trước các em đã thấy tâm trạng người anh .Vậy tâm
trạng người anh tiếp tục diễn biến ntn và nhân vật người em ra sao chúng ta cùng tìm
hiểu tiếp ở phần tiếp theo
01!23 (%
? Điều bất ngờ của người anh là gì?
- Bức tranh lại vẽ chính mình, hơn nữa lại được vẽ
qua cái nhìn của em gái.
? Bức chân dung được miêu tả ntn?
- Tư thế nhân vật trong tranh: đẹp, cảnh đẹp, trong
sáng. ánh sáng lạ ấy phải chăng là ánh sáng của lòng
mong ước, của bản chất trẻ thơ: cả cặp mắt suy tư và
mơ mộng nữa.Rõ ràng người em gái không vẽ bức
chân dung người anh bằng dáng vẻ hiện tại mà bằng
tình yêu, lòng nhân hậu, bao dung, tin tưởng vào bản
chất tốt đẹp của anh trai mình.
B$/"<7$"!!
/3If9
c. Khi nhận ra hình ảnh của mình
trong bức chân dung do em gái
vẽ:

 ()*+ ', /0$ /1
25

×