đánh giá phát thải khí nhà kính trong hoạt động khai thác hải sản và đề xuất các biện pháp giảm thiểu (nghiên cứu điển hình tại thành phố hải phòng


TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN
***





TRẦN LIÊM KHIẾT







ĐÁNH GIÁ PHÁT THẢI KHÍ NHÀ KÍNH TRONG HOẠT ĐỘNG
KHAI THÁC HẢI SẢN VÀ ĐỀ XUẤT
CÁC BIỆN PHÁP GIẢM THIỂU
(NGHIÊN CỨU ĐIỂN HÌNH TẠI THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG)






LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC

Hà Nội - 2012


TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN
***




TRẦN LIÊM KHIẾT





ĐÁNH GIÁ PHÁT THẢI KHÍ NHÀ KÍNH TRONG HOẠT ĐỘNG
KHAI THÁC HẢI SẢN VÀ ĐỀ XUẤT
CÁC BIỆN PHÁP GIẢM THIỂU
(NGHIÊN CỨU ĐIỂN HÌNH TẠI THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG)






LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC


 








- 2012

3
MỤC LỤC

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT 5
DANH MỤC CÁC BẢNG 6
DANH MỤC CÁC HÌNH 7
MỞ ĐẦU 8
CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU 10
1.1. Biến đổi khí hậu 10
1.1.1. Khái niệm về biến đổi khí hậu 10
1.1.2. Nguyên nhân của BĐKH 11

1.1.3. Tác động của BĐKH đến một số hệ sinh thái biển điển hình 11
1.1.4. Tác động của BĐKH đến nguồn lợi thủy sản 19
1.1.5. Tác động của BĐKH đối với hoạt động khai thác hải sản 23
1.2. Khí nhà kính 23
1.2.1. Khái niệm về khí nhà kính 23
1.2.2. Hiệu ứng nhà kính 24
1.2.3. Các nguồn phát thải khí nhà kính trong hoạt động khai thác hải sản 25
1.3. Tổng quan về nghiên cứu phát thải KNK trong hoạt động khai thác hải sản 25
1.3.1. Thế giới 25
1.3.2. Trong nước 28
CHƢƠNG 2. ĐỐI TƢỢNG, PHẠM VI VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 30
2.1. Đối tƣơng nghiên cứu 30
2.2. Nội dung và phạm vi nghiên cứu. 30
2.3. Phƣơng pháp nghiên cứu 31
2.3.1. Phương pháp điều tra thu thập cơ sở số liệu. 31
2.3.2. Phương pháp thống kê, tổng hợp và phân tích số liệu 31
2.3.3. Phương pháp kiểm kê khí nhà kính 32
2.3.4. Phương pháp dự báo phát thải KNK trong hoạt động kinh tế thủy sản 33
CHƢƠNG 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN 34
3.1. Hoạt động khai thác hải sản ở Việt Nam, tại Hải Phòng và phát thải khí nhà kính
trong hoạt động khai thác hải sản 34

4
3.1.1. Thực tế hoạt động khai thác hải sản tại Việt Nam và phát thải KNK 34
3.1.2. Thực tế hoạt động khai thác hải sản tại Hải Phòng 42
3.2. Kiểm kê phát thải KNK trong hoạt động khai thác hải sản tại Hải Phòng 45
3.2.1. Mức tiêu thu nhiên liệu của một số đội tàu khai thác 46
3.2.3. Tổng lượng phát thải KNK trong hoạt động khai thác hải sản Hải Phòng 52
3.2.4. Hệ số phát thải KNK của một số đội tàu khai thác hải sản Hải Phòng 55
3.3. Quy hoạch phát triển thủy sản Hải Phòng đến 2015 định hƣớng đến 2020, dự báo

khả năng và quy mô phát thải KNK trong tƣơng lai 57
3.3.1. Quan điểm và mục tiêu phát triển thủy sản Hải Phòng 57
3.3.2. Định hướng phát triển 58
3.3.3. Quy hoạch phát triển thủy sản Hải Phòng đến 2015 định hướng đến 2020. 59
3.3.4. Dự báo quy mô phát thải khí nhà kính trong hoạt động khai thác hải sản Hải Phòng
năm 2020 62
3.4. Đề xuất các biện pháp giảm thiểu phát thải KNK 65
3.5. Một số kiến nghị chung đối với công tác quản lý hoạt động của ngành thủy sản để
giảm thiểu và thích ứng với BĐKH 67
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 69
TÀI LIỆU THAM KHẢO 73


5
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT


KNK: Khí nhà kính
GDP: 

PICC: 
SH: San hô



6
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 1: Biến đổi độ phủ san hô cứng, san hô mềm và san hô chết ở một số địa điểm xung
quanh quần đảo Côn Đảo quan sát trước và sau bão Linda năm 1997 13
Bảng 2: Biến đổi độ phủ (%) tại một số rạn san hô điển hình ven biển Hải Phòng, Quảng

Ninh do ảnh hưởng của lũ lụt. 15
Bảng 3: Số lượng các cơn bão và áp thấp nhiệt đới ảnh hưởng đến Việt Nam 20
Bảng 4. Biến động số lượng tàu thuyền và tổng công suất cả nước, giai đoạn 2000 - 2009 37
Bảng 5. Số lượng tàu thuyền theo nghề và nhóm công suất cả nước 41
Bảng 6. Định mức suất tiêu hao dầu, nhớt phương tiện thủy 46
Bảng 7. Thời gian hoạt động sản xuất trung bình của các đội tàu khai thác hải sản 51
Bảng 8. Tổng lượng nhiên liệu tiêu thụ của các đội tàu chụp mực tại Hải Phòng 51
Bảng 9. Tổng lượng nhiên liệu tiêu thụ của các đội tàu lưới kéo tại Hải Phòng 51
Bảng 10. Tổng lượng nhiên liệu tiêu thụ của các đội tàu lưới rê tại Hải Phòng 52
Bảng 11. Tổng lượng nhiên liệu tiêu thụ của các đội tàu khác tại Hải Phòng 53
Bảng 12. Tổng lượng nhiên liệu của các đội tàu khai thác hải sản tại Hải Phòng 52
Bảng 13. Tổng lượng phát thải khí nhà kính của đội tàu chụp mực Hải Phòng 53
Bảng 14. Tổng lượng phát thải khí nhà kính của đội tàu lưới kéo Hải Phòng 53
Bảng 15. Tổng lượng phát thải khí nhà kính của đội tàu lưới rê Hải Phòng 54
Bảng 16. Tổng lượng phát thải khí nhà kính của các đội tàu khác Hải Phòng 54
Bảng 17. Tổng lượng phát thải KNK của các đội tàu khai thác hải sản Hải Phòng 55
Bảng 18. Tỷ lệ phần trăm sản lượng của các đội tàu khai thác hải sản 56
Bảng 19. Hệ số phát thải khí nhà kính của một số đội tàu khai thác hải sản Hải Phòng 56
Bảng 20. Các chỉ tiêu quy hoạch nghề khai thác hải sản của thành phố Hải Phòng đến năm
2010 và 2015 theo phương án I 60
Bảng 21. Các chỉ tiêu quy hoạch nghề khai thác hải sản của thành phố Hải Phòng đến năm
2010 và 2015 theo phương án II. 61
Bảng 22. Quy hoạch cơ cấu tàu thuyền khai thác hải sản Vịnh Bắc Bộ đến năm 2020. 63
Bảng 23. Quy hoạch cơ cấu tàu thuyền khai thác hải sản Hải Phòng đến năm 2020. 63
Bảng 24. Dự báo quy mô phát thải khí nhà kính của đội tàu khai thác hải sản Hải Phòng đến
năm 2020 64

7
DANH MỤC CÁC HÌNH
Hình 1. Hệ sinh thái san hô bị tẩy trắng do biến đổi khí hậu [22]. Ảnh từ : P Marshall

(GBRMPA) and SK Wilson. Trong đó: a. HST RSH phát triển tốt; b. HST RSH bị tẩy
trắng do BĐKH; c. HST RSH bị hủy diệt 12
Hình 2. Sơ đồ mô tả hiệu ứng nhà kính 25
Hình 3. Ngư trường khai thác của các đội tàu khai thác hải sản Hải Phòng 31
Hình 4. Đồ thị biểu diễn biến động số lượng tàu và tổng công suất trên cả nước, giai đoạn
2000-2009 38
Hình 5. Đồ thị biểu diễn công suất bình quân của các đội tàu trên cả nước, giai đoạn 2000-
2009 39
Hình 6. Cơ cấu nghề khai thác hải sản (%)của thành phố Hải Phòng, tính đến tháng
12/2011 (Nguồn: Chi cục Bảo vệ Nguồn lợi Thủy sản Hải Phòng) 44
Hình 7. Biến động số lượng tàu thuyền (chiếc) và tổng công suất máy tàu (CV) 45


8
MỞ ĐẦU

 
       

          
 
  (WB, 2010). 




2

2


2


2





 
 , 
                m
là 2,58 

 ,
tro.

   
       

9
 

 




Vasep, 2012),
 


EU.

  

. 





chung 




10
CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
1.1. Biến đổi khí hậu
1.1.1. Khái niệm về biến đổi khí hậu





 







 
a
 




             

 
 
- 

11
1.1.2. Nguyên nhân của BĐKH




 
 [4].

 


  
             




1].
 tuy nhiên trong nghiên
NK  nguyên nhâ
các khai 
, d 
          ,     

. : HST San Hô, HST
.
1.1.3. Tác động của BĐKH đến một số hệ sinh thái biển điển hình
 Hệ sinh thái rạn san hô



12

 
 


Hình 1. Hệ sinh thái san hô bị tẩy trắng do biến đổi khí hậu [22]. Ảnh từ : P
Marshall (GBRMPA) and SK Wilson. Trong đó: a. HST RSH phát triển tốt; b. HST
RSH bị tẩy trắng do BĐKH; c. HST RSH bị hủy diệt.
  



g



Theo các - 



 


 vùng ven 

13

.

 (11/1997) 

.
Bảng 1: Biến đổi độ phủ san hô cứng, san hô mềm và san hô chết ở một số địa điểm
xung quanh quần đảo Côn Đảo quan sát trước và sau bão Linda năm 1997

Địa điểm
nghiên cứu
1994-1995 (Trƣớc bão Linda)
4/1998 (Sau bão Linda)
SH cứng
SH mềm
SH chết
SH cứng
SH mềm

SH chết

44,7
0,0
11,4
31,6
0,31
49,4
Bông Lan
55,4
2,3
29,2
10,7
0,6
50,3
Chim Chim
36,0
23,0
5,2
47,5
19,4
0,0

37,5
0,0
20
19,7
1,3
58,2
Hòn Cau

52,0
0,0
42,0
0,6
0,0
74,4

51,5
8,3
6,8
8,8
4,2
65,6

43,4
8,3
31,6
2,2
0,6
85,3
Trung bình
45.8
6,0
20.9
17,3
3,8
54,7
Nguồn: Số liệu được trích dẫn và chỉnh lý từ Võ Sĩ Tuấn (2000)
-trung bình
san hô 5,8%9%. K

 (11/1997) tàn phá nghiêm
 %
3
lên 54,7% sau bão.
 



14



do


 
. Th





 

 
n
      


15
Bảng 2: Biến đổi độ phủ (%) tại một số rạn san hô điển hình ven biển Hải Phòng,
Quảng Ninh do ảnh hưởng của lũ lụt.

Rạn san hô
Độ phủ trƣớc 1998
Độ phủ năm 2003
Tỷ lệ suy giảm (%)
Cống Lá
29,3
17,0
42,0
Áng Thảm
55,7
7,4
86,7
Ba Trái Đào
85,7
44,6
48,0
Vạn Bội
-
31,1
-

Hang Trai
78,1
65,0
16,8
Cống Híp
-
75,4
-
Cống Đỏ
28,3
1,0
96,5
Tùng Ngón
64,7
48,0
25,8
Cọc Chèo
68,4
55,9
18,3
(Nguồn: Nguyễn Đăng Ngải, 2004)







         


 Hệ sinh thái rừng ngập mặn
             

 

-


16
 








-

 
-
- 
 


             

Nng. 
 


 

 




17
 
 
   

   





  
 
 áng 10
 


 
 





 Hệ sinh thái rong cỏ biển


nê



18
 


 


 




loài Dugong (Dugong dugon).       




 


 Hệ sinh thái cửa sông
 


 
ng.
S
    


19
kéo dài và  
 , , 

 
 
sông Thái Bình.
1.1.4. Tác động của BĐKH đến nguồn lợi thủy sản
 Ảnh hưởng của bão, áp thấp nhiệt đới

 -
(AT


 





các HST 











20
Bảng 3: Số lượng các cơn bão và áp thấp nhiệt đới ảnh hưởng đến Việt Nam

Năm
Ngƣời mất
tích
Ngƣời bị
thƣơng
Ngƣời
chết
Tàu thuyền bị
chìm
Tàu thuyền hƣ
hỏng
1989
104
1.644
392
2.299
5.052
1990
1

659
62
586
952
1991
17
75
280
1.129
445
1992
8
38
140
165
18
1993
73
498
148
694
513
1994
1
14
30
26
0
1995
34

180
57
528
0
1996
9
670
321
519
222
1997
2.125
1.298
826
2.952
-
1998
17
93
300
258
176
1999
27
0
16
9
1
2000
3

132
95
49
96
2001
0
185
34
1.887
319
2003
0
33
31
36
1
2005
11
20
45
6
-
2006
266
1.949
189
1.119
1.095
2007
16

305
167
120
36
2008
62
259
263
207
21
2009
9
1.310
308
638
237
Tổng
2.783
9.362
3.704
13.227
9.184
(Nguồn: Văn phòng thường trực ban chỉ đạo phòng chống lụt bão trung ương

 Sự ấm lên của môi trường nước



hác.

21
            


 
 do


 




 









1993).
 

    



22
Khánh, 2007

 Hiện tượng axit hóa môi trường nước biển
V   .


 


2


CO
2




     CO
2
      ô,


 Gia tăng mực nước biển







HST 



23
 khai th
 10-
1.1.5. Tác động của BĐKH đối với hoạt động khai thác hải sản
                

[24].  trong 20

 [24].


[25]


 


1.2. Khí nhà kính
1.2.1. Khái niệm về khí nhà kính
      sóng dài (

. Các khí nhà kính
, CO
2
, CH

4
, N
2
O, O
3
, các khí CFC [28].
sao Kim,  và Titan 




24
1.2.2. Hiệu ứng nhà kính
t  effet de serre trong , do
Jean Baptiste Joseph Fourier  




r
.
      

ng

2


2


2


bao qua      
2
    

2
còn có


25

Hình 2. Sơ đồ mô tả hiệu ứng nhà kính

 


1.2.3. Các nguồn phát thải khí nhà kính trong hoạt động khai thác hải sản

2




 (trash
fish) 
1.3. Tổng quan về nghiên cứu phát thải KNK trong hoạt động khai thác hải sản
1.3.1. Thế giới


