xác định đồng thời dư lượng kháng sinh nhóm phenicol trong một số loại thực phẩm tươi sống trên địa bàn hà nội bằng phương pháp sắc ký lỏng khối phổ

Luận văn thạc sĩ Hóa học
Vũ Thị Ngân
1






ĐA
̣
I HO
̣
C QUÔ
́
C GIA HA
̀
NÔ
̣
I
TRƯƠ
̀
NG ĐA
̣
I HO
̣
C KHOA HO
̣
C TƯ
̣
NHIÊN

Vũ Thị Ngân




XÁC ĐỊNH ĐỒNG THỜI DƯ LƯỢNG KHÁNG SINH NHÓM
PHENICOL TRONG MỘT SỐ LOẠI THỰC PHẨM TƯƠI SỐNG
TRÊN ĐỊA BÀN HÀ NỘI BẰNG PHƯƠNG PHÁP SẮC KÝ LỎNG
KHỐI PHỔ (LC/MS/MS)




LUÂ
̣
N VĂN THA
̣
C SI
̃
KHOA HO
̣
C

Hà Nội – 12/2011


Hà Nội - Năm

Luận văn thạc sĩ Hóa học
Vũ Thị Ngân
2






ĐA
̣
I HO
̣
C QUÔ
́
C GIA HA
̀
NÔ
̣
I
TRƯƠ
̀
NG ĐA
̣
I HO
̣
C KHOA HO
̣
C TƯ
̣

NHIÊN



Vũ Thị Ngân


XÁC ĐỊNH ĐỒNG THỜI DƯ LƯỢNG KHÁNG SINH NHÓM
PHENICOL TRONG MỘT SỐ LOẠI THỰC PHẨM TƯƠI SỐNG
TRÊN ĐỊA BÀN HÀ NỘI BẰNG PHƯƠNG PHÁP SẮC KÝ LỎNG
KHỐI PHỔ (LC/MS/MS)


Chuyên nga
̀
nh: Hóa phân tích
M s: 604429

LUÂ
̣
N VĂN THA
̣
C SI
̃
KHOA HO
̣
C

Ngƣời hƣớng dẫn: PGS.TS Nguyễn Xuân Trung

Hà Nội - Năm
Luận văn thạc sĩ Hóa học
Vũ Thị Ngân
4
MỤC LỤC




 1
 12
 12
 12
 12
 12

 17
1.1.2.1 

 17
1.1.2.2 [7] 18
 20
 21
1.2 Nhóm kháng sinh phenicol [9, 12, 14] 22
 22
 23
1.2.2.1 Chloramphenicol (C

11
H
12
Cl
2
N
2
O
5
)(CAP) 23
1.2.2.2 Thiamphenicol : (C
12
H
15
Cl
2
NO
5
S) (TAP) 27
1.2.2.3 Florfenicol: (C
12
H
14
ClFNO
4
S) (FF) 27
 28
1.3. Mt s  trong phân tích t 30
 30
 31

 31
 32
 33
 34
 36
 [11] 36
ng trong HPLC [11] 37
1.3.2.4.5 Detector trong HPLC [11, 15] 38
1.3.2.5 Detector khi ph (Mass Spectrometry) [15, 17] 38
 42
 42
 42
 42
Luận văn thạc sĩ Hóa học
Vũ Thị Ngân
5
 43
 43
 43
 43
 44
 45
 45
 46
 48
-MS 48
-MS/MS 49
 49
2.5  50
 51

/MS 51
 51
 54
 54
 54
 59
 63
 65
  68
 68
 70
 72
 73
 76
 76
3 77
 79
 80
 82
 85
TÀI  86


Luận văn thạc sĩ Hóa học
Vũ Thị Ngân
6
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
ACN
Acetonitrile
CAP

Chloramphenicol
CV

FF
Florfenicol
GC-MS
 Chromatography  Mass
Spectrometry)
HPLC

Chromatography)
KPH

LC-MS
  Mass
Spectrometry)
LOD

LOQ
Gi
MRL

MDL

Limit)
SD

TAP
Thiamphenicol
VSATTP

 

Luận văn thạc sĩ Hóa học
Vũ Thị Ngân
7
DANH MỤC CÁC BẢNG
  
 29
 47
 51
 52
 52

MS/MS 53
 58
 62
 64
 69
 73
 75
khác nhau 75
 76
 78
 79
 80

Luận văn thạc sĩ Hóa học
Vũ Thị Ngân
8
DANH M HÌNH V, BI 

 27
 30
Hình 1 31
                 
CH3COOH 0,1% 47
 H
2
O 48

CH3COONH
4
0,1% 48
 H
2
0 49
                   
CH
3
COOH 0,1% 49
                   
CH
3
COONH
4
0,1% 49

MeOH:CH
3
COOH 0,1% = 30:70 (v/v) 51


MeOH:CH
3
COOH 0,1% = 50:50 (v/v) 52

MeOH:CH
3
COOH 0,1% = 60:40 (v/v) 52
 
sát MeOH:CH
3
COOH 0,1% = 70:30 (v/v) 53

sát MeOH:CH
3
COOH 0,1% = 80:20 (v/v) 53

sát MeOH:CH
3
COOH 0,1% = 90:10 (v/v) 54

 57
2mL/phút58
Luận văn thạc sĩ Hóa học
Vũ Thị Ngân
9
58
58
mL/phút59

 63

 70
 . 73
Luận văn thạc sĩ Hóa học
Vũ Thị Ngân
10

MỞ ĐẦU



 




  
,

          
,  coi

.

    v n 
.


gây    

m soát

 



Luận văn thạc sĩ Hóa học
Vũ Thị Ngân
11
 


an hành các 
             -BTS
 BTS ngày 18/8/2005 
             0/TT-


                 
N
0
-BYT ngày 19/12/2007 [1, 2, 3, 4].
t nói chung và kháng sinh nói riêng, 

-
MS, LC-MS) 

 Tuy nhiên, do ,
 và giá thành
phân tích 

pháp phân tích có 


                các
 
 
 
Phenicol (Chloramphenicol và
              


Luận văn thạc sĩ Hóa học
Vũ Thị Ngân
12
Chƣơng 1: TỔNG QUAN

1.1 Kháng sinh và các vấn đề liên quan
1.1.1 Khái niệm và phân loại kháng sinh
1.1.1.1 Khái niệm kháng sinh
t ng           



              
trùng [14].

cpenicilium notatum 

               




 

 [9, 12].
          
      àng   



1.1.1.2 Phân loại thuốc kháng sinh [7]


Luận văn thạc sĩ Hóa học
Vũ Thị Ngân
13

 theo h
 


c chia làm các nhóm chính sau:
1) Nhóm Beta-lactams:
a) Phân nhóm các Penicilline
Penicillin G (Benzine  
 Penicillium notatum.
      


kinh).
ieloxacilline,
Oxacilline, Choxacilline, Nafcilline.

               

b). Phân nhóm Cephalosporine
um, 



            
Heamophilus.
       


Gram âm, Heamophilus influenzae và Pseudomonas.
Luận văn thạc sĩ Hóa học
Vũ Thị Ngân
14
       
           




2) Nhóm Aminoglycosides

theo các nhóm amin.
 

Streptomyces      
Micromonospora



3) Nhóm Macrolides

-
:
- 
- 

-            




4) Nhóm Licosamides
Luận văn thạc sĩ Hóa học
Vũ Thị Ngân
15


5) Nhóm Phenicols
         streptomyces
venezuelae 
-


ricketsia và mycoplasma.
6) Nhóm Tetracyclines

               
ChlotetracyclinSteptomyces aurecopfaciens 


- 
-         
Chlortetracycline.
-  
             
BrucellaLeptospira, rickettsia, Ecoli
kinh (Rowland M, 1989)
7) Nhóm Polypeptides 

Subtiline, Tyrothricine, các Polymycine A, B. C, D và E (Colistine, Colimycine).

 

8) Các kháng sinh khác
Luận văn thạc sĩ Hóa học
Vũ Thị Ngân
16
-          
 
- 
-   
 
- 

9) Nhóm kháng sinh chống nấm

-           
              
           


- -


10) Thuốc có tác dụng như kháng sinh (antibiomimetic)



nhóm này là DNA- 

+ Quinolone 


Norfloxacin.
* Nhóm Ntro-      

Luận văn thạc sĩ Hóa học
Vũ Thị Ngân
17

 NO
2

 sau :
-nitrofurantoine, Niforfoline.









- 
- 

- 



1.1.2 Các vấn đề có liên quan đến tồn dƣ kháng sinh trong các sản phẩm có
nguồn gốc từ động vật
1.1.2.1 Tô
̀
n dƣ kha
́
ng sinh




 86/469  






























.


 , 










 (MRL 
Maximum Residue Limit) 
 . 










































Luận văn thạc sĩ Hóa học
Vũ Thị Ngân
18


. 

























, 

, 







 , 





.
3 :
- 


.
-  1% , 





 ,




 1% 







 















.
- .
, 









 .






















 (FAO) 
 1958. 
















 t thêm
, 









, 















 (FAO, 1993).
 



 .

gen, , 


















.

1.1.2.2 Tnh hnh tồn dƣ kha
́

ng sinh [7]















 : Huber (1971), 










 4000 











 27% 

 1381 

, 9% trong 580 

, 17% trong
788 con bê, 21% 238 





20% trong 926 

. 







 , Tetracycline, Oxytetracycline, Tylosin,
Dihydrotreptomycine.
Luận văn thạc sĩ Hóa học
Vũ Thị Ngân
19
, 









, 


, 



 .




1970 














. 




















 . Theo Hall
(1986), 









 5,7% 1978 


 0,4%  1980  1984. Tuy nhiên, 








 . T1973  1984, % 



 , 


4,4% 




1977.





















0, 


































. 2002 



 

6 












 (8 



). 



:
(0,3 


),  (0,4 
) (0,3 

).
 




















. 
 52% 











 .   :
Ampicilin , 










,  mà 

 m.






 ., 2002, 


 149 



, 




 






 

 44,96% 





 (




 ), 




 (87,5%), 


Flumequine (83,33%), Chlotetracycline (62,5%), Amoxilin (60%). 70 


Luận văn thạc sĩ Hóa học
Vũ Thị Ngân
20
 42 









 , 

 25 




.



280 

































 , 

,  , 
25,7% 



















 .





, 







 , 










, 

















; 












 



























































(P < 0,05). 72 

(25,7%) 



















 36 

(50%) , 40 


(55,6%)  4 

(5,6%) 






.







 








Viêt Nam ,  75% 





 66,7% 





 , 
 .











 2006 g, 

90 





,
, 

6 



hloramphenicol, 













.
 , gan, 












19,04%. 

, 

 (28,57%), 



 (23,81%) 
 (4,76%).  (23,81%);
Oxytetracycline (33,33%) hloramphenicol.

1.1.2.3 Nguyên nhân tồn dƣ kháng sinh trong thực phẩm



c 
Luận văn thạc sĩ Hóa học
Vũ Thị Ngân
21
r




- 

- 
-               

-  
- 

- 


1.1.2.5 Tnh hnh quản lý và sử dụng kháng sinh [7]
*/ Trên thế giới





                






Luận văn thạc sĩ Hóa học
Vũ Thị Ngân
22



37/2010/EC (EC, 2010).


         nh

*/ Tại Việt Nam
  




 
--BYT



1.2 Nhóm kháng sinh phenicol
1.2.1 Nguồn gốc [29]
Ngun g  1947, Ch c cô lp t Streptomyces

venezuelae.
Do có ph kháng khun rng và kh  t
th nên Chloramphenicol rng trong tr liu. Tuy nhiên t khi phát
hin nh an to máu, vic s dng chc
gii hn trong nhnh quc t và khu vc.
Thiamphenicol là dn cht tng hp ca Chloramphenicol. Florfenicol là
kháng sinh th h mi ca nhóm này.
Luận văn thạc sĩ Hóa học
Vũ Thị Ngân
23
Cu to: Hai cu t c bit: -para- nitrophenyl, cacbongemdiclor.

1.2.2 Phân loại: Cấu tạo và đặc tính
1.2.2.1 Chloramphenicol (C
11
H
12
Cl
2
N
2
O
5
)(CAP) [14, 29]
CAP có tên theo danh pháp IUPAC là: 2,2-dichloro-N-[1,3-dihydroxy-1-(4-
nitrophenyl)propan-2-yl]acetamide
Cu to:

Hin nay có khong 18 dng chuyn hóa ct chuyn hóa
chính là 2-amino- 1-(p-nitrophenyl)-1,3- c to thành t p-

   ng ca quá trình chuyn hóa, CAP có th chuyn hóa
thành dng D-threo-2-amino-(p-nitrophenyl)-1,3-propanediol và dng D-
glucoronide. Gng CAP s bài tit bng niu, ch yi dng
chuyn hóa, gm nhng dn xut tip hp, ch 15% CAP bài tit  du.
Khi thng CAP hin dii dng th khí là ch yu. CAP
phát tán trong không khí ch yu bi lng khô, bám trên các lp trm tích và cht
lng sinh hc sc. Kh i c
không b c t khô lt ng phân gii ca vi sinh vt,
CAP có th b phân git và n phân gii bi các sinh vt
ng rung phân hy thành gc amin.
 c hp th ch yng ming hoc s dng CAP
i dc phm.  c hp th qua xông thuc, thoa
da, tip xúc vt có cha CAP.
Luận văn thạc sĩ Hóa học
Vũ Thị Ngân
24
c tìm thy trong huyt thanh, huych não ty, tim, gan,
phi thn, lá lách, dch màng phi, tinh dch, dch c c bc tiu.
Nó có kh m thu nhanh qua d . Mt
khác, CAP rt d hp th  nên khi dùng CAP cha bnh hoc thêm vào
th d tt, trng, sa.
a. Tính chất hóa lý
CAP tn ti  dng bt kt tinh màu trng, trng xám hoc trng vàng vi
tinh th hình kim hoc phin dài, không mùi, có v rt ng. CAP cha t 97,0%
n 103,0% C
11
H
12
Cl
2

N
2
O
5

Tính tan: CAP tan tt trong các dung môi phân c   
propylen glycol, rt d c.

Dung môi
 tan
c (25
o
C)
2,5mg/ml
Propylen glycol
150,8 mg/ml

Nhi nóng chy: 149  153
o
 t quay cc: +18,5
0
n +20,5
0

(trong dung dch etanol); áp su1,73x10
-12
mmHg.
i áp sut cao. Gc nitro trong công thc hóa
hc ca CAP d dàng phân hy thành gc amin. Trong 4 dng phân lp th ,
ch -threo) là có hot tính.

 bn: Dung dc bn vng  gii hn pH rng. Ánh sáng
làm cho CAP mau hc ra ngoài ánh sáng ,
dung dch này b m màu dn và pH chuyn sang vùng axit.
Dung dch  37°C gi c 1 tháng.
b/ Sự hấp thu và bài tiết
c hp thu qua h c phân ph
mô.  gan CAP kt hp vi Axit glucurosamid hoc b chuyn thành Arylamin
không còn hot tính kháng sinh na.
Luận văn thạc sĩ Hóa học
Vũ Thị Ngân
25
 c bài tit ch yu qua thn  dng este ca axit glucuroamid và
arylamin.
ng kháng sinh có th tn ti trong thi gian dài, t bào thn s chuyn
hóa CAP thành dng tan bng cách hình thành glucuronit. Vì vng CAP
trong máu ph thuc vào cha thn trong vic bài tic tiu.
c/ Tác dụng
CAP có th xâm nhp vào t bào vi khun và gn vi phn 50S ca Ribosom
c ch tng hp protein làm cho vi khun không tng hc protein dn yu
  t. T  ng không có Ribosom 50S nên không b  ng, tuy
nhiên trong vi lp th cng v nh
ng  u này gic tính cao ca CAP.
CAP là kháng sinh có hot ph rng, tác dng lên phn ln các vi khun và
mt s loi vi rút. Nó có nhiu kh      
Streptomycin, dit nhiu loi vi khu      n khun
Ricketsia và vi c nhng vi khu
  chc dùng cho
ng hc b sung vào thuc
m tra mt nhu tr bnh nhim trùng mt mc, viêm giác mc
hoc có trong thành phn thuc m bôi cc b  u tr v

u ch  dng viên ung hoc có th ch tr
các bnh.
c s dng mt cách rng rãi: ngoài vic cha bnh,
c cho vào th phòng bng
s cha bnh. Tác dng cha bnh ci v i vi
i ch yu da vào ph kháng khun ca nó.
d/ Độc tính:
CAP gn trên tiu phn 50S (ch có trên VSV), còn gn trên c tiu phn 70S
hin din  c VSV và t bào vt ch.  gây suy ty, phá hy cu
trúc tn thiu máu vô to. ng gp khi s dng liu cao
Luận văn thạc sĩ Hóa học
Vũ Thị Ngân
26
kéo dài,  liu tr thng ít gy nu gng rt nng
và có th gây t vong.
CAP có th i ADN và ARN dn nhng sai lch v di truyn.
CAP gây gim hng cu, m ng tùy thung thuc s
dng. S i thành phn máu xy ra nng thuc trong máu l

CAP gây nên triu chng xanh tím  tr  men gan
 kh hot CAP.
  i, ming do thiu vitamin B2 và PP, bun nôn, ói, tiêu
chy.
Do CAP có kh n ti lâu trong thc phi
có th gp nh sinh vng hp vitamin 
rut b i tr nên quá nhy ci vi kháng sinh (d ng thuc), hoc nhn
thuc do các vi sinh vt gây bc làm quen và thích nghi vi thu
mun tiêu dic cn phi có liu kháng sinh càng ngày càng cao khii b
nhim bnh ngày càng na tr c s dng CAP lâu dài có th
dn hing kháng CAP ca mt s loài Salmonella làm n kh

a bnh khi cn thit. Ngoài ra CAP còn có th gây 
Vì vy vinh CAP trong thc phm là cn thi tránh gây tác hi
i s dng.
Trong ngành thú y nhu hu bit
n hiu qu u tr n ka Chloramphenicol, mt kháng sinh ca nhóm
P bên cu tr hiu qu nhiu bnh do vi khun thì
Chloramphenicol l           t là nh
n sc khe ci tiêu dùng khi s dng tht còn tng ln
thuc. Chính vì th mà B Nông nghip và Phát trin nông thôn Vi
Quy  - BNN ngày 24/04/2002 v vic cm s dng
u tr bnh trên gia súc-gia cm. Chloramphenicol