phát triển cây trồng chuyển gen ở việt nam

VIệN KHOA HọC Và CÔNG NGHệ VIệT NAM
Bộ SáCH CHUYÊN KHảO

HộI ĐồNG BIÊN TậP

Chủ tịch Hội đồng: GS.TSKH. Đặng vũ minh
Phó Chủ tịch Hội đồng: GS.TSKH. Nguyễn Khoa Sơn
pgs.tskh. Nguyễn Tác An, pgs.ts. Lê Trần Bình, pgs.tskh.
Nguyễn Văn C, gs.tskh. Vũ Quang Côn, ts. Mai H, gs.vs.
Nguyễn Văn Hiệu, gs.TSKH. H Huy Khoái, gs.tskh. Nguyễn
Xuân Phúc, gs.ts. Bùi Công Quế, gs.tskh. Trần Văn Sung,
pgs.ts. Phạm Huy Tiến, gs.ts. Trần Mạnh Tuấn, gs.tskh.
Nguyễn ái Việt.
Lời giới thiệu
Viện Khoa học v Công nghệ Việt Nam l cơ quan nghiên cứu
khoa học tự nhiên v công nghệ đa ngnh lớn nhất cả n'ớc, có thế
mạnh trong nghiên cứu cơ bản, nghiên cu v phát triển công nghệ,
điều tra ti nguyên thiên nhiên v môi tr'ờng Việt Nam. Viện tập
trung một đội ngũ cán bộ nghiên cứu có trình độ cao, cơ sở vật chất
kỹ thuật hiện đại đáp ứng các yêu cầu về nghiên cứu v thực nghiệm
của nhiều ngnh khoa học tự nhiên v công nghệ.
Trong suốt 30 năm xây dựng v phát triển, nhiều công trình v
kết quả nghiên cứu có giá trị của Viện đC ra đời phục vụ đắc lực cho
sự nghiệp xây dựng v bảo vệ Tổ quốc. Để tổng hợp v giới thiệu có
hệ thống ở trình độ cao, các công trình v kết quả nghiên cứu tới
bạn đọc trong n'ớc v quốc tế, Viện Khoa học v Công nghệ Việt
Nam quyết định xuất bản bộ sách chuyên khảo. Bộ sách tập trung
vo ba lĩnh vực sau:
Nghiên cứu cơ bản;
Phát triển v ứng dụng công nghệ cao;

Ti nguyên thiên nhiên v môi tr'ờng Việt Nam.
Tác giả của các chuyên khảo l những nh khoa học đầu ngnh
của Viện hoặc các cộng tác viên đC từng hợp tác nghiên cứu.
Viện Khoa học v Công nghệ Việt Nam xin trân trọng giới thiệu
tới các quý độc giả bộ sách ny v hy vọng bộ sách chuyên khảo sẽ
l ti liệu tham khảo bổ ích, có giá trị phục vụ cho công tác nghiên
cứu khoa học, ứng dụng công nghệ, đo tạo đại học v sau đại học.
Hội đồng Biên tập



Lời cảm ơn


Cuốn sách chuyên khảo này là tập hợp công trình nghiên
cứuhơn10nămcủanhiềuđềtàiđềtàivàđềán.Tácgiảxin
đươctrântrọngcámơncáccánhânvàtậpthểkhoahọcsau
đây:
(1)PGS.TS.LêThịMuội,TS.NguyễnTrungNam,Th.S.
LâmĐại Nhân, PGS.TS. NguyễnĐức Thành, TS. Trần
Thanh Thu, ThS. Phạm Bích Ngọc, KS. Bùi Chi Lăng, TS.
NguyễnHữuCường,TS.LêVănSơn,TS.ChuHoàngHà,
TS. Lê Quỳnh Liên và Th.S Bùi Thị Hải Hà thuộc Phòng
CôngnghệtếbàothựcvậtvàPhòngDitruyềntếbàothực
vật, Viện Công nghệ sinh học tiếnhành thựchiệncác nội
dung chuyển genthuộcđềtài KHCN.02.01 thuộc Chương
trìnhCôngnghệsinhhọcgiaiđoạn 1996–2000,nộidung
phânlậpgen,chuyểngenvàđánhgiácâytrồngchuyểngen
củađềtàiKC.04.13,cácđềtàivàđềánhợptácquốctếvề
chuyểngenởlúa,ởđuđủ.

(2)GS.TS.NguyễnVănUyểnvàcánbộthuộcViệnSinh
họcnhiệtđới,TS.TrầnThịCúcHòavàcánbộthuộcViện
LúaĐồng b ằngsôngCửuLong,PGS.TS.VũĐứcQuangvà
cán bộ thuộc Viện Di truyền Nông nghiệp, TS. Lê Quang
QuyếnvàcánbộthuộcViệnNghiêncứuvàpháttriểncây
bông,PGS.TS.HồHữuNhịvàcánbộthuộcViệnKhoahọc
KỹthuậtNôngnghiệp ViệtNamđãchủtrìvàthamgiathực
hiện các nội dung chuyển gen kháng sâu vào cây hông,
chuyển gen cry vào cây
 lúa bằng công nghệ chuyển gen
sạch,chuyểngengiữhoalâutànvàocâyhoacúc,chuyển
Lê Trần Bình

ii
genchịuhạn,genkhángsâuvàocâybôngvàđánhgiácây
lúachuyểngen.
(3)BanchủnhiệmcácchươngtrìnhCôngnghệsinhhoc
1996‐2000 (KHCN‐02), chương trình Nghiên cứu và phát
triểncôngnghệsinh
học2001‐2005(KC04)củaBộKhoahọc
vàCôngnghệ,TổchứcquốctếDịchvụtiếpnhậnvàchuyển
giao công nghệ sinh học nông nghiệp (ISAAA), Chương
trìnhHợptácnghiêncứucớicácnướcđangpháttriểncủa
Liênminh ChâuÂu(INCO‐DC)vàBộĐào tạovàNghiên
cứu(BMBF)củaCộnghòaLiênbangĐứcđãtàitrợchocác
nghiêncứupháttriểncâytrồngchuyểngennày.


Lời mở đầu

Các kỹ thuật tạo giống truyền thống như lai tạo và chọn lọc nhân
tạo đã được con người sử dụng hàng ngàn năm qua để tạo ra các
cây trồng có đặc tính nông học thích hợp và riêng biệt. Tuy nhiên,
những kỹ thuật này đòi hỏi nhiều thời gian và có thể phải trải qua
nhiều thế hệ mới có được những tính trạng mong muốn và loại bỏ
những tính trạng không mong muốn. Công nghệ sinh học (CNSH)
sử dụng kỹ thuật di truyền để biến đổi cây trồng bằng cách đưa
trực tiếp những gen có giá trị vào bộ gen của cây nhận (kể cả gen
của các loài vốn không có quan hệ họ hàng) và nhanh chóng tạo ra
cây trồng biến đổi gen (GMC) mang những đặc tính mong muốn.
Hiện nay, CNSH hiện đại và các cây trồng biến đổi gen đang được
ứng dụng rộng rãi và đã có những đóng góp đáng kể. Theo thông
báo tóm tắt của tổ chức Tổ chức Dịch vụ Quốc tế ứng dụng Công
nghệ sinh học vào Nông nghiệp (International Service for the
Acquisition of the AgriBiotech Applications, ISAAA) chỉ mới
trong thời gian chưa đầy 10 năm, bắt đầu từ 1995 với 0,5 triệu ha
cây trồng chuyển gen đầu tiên được gieo trồng, đến năm 2003 đã
có đến trên 67 triệu ha và cuối năm 2005 có tới gần 100 triệu ha
cây chuyển gen được trồng trên qui mô toàn cầu. Riêng trong giai
đoạn 1986 -1997, trên toàn cầu có tới 25000 thử nghiệm trên đồng
ruộng đối với các cây trồng biến đổi di truyền. Trong đó, gần 3/4
các cuộc thử nghiệm được tiến hành tại Mỹ, tiếp đến là Canada,
châu Âu, châu Mỹ la tinh và châu Á. Các thử nghiệm này tập trung
vào 10 loại tính trạng trên đối tượng là 60 loại cây trồng. Đến nay
phần lớn các quốc gia ở Đông Nam Á cũng đang nhập cuộc.
Ở Việt Nam, lĩnh vực nghiên c
ứu tạo sinh vật GM đang được
tiếp cận, đầu tư và triển khai nghiên cứu. Nhiều gen quý có giá trị
ứng dụng như năng suất, chất lượng, chống chịu được phân lập và
nghiên cứu nhằm chuyển vào cây trồng. Những vấn đề như: thiết

kế vector, hoàn thiện hệ thống tái sinh cây khởi đầu cho nghiên
cứu chuyển gen cũng nhận được sự quan tâm của nhiều nhóm tác
giả. M
ột số công trình nghiên cứu chuyển gen chọn lọc và sàng lọc
như gen kháng kanamycine, hygromycine, gen mã hóa β-
glucuronidase (GUS) vào thuốc lá, lúa cũng được tiến hành nhằm
Lê Trần Bình

iv
mục đích hoàn thiện các quy trình chuyển gen làm cơ sở cho các
bước chuyển gen có giá trị vào các đối tượng cây trồng này v.v
Các phương pháp chuyển gen khác nhau như dùng súng bắn gen,
chuyển gen thông qua vi khuẩn Agrobacterium tumefaciens đã
được áp dụng thành công trên một loạt các đối tượng cây trồng
quan trọng như: lúa, khoai lang, cà chua, thuốc lá v.v
Cụ thể là trong Chương trình CNSH giai đoạn 1996 - 2000,
Viện Công nghệ sinh học đã thực hiện đề tài cấp Nhà nước có nội
dung về chuyển gen ở cây trồng trong đó gen Xa21 kháng bạc lá ở
lúa và gen cry đã được chuyển thành công vào giống lúa C71.
Trong khuôn khổ chương trình Nghiên cứu và phát triển Công
nghệ sinh học giai đoạn 2001 - 2005 Viện CNSH lại tiếp tục chủ
trì và thực hiện đề tài KC.04.13 với nội dung “Nghiên cứu áp dụng
công nghệ gen để tạo cây chuyển gen nâng cao sức chống chịu sâu
bệnh và ngoại cảnh bất lợi”. Ngoài ra, trong khuôn khổ các đề án
hợp tác trong nước Viện Công nghệ sinh học đã tiến hành thực
hiện với Viện Nghiên cứu và Phát triển cây Bông nội dung chuyển
gen kháng sâu vào cây bông vải, với Viện Di truyền Nông nghiệp
về phân lập và chuyển gen kháng bọ hà vào cây khoai lang. Cũng
trong khuôn khổ hợp tác khoa học với nước ngoài Viện Công nghệ
sinh học cùng Trường Đại học Tự do Brussel, Bỉ; Trường Đại học

Tổng hợp Valencia, Tây Ban Nha và Viện CIRAD Monpellier,
Pháp nghiên cứu chuyển gen chịu hạn vào cây lúa, với Viện Max
Plank về Sinh lý thực vật phân tử Golm, Đức chuyển gen chất
lượng vào lúa; hợp tác với các quốc gia ASEAN là Thái Lan,
Indonesia, Malaysia và Philippin về chuyển gen kháng virus đốm
vòng vào cây đu đủ v.v
Nhằm giới thiệu những kết quả ban đầu của quá trình nghiên
cứu về lĩnh vực nêu trên, cuốn sách này được biên soạn như một
tài liệu chuyên khảo dành cho cán bộ nghiên cứu, sinh viên và
giảng viên, cán bộ quản lý và những người quan tâm đến l
ĩnh vực
phát triển cây trồng chuyển gen ở Việt Nam.
Gii thích t ng và ch vit tt
Ch vit
tt
Gc t ting
Anh
Khái nim ting
Vit
Gii ngha
2,4-D
Dichlorophenoxy
acetic acid
Cht dit c
APS
Ammonium
persulfate

ARNase Ribonuclease
AS Asetosyringone

ATP
Adenosine
triphosphate

ATSH
An toàn sinh
h%c
Bc Bacillus cereus
bp base pair
Bt
Bacillus
thuringiensis

CaMV35S-
P
Cauliflower
Mosaic Virus 35S
Promotor

-o.n gen kh0i
12ng c3a virus
gây bnh
kh6m 0 cây
xúp l8
cry Crystal gene Gen cry
Gen mã hoá
protein tinh
th< 12c t= dit
côn trùng c3a
vi khu@n

Bacillus
thuringiensis
DNA
Deoxyribonucleic
acid
Axit
Deoxyribonucleic

Lê Tr n Bình
vi
EDTA
Ethylene Diamine
Tetraacetace
Acid
Axit Ethylene
Diamine
Tetraacetate

Et-Br
Ethidium
Bromide

GM
Geneticallty
Modified
BiCn 1Di di truyEn
BiCn 1Di vFt
liu di truyEn
c3a sinh vFt
bGng công

ngh sinh h%c
GMC
Genetically
Modified Crops
(GMC)
Cây trJng biC n
1Di gen
Cây trJng 1KLc
biCn 1Di di
truyEn bGng
công ngh sinh
h%c – Cây
trJng chuy<n
gen
GML
Genetically
Modified Living
Organism (GML)
C8 th< s=ng biCn
1Di gen
C8 th< s=ng
1KLc biCn 1D i
di truyEn bGng
công ngh sinh
h%c – C8 th<
s=ng chuy<n
gen, tK8ng
1K8ng GMO
GMO
Gentically

Modified
Organism (GMO)
Sinh vFt biCn 1Di
gen
Sinh vFt
chuy<n gen
GFP
Green
Flourescent
Protein

GS
glutamine
synthase

gus
-Glucuronidase
gene

gen mã hoá -
Glucuronidase
IPTG
Isopropylthio-R-
D-galactoside

Kb Kilobase
Gi i thích t ng và ch vi t t t
vii
KDa Kilo dalton
Km Kanamycine

LB Luria & Bertani
MS
Murashige &
Skoog Medium

Môi trKUng
nuôi cy theo
Murashige &
Skoog
MTA
Materia Transfer
Agreement

VVn b6n
chuy<n giao
vFt liu
NAA
1 Napthye Acetic
Acid

NOS-P
Nopaline
Synthase
Promotor

nptII
Neomycine
phosphotransfera
se II gene

Gen mã hoá
neomycine
phosphotransfe
rase II
PCR
Polymerase
Chain Reaction
Ph6n Xng chuYi
polymerase

rDNA
Recombinant
DNA technique
K[ thuFt DNA tái
tD hLp
K[ thuFt t.o
phân t\ DNA
m]i thông qua
c^t và ghép
các 1o.n DNA
RT-PCR
Reverse
Transcriptase
PCR

SDS-
PAGE
Sodium dodecyl
sulfate –
polyacrylamide

gel
electrophoresis
-in di biCn tính
trên gel
polyacrylamide

T-DNA
Transfer-
DNA=DNA
chuy<n
Lê Tr n Bình
viii
Ti-plasmid
Tumor inducing
plasmitd

Plasmit gây
kh=i u thcc vFt
VIP
Vegetative
insecticidal
protein
protein sinh
dKdng dit côn
trùng
Protein 1KLc
sinh ra trong
pha phát tri<n
sinh dKdng c3a
vi khu@n

Vir Virulence Region
Vùng gây 12c
có kh6 nVng
t.o kh=i u
X-gal
5-bromo-chloro-
3-indolyl-R-D-
galactosidase

X-gluc
5-bromo-4-
chloro-3-indolyl
glucuronide

ATSH Biosafety An toàn sinh h%c
Khái nim liên
quan 1Cn mXc
12 gây 6nh
hK0ng c3a 1=i
tKLng t]i các
h sinh vFt và
h sinh thái.


M
MM
Mc lc

L
LL
LI CM ƠN Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.

L
LL
LI M ĐU Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.

G
GG
GII THÍCH VÀ T NG VÀ CH VIT TT Error! Bookmark not
Error! Bookmark not Error! Bookmark not
Error! Bookmark not
defined.
defined.defined.
defined.


C
CC
Chương 1
g 1g 1
g 1.T
TT
TNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CU TRONG

NƯC VÀ NGOÀI NƯC . Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.

1.1. Tình hình nghiên cu trong nưc Error! Bookmark not
Error! Bookmark not Error! Bookmark not
Error! Bookmark not
defined.
defined.defined.
defined.
1.2. Tình hình nghiên cu ngoài nưc Error! Bookmark not
Error! Bookmark not Error! Bookmark not
Error! Bookmark not
defined.
defined.defined.
defined.

C
CC
Chương 2. ĐI TƯNG VÀ PHƯƠNG PHÁP TO CÂY
TRNG CHUYN GEN Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.

2.1. La chn ñi tưng cây trng ñ chuyn gen Error!
Error! Error!
Error!
B
BB
Bookmark not defined.
ookmark not defined.ookmark not defined.
ookmark not defined.
2.1.1. Các ging cây trng ñã dùng làm ñi tưng chuyn gen
Error! Bookmark not defined.
Lê Trn Bình
x
2.1.2. Các loi sinh phm, vt tư và hóa cht Error!
Bookmark not defined.
2.2. Sưu tp gen t các ngun khác nhau Error! Bookmark not
Error! Bookmark not Error! Bookmark not
Error! Bookmark not
defined.
defined.defined.
defined.
2.3. Phân lp gen Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.
2.3.1. Gii thiu chung Error! Bookmark not defined.
2.3.2. Phân lp gen thông qua nhân bn DNA bng PCR
Error! Bookmark not defined.
2.3.3. Phân lp gen thông qua sàng lc Thư vin cDNA hay
phân tích transcriptomic Error! Bookmark not defined.
2.3.4. Phân lp gen thông qua phân tích proteomic Error!
Bookmark not defined.

2.4. Các nhóm gen có giá tr ñang ñưc s dng Error!
Error! Error!
Error!
Bookm
BookmBookm
Bookmark not defined.
ark not defined.ark not defined.
ark not defined.
2.4.1. Gen công c Error! Bookmark not defined.
2.4.2. Gen kháng bnh cây trng Error! Bookmark not
defined.
2.4.3. Gen kháng côn trùng có hi Error! Bookmark not
defined.
2.4.4. Gen bt dc ñc Error! Bookmark not defined.
2.4.5. Gen ngưc chng chín nhũn và làm chín chm Error!
Bookmark not defined.
2.4.6. Gen chng chu ñiu kin sinh thái bt li Error!
Bookmark not defined.
2.4.7. Gen có giá tr y - dưc Error! Bookmark not defined.
2.4.8. Bin ñi gen nhm tăng cưng s biu hin Error!
Bookmark not defined.
2.5. Phương pháp bin np gen vào thc vt Error! Bookmark
Error! Bookmark Error! Bookmark
Error! Bookmark
not defined.
not defined.not defined.
not defined.
2.5.1. Điu kin cho chuyn gen  thc vt Error! Bookmark
not defined.
Mc lc

xi
2.5.2. Các phương pháp bin np gen vào thc vt Error!
Bookmark not defined.
2.5.3. Mc ñích chuyn gen vào m t s cây trng  nưc ta
Error! Bookmark not defined.
2.6. Phương pháp phân tích thc vt mang gen bin np Error!
Error! Error!
Error!
Bookmark not defined.
Bookmark not defined.Bookmark not defined.
Bookmark not defined.
2.6.1. Phương pháp phân tích tính kháng thuc Error!
Bookmark not defined.
2.6.2. Phương pháp phân tích hóa t bào Error! Bookmark
not defined.
2.6.3. Phương pháp phân tích bng k! thut sinh hc phân tử
Error! Bookmark not defined.
2.6.4. Phương pháp phân tích chc năng sinh hc c"a gen
chuyn Error! Bookmark not defined.
2.7. Sơ b v ý nghĩa kinh t - xã h i c"a nh$ng nghiên cu v
cây trng chuyn gen Error! Bookmark not
Error! Bookmark not Error! Bookmark not
Error! Bookmark not defined.
defined.defined.
defined.

Ch
ChCh
Chương 3
g 3g 3

g 3.
. .
. PH
PHPH
PHÂN LP GEN Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.



3.1. Phân lp gen vip Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.
3.1.1. Gii thiu v gen vip Error! Bookmark not defined.
3.1.2. Phát hin protein vip2, vip3 bng lai mi%n dch Error!
Bookmark not defined.
3.1.3. Kt qu tinh ch protein vip2 Error! Bookmark not
defined.
3.1.4. Phân lp gen vip3 và thit k vector chuyn gen . Error!
Bookmark not defined.
3.1.5. Xây dng thư vin genomic c"a Bt.AB51 dit u trùng
b hà Error! Bookmark not defined.
3.2. Phân lp gen Pi-1(t) và gen Pi-2(t) kháng bnh ño ôn Error!
Error! Error!
Error!
Bookmark not defined.
Bookmark not defined.Bookmark not defined.
Bookmark not defined.
Lê Trn Bình
xii

3.2.1.Căn c khoa hc và thc ti%n c"a vic tìm kim gen
kháng bnh ño ôn Error! Bookmark not defined.
3.2.2. Phân lp gen Pi-2(t) Error! Bookmark not defined.
3.2.3. Phân lp gen Pi-1(t) kháng ño ôn Error! Bookmark
not defined.
3.3. Phân lp gen t cây ñu ñ" Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.
3.3.1. Nguyên liu thí nghim . Error! Bookmark not defined.
3.3.2. Phương pháp nghiên cu Error! Bookmark not
defined.
3.3.3. Phân lp gen CP t PRSV Error! Bookmark not
defined.
3.3.4. Thit k vector chuyn gen mang gen CP c"a PRSV
Error! Bookmark not defined.
3.3.5. Biu hin gen CP c"a PRSVN trong E.coli Error!
Bookmark not defined.

Ch
ChCh
Chương 4.

.

H
HH
HOÀN THIN CÁC QUI TRÌNH CHUYN GEN VÀO

CÂY BÔNG VI Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.



4.1. Cơ s khoa hc và thc ti%n c"a vic chuyn gen vào cây
bông vi Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.


4.2. Hoàn thin h thng nuôi cy mô và tái sinh cây bông
n vitro phc v chuyn gen Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.


4.2.1.Tái sinh cây bông bng phương pháp to ña chi Error!
Bookmark not defined.
4.2.2.Tái sinh cây bông qua phôi soma Error! Bookmark not
defined.
4.3. Xây dng qui trình chuyn gen qua ng phn bng vi tiêm
Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.


Mc lc

xiii
4.3.1. Nguyên lý chung Error! Bookmark not defined.
4.3.2. Vt liu và phương pháp nghiên cu. Error! Bookmark
not defined.

Chương 5.
Chương 5.Chương 5.
Chương 5.

T
TT
TẠO CÂY
ẠO CÂYẠO CÂY
ẠO CÂY HÔNG CHUYN GEN KHÁNG SÂU Error!
Error! Error!
Error!
Bookmark not defined.
Bookmark not defined.Bookmark not defined.
Bookmark not defined.



5.1. Cơ s khoa hc và thc ti%n c"a vic chuyn gen vào cây
hông (Paulownia) Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.
5.2. H thng tái sinh cây hông Erro
ErroErro
Error! Bookmark not defined.
r! Bookmark not defined.r! Bookmark not defined.

r! Bookmark not defined.
5.2.1. Nguyên liu và phương pháp Error! Bookmark not
defined.
5.2.2. Xây dng h thng tái sinh cây hông. Error! Bookmark
not defined.
5.2.3. Đánh giá kh năng tái sinh cây hông bng cht chn
lc PPT Error! Bookmark not defined.
5.3. Hoàn thin quy trình chuyn gen vào cây hông Error!
Error! Error!
Error!
Bookmark not defined.
Bookmark not defined.Bookmark not defined.
Bookmark not defined.
5.3.1. Nguyên liu và phương pháp Error! Bookmark not
defined.
5.3.2. Kt qu chuyn gen  cây hông . Error! Bookmark not
defined.

C
CC
Chương 6.

.

C
CC
CHUYN GEN VÀO CÂY HOA CÚC Error! Bookmark
Error! Bookmark Error! Bookmark
Error! Bookmark
not defined.

not defined.not defined.
not defined.



6.1. Cơ s khoa hc và thc ti%n c"a vic chuyn gen vào cây
hoa cúc Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.
6.2. Vt liu và phương pháp Error! B
Error! BError! B
Error! Bookmark not defined.
ookmark not defined.ookmark not defined.
ookmark not defined.
Lê Trn Bình
xiv
6.2.1.Vt liu Error! Bookmark not defined.
6.2.2. Phương pháp nghiên cu Error! Bookmark not
defined.
6.3. Chuyn gen vào cây hoa cúc Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.
6.3.1. Hoàn thin qui trình nuôi cy mô hoa cúc Error!
Bookmark not defined.
6.3.2. Chuyn gen thông qua vi khun A. tumefaciens Error!
Bookmark not defined.3

Ch
ChCh
Chương 7.

g 7.g 7.
g 7.

TO DÒNG LÚA INDICA CHUYN GEN Error!
Error! Error!
Error!
Bookmark not defined.
Bookmark not defined.Bookmark not defined.
Bookmark not defined.



7.1. Căn c khoa hc và thc ti%n c"a vic chuyn gen vào
cây lúa Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.
7.2. Hoàn thin quy trình chuyn gen vào lúa và to dòng lúa
bin ñi gen kháng ry nâu Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.
7.2.1. N i dung nghiên cu Error! Bookmark not defined.
7.2.2. Vt liu và phương pháp nghiên cu. Error! Bookmark
not defined.
7.2.3. Kt qu thc hin chuyn gen Error! Bookmark not
defined.
7.3. Chuyn gen cryIA(b,c) kháng sâu và gen Xa21 kháng
bnh bc lá vào cây lúa thông qua A. tumefaciens Error!
Error! Error!
Error!
Bookmark not defined.

Bookmark not defined.Bookmark not defined.
Bookmark not defined.
7.3.1. To dòng lúa bin ñi gen kháng sâu ñc thân và
kháng bnh bc lá thông qua A . tumefaciens và chn
lc bng Hyg Error! Bookmark not defined.
7.3.2. To dòng lúa bin ñi gen kháng sâu ñc thân qua
trung gian A. tumefaciens và chn lc bng mannose
Error! Bookmark not defined.

Mc lc
xv
Ch
ChCh
Chương 8.
ng 8.ng 8.
ng 8.

C
CC
CHUYN

GEN
GEN GEN
GEN Ở C
Ở CỞ C
Ở CÂY ĐU Đ Error! Bookmark not
Error! Bookmark not Error! Bookmark not
Error! Bookmark not
defined.
defined.defined.

defined.



8.1. Cơ s khoa hc và thc ti%n c"a vic chuyn gen vào cây
ñu ñ" và bnh ñm vòng Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.
8.1.1. Cây ñu ñ" và bnh ñm vòng Error! Bookmark not
defined.
8.1.2. Gen kháng virus ñm vòng PRSV Error! Bookmark
not defined.
8.2. So sánh gen CP c"a các ch"ng PSRV Vit Nam Error!
Error! Error!
Error!
Bookmark not defined.
Bookmark not defined.Bookmark not defined.
Bookmark not defined.
8.2.1. Kt qu phân tích trình t gen CP Vit Nam Error!
Bookmark not defined.
8.2.2. So sánh trình t gen CP c"a các ch"ng PSRV Error!
Bookmark not defined.
8.2.3. Thit k vector chuyn gen mang gen CP c"a PRSV
Vit Nam Error! Bookmark not defined.
8.3. Gen ACO oxydase và tính trng chín chm Error! Bookmark
Error! Bookmark Error! Bookmark
Error! Bookmark
not defined.
not defined.not defined.
not defined.

8.4. Phân lp gen ACO t qu ñu ñ" Error! Bookmark not
Error! Bookmark not Error! Bookmark not
Error! Bookmark not
defined.
defined.defined.
defined.
8.4.1. Nguyên liu Error! Bookmark not defined.
8.4.2. Phương pháp nghiên cu Error! Bookmark not
defined.
8.4.3. Kt qu phân lp gen ACO Error! Bookmark not
defined.
8.5. Chuyn gen vào cây ñu ñ" Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.
8.5.1. Xây dng h thng tái sinh cây t phôi soma Error!
Bookmark not defined.
Lê Trn Bình
xvi
8.5.2. Chuyn gen vào cây ñu đủ Error! Bookmark not
defined.
8.6. Th tính kháng virus trong nhà kính Error! Bookmark not
Error! Bookmark not Error! Bookmark not
Error! Bookmark not
defined.
defined.defined.
defined.

C
CC
Chương

9.
9.9.
9.

ĐÁNH GIÁ CÂY CHUYN GEN Error! Bookmark
not defined.

9.1. Yêu cu xã h i và bn cht khoa hc c"a vic ñánh giá
cây trng chuyn gen Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.
9.2. Các phương pháp ñánh giá cây chuyn gen  mc ñ
phòng thí nghim Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.
9.2.1. Phương pháp sinh lý th tính kháng kháng sinh Error!
Bookmark not defined.
9.2.2. Phương pháp sinh hóa . Error! Bookmark not defined.
9.2.3. Phương pháp sinh hc phân t Error! Bookmark not
defined.39
9.3. Th nghim cây chuyn gen trong nhà kínhError! Bookmark
Error! Bookmark Error! Bookmark
Error! Bookmark
not defined.
not defined.not defined.
not defined.2
9.3.1. To vt cháy kháng sinh trên lá Error! Bookmark not
defined.2
9.3.2. Th tính kháng sâu Error! Bookmark not defined.3

9.3.3. Th tính chu hn/m&n Error! Bookmark not defined.5
9.4. Lai to ñ kim tra cây chuyn gen Error! Bookmark not
Error! Bookmark not Error! Bookmark not
Error! Bookmark not
defined.
defined.defined.
defined.5
9.5. Giám ñnh GMO ñi vi go thành phm Error! Bookmark
Error! Bookmark Error! Bookmark
Error! Bookmark
not defined.
not defined.not defined.
not defined.7

Mc lc
xvii
C
CC
Chương 10.

.

Đ
ĐĐ
ĐÁNH GIÁ AN TOÀN SINH HC CÂY




CHUYN GEN Error! Bookmark not defined.

Error! Bookmark not defined.Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.



10.1. Cơ s khoa hc, thc ti%n và xã h i hc c"a vic ñánh
giá an toàn sinh hc ñi vi GMO Error! Bookmark not
Error! Bookmark not Error! Bookmark not
Error! Bookmark not
defined.
defined.defined.
defined.
10.1.1. Gii thiu v gen kháng côn trùng Error! Bookmark
not defined.
10.1.2. Tng quan v ñánh giá an toàn sinh hc c"a gen
kháng côn trùng Error! Bookmark not defined.
10.2. Cơ ch qun lý r"i ro Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.
10.2.1. Quy mô phòng thí nghim Error! Bookmark not
defined.
10.2.2. Quy mô nhà kính Error! Bookmark not defined.0
10.2.3. Quy mô ñng ru ng Error! Bookmark not defined.
10.3. Các th nghim ñng ru ng Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.1

C
CC
Chương 11. H

HH
HI VÀ ĐÁP V CÂY TRNG VÀ THC PHM






CHUYN GEN Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.

11.1. Đ&t vn ñ Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.
11.2. Có phi cây chuyn gen ñang tr thành ch" ñ c"a
nhiu cu c ñi thoi? Erro
ErroErro
Error! Bookmark not defined.
r! Bookmark not defined.r! Bookmark not defined.
r! Bookmark not defined.
11.3. Ti sao li có khi nim k' nguyên mi ci tin ging
cây trng? Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.
11.4. Bin ñi di truyn là gì? Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.
11.5. Ý nghĩa c"a k! thut di truyn? Error! Bookmark not
Error! Bookmark not Error! Bookmark not

Error! Bookmark not
defined.
defined.defined.
defined.
Lê Trn Bình
xviii

11.6. Ích li c"a công ngh DNA tái t hp là gì? Error!
Error! Error!
Error!
Bookmark not defined.
Bookmark not defined.Bookmark not defined.
Bookmark not defined.
11.7. K! thut di truyn chính xác như th nào? Error!
Error! Error!
Error!
Bookmark not defined.
Bookmark not defined.Bookmark not defined.
Bookmark not defined.
11.8. Các gen mi ñưc ñưa vào và các sn phm biu hin
c"a chúng như th nào? Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.
11.9. (nh hưng ph c"a các sn phm biu hin gen như
th nào? Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.
11.10. S chèn gen ng)u nhiên gây nh hưng gì? Error!
Error! Error!
Error!

Bookmark not defined.
Bookmark not defined.Bookmark not defined.
Bookmark not defined.
11.11. S khác nhau gi$a k! thut di truyn và chn ging
thc vt? Error! B
Error! BError! B
Error! Bookmark not defined.
ookmark not defined.ookmark not defined.
ookmark not defined.
11.12. Ti sao phi to cây chuyn gen? Error! Bookmark not
Error! Bookmark not Error! Bookmark not
Error! Bookmark not
defined.
defined.defined.
defined.
11.13. Cây chuyn gen ñưc to ra như th nào? Error!
Error! Error!
Error!
Bookmark not defined.
Bookmark not defined.Bookmark not defined.
Bookmark not defined.
11.14. Liu cây chuyn gen có phù hp vi nh$ng quc gia
ñang phát trin không? Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.
11.15. Nh$ng quc gia nào ñang phát trin ging cây
trng chuyn gen? Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.
11.16. Th nào là m t cây chuyn gen? Error! Bookmark not

Error! Bookmark not Error! Bookmark not
Error! Bookmark not
defined.
defined.defined.
defined.
11.17. Cây chuyn gen ñưc trng  ñâu? . Error! Bookmark not
Error! Bookmark not Error! Bookmark not
Error! Bookmark not
defined.
defined.defined.
defined.
11.18. Nh$ng li ích tim tàng c"a cây chuyn gen là gì? . Error!
Error! Error!
Error!
Bookmark not defined.
Bookmark not defined.Bookmark not defined.
Bookmark not defined.
11.19. Công ngh DNA tái t hp có an toàn không? Error!
Error! Error!
Error!
Bookmark not defined.
Bookmark not defined.Bookmark not defined.
Bookmark not defined.
Mc lc
xix
11.20. Nh$ng nguy cơ tim n c"a cây chuyn gen là gì? . Error!
Error! Error!
Error!
Bookm
BookmBookm

Bookmark not defined.
ark not defined.ark not defined.
ark not defined.
11.21. Nh$ng cây chuyn gen có tr thành c* di hay không?
Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.
11.22. S phát trin c"a cây chuyn gen có làm mt cân bng
sinh thái hay không ? Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.
11.23. K! thut di truyn v kháng sâu, bnh có d)n ñn s
phát trin c"a các siêu sâu, bnh hay không ? Error!
Error! Error!
Error!
Bookmark not defined.
Bookmark not defined.Bookmark not defined.
Bookmark not defined.
11.24. Nh$ng gen mi có ñưc chuyn vào c* hay không?
Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.
11.25. S phát trin c"a cây trng kháng thuc tr c* có làm
nông dân tăng cưng s dng thuc tr c* hay không?
Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.
11.26. K! thut di truyn có loi b* m t s cây bin ñi di
truyn nào ñó hay không? Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.Error! Bookmark not defined.

Error! Bookmark not defined.
11.27. Thc vt ci bin di truyn có k tha và biu hin n
ñnh các gen mi hay không? Error! Bookmark not
Error! Bookmark not Error! Bookmark not
Error! Bookmark not
defined.
defined.defined.
defined.
11.28. Ti sao m t s cây bin ñi di truyn ñưc ly t
th trưng? Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.
11.29. Nh$ng gen kháng kháng sinh có gây hi hay không?
Error! Bookmark
Error! Bookmark Error! Bookmark
Error! Bookmark not defined.
not defined.not defined.
not defined.
11.30. S chuyn gen t ñ ng vt vào thc vt có an toàn hay
không? Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.
11.31. Thc ăn ci bin di truyn có gây ñ c hay d ng? Error!
Error! Error!
Error!
Bookmark not defined.
Bookmark not defined.Bookmark not defined.
Bookmark not defined.
11.32. Có phi L-tryptophan áp dng k! thut di truyn ñã gây
m ho&c cht hay không? Error! Bookmark not defined.

Error! Bookmark not defined.Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.
Lê Trn Bình
xx
11.33. S kim soát thc ăn có ngun gc t cây bin ñi di
truyn Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.
11.34 . Vn ñ dán nhãn thc phm Error! Bookmark not
Error! Bookmark not Error! Bookmark not
Error! Bookmark not
defined.
defined.defined.
defined.
11.35. S thng nht quc t trong Ngành Nông nghip và
Công nghip thc phm phc v mc ñích gì? Error!
Error! Error!
Error!
Bookmark not defined.
Bookmark not defined.Bookmark not defined.
Bookmark not defined.
11.36. Thc phm có ngun gc t GMO có an toàn không?
Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.
11.37. GMO có gây nh hưng lên môi trưng không? Error!
Error! Error!
Error!
Bookmark not defined.
Bookmark not defined.Bookmark not defined.

Bookmark not defined.
11.38. Kh năng lai chéo xa c"a các thc vt áp dng k! thut
DNA tái t hp vi các loài lân cn? . Error! Bookmark not
Error! Bookmark not Error! Bookmark not
Error! Bookmark not
defined.
defined.defined.
defined.
11.39. Liu thc vt có kh năng kháng sâu bnh có làm cho
sâu bnh tr thành "siêu sâu bnh" hay không? Error!
Error! Error!
Error!
Bookmark not defined.
Bookmark not defined.Bookmark not defined.
Bookmark not defined.
11.40. Ngô Bt có gây hi vi u trùng bưm hay không? Error!
Error! Error!
Error!
Bookmark not defined.
Bookmark not defined.Bookmark not defined.
Bookmark not defined.
11.41. Đánh giá v s nguy hi như th nào? Error! Bookmark
Error! Bookmark Error! Bookmark
Error! Bookmark
not defined.
not defined.not defined.
not defined.
11.42. Nh$ng ng dng ph bin c"a công ngh DNA tái t
hp ngoài thc vt là gì? Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.Error! Bookmark not defined.

Error! Bookmark not defined.
11.43. Thc ăn có ngun gc GMO có nên ñưc dán nhãn
không? Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.

T
TT
TÀI LIU THAM KHO Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.Error! Bookmark not defined.
Error! Bookmark not defined.

Mc lc
xxi



Chương 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU TRONG
NƯỚC VÀ NGOÀI NƯỚC

1.1. Tình hình nghiên cứu trong nước
Lĩnh vực công nghệ sinh học đã có những đóng góp quan trọng
góp phần nâng cao hiệu quả của sản xuất và đáp ứng nhu cầu của
đời sống con người. Chỉ tính riêng trong lĩnh vực nông nghiệp,
nhiều giống cây trồng vật nuôi có giá trị đã được chọn tạo bằng
con đường công nghệ sinh học. Nhiều gen quý như: các gen quy
định năng suất, chất lượng, chống chịu đã được phân lập và
chuyển vào cây trồng vật nuôi tạo nên những giống lý tưởng.
Sinh vật chuyển gen (GMO) cho năng suất cao, đem lại lợi ích

cho người sản xuất là điều đã được khẳng định qua khoa học và
thực tiễn. Ở nước ta, trước năm 2001, các dự án nghiên cứu công
nghệ sinh học quốc gia vẫn được hỗ trợ từ các Chính phủ và tổ
chức quốc tế. Từ năm 2001, Chính phủ đã đầu tư 3 dự án nghiên
cứu về GMO. Những dự án này liên quan đến nhiều cây trồng
quan trọng của Việt Nam như: cây bông, hoa, cây có củ và cây
rừng. Tuy nhiên, trong lĩnh vực chuyển gen tạo các sinh vật biến
đổi di truyền, Việt Nam vẫn còn xuất phát chậm hơn so với thế
giới hàng chục năm. Do điều kiện còn hạn chế nên các công trình
nghiên cứu về chuyển gen còn ít.
M
ột số phòng thí nghiệm đã và đang được nhà nước đầu tư
bước đầu và có điều kiện gửi các cán bộ đi thực tập ở những phòng
thí nghiệm tiên tiến của nước ngoài. Do vậy, chúng ta đã làm chủ
được các kỹ thuật cơ bản của công nghệ gen như phân lập và xác
định trình tự gen, thiết kế và biến nạp gen vào tế bào vi sinh vật,
động vật, thực vật, nghiên cứu biểu hiện gen v.v Hiện tại, một số
công trình nghiên cứu là cơ sở để tạo GMO đang được triển khai