giáo án bồi dưỡng tham khảo thao giảng, thi giáo viên giỏi môn sinh học lớp 9 bài 34 thoái hoá do tự thụ phấn và giao phối gần (11)

Chào Thầy, Cô đến dự giờ thăm lớp -
Chào Thầy, Cô đến dự giờ thăm lớp -
Trường THCS An Thành
Trường THCS An Thành
- Người thực hiện: Bùi Thò Xuân Mai
- Người thực hiện: Bùi Thò Xuân Mai

Câu 2: Trong chọn giống thực vật loại tia nào sau đây được
dùng để xử lí hạt nảy mầm, bầu nhụy, hạt phấn, mô nuôi cấy?
A. Tia X, tia gamma, tia anpha, tia bêta
B. Tia X, tia tử ngoại, tia gamma, tia anpha
C. Tia hồng ngoại, tia X, tia tử ngoại, tia gamma
D. Tia tử ngoại, tia gamma, tia anpha, tia bêta
Câu 1: Hãy nêu những thành tựu của việc sử dụng đột biến
nhân tạo trong chọn giống: vi sinh vật, cây trồng, động vật?
Vi sinh vật: Có hoạt tính cao, sinh trưởng mạnh, sức sống giảm
đóng vai trò là một kháng nguyên
Cây trồng: Tạo ra giống lai mới, có năng suất cao, chống chòu tốt,
kháng được sâu bệnh
Vật nuôi: Chỉ sử dụng đối với động vật bậc thấp

Cây ngô là cây giao phấn có hoa đơn tính
trên cùng một cây

.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
 Tự thụ phấn và giao phấn khác nhau ở điểm căn bản nào?
Tự thụ phấn bắt buộc
.
.
Giao phấn
.
.
.
.

 Sự thụ phấn là gì?

 Tạo dòng thuần ở cây giao phấn được tiến hành như thế nào?

Việc tạo dòng thuần ở cây giao phấn được tiến hành bằng cách
cho các cây giao phấn tự thụ phấn bắt buộc và phương pháp nuôi cấy
hạt phấn tạo cây đơn bội
CÁCH THỰC HIỆN
+ Tự thụ phấn bắt buộc:
- Dùng túi cách ly lấy phấn cây nào thì rắc lên đầu nh cây đó.
- Sau đó, lấy hạt của từng cây gieo riêng thành từng hàng .
- Chọn những cây có đặc điểm mong muốn cho tự thụ phấn.
- Làm như vậy qua nhiều thế hệ sẽ tạo được dòng thuần.
+ Nuôi cấy hạt phấn tạo cây đơn bội: Dùng cônsixin tác động lên hạt
phấn đang phân chia tạo cây lưỡng bội  rút ngắn được thời gian tạo
dòng thuần)
 Thực hiện tự thụ phấn bắt buộc ở cây giao phấn nhằm
mục đích gì?
Việc thực hiện tự thụ phấn bắt buộc ở cây giao phấn nhằm
mục đích tạo dòng thuần

Tiết: 37, bài 34
I. Hiện tượng thoái hoá:
1) Hiện tượng thoái hoá do tự
thụ phấn ở cây giao phấn:

Hình 34.1. Hiện tượng thoái hóa do tự thụ phấn bắt buộc ở ngô
 Dạng ban đầu: cây điển hình ở quần thể giao phấn.
 Từ 1-7: cây tự thụ phấn sau 1-7 thế hệ

Kết quả quá trình tự thụ phấn bắt buộc ở cây ngô
2,93m
2,46m
2,34 m
Tự
thụ
phấn
qua
15
thế
hệ
Tự
thụ
phấn
qua
30
thế
hệ
Ns: 47,6 tạ/ha
Ns: 24,1 tạ/ha Ns: 15,2 tạ/ha

Thối hóa
Ban đầu

 Giống thoái hóa so với giống ban đầu được biểu hiện như thế nào?

Tiết: 37, bài 34
I. Hiện tượng thoái hoá:
1) Hiện tượng thoái hoá do tự
thụ phấn ở cây giao phấn:

 Hiện tượng thoái hoá do tự
thụ phấn ở cây giao phấn biểu
hiện như thế nào? Và rõ nhất
ở điểm nào?
-
Phát triển chậm
-
Chiều cao giảm
-
Năng suất giảm
-
Bộc lộ nhiều tính trạng xấu, dò
dạng, nhiều cây bò chết
Phát triển chậm, chiều cao cây
và năng suất giảm dần, nhiều
cây bò chết. Rõ nhất là năng
suất giảm
 Tìm ví dụ về hiện tượng
thoái hoá giống ở thực vật?

Ví dụ:
- Hồng xiêm thoái hoá: quả nhỏ,
không ngọt, ít quả
- Bưởi thoái hoá: quả nhỏ, khô

TIẾT: 37, BÀI 34
I. Hiện tượng thoái hoá:
1. Hiện tượng thoái hoá do tự thụ
phấn ở cây giao phấn:
2. Hiện tượng thoái hoá do giao

phối gần ở động vật:

F
1
hoặc F
1
x P
Giao phối gần
x F
1

Tiết: 37, bài 34
I. Hiện tượng thoái hoá:
1. Hiện tượng thoái hoá do tự thụ
phấn ở cây giao phấn:
2. Hiện tượng thoái hoá do giao
phối gần ở động vật:
Giao phối gần là sự giao phối giữa
con cái sinh ra từ một cặp bố mẹ
hoặc giữa bố mẹ với con cái



Biểu hiện của thoái
hóa ở thực vật
-
Phát triển chậm
-
Chiều cao giảm
-

Năng suất giảm
-
Bộc lộ đặc điểm
xấu, dị dạng, bị chết
Biểu hiện của thoái
hóa ở động vật
-
Sinh trưởng, phát
triển yếu
-
Năng suất giảm, Sinh
sản giảm
-
Dị tật, quái thai, chết
non

Tiết: 37, bài 34
I. Hiện tượng thoái hoá:
1. Hiện tượng thoái hoá do tự thụ
phấn ở cây giao phấn:
2. Hiện tượng thoái hoá do giao
phối gần ở động vật:
- Giao phối gần là sự giao phối
giữa con cái sinh ra từ một cặp bố
mẹ hoặc giữa bố mẹ với con cái
 Biểu hiện của hiện tượng
thoái hóa giống ở động vật?
- Biểu hiện: Sinh trưởng và phát
triển yếu, khả năng sinh sản giảm,
quái thai, dò tật bẩm sinh, chết non

-
Sức sống giảm dần
-
Năng suất giảm dần
-
Bộc lộ nhiều tính trạng xấu
 Vậy biểu hiện chung của
thoái hoá giống là gì?
* Hiện tượng thoái hoá giống: Là
hiện tượng các thế hệ con cháu có
sức sống giảm dần, năng suất giảm
bộc lộ nhiều tính trạng xấu.

Tiết: 37, bài 34
I. Hiện tượng thoái hoá:
1. Hiện tượng thoái hoá do tự thụ
phấn ở cây giao phấn:
2. Hiện tượng thoái hoá do giao
phối gần ở động vật:
II. Nguyên nhân của hiện tượng
thoái hoá giống:

P AA aa

F
1
đời đầu
Aa
F
2

aa
Aa aa
F
3
aa
Aa aa
F
4
aa
Aa
aa
F
n
aa
aa
.
.
.

Tû lƯ %
DÞ hỵp tư ®ång hỵp tư
100 0
50=(1/2)
1
50
75
25 = (1/2)
2
(½)
n

1-(1/2)
n
87,51,25=(1/2)
3
Quan sát sơ đồ sau: cho biết AA, Aa: tốt ; aa: xấu

Câu 1: Qua các thế
hệ tự thụ phấn hoặc
giao phối cận huyết,
tỉ lệ thể đồng hợp và
thể dò hợp biến đổi
như thế nào?
Câu 2: Tại sao tự thụ
phấn ở cây giao phấn
và giao phối gần ở
động vật lại gây ra
hiện tượng thoái
hoá?
THẢO LUẬN
… …
…
…
ĐÁP ÁN
Câu 1: Tỉ lệ đồng hợp
tăng (AA, aa), tỉ lệ dò
hợp (Aa) giảm
Câu 2: Gen lặn (a)
thường là tính trạng xấu
gây hại khi ở trạng thái
đồng hợp lặn (aa) và

được biểu hiện ra kiểu
hình, còn gen lặn gây
hại ở thể dò hợp (Aa)
không biểu hiện

Tiết: 37, bài 34
I. Hiện tượng thoái hoá:
1. Hiện tượng thoái hoá do tự thụ
phấn ở cây giao phấn:
2. Hiện tượng thoái hoá do giao
phối gần ở động vật:
II. Nguyên nhân của hiện tượng
thoái hoá giống:
 Vậy nguyên nhân nào dẫn
đến hiện tượng thoái hoá
giống?
Nguyên nhân: do tự thụ phấn và
giao phối gần (cận huyết) vì qua
nhiều thế hệ tạo ra các cặp gen
đồng hợp lặn gây hại

* Tại Brazin, ở một hòn đảo
nhỏ
•
có một cộng đồng khoảng 300
•
người. Do cách li, họ phải
•
kết hôn gần nên sinh ra
•

một lớp người bò bạch tạng.

 Tại sao cấm những người có quan hệ huyết thống trong
vòng 3 đời không được kết hôn?
Vì khả năng con sinh ra sinh trưởng và phát triển yếu, khả
năng sinh sản giảm, quái thai, dò tật bẩm sinh
* Ở người 20-30% số con của các cặp bố mẹ kết hôn gần bò
chết non hay mang các dò tật bẩm sinh

- Một số loài như: đậu Hà Lan, cà chua, chim bồ câu, chim cu
gáy, … không bò thoái hóa khi tự thụ phấn hay giao phối cận
huyết  vì hiện tại chúng đang mang những cặp gen đồng hợp
không gây hại cho chúng
 Vì sao một số loài như: đậu Hà Lan, cà chua, chim bồ câu,
chim cu gáy, … không bò thoái hóa khi tự thụ phấn hay giao phối
cận huyết?