giáo án bồi dưỡng tham khảo thao giảng, thi giáo viên giỏi môn sinh học lớp 9 bài 34 thoái hoá do tự thụ phấn và giao phối gần (15)

Kiểm tra bài cũ
-
Thế nào là giống (hay dòng) thuần chủng ?
ĐÁP ÁN
Giống (hay dòng) thuần chủng là giống có
đặc tính di truyền đồng nhất, các thế hệ
sau giống các thế hệ trước.

Thế nào là hiện tượng tự thụ phấn và giao
phấn ? Cho ví dụ ?
Đáp án
-
Tự thụ phấn : Hạt phấn ở hoa của một cây thụ phấn
ngay cho hoa của cây đó. Ví dụ : Bưởi, đậu Hà Lan,
cà chua…
- Giao phấn: Hạt phấn ở hoa của cây này thụ phấn cho
hoa của cây khác. Ví dụ: Ngô, lúa, bìm bìm ….

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.

.

.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
2,93m
Ns: 47,6 tạ/ha
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

Bài 34: THOÁI HÓA DO TỰ THỤ PHẤN VÀ
GIAO PHỐI GẦN
I. Hiện tượng thoái hóa
1. Hiện tượng thoái hóa ở thực vật và động vật
Quan sát hình ảnh và trả lời các câu hỏi sau:

Hình 34.1. Hiện tượng thoái hóa do tự thụ phấn bắt buộc ở ngô
Bên trái : cây điển hình ở quần thể giao phấn. Từ 1-7: cây tự thụ phấn sau 1-7 thế hệ

2,93m
2,46m
2,14m
1,67m
Hiện tượng thoái hóa do tự thụ phấn bắt buộc ở ngô qua các
thế hệ
NS: 47,6 tạ/ha
NS: 34,2tạ/ha
NS: 24,6 tạ/ha NS: 12,3 tạ/ha


Gà
và
Vịt
nhiều
chân
Lợn
hai
đầu
ba
mắt

Biểu hiện của thoái hóa ở động vật và thực
vật là gì ?
Biểu hiện của thoái hóa
Sức sống kém
Giảm năng suất.
Sinh sản giảm, xuất hiện dị
dạng, quái thai, gây chết

Bài 34: THOÁI HÓA DO TỰ THỤ PHẤN VÀ
GIAO PHỐI GẦN
I. Hiện tượng thoái hóa
1. Hiện tượng thoái hóa ở thực vật và động vật
- Theo em vì sao dẫn đến hiện tượng thoái hóa ở thực vật
và động vật?
Trả lời:
- ở thực vật: Do tự thụ phấn ở cây giao phấn.
- ở động vật: Do giao phối gần
- Hảy lấy thêm các ví dụ về hiện tượng thoái hóa.

Bài 34: THOÁI HÓA DO TỰ THỤ PHẤN VÀ
GIAO PHỐI GẦN
I. Hiện tượng thoái hóa
1. Hiện tượng thoái hóa ở thực vật và động vật
2. Khái niệm:
Thế nào là hiện tượng thoái hóa- Thoái hóa là hiện tượng các thế hệ con cháu có sức sống
kém dần, bộc lộ tính trạng xấu, năng suất giảm

Giao phối gần (giao phối cận huyết) là sự giao phối giữa con
cái sinh ra từ một cặp bố mẹ hoặc giữa bố mẹ và con cái.
Sơ đồ lai: P: X
x F
1
hoặc F
1
x P
F
1

giao phối gần
Vậy thế nào là giao phối gần ?

Bài 34: THOÁI HÓA DO TỰ THỤ PHẤN VÀ
GIAO PHỐI GẦN
I. Hiện tượng thoái hóa
1. Hiện tượng thoái hóa ở thực vật và động vật
2. Khái niệm:
II. Nguyên nhận của hiện tượng thoái hóa

Tỉ lệ
Đời
Tỉ lệ kiểu gen % thể dị
hợp Aa
% thể
đồng hợp
AA và aa
AA Aa aa
P
I
1

I
2
I
3
0
1 0
100%
0%

1
2
1
4
1
4
50% 50%
Bài tập: Xét một quần thể tự thụ phấn, ban đầu có 100% cá thể dị
hợp Aa . Tỉ lệ kiểu gen, tỉ lệ % thể đồng hợp và thể dị hợp ở các
thế hệ ( I
1
đến I
3
) như bảng sau :

1 1 1 1 1 1
AA : AA : Aa: aa : aa
4 2 4 2 4 4
 
 ÷
 
1 1 1 1 1
AA : Aa : aa
4 8 4 4 8
   
+ +
 ÷  ÷
   
Đáp án
I

1
x I
1

I
2 :
3 1 3
AA : Aa : aa
8 4 8
I
2
x I
2
I
3 :
3 1 1 1 1 3
AA : AA : Aa: aa : aa
8 4 4 2 4 8
 
 ÷
 
3 1 1 3 1
AA : Aa : aa
8 16 8 8 16
   
+ +
 ÷  ÷
   
7 1 7
AA : Aa : aa

16 8 16
( )
%Aa = 25% , % AA vaø aa 75%⇒ =
( )
%Aa = 12,5% , % AA vaø aa 87,5%⇒ =

- Qua các thế hệ tự thụ phấn hoặc giao phối cận huyết, tỉ lệ thể đồng
hợp và thể dị hợp biến đổi như thế nào ?
- Tại sao tự thụ phấn ở cây giao phấn và giao phối gần ở động vật lại
nguyên nhân của hiện tượng thoái hóa ?
(P)

Qua các thế hệ tự thụ phấn hoặc giao phối cận huyết tỉ lệ đồng hợp
và tỉ lệ dị hợp biến đổi như thế nào?
Trả lời: Tỉ lệ đồng hợp tăng, tỉ lệ dị hợp giảm
Tại sao tự thụ phấn ở cây giao phấn và giao phối gần ở động vật lại
gây hiện tượng thoái hóa?
Vì gen lặn thường biểu hiện tính trạng xấu và gen lặn gây hại
khi ở trạng thái dị hợp sẽ không được biểu hiện. Các gen lặn
khi ở thể đồng hợp thì được biểu hiện ra kiểu hình.
Vậy nguyên nhân của hiện tượng thoái hóa là gì?

Bài 34: THOÁI HÓA DO TỰ THỤ PHẤN VÀ
GIAO PHỐI GẦN
I. Hiện tượng thoái hóa
1. Hiện tượng thoái hóa ở thực vật và động vật
2. Khái niệm:
II. Nguyên nhận của hiện tượng thoái hóa
Nguyên nhân của hiện tượng thoái hóa do tự thụ phấn
hoặc giao phối cận huyết là: Qua nhiều thế hệ tạo ra các

cặp gen lặn đồng hợp gây hại cho sinh vật.

* Ở người 20% đến 30% số con của các cặp hôn phối
thân thuộc bị chết non hay mang các dị tật bẩm sinh.
Ví dụ một nghiên cứu ở Mỹ trên 2778 đứa trẻ của các
cặp bố mẹ kết hôn gần thì tỉ lệ chết là 22,9%, tỉ lệ mắc
các tật di truyền là 16,5%
Tại sao trong luật hôn nhân gia đình, người ta cấm kết hôn giữa
những người có quan hệ huyết thống trong vòng 4 đời ?

Tại sao một số loài thực vật tự thụ phấn nghiêm ngặt (đậu Hà Lan, cà
chua ), động vật thường xuyên giao phối gần ( chim bồ câu, chim cu
gáy ) lại không bị thoái hóa?
Vì hiện tại chúng đang mang những cặp gen đồng hợp không gây hại
cho chúng

Bài 34: THOÁI HÓA DO TỰ THỤ PHẤN VÀ
GIAO PHỐI GẦN
I. Hiện tượng thoái hóa
1. Hiện tượng thoái hóa ở thực vật và động vật
2. Khái niệm:
II. Nguyên nhận của hiện tượng thoái hóa
III. Vai trò của phương pháp tự thụ phấn bắt buộc
và giao phối cận huyết trong chọn giống.

Tai sao tự thụ phấn bắt buộc và giao phối cận huyết gây ra hiện
tượng thoái hóa nhưng phương pháp này vẫn được con người sử
dụng?
Vì :
-

Xuất hiện các cặp gen đồng hợp
-
Xuất hiện tính trạng xấu, dễ dàng loại bỏ
- Giữ lại các trính trạng tốt, tạo giống thuần.
Vậy vai trò của phương pháp tự thụ phấn bắt buộc và giao
phối cận huyết trong chọn giống là gì?


Bài 34: THOÁI HÓA DO TỰ THỤ PHẤN VÀ
GIAO PHỐI GẦN
I. Hiện tượng thoái hóa
1. Hiện tượng thoái hóa ở thực vật và động vật
2. Khái niệm:
II. Nguyên nhận của hiện tượng thoái hóa
III. Vai trò của phương pháp tự thụ phấn bắt buộc
và giao phối cận huyết trong chọn giống.
-
Củng cố các đặc tính mong muốn
-
Tạo dòng thuần
-
Phát hiện gen xấu để dễ dàng loại bỏ khỏi quần thể

Hãy điền những cụm từ thích hợp vào chỗ(…….) trong
các câu sau để được kết luận đúng
Tự thụ phấn bắt buộc đối với cây …………. hoặc giao phối
gần ở ………… gây ra hiện tượng ………….vì tạo ra các
cặp gen lặn đồng hợp gây hại.
Trong chọn giống, người ta dùng các phương pháp này để
…………và giữ ổn định một số ………… mong muốn, tạo

dòng thuần.
giao phấn
động vật
thoái hóa
củng cố
tính trạng
Hảy nêu các biện pháp khác phục hiện tượng thoái hóa
giống ở thực vật và động vật.