giáo án bồi dưỡng tham khảo thao giảng, thi giáo viên giỏi môn sinh học lớp 9 bài 34 thoái hoá do tự thụ phấn và giao phối gần (7)

I/ Hiệntượng thoái hoá
1/ Hiện tượng thoái hoá do tự thụ phấn ở cây giao phấn
Tự thụ phấn và giao
phấn khác nhau ở điểm
cơ bản nào?
Tiết 37 Bài 34
THOÁI HOÁ DO TỰ THỤ PHẤN VÀ DO GIAO PHỐI GẦN
Thế nào là hiện tượng
thoái hoá?


Giao tử đực và giao tử cái
tham gia thụ tinh:

là của cùng một hoa lưỡng
tính.

hay từ những hoa đơn tính
cùng cây.
Tự thụ phấn
Ví dụ:
+ Hoa lưỡng tính: hoa
Bưởi, hoa Cam
+ Hoa đơn tính trên cùng
một cơ thể: hoa Ngô…
- Cây ngô là cây thích
nghi cao độ với lối giao
phấn nhờ gió
Tiết 37 Bài 34

THOÁI HOÁ DO TỰ THỤ PHẤN VÀ DO GIAO PHỐI GẦN

 Tự thụ phấn / giao phấn khác nhau ở điểm cơ bản nào ?
 Tự thụ phấn: hạt phấn ở hoa của một cây thụ
phấn ngay cho hoa của cây đó.
 Giao phấn: hạt phấn ở hoa của cây này thụ phấn
cho hoa của cây khác.

Hoa đực
Hoa cái
C©y A C©y B
.
.
.
.
.
.
.
.
Tiết 37 Bài 34
THOÁI HOÁ DO TỰ THỤ PHẤN VÀ DO GIAO PHỐI GẦN
Giao phấn
- Cây ngô là cây
thích nghi cao độ
với lối giao phấn
nhờ gió

2,93m
2,46m
2,34 m

Tự
thụ
phấn
qua
15
thế
hệ
Tự
thụ
phấn
qua
30
thế
hệ
Nsuất: 47,6 tạ/ha
Nsuất: 24,1 tạ/ha
Nsuất: 15,2 tạ/ha
Tiết 37 Bài 34
THOÁI HOÁ DO TỰ THỤ PHẤN VÀ DO GIAO PHỐI GẦN
I/ Hiệntượng thoái hoá

- Hiện tượng thoái
hoá giống ở thực vật
biểu hiện như thế
nào?
- Nêu nguyên nhân
của hiện tượng thoái
hoá ở thực vật?
Tiết 37 Bài 34
THOÁI HOÁ DO TỰ THỤ PHẤN VÀ DO GIAO PHỐI GẦN

I/ Hiệntượng thoái hoá

Hiện tượng thoái hoá
giống ở thực vật biểu
hiện như thế nào?
- Ở thực vật: - Cây ngô tự thụ phấn qua các thế hệ chiều
cao cây giảm, bắp dị dạng, ít hạt.
Nêu nguyên nhân của
hiện tượng thoái hoá?
-
Nguyên nhân: Do tự thụ phấn ở cây giao phấn
Tiết 37 Bài 34
THOÁI HOÁ DO TỰ THỤ PHẤN VÀ DO GIAO PHỐI GẦN
I/ Hiệntượng thoái hoá
1/ Hiện tượng thoái hoá do tự thụ phấn ở cây giao phấn

Bắp ngô bị thoái hóa B
Bắp ngô ban đầu A,C

Tiết 37 Bài 34
THOÁI HOÁ DO TỰ THỤ PHẤN VÀ DO GIAO PHỐI GẦN
A
B
C

Giống lúa ban
ầu
Giống lúa B
I/ Hiệntượng thoái hoá
Tiết 37 Bài 34

THOÁI HOÁ DO TỰ THỤ PHẤN VÀ DO GIAO PHỐI GẦN
Giống lúa ban đầu
Giống lúa thoái hoá

Tiết 37 Bài 34
THỐI HỐ DO TỰ THỤ PHẤN VÀ DO GIAO PHỐI GẦN
Giao phối gần là
gì?
- Giao phối gần là sự giao phối giữa con cái sinh ra
từ một cặp bố mẹ hoặc giữa bố mẹ với con cái.
Giao phối
gần gây ra
những hậu
quả gì?
- Sinh trưởng phát triển yếu, khả năng sinh sản giảm,
qi thai, dị tật bẩn sinh, chết non.
I/ Hiện tượng thối hố
2/ Hiện tượng thối hố do giao phối gần ở động vật
1/ Hiện tượng thối hố do tự thụ phấn ở cây giao phấn
Vậy ở động vật ngun
nhân nào đã gây ra hiện
tượng thối hố?
Bê con có cột
sống ngắn
Gà con có đầu dò
dạng, chân ngắn

Hiện tượng thoái
hoá giống ở động
vật biểu hiện như

thế nào?
Vậy nguyên nhân
nào gây ra hiện
tượng thoái hoá ở
động vật?
- Ở động vật: - Thế hệ con cháu sinh trưởng phát triển yếu,
quái thai, dị tật bẩm sinh.
- Nguyên nhân thoái hoá: Do giao phối gần
Tiết 37 Bài 34
THOÁI HOÁ DO TỰ THỤ PHẤN VÀ DO GIAO PHỐI GẦN
I/ Hiện tượng thoái hoá
2/ Hiện tượng thoái hoá do giao phối gần ở động vật
1/ Hiện tượng thoái hoá do tự thụ phấn ở cây giao phấn
Thế nào là giao
phối gần?
- Giao phối gần là sự giao phối giữa con cái sinh ra từ một
cặp bố mẹ hoặc giữa bố mẹ với con cái.


Hiện tượng thoái hoá là
gì?
Thoái hoá là hiện tượng các thế hệ con cháu có sức
sống kém dần, bộc lộ tính trạng xấu, năng xuất giảm.
I/ Hiệntượng thoái hoá
Tiết 37 Bài 34
THOÁI HOÁ DO TỰ THỤ PHẤN VÀ DO GIAO PHỐI GẦN
2/ Hiện tượng thoái hoá do giao phối gần ở động vật
1/ Hiện tượng thoái hoá do tự thụ phấn ở cây giao phấn

II/ Nguyên nhân của hiện tượng thoái hoá

Trên cơ sở di truyền học,
nguyên nhân nào đã gây
ra hiện tượng thoái hoá
giống?
Tiết 37 Bài 34
THOÁI HOÁ DO TỰ THỤ PHẤN VÀ DO GIAO PHỐI GẦN
Thế nào là thể đồng hợp, thể
dị hợp?
* Thể đồng hợp là thể chứa cặp gen gồm hai gen
tương ứng giống nhau.(AA, aa, AABB)
* Thể dị hợp là thể chứa cặp gen gồm hai gen
tương ứng khác nhau (Aa, AaBb)

AA aa
AA aa
AA aa
AA aa
AA aa
AA aa
AA
aa
Tỉ lệ %
Dị hợp tử 100
Đồng hợp tử 0
Đời đầu
Đời sau
1
F
2
F

3
F
4
F
5
F
n
F
M
Aa
Aa
Aa
Aa
50
25
,12 5
,6 25
,3 125

M
50
75
,87 5
,93 75
,96 875
M

Màu xanh, vàng biểu hiện trạng thái gì?
THOÁI HOÁ DO TỰ THỤ PHẤN VÀ DO GIAO PHỐI GẦN
Sự biến đổi thể đồng hợp và thể dị hợp

Đời đầu
Đời sau
Aa
Tỉ lệ %
Dị hợp tử 100 Đồng hợp tử 0
F
1
AA Aa aa
50=(1/2)
1
50
F
2
AA aa
25=(1/2)
2
75
F
3
AA AA aa aa
12,5=(1/2)
3
87,5
F
n
AA AA aa aa
(½)
n
1- (½)

n
Aa
- Qua các thế hệ tự thụ phấn hoặc giao phối cận huyết, tỉ
lệ thể đồng hợp và thể dị hợp biến đổi như thế nào?
- Tại sao tự thụ phấn ở cây giao phấn và giao phối gần ở
động vật lại gây ra hiện tượng thoái hoá?
Thảo luận nhóm trong thời gian 3 phút

Tại sao thể đồng hợp tăng,
thể dị hợp giảm lại là
nguyên nhân gây ra hiện
tượng thoái thoá?
Tiết 37 Bài 34
THOÁI HOÁ DO TỰ THỤ PHẤN VÀ DO GIAO PHỐI GẦN
II/ Nguyên nhân của hiện tượng thoái hoá
? Thể dị hợp biểu
hiện tính trạng gì?
Đời đầu
Đời sau
Aa
Tỉ lệ %
Dị hợp tử 100 Đồng hợp tử 0
F
1
AA Aa aa
50=(1/2)
1
50
F
2

AA aa
25=(1/2)
2
75
F
3
AA AA aa aa
12,5=(1/2)
3
87,5
F
n
AA AA aa aa
(½)
n
1- (½)
n
Aa

F2 :
,
4
1
AA
,
4
1
,
4
2

,
4
1
4
2






aaAaAA
aa
4
1
%5,37
16
6
16
2
4
1
==+=AA
%aa 5,37
16
6
16
2
4
1

==+=
%25
16
4
==Aa
Khi tửù phoỏi baột buoọc :
P : Aa x Aa
Giaotửỷ P

2
1

2
1
,
2
1

2
1
aAaA
F1:
aa AaAA
4
1
,
4
2
,
4

1

Ở chim bồ câu, đậu Hà Lan,
Cà chua thường xuyên giao
phối gần tại sao lại không bị
thoái hoá?
Vì chúng mang những cặp gen đồng hợp không gây hại
Vậy nguyên nhân cơ
bản nào đã gây ra hiện
tượng thoái hoá giống?
Tự thụ phấn hoặc giao phối cận huyết qua nhiều thế
hệ tạo ra các cặp gen đồng hợp lặn gây hại.
II/ Nguyên nhân của hiện tượng thoái hoá
Tiết 37 Bài 34
THOÁI HOÁ DO TỰ THỤ PHẤN VÀ DO GIAO PHỐI GẦN

III/ Vai trò của phương pháp tự thụ phấn bắt buộc và giao phối
cận huyết trong chọn giống
Thế nào là dòng thuần
chủng
Tại sao tự thụ phấn ở cây giao
phấn và giao phối gần ở động vật
lại gây ra hiện tượng thoái hoá
nhưng phương pháp này vẫn được
người ta sử dụng trong chọn
giống?
- Củng cố đặc tính mong muốn
- Tạo dòng thuần có cặp gen đồng hợp
- Phát hiện gen xấu để loại bỏ ra khỏi quần thể
- Chuẩn bị lai khác dòng để tạo ưu thế lai

Tiết 37 Bài 34
THOÁI HOÁ DO TỰ THỤ PHẤN VÀ DO GIAO PHỐI GẦN
Trong chọn giống
phương pháp tự thụ phấn
bắt buộc và giao phối cận
huyết có vai trò gì?

Tiết 37 Bài 34
THOÁI HOÁ DO TỰ THỤ PHẤN VÀ DO GIAO PHỐI GẦN
I/ Hiệntượng thoái hoá
1/ Hiện tượng thoái hoá do tự thụ phấn ở cây giao phấn
2/ Hiện tượng thoái hoá do giao phối gần ở động vật
* Thoái hoá là hiện tượng các thế hệ con cháu có sức sống
kém dần, bộc lộ tính trạng xấu, năng xuất giảm.
II/ Nguyên nhân của hiện tượng thoái hoá
Tự thụ phấn hoặc giao phối cận huyết qua nhiều thế hệ tạo
ra các cặp gen đồng hợp lặn gây hại.
III/ Vai trò của phương pháp tự thụ phấn bắt buộc và giao phối
cận huyết trong chọn giống
- Củng cố đặc tính mong muốn
- Tạo dòng thuần có cặp gen đồng hợp
- Phát hiện gen xấu để loại bỏ ra khỏi quần thể
- Chuẩn bị lai khác dòng để tạo ưu thế lai

Vì sao trong luật hôn nhân gia đình
người ta không cho những người có
quan hệ huyết thống lấy nhau ?
* Ở người 20-30% số con của các cặp hôn phối
thân thuộc bò chết non hay mang các dò tật bẩm
sinh .

* Tại Brazin ở một hòn đảo nhỏ có một cộng đồng
300 người . Do cách li, phải kết hôn gần nên sinh ra
một lớp người bạch tạng sợ ánh sáng ra đường phải
đeo kính râm, đội mũ trùm khăn. Đây là hậu quả sự
biểu hiện các gen lặn do giao phối gần .

Tại sao tự thụ phấn ở cây giao phấn và giao phối
gần ở động vật lại gây ra hiện tượng thoái hóa ?
Trả lời:
+ Tỉ lệ đồng hợp tăng, tỉ lệ dị hợp giảm
+ Gen lặn thường biểu hiện tính trạng xấu .
+ Gen lặn gây hại khi ở thể dị hợp không được biểu
hiện
+ Các gen lặn khi gặp nhau ( thể đồng hợp ) thì biểu
hiện ra kiểu hình


Tại sao tự thụ phấn bắt buộc và giao phối gần gây ra
hiện tượng thoái hóa nhưng những phương pháp này
vẫn được người ta sử dụng trong chọn giống?
+ Củng cố đặc tính mong muốn
+ Tạo dòng thuần có cặp gen đồng hợp
+ Phát hiện gen xấu để loại ra khỏi quần thể
+ Chuẩn bị lai khác dòng tạo ưu thế lai
Trả lời: