giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng đòn bẩy của các công ty cổ phần công nghiệp chế biến thực phẩm niêm yết ở việt nam

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNGăI HCăTHNGăLONG
o0o
KHÓA LUN TT NGHIP


 TÀI:
GII PHÁP NÂNG CAO HIU QU
S DNGăọNăBY CA CÁC CÔNG TY C PHN
NGÀNH CÔNG NGHIP CH BIN THC PHM
NIÊM YT  VIT NAM
SINH VIÊN THC HIN : PHM NGC THU HÀ
MÃ SINH VIÊN : A19795
CHUYÊN NGÀNH : TÀI CHÍNH ậ NGÂN HÀNG
HÀ NI ậ 2014



B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNGăI HCăTHNGăLONG
o0o
KHÓA LUN TT NGHIP


 TÀI:
GII PHÁP NÂNG CAO HIU QU
S DNGăọNăBY CA CÁC CÔNG TY C PHN
NGÀNH CÔNG NGHIP CH BIN THC PHM
NIÊM YT  VIT NAM

Giáoăviênăhng dn :ăTS.ng Anh Tun
Sinh viên thc hin : Phm Ngc Thu Hà
Mã sinh viên : A19795
Chuyên ngành : Tài chính ậ Ngân hàng
HÀ NI ậ 2014
Thang Long University Library


LIăCAMăOAN
Tôi xin cam đoan khóa lun này là do t bn thân thc hin và không sao chép
các công trình nghiên cu ca ngi khác đ làm sn phm ca riêng mình. Các thông
tin th cp s dng trong khóa lun là có ngun gc và đc trích dn rõ ràng. Tôi
hoàn toàn chu trách nhim v tính xác thc và nguyên bn ca khóa lun.
Hà Ni, ngày 06 tháng 07 nm 2014
Sinh viên




Phm Ngc Thu Hà



LI CMăN
Trong quá trình thc tp và hoàn thành khóa lun tt nghip, em đã nhn đc s
giúp đ cng nh đng viên t nhiu phía.
Trc tiên, em xin chân thành cm n giáo viên hng dn – Tin s ng Anh
Tun, thy tuy không phi là ngi đã trc tip ging dy em trong thi gian hc tp
ti trng, nhng thy đã tn tình ch bo, hng dn em trong sut thi gian nghiên
cu và thc hin khóa lun này.

Ngoài ra, em cng mong mun thông qua khóa lun này, gi li cm n sâu sc
đn các thy giáo, cô giáo đang ging dy ti trng i hc Thng Long, nhng
ngi đã trc tip truyn đt cho em các kin thc v kinh t t nhng môn hc c bn
nht, giúp em có đc nn tng v chuyên ngành hc nh hin ti đ có th hoàn thành
đ tài nghiên cu này.
Cui cùng, em xin cm n nhng gia đình và nhng ngi bn đã luôn bên cnh,
giúp đ và ng h em trong sut thi gian thc hin khóa lun tt nghip này.
Thang Long University Library


MC LC
LI M U
CHNGă1. Că S LÝ LUN V ọNă BY VÀ HIU QU S DNG
ọNăBY 1
1.1. Tng quan chung v đònăby 1
1.1.1. Khái nim đòn by 1
1.1.2. Các loi đòn by 1
1.2. ònăby hotăđng 2
1.2.1. Phân tích đim hòa vn 2
1.2.2. Khái nim, công thc tính và ý ngha ca đòn by hot đng 5
1.2.3. Mi quan h gia đòn by hot đng và đim hòa vn 7
1.2.4. Mi quan h gia đòn by hot đng và ri ro kinh doanh 8
1.2.5. Ý ngha ca đòn by hot đng vi qun tr tài chính 10
1.3. ònăby tài chính 10
1.3.1. Khái nim, công thc tính và ý ngha ca đòn by tài chính 10
1.3.2. Mi quan h gia đòn by tài chính và ri ro tài chính 12
1.3.3. Mi quan h gia EPS vi EBIT và đim bàng quan 14
1.4. ònăby tng hp 15
1.4.1. Khái nim đòn by tng hp 15
1.4.2. Công thc tính đòn by tng hp 16

1.4.3. Ý ngha ca đòn by tng hp 17
1.5. Hiu qu s dngăđònăby trong công ty 17
1.5.1. Khái nim hiu qu và hiu qu s dng đòn by 17
1.5.2. Các ch tiêu đo lng hiu qu s dng đòn by 18
1.6. Các nhân t nhăhngăđn hiu qu s dngăđònăby trong công ty 19
1.6.1. Các nhân t ch quan 19
1.6.2. Các nhân t khách quan 21
CHNGă2. THC TRNG V HIU QU S DNGă ọNă BY CA
CÁC CÔNG TY C PHN NGÀNH CÔNG NGHIP CH BIN THC
PHM NIÊM YT  VITăNAMăGIAIăON 2011 ậ 2013 23
2.1. căđim ngành công nghip ch bin thc phm 23
2.2. Thc trng s dngăđònăby hotăđng ca các công ty c phn ngành
công nghip ch bin thc phm niêm yt  Vit Nam giaiăđon 2011 ậ 2013 27


2.2.1. Phân tích đim hòa vn 27
2.2.2. Phân tích thc trng s dng đòn by hot đng 30
2.2.3. Mi quan h gia đòn by hot đng và đim hòa vn 32
2.2.4. Mi quan h gia đòn by hot đng và ri ro kinh doanh 34
2.3. Thc trng s dngăđònăby tài chính ca các công ty ngành công nghip
ch bin thc phm niêm yt  VităNamăgiaiăđon 2011 ậ 2013 37
2.3.1. Phân tích thc trng s dng đòn by tài chính 37
2.3.2. Mi quan h gia đòn by tài chính và ri ro tài chính 39
2.3.3. Mi quan h gia EPS vi EBIT và đim bàng quan 41
2.4. Thc trng s dngăđònăby tng hp ca các công ty ngành công nghip
ch bin thc phm niêm yt  Vit Nam giaiăđon 2011 ậ 2013 42
2.5. Hiu qu s dngăđònăby ca công ty ngành công nghip ch bin thc
phm niêm yt trên sàn chng khoán Vit Nam giaiăđon 2011 ậ 2013 44
2.5.1. Ch tiêu phn ánh kh nng thanh toán 44
2.5.2. Các ch tiêu phn ánh kh nng sinh li 46

2.5.3. Ch tiêu qun lý tài sn 49
2.6. Các nhân t nhăhngăđn hiu qu s dngăđònăby ngành công nghip
ch bin thc phm niêm yt  Vit Nam 50
2.6.1. Trình đ ca ngi lãnh đo 50
2.6.2. Chin lc phát trin ca doanh nghip 50
2.6.3. S dng đòn by hot đng 52
2.6.4. Uy tín doanh nghip 52
2.6.5. Th trng tài chính 53
2.6.6. Chi phí lãi vay 54
2.6.7. Chính sách, pháp lut ca Nhà Nc 54
2.6.8. Lnh vc hot đng ca doanh nghip 55
2.6.9. Tình hình tiêu th sn phm và kt qu hot đng sn xut kinh doanh ca
doanh nghip 55
2.6.10. Thc trng ca nn kinh t 56
CHNGă3. NHN XÉT VÀ KIN NGH V HIU QU S DNGăọNă
BY CA CÁC CÔNG TY NGÀNH CÔNG NGHIP CH BIN THC PHM
NIÊM YT  VIT NAM 57
3.1. ánhăgiáăchungăv vic s dng và hiu qu s dngăđònăby 57
Thang Long University Library


3.2. Gii pháp nâng cao hiu qu s dngăđònăby hotăđng 57
3.2.1. Gii pháp nâng cao nng sut lao đng 58
3.2.2. Gii pháp tng ếoanh thu 59
3.2.3. Gii pháp nâng cao hiu qu qun lý chi phí c đnh 60
3.3. Gii pháp nâng cao hiu qu s dngăđònăby tài chính 62
3.3.1. Gii pháp nâng cao và gia tng hiu qu s dng n 62
3.3.2. Gii pháp đòn by tài chính 64
LI KT

DANH MC VIT TT

Ký hiu vit tt
Tênăđyăđ
DFL
òn by tài chính
DOL
òn by hot đng
DTL
òn by tng hp
EAT
Li nhun sau thu
EBIT
Li nhun trc thu và lãi vay
EPS
Thu nhp trên mi c phn thng
FC
Chi phí c đnh
ROA
T sut li nhun trên tng tài sn
ROE
T sut li nhun trên vn ch s hu
TSC
Tài sn c đnh

Thang Long University Library

DANH MC CÁC BNG BIU, BIUă, CÔNG THC
p ch bin thc phm niêm yt 
Vit Nam 26

ng kê doanh thu hòa vn giai đon 2011 – 2013 28
n ca BHS, HAD, TAC giai đon 2011 – 2013 30
thu ca BHS, HAD, TAC giai đon 2011 – 2013 31
i quan h gia đòn by hot đng và đim hòa vn 33
ng ri ro kinh doanh ca BHS, HAD, TAC giai đon 2011 – 2013 35
u t nh hng đn ri ro hot đng ca BHS, HAD, TAC giai đon
2011 - 2013 36

a BHS, HAD, TAC giai đon 2011 – 2013 37
i quan h gia đòn by tài chính và ri ro tài chính ca BHS, HAD, TAC
39

n c phn và vay n ca BHS, HAD, TAC giai đon 2011 – 2013 41
c t ca BHS, HAD, TAC giai đon 2011 – 2013 41
y tng hp ca BHS, HAD, TAC giai đon 2011 – 2013 42
ng kê kh nng thanh toán lãi vay (TIE) giai đon 2011 – 2013 44
2.14. Thng kê ROE giai đon 2011 – 2013 46
ng kê EPS giai đon 2011 – 2013 47
ng kê ROA giai đon 2011 – 2013 49
c lng nhu cu vn kinh doanh ca BHS nm 2014 63
 toán EBIT ca BHS nm 2014 63
 toán EBIT hòa vn ca BHS nm 2014 64
Biu đ 1.1. Phân tích đim hòa vn 3
Biu đ 1.2. Mi quan h gia đòn by hot đng và đim hòa vn 7
Biu đ 1.3. Mi quan h gia EBIT vi EPS và đim bàng quan 15
Biu đ 1.4. Mi quan h gia DOL, DFL và DTL 16

Biu đ 2.1. Thng kê doanh thu hòa vn giai đon 2011 – 2013 29
Biu đ 2.2. DOL ca các công ty ngành công nghip ch bin thc phm niêm yt 
Vit Nam giai đon 2011 – 2013 32
Biu đ 2.3. H s bin thiên ca EBIT 35


Biu đ 2.4. DFL ca các công ty ngành công nghip ch bin thc phm niêm yt 
Vit Nam giai đon 2011 – 2013 38
Biu đ 2.5. Mi quan h gia đòn by tài chính và ri ro tài chính 40
Biu đ 2.6. DTL ca các công ty ngành công nghip ch bin thc phm niêm yt 
Vit Nam giai đon 2011 – 2013 43
Biu đ 2.7. Thng kê kh nng thanh toán lãi vay (TIE) giai đon 2011 – 2013 45
Biu đ 2.8. Thng kê ROE giai đon 2011 – 2013 46
Biu đ 2.9. Thng kê EPS giai đon 2011 – 2013 48
Biu đ 2.10. Thng kê ROA giai đon 2011 – 2013 49
(Công thc 1.1) 4
(Công thc 1.2) 4
(Công thc 1.3) 6
(Công thc 1.4) 6
(Công thc 1.5) 6
(Công thc 1.6) 6
(Công thc 1.7) 6
(Công thc 1.8) 6
(Công thc 1.9) 8
(Công thc 1.10) 9
(Công thc 1.11) 11
(Công thc 1.12) 11
(Công thc 1.13) 13
(Công thc 1.14) 13
(Công thc 1.15) 14

(Công thc 1.16) 16
(Công thc 1.17) 16
(Công thc 1.18) 16

Thang Long University Library


LI M U
1. Tính cp thit caăđ tài
  p trong n ng ph
thu
t nhiu  
qun tr doanh nghi đc bi  trong
doanh nghip luôn luôn gi m
 
c 
 
Mt doanh nghi  t nhiu nguy c xu nh huy đ
   d
đng ngha vi vic  có th
p.
Hi
 u ki
đang din ra rt  
  t n m n v t doanh
nghi
 c bi
   
doanh nghi   
nhng thay đ 

g nghip ch bin thc
phm niêm yt  Vi
n đ không ngng 
 n vng hn.
T thc t nói trên, tác gi đã hình thành nên Ủ tng v vic nghiên cu mt s
gii pháp nâng cao hiu qu ca vic qun lý các chi phí hot đng c đnh và các chi
phí tài chính c đnh đi vi ri ro và kh nng sinh li ca các công ty c phn ngành
công nghip ch bin thc phm niêm yt  Vit Nam thông qua khóa lun tt nghip
vi đ tài: “Gii pháp nâng cao hiu qu s dng đòn by ca các công ty c phn
ngành công nghip ch bin thc phm niêm yt  Vit Nam”.
2. Mc tiêu nghiên cu
Vi đ tài “Gii pháp nâng cao hiu qu s dng đòn by ca các công ty c
phn ngành công nghip ch bin thc phm niêm yt  Vit Nam”, tác gi đt ra mt
s mc tiêu nh sau:
– Trình bày thc trng s dng đòn by hot đng, đòn by tài chính và đòn by
tng hp ca các công ty c phn ngành công nghip ch bin thc phm niêm yt 
Vit Nam;


– ánh giá hiu qu s dng đòn by hot đng, đòn by tài chính và đòn by
tng hp ca các công ty c phn ngành công nghip ch bin thc phm niêm yt 
Vit Nam;
–  xut gii pháp nhm gia tng t sut sinh li và hn ch ri ro cho các công
ty c phn ngành công nghip ch bin thc phm niêm yt  Vit Nam.
3. iătng và phm vi nghiên cu
Khóa lun đi sâu tìm hiu c s lý lun v đòn by và hiu qu s dng đòn by
trong các công ty c phn ngành công nghip ch bin thc phm niêm yt  Vit
Nam trong giai đon 2011 – 2013. T đó đánh giá hiu qu s dng đòn by ca các
công ty này và đa ra các gii pháp nhm nâng cao hiu qu s dng đòn by ti các
công ty.

4. Phngăphápănghiênăcu
– Phng pháp thu thp d liu: Tin hành thu thp s liu s cp và th cp t
các báo cáo tài chính công khai ca các công ty và các s liu t mng internet t S
Giao dch chng khoán thành ph H Chí Minh và S Giao dch chng khoán thành
ph Hà Ni các nm 2011, 2012 và 2013;
– Phng pháp x lý d liu: Phân loi, tính toán s liu đ tìm ra các ch tiêu
gii quyt vn đ, phc v mc tiêu nghiên cu;
– Phng pháp phân tích, lỦ lun, tng hp thông tin: So sánh, phân tích s liu
qua các nm, tng hp và đánh giá Ủ ngha ca s liu, nhn xét và đa ra gii pháp
gii quyt vn đ nghiên cu.
5. Kt cu Khóa lun
Ni dung ca khóa lun chia làm 3 chng:
Chngă1:ăCăs lý lun v đònăby và hiu qu s dngăđònăby
Chngă2:ăThc trng v hiu qu s dngăđònăby ca các công ty c phn
ngành công nghip ch bin thc phm niêm yt  Vit Nam
Chngă3: Nhn xét và kin ngh v hiu qu s dngăđònăby ca các công
ty c phn ngành công nghip ch bin thc phm niêm yt  Vit Nam
Thang Long University Library
1

CHNGă1. C S LÝ LUN V ÒN BY VÀ HIU QU S DNG
ÒN BY
1.1. Tng quan chung v đòn by
1.1.1. Khái nim đòn by
Trong vt lỦ, đòn by đc hiu là mt công c đ khuch đi lc, t mt lc
nh thành mt lc ln hn đ tác đng vào vt th cn dch chuyn nh vào cánh tay
đòn và đim ta. Nhà vt lý Archimedes tng nói: “Hãy cho tôi mt đòn by và mt
đim ta, tôi s nhc bng Trái đt lên”. T đó ta có th thy đc sc mnh to ln
ca đòn by. Trong kinh t, ngi ta mn thut ng đòn by đ ám ch vic s dng
các loi chi phí nh chi phí c đnh, các chi phí không ph thuc vào quy mô kinh

doanh ca doanh nghip, hay các thay đi ca môi trng nh điu kin kinh t, th
trng, hành vi ca ngi tiêu dùng đ khuch đi lên hiu sut tài chính ca doanh
nghip [3, tr.174].
Có ba lỦ do đ nghiên cu v đòn by trong kinh t:
Th nht, đòn by là mt thành phn quan trng trong vic c lng và đánh
giá ri ro ca doanh nghip.
Th hai, nhà phân tích có kh nng phân bit nhng thông tin v tình hình hot
đng kinh doanh ca công ty và d báo tng lai t nhng quyt đnh ca nhà qun tr
tài chính v vic s dng đòn by. Bit nguyên nhân ca các tín hiu cng giúp các
nhà phân tích đánh giá cht lng ca các quyt đnh.
Th ba, vic đnh giá giá tr mt công ty đòi hi phi d báo v dòng tin trong
tng lai và c lng nhng ri ro có liên quan ti dòng tin này [8, pg.173].
Hiu đc cách s dng đòn by ca mt doanh nghip s giúp d báo dòng tin
và la chn mt t l chit khu hp lý cho vic xác đnh giá tr dòng tin hin ti.
1.1.2. Các loi đòn by
Xét v bn cht, các chi phí c đnh có th xp thành hai loi:
– Chi phí hot đng c đnh phát sinh do các quyt đnh đu t;
– Chi phí tài tr c đnh phát sinh do các quyt đnh v bin pháp tài tr.
Vi hai loi chi phí này, có hai loi đòn by đc hình thành là đòn by hot
đng và đòn by tài chính. C hai loi đòn by này đu nh hng đn đ ln và mc
bin đng ca li nhun sau thu ca công ty và vì th s nh hng đn ri ro và thu
nhp chung ca công ty, t đó s nh hng đn thu nhp cho c đông [3, tr.174].
2

1.2. ònăby hotăđng
1.2.1. Phân tích đim hòa vn
1.2.1.1. Khái nim đim hòa vn và phân tích đim hòa vn
im hòa vn là đim ti đó, lng bán phi đc duy trì đ tng doanh thu bng
tng chi phí hot đng hoc là đim mà li nhun hot đng bng 0. Ti đim này,
tng doanh thu bng tng chi phí. Do đó, đim giao nhau gia đng tng doanh thu

vi đng tng chi phí là đim hòa vn [3, tr.176].
Phân tích đim hòa vn là k thut phân tích mi quan h gia chi phí c đnh,
chi phí bin đi, li nhun và sn lng tiêu th.
Mc dù đim hòa vn không phi là mc tiêu hot đng ca doanh nghip nhng
phân tích đim hòa vn s ch ra mc hot đng cn thit đ doanh nghip có nhng
gii pháp nhm đt đc mt doanh s đ không b l. Nh vy phân tích đim hòa
vn s ch ra mc bán ti thiu mà doanh nghip cn đt đc.
Ngoài ra, phân tích đim hòa vn còn cung cp thông tin có giá tr liên quan đn
các cách ng x chi phí ti các mc tiêu th khác nhau. ây là c s đ doanh nghip
lp k hoch li nhun và các k hoch khác trong ngn hn. Nó giúp nhà qun tr xác
đnh đc sn lng, doanh thu hòa vn đ d báo khong lãi, l ca doanh nghip.
T đó, nhà qun tr s có nhng chin lc trong sn xut và trong cnh tranh đ đa
sn lng, doanh thu ca mình đt mc ti u hn trong dài hn. Trong kinh doanh,
nhà qun tr phi đu t chi phí c đnh, đ hot đng tiêu th sn phm và cung ng
dch v s to ra doanh thu, nu doanh thu đ ln đ bù đp đc chi phí c đnh và
chi phí bin đi thì công ty s có li nhun, còn ngc li, nu doanh thu quá thp,
phn chênh lch gia doanh thu và chi phí bin đi không bù đp chi phí c đnh thì
công ty s phi chu l. Tuy nhiên, khi doanh thu đã vt mc đ bù đp chi phí c
đnh và chi phí bin đi thì công ty có th gia tng li nhun rt nhanh.
1.2.1.1. Phng pháp phân tích đim hòa vn
Phng pháp phân tích đim hòa vn đc áp dng trong ngn hn vi nhng
gi đnh sau:
– Giá bán ca mt đn v sn phm không đi;
– Tt c các chi phí có th phân loi thành chi phí c đnh và chi phí bin đi;
– Tng chi phí bin đi ph thuc tuyn tính vào sn lng sn xut;
– Các chi phí c đnh không thay đi;
– Sn lng tiêu th bng sn lng sn xut;
Thang Long University Library
3

– Khi doanh nghip sn xut và tiêu th nhiu sn phm, c cu sn phm
không thay đi.
 phân tích đim hòa vn, ta thng s dng hai phng pháp: phân tích đim
hòa vn bng đ th và phân tích đim hòa vn bng phng pháp đi s.
Trong phng pháp phân tích đim hòa vn bng đ th, chi phí và doanh thu
đc th hin trên trc tung, sn lng th hin trên trc hoành. Hàm s tng doanh
thu S tiêu biu tng doanh thu ca doanh nghip s thc hin  mi mc sn lng,
bit rng giá bán đn v là P không đi. Tng t hàm s tng chi phí hot đng TC
tiêu biu cho tng chi phí mà doanh nghip phi gánh chu  mi mc sn lng. Tng
chi phí đc tính bng tng s ca chi phí c đnh FC đc lp vi sn lng và chi phí
bin đi VC theo mt t l không đi theo mi đn v sn phm.
im hòa vn xy ra  đim Q
BE
trong hình di đây, đó là mc sn lng mà
đng biu din tng doanh thu và tng chi phí ct nhau. Nu mc sn lng ca mt
doanh nghip thp hn sn lng ti đim hòa vn, tc là nu tng doanh thu S nh
hn tng chi phí TC thì doanh nghip chu l hot đng, đc xác đnh ti đim EBIT
âm. Nu mc sn lng ca doanh nghip cao hn mc sn lng ti đim hòa vn,
tc là nu tng doanh thu S ln hn tng chi phí TC, doanh nghip thc hin đc
EBIT, đc xác đnh ti đim EBIT dng.
Ta có biu đ minh ha phân tích đim hòa vn:


Biuăđ 1.1.ăPhơnătíchăđim hòa vn
Tng doanh thu
và chi phí
Q
BE
Q
im hòa vn

S
BE
Tng doanh thu
Tng chi phí
Bin phí
nh phí
Hot đng l
Hot đng lãi
(EBIT)
4

Phng pháp th hai là phng pháp phân tích đim hòa vn bng phép tính đi s.
t EBIT là li nhun trc thu và lãi
Q : sn lng
VCu : chi phí bin đi đn v
(P – VCu) : lãi gp đn v
Ta có:
Tng doanh thu: S = P.Q
Tng chi phí hot đng: TC = VCu.Q + FC
 xác đnh đim hòa vn theo phng pháp đi s, cn cho các hàm s tng
doanh thu và tng chi phí hot đng bng nhau (EBIT = S – TC = 0) và gii phng
trình đ tìm sn lng hòa vn và thay th sn lng hòa vn Q
BE
cho Q, ta có:
S = TC
 P.Q
BE
= VC + FC
 P.Q
BE

= VCu.Q
BE
+ FC
Cui cùng ta gii phng trình đ tìm đim hòa vn Q
BE
:
P.Q
BE
– VCu.Q
BE
= FC
(P – VCu).Q
BE
= FC

(Công thc 1.1)
Vi P – VCu thng gi là lãi gp đn v, là chênh lch gia giá bán và chi phí
bin đi đn v, nó đo lng mi đn v sn lng đóng góp bao nhiêu đ bù đp cho
chi phí c đnh chi ra. Vì vy ta có th nói rng sn lng hòa vn đc tính bng các
ly đnh phí chia cho lãi gp đn v.
i vi doanh nghip sn xut nhiu loi sn phm, ta tính đim doanh thu hòa
vn trung bình cho tt c các loi sn phm đó.
T công thc 1.1, trin khai nh sau:


(Công thc 1.2)
Thang Long University Library
5

1.2.2. Khái nim, công thc tính và ý ngha ca đòn by hot đng

1.2.2.1. Khái nim đòn by hot đng
òn by hot đng (DOL – Degree of Operating Leverage) là mc đ s dng
chi phí hot đng c đnh ca doanh nghip (thng đc xét trong ngn hn bi vì
trong dài hn, tt c các chi phí đu thay đi) so vi chi phí bin đi [7, tr.1].
òn by hot đng s dng chi phí c đnh làm đim ta, mt thay đi trong
doanh thu s đc khuch đi thành mt thay đi tng đi ln trong EBIT.
Chi phí c đnh là chi phí không thay đi khi sn lng thay đi. Chi phí c đnh
có th k ra bao gm các loi chi phí nh khu hao, bo him, mt b phn chi phí
đin nc và mt b phn chi phí qun lý.
Chi phí bin đi là chi phí thay đi khi sn lng thay đi, chng hn chi phí
nguyên vt liu, lao đng trc tip, mt phn chi phí đin nc, hoa hng bán hàng,
mt phn chi phí qun lý hành chính [1, tr.1].
Trong kinh doanh, nhà qun tr tài chính đu t chi phí c đnh vi hy vng sn
lng tiêu th s to ra doanh thu đ ln đ trang tri chi phí c đnh và chi phí bin
đi. Ging nh chic đòn by trong c hc, s hin din ca chi phí hot đng c đnh
gây ra s thay đi trong sn lng tiêu th đ khuch đi s thay đi ca li nhun.
Nói cách khác, đòn by hot đng kinh doanh ln, khi các yu t khác không đi, có
ngha là mt s thay đi nh trong doanh thu s to ra s thay đi ln trong ROE.
1.2.2.2. Công thc tính đòn by hot đng
Nh đã phân tích trên, chúng ta thy rng di tác đng ca đòn by hot đng
đã to ra mt s thay đi trong s lng hàng bán đa đn kt qu li nhun (hoc l)
gia tng vi tc đ ln hn.
òn by hot đng là t l phn trm thay đi ca EBIT so vi phn trm thay
đi ca sn lng (hoc doanh thu). Hay đòn by hot đng đo lng mc đ bin
đng ca li nhun trc thu và lãi vay khi sn lng (doanh thu) thay đi.
Cn lu Ủ rng đ by có th khác nhau  các mc sn lng (hoc doanh thu)
khác nhau. Do đó, khi nói đn đòn by hot đng, chúng ta nên ch rõ đòn by hot
đng  mc sn lng (doanh thu) là bao nhiêu.
Tính đòn by hot đng theo sn lng Q (áp dng vi doanh nghip kinh doanh
sn phm có tính đn chic), ta có công thc:

òn by hot đng DOL ti
mc sn lng Q hoc mc
doanh thu S
=
Phn trm thay đi EBIT
Phn trm thay đi sn lng hoc doanh thu
6


(Công thc 1.3)
Công thc 1.3 rt cn đ đnh ngha và hiu đc đòn by hot đng nhng rt
khó tính toán trong thc t.  d dàng tính toán DOL, chúng ta thc hin mt s bin
đi. Bit rng lãi gp bng doanh thu tr chi phí, ta có:

(Công thc 1.4)
Vì giá bán và chi phí c đnh không thay đi nên:


(Công thc 1.5)
Thay vào công thc 1.3 ta đc:



(Công thc 1.6)
Chia t và mu ca công thc 1.6 cho (P – VCu), ta đc:


(Công thc 1.7)
Hai công thc 1.6 và 1.7 dùng đ tính đòn by hot đng theo sn lng Q. Hai
công thc này ch thích hp vi nhng công ty nào sn xut sn phm có tính đn

chic, chng hn xe hi, máy tính. i vi doanh nghip có sn phm đa dng và
không th tính thành đn v, chúng ta s dng ch tiêu đòn by hot đng theo doanh thu:

(Công thc 1.8)
Thang Long University Library
7

1.2.2.3. Ý ngha ca đòn by hot đng
òn by hot đng có th nói cho nhà đu t bit nhiu điu v doanh nghip
cng nh nhng ri ro doanh nghip có kh nng phi đi mt mc dù đòn by hot
đng cao có th to thêm li ích cho công ty. Các công ty có s dng đòn by hot
đng cao cng đc xem là có kh nng bin đng tài chính ln khi nn kinh t có
bin đng và cng chu nh hng mnh theo chu k kinh doanh. Trong nhng khong
thi gian phát trin tt ca doanh nghip, mt đòn by hot đng cao có th giúp tng
li nhun nhanh chóng. Nhng các công ty có chi phí c đnh cao s khó ct gim chi
phí khi mun điu chnh theo s thay đi trong lng cu. Vì vy, nu nn kinh t có
s st gim mnh, tng doanh thu s tt dc rt nhanh.
òn by hot đng cao khi công ty có t l chi phí c đnh so vi chi phí bin đi
cao, điu này có ngha là công ty đang s dng nhiu tài sn c đnh hn trong hot
đng ca mình (ví d ngành hàng không, luyn thép,…). Ngc li, đòn by hot đng
thp khi công ty có t l chi phí c đnh so vi chi phí bin đi là thp (ví d ngành
dch v nh t vn, du lch,…).
òn by hot đng cao có th giúp doanh nghip to ra nhiu li nhun hn t
doanh thu tng thêm khi vic bán mt sn phm tng thêm đó không làm gia tng
nhiu chi phí sn xut. Vì hu ht các chi phí đã là chi phí c đnh.Tuy nhiên mt cu
trúc chi phí nh vy s đa đn mt EBIT ln (EBIT dng) nu doanh s cao và l
hot đng ln (EBIT âm) nu doanh s thp.
1.2.3. Mi quan h gia đòn by hot đng và đim hòa vn

Biuăđ 1.2. Mi quan h gia đònăby hotăđng vƠăđim hòa vn
Q
BE
Q
DOL
8

Khi phân tích đòn by hot đng và li nhun  nhiu mc đ sn lng khác
nhau, ta có th thy đc mi quan h gia đòn by hot đng và đim hòa vn.
Nhìn vào đ th, ta có th thy rng nu sn lng di chuyn càng xa đim hòa
vn thì EBIT hoc l s càng ln, nhng đòn by hot đng li càng nh. Quan h
gia sn lng tiêu th và EBIT là quan h tuyn tính.
Ta rút ra mt vài nhn xét nh sau:
– òn by hot đng tin đn vô cc khi sn lng sn xut và tiêu th tin dn
đn đim hòa vn;
– Khi sn lng sn xut và tiêu th càng vt xa đim hòa vn thì đòn by hot
đng càng tin dn đn 1.
Nh vy, đòn by hot đng khuch đi EBIT nu doanh thu tng vt qua đim
hòa vn. Tuy nhiên, nó cng làm gim EBIT nu doanh thu không tng vt qua đim
hòa vn.
1.2.4. Mi quan h gia đòn by hot đng và ri ro kinh doanh

1.2.4.1. Khái nim ri ro kinh doanh
Ri ro kinh doanh là ri ro do nhng bt n phát sinh trong hot đng ca doanh
nghip khin cho EBIT gim. òn by hot đng ch là mt b phn ca ri ro kinh
doanh. Các yu t khác ca ri ro kinh doanh là s bin đng ca doanh thu và chi phí
sn xut [1, tr.7].
Ri ro kinh doanh thng đc đo lng theo đ lch chun ca EBIT theo thi
gian đc biu th bng công thc di đây:

(Công thc 1.9)
Trong đó:
:  lch chun ca EBIT
: Thu nhp trc thu và lãi vay kì vng ca nhà đu t
: Thu nhp trc thu và lãi vay ti nm th i
N : S nm
T đ lch chun ca EBIT đã xác đnh đc, mi doanh nghip có th d đoán
mc đ dao đng ca EBIT là ln hay nh xung quanh giá tr k vng
. Nh vy,
nu đ lch chun ca EBIT càng ln thì li nhun hoc thua l mà doanh nghip gp
phi cng càng ln, vì vy doanh nghip có ri ro kinh doanh cao và ngc li.
Thang Long University Library
9

Ngoài đ lch chun ca EBIT, đ tng tính chính xác ca d đoán ri ro, ngi
ta cng s dng ch tiêu h s bin thiên (CV – Coefficient of Variation) đ đo lng
mc đ bin đng ca EBIT vi các giá tr
khác nhau. H s bin thiên cho phép
loi b s khác nhau gia nhiu yu t nh đn v nghiên cu, quy mô và đc đim
ca các doanh nghip khác nhau đ thun tin cho vic so sánh và xác đnh ri ro. ây
cng là u đim ca h s bin thiên trong vic giúp các doanh nghip có th so sánh
mc đ ri ro gia các phng án có khác nhau. Ta có công thc tính h s bin

thiên ca EBIT:

(Công thc 1.10)
Cng tng t nh đ lch chun ca EBIT, h s bin thiên càng nh thì ri ro
doanh nghip gp phi càng ít và h s bin thiên càng ln thì mc đ bin đng ca
EBIT cng càng ln, li nhun thu đc có th cao tng ng vi ri ro mà doanh
nghip gp phi cng càng nhiu.
1.2.4.2. Mi quan h gia đòn by hot đng và ri ro kinh doanh
Nh đã trình bày  trên, s bin đng ca doanh thu và chi phí sn xut là hai
yu t chính ca ri ro kinh doanh, còn đòn by hot đng làm khuch đi s nh
hng ca các yu t này lên li nhun hot đng ca doanh nghip.
òn by hot đng là mc đ s dng chi phí c đnh tác đng đn kh nng sinh
li c th là li nhun mà doanh nghip nhn đc, điu này đc th hin qua công
thc 1.6. Nu doanh nghip s dng càng nhiu chi phí c đnh thì đòn by hot đng
s càng ln, có ngha là mi s thay đi nh trong sn lng hay doanh thu đu có th
mang v khon li nhun ln nhng cng có th là khon l không h nh cho doanh
nghip. iu này cng đã đc th hin qua công thc 1.3.
Nh vy, s thay đi trong EBIT t l thun vi đòn by hot đng ca doanh
nghip. Khi đòn by hot đng càng ln thì mc thay đi ca EBIT càng ln và ngc
li, khi đòn by hot đng càng nh thì mc thay đi ca EBIT càng nh.
Mt khác, khi chi phí c đnh chim t trng ln trong cu trúc chi phí mà các
khon chi phí c đnh này doanh nghip s luôn phi gánh chu và rt khó đ điu
chnh mt cách tc thi. Vì vy, điu đó có th làm tính linh hot trong vic qun lý
dòng tin ca doanh nghip trong điu kin kinh doanh bin đng. ây chính là mt
trong nhng ri ro mà các nhà qun tr tài chính s phi tính đn khi s dng đòn by
hot đng.
10

Tuy nhiên bn thân đòn by hot đng không phi là ngun gc ca ri ro, bi l
đòn by hot đng cao cng không có Ủ ngha gì nu doanh thu và c cu chi phí là c

đnh. Do đó s sai lm nu đng ngha đòn by hot đng vi ri ro kinh doanh. Tuy
nhiên đòn by hot đng có tác dng khuch đi s thay đi doanh thu và do đó
khuch đi ri ro kinh doanh.
T giác đ này, có th nói đòn by hot đng là mt dng ri ro tim n, nó ch
tr thành ri ro kinh doanh khi xut hin s bin đng doanh thu và chi phí sn xut.
1.2.5. Ý ngha ca đòn by hot đng vi qun tr tài chính
Nhà qun tr tài chính cn bit s thay đi doanh thu s nh hng nh th nào
đn li nhun hot đng. òn by hot đng chính là công c giúp các nhà qun tr tài
chính hiu đc điu này. ôi khi bit trc đòn by hot đng, nhà qun tr tài chính
có th d dàng hn trong vic quyt đnh chính sách doanh thu và chi phí ca doanh
nghip mình. Nhng nhìn chung, các doanh nghip đa phn đu không thích hot đng
di điu kin đòn by hot đng cao bi trong tình hung nh vy, ch cn mt s st
gim nh ca doanh thu cng có th dn đn l trong hot đng. Tuy nhiên nu các
nhà qun tr tài chính d đoán tt v s bin đng ca nn kinh t, v nhu cu tiêu
dùng, quyt đnh chính sách hot đng phù hp thì doanh thu s ngày càng kh quan
hn, đòn by hot đng cao s đy mnh và khuch đi mc gia tng li nhun.
1.3. ònăby tài chính
1.3.1. Khái nim, công thc tính và ý ngha ca đòn by tài chính
1.3.1.1. Khái nim đòn by tài chính
i vi các doanh nghip nói chung, ngoài ngun vn sn có đ đm bo cho
quá trình kinh doanh đc din ra liên tc và ngày càng m rng quy mô, đu t mua
sm và đu t vào nhng hot đng khác, doanh nghip cn phi huy đng ngun vn
t bên ngoài. Nhng khon này gi là nhng khon n.
òn by tài chính (DFL – Degree of Financial Leverage) xut hin khi công ty
quyt đnh tài tr cho phn ln tài sn ca mình, hoc đu t bng n vay, nhm mc
đích gia tng li nhun ca doanh nghip. Vì vy, đòn by tài chính là công c s
dng n vay hoc các ngun tài tr có chi phí lãi vay tài chính nhm gia tng t sut
sinh li ca các nhà đu t [7, tr.1].
Không ging nh đòn by hot đng, đòn by tài chính thng đc các nhà
qun tr la chn s dng nhiu hn. Nhng ngc li, chi phí hot đng tng t

nhau gia các công ty trong cùng mt lnh vc kinh doanh, nên nhng đi th cnh
tranh ch có th quyt đnh khác nhau v cu trúc vn.
Thang Long University Library
11

Nhng công ty có t trng tài sn hu hình trên tng tài sn cao tc là h s dng
đòn by tài chính nhiu hn so vi nhng công ty có t trng này thp hn. Vì vic s
hu nhiu tài sn hu hình có th khin bên cho vay t tin hn trong vic ni lng tín
dng. Nên các doanh nghip s hu các nhà máy, đt đai, thit b…hay các tài sn hu
hình khác có kh nng đc dùng đ vay th chp có th s dng đòn by tài chính
nhiu hn và các doanh nghip có doanh thu di mc trung bình hay không có tài sn
nh vy s thn trng hn bi s nhy cm vi chu k kinh doanh ca h [8, pg.356].
1.3.1.2. Công thc tính đòn by tài chính
Khái nim v đòn by tài chính là mt ch tiêu đnh lng dùng đ đo lng mc
đ bin đng ca EPS khi EBIT thay đi. Chúng ta có th hiu đòn by tài chính ti
mt mc li nhun hot đng nào đó là t l phn trm thay đi ca lãi c bn trên c
phiu và mt phn trm thay đi ca li nhun hot đng.
Theo khái nim trên, công thc tính đòn by tài chính nh sau:


(Công thc 1.11)
Hn na, vì lãi vay phi tr không đi khi sn lng thay đi, do đó đòn by tài
chính s rt ln trong các doanh nghip có t s n cao, và ngc li đòn by tài chính
s rt nh trong các doanh nghip có t s n thp. Nhng doanh nghip không mc
n (t s bng 0) s không có đòn by tài chính. Nh vy, đòn by tài chính đt trng
tâm vào t s n. Khi đòn by tài chính cao, ch cn mt s thay đi nh ca li nhun
trc thu và lãi vay cng làm thay đi ln t l li nhun sau thu trên vn ch s
hu ngha là t l li nhun sau thu trên vn ch s hu s rt nhy cm vi li nhun
trc thu và lãi vay. V thc cht, đòn by tài chính phn ánh s thay đi ca t sut
li nhun sau thu trên vn ch trc s thay đi ca EBIT trong trng hp không có

vn c phn u đãi trong c cu vn:

(Công thc 1.12)
1.3.1.3. Ý ngha ca đòn by tài chính
Khái nim đòn by tài chính rt hu dng trong phân tích, hoch đnh và kim
soát tài chính. Các chi phí tài chính c đnh đc s dng đ to ra rt nhiu thun li
trong vic qun lý tài chính. Vic nghiên cu v đòn by tài chính còn giúp các nhà
12

qun tr tài chính có th có thêm công c đ gia tng EPS và giúp có thêm các thông
tin đ h tr cho vic qun lý n, vn ch s hu ca doanh nghip.
Mt doanh nghip s dng đòn by tài chính vi hy vng đt đc li nhun cao
hn các đnh phí ca n và c phn u đãi, t đó gia tng li nhun cho c đông
thng. Tuy nhiên đòn by tài chính là con dao hai li vì nó cng làm tng tính kh
bin hay ri ro trong li nhun ca c đông thng. Chng hn nh trong mt doanh
nghip có EBIT ít hn chi phí tài chính c đnh ca n và c phn u đãi thì vic s
dng n có th làm gim li nhun ca các c đông thng hay nói cách khác là mt
tiêu cc ca đòn by tài chính đang đc phát tác dng. Nh vy đòn by tài chính
phóng đi l tim nng cng nh lãi tim nng ca các c đông. i vi các nhà qun
tr tài chính, vic nghiên cu đòn by tài chính làm sáng t nguyên tc đánh đi li
nhun và ri ro ca nhiu loi quyt đnh tài chính khác nhau.
Bt c khi nào doanh nghip dùng các chi phí tài chính c đnh thì doanh nghip
này đc gi là đang s dng đòn by tài chính. Các ngha v c đnh cho phép doanh
nghip phóng đi các thay đi nh thành thay đi ln hn. òn by tài chính dùng chi
phí tài chính c đnh làm đim ta, dùng s thay đi ca EBIT là lc by và vt cn
by là EPS. Khi doanh nghip s dng các chi phí tài chính c đnh, mt thay đi
trong EBIT s phóng đi thành mt thay đi tng đi ln hn trong EPS.
òn by tài chính giúp doanh nghip có thêm công c đ d kin nhanh EPS có
th đt đc trong k tng ng vi kt cu ngun vn hin ti ca doanh nghip.
iu này rt quan trng vi doanh nghip trong vic la chn các quyt đnh tài chính

sao cho hiu qu nht.
1.3.2. Mi quan h gia đòn by tài chính và ri ro tài chính
1.3.2.1. Khái nim ri ro tài chính
Ri ro tài chính là s không chc chn ca EPS và xác sut mt kh nng chi tr
xy ra khi mt doanh nghip s dng các ngun tài tr có chi phí tài chính c đnh nh
n và c phiu u đãi trong cu trúc vn. Mt doanh nghip mt kh nng chi tr khi
doanh nghip đó không th đáp ng các ngha v tài chính theo hp đng nh thanh
toán lãi vay, gc vay, thanh toán các khon phi tr cng nh vic np thu thu nhp
doanh nghip khi đn thi gian đáo hn [1, tr.12].
Vic đo lng ri ro tài chính là mt vic các doanh nghip đc bit quan tâm,
bi đó là c s quan trng đ ra các quyt đnh liên quan đn cu trúc vn cng nh
các quyt đnh qun tr tài chính khác. Ta s dng công thc sau đ đo lng:
Thang Long University Library
13


(Công thc 1.13)
Trong đó:
:  lch chun ca EPS
NS : S c phn thng đang lu thông
Nh vy, đ lch chun ca EPS có ph thuc vào đ lch chun ca EBIT. Qua
đó, ta thy đc ri ro tài chính có mi liên h mt thit vi ri ro kinh doanh ca
doanh nghip. Khi đ lch chun ca EBIT càng ln thì đ lch chun ca EPS càng
ln, tc là mc đ bin đng ca EPS tng ng vi s bin đng ca EBIT càng ln
và ngc li. Theo nguyên tc đánh đi ri ro và li nhun, khi đ lch chun ca EPS
càng ln, EPS cng càng cao nhng đng thi ri ro tài chính và ri ro kinh doanh ca
doanh nghip cng càng cao.
Bên cnh ch tiêu đ lch chun ca EPS, ta cng có th s dng ch tiêu h s
bin thiên CV đ đo lng mc đ bin thiên ca EPS theo công thc:

(Công thc 1.14)
Trong đó:
: Thu nhp trên mi c phn thng k vng ca các c đông
Ch tiêu này có th đc s dng đ đo lng mc đ ri ro gia các phng án
có EPS k vng khác nhau. Vic doanh nghip có h s bin thiên ca EPS cao hay
thp li ph thuc vào đ lch chun ca EPS. Khi đó, đ lch chun ca EPS càng
cao thì h s bin thiên ca EPS cng càng cao và ngc li.
1.3.2.2. Mi quan h gia đòn by tài chính và ri ro tài chính
Vic gia tng s dng n và c phn u đãi s làm tng chi phí tài chính c đnh
ca doanh nghip. Các chi phí này yêu cu mc EBIT mà doanh nghip đt đc phi
cao hn đ đáp ng các ngha v tài chính và duy trì hot đng. Khi gia tng vic s
dng n thì làm cho chi phí tài chính c đnh cng tng kéo theo vic tng xác sut
mt kh nng chi tr, t đó làm ri ro tài chính tng lên. Khi đòn by tài chính cao tc
là s thay đi ca EPS đc khuch đi lên nhiu ln do s thay đi ca EBIT, t đó
cng làm tng ri ro tài chính.
Tuy nhiên, doanh nghip vn chp nhn ri ro và s dng n hay c phn u đãi.
Bi đòn by tài chính có kh nng làm gia tng t sut sinh li mong đi ca vn c
phn thng nhng cng ngay lúc đó chúng s đa c đông ti mt ri ro ln hn.