CHUYÊN ĐỀ: HỌC SINH LƯỜI PHÁT BIỂU TRONG CÁC GIỜ HỌC VÀ HƯỚNG GIẢI QUYẾT

TƯ LIỆU CHUYÊN MÔN TIỂU HỌC.

CHUYÊN ĐỀ
HỌC SINH LƯỜI PHÁT BIỂU
TRONG CÁC GIỜ HỌC
VÀ HƯỚNG GIẢI QUYẾT
HẢI DƯƠNG – NĂM 2015
LỜI NÓI ĐẦU
Vừa qua, trên một số phương tiện truyền thông có đề cập đến
vấn đề học sinh lười phát biểu. Thực tế qua nhiều năm giảng dạy,
chúng tôi nhận thấy đây cũng là hiện trạng chung.
Nhận thấy đây là vấn đề cần được quan tâm, chia sẻ, cần được
đông đảo bạn đọc góp ý để tìm ra những giải pháp, những hướng đi
chung cho các nhà trường; từng bước khắc phục hiện trạng lười, ỷ
lại, đợi chờ này của học sinh, đem lại những sắc thái mới, khả thi
nhằm tác động tích cực cho hoạt động dạy học, chúng ta trao đổi
một số quan điểm, nhìn nhận của người trong cuộc.
Trân trọng giới thiệu bộ giáo án lớp 4 trường Tiểu học theo
chuẩn KTKN các môn học.
Trân trọng giới thiệu cùng quý vị thầy cô giáo và các bạn đọc
cùng tham khảo, trải nghiệm tài liệu: CHUYÊN ĐỀ: HỌC
SINH LƯỜI PHÁT BIỂU TRONG CÁC GIỜ
HỌC VÀ HƯỚNG GIẢI QUYẾT
Chân trọng cảm ơn!
Chuyên đề giáo dục học:
HỌC SINH LƯỜI PHÁT BIỂU
TRONG CÁC GIỜ HỌC
VÀ HƯỚNG GIẢI QUYẾT
Vừa qua, trên một số phương tiện
truyền thông có đề cập đến vấn đề học sinh
lười phát biểu. Thực tế qua nhiều năm giảng

dạy, chúng tôi nhận thấy đây cũng là hiện
trạng chung.
Nhận thấy đây là vấn đề cần được quan tâm, chia sẻ, cần
được đông đảo bạn đọc góp ý để tìm ra những giải pháp,
những hướng đi chung cho các nhà trường; từng bước khắc
phục hiện trạng lười, ỷ lại, đợi chờ này của học sinh, đem lại
những sắc thái mới, khả thi nhằm tác động tích cực cho hoạt
động dạy học, chúng ta trao đổi một số quan điểm, nhìn nhận
của người trong cuộc.
1.Nguyên nhân do đâu:
Thực hiện một cuộc khảo sát nho nhỏ ở 4 lớp học với hơn
100 học sinh tại ngôi trường mà tôi đang trực tiếp tham gia
giảng dạy về hiện tượng học sinh ngày càng lười phát biểu,
chúng tôi nhận được nhiều ý kiến chia sẽ của những người
trong cuộc về một thực trạng đáng lo ngại này, xin được trao
đổi với bạn đọc về những điều “mắt thấy, tai nghe” để làm cơ
sở cho các đồng nghiệp và những ai quan tâm tham khảo cùng
tìm ra giải pháp khắc phục tình trạng đáng buồn này.
1. Do một số câu hỏi nhàm chán; sự nhàm chán này thường rơi
vào hai khả năng: hoặc là do câu hỏi quá dễ hoặclà do câu hỏi
quá khó nên chưa thu hút được tính tò mò, sáng tạo của học
sinh; vì vậy mỗi khi gặp những tình huống như thế thường học
sinh mang tâm lí, phản ứng khác nhau. Với câu hỏi dễ quá,
thường các em có tâm lí “coi thường” không thèm trả lời,
ngược lại câu hỏi quá khó các em sẽ chờ đợi hay ỷ lại cho học
sinh khá, giỏi.
2. Do áp lực khối lượng kiến thức các môn học quá nhiều:
Bên cạnh các môn học trước đây, hiện nay các em còn phải
học thêm các môn học khác như: Quốc phòng, các môn học tự
chọn, các phân môn lồng ghép, học thêm ở trường, ở nhà thầy

cô, ở các lò luyện thi để đảm bảo kiến thức cho các kỳ thi và
yêu cầu của thầy cô ngày càng cao, đặc biệt là thầy cô chủ
nhiệm nên thời gian đầu tư việc học ở nhà có phần hạn chế, từ
thực tế đó rất nhiều học sinh các em thường chỉ soạn bài đối
phó, chỉ sử dụng sách hướng dẫn, sách giải bài tập ghi
chép bài soạn mà không chú ý đến việc ghi nhớ theo kiểu học
vẹt, không thể khắc sâu kiến thức; cá biệt có những học sinh
còn mượn vở soạn của bạn về chép cho nhanh để đối phó với
thầy cô bộ môn… thế nên mới có chuyện đau lòng khi một
thầy giáo trong chức trách của mình đã tiến hành kiểm tra bài
cũ của một học sinh, mặc dù em này đã soạn bài khá đầy đủ từ
bài học đầu tiên đến bài cuối cùng nhưng lại không thể nhớ
nổi một vấn đề nào liên quan đến bài học. Đây thực sự là điều
đáng báo động cho toàn ngành cần phải sớm vào cuộc để có
những giải pháp tích cực, những biện pháp mạnh tay để góp
phần chấn chỉnh nề nếp chất lượng dạy-học.
3. Một số thầy cô quá nghiêm khắc, chưa tạo ra được sự hưng
phấn cho người học, thậm chí còn tạo ra tâm lí sợ hãi, căng
thẳng mệt mỏi cho học sinh, thế nên không chỉ bản thân người
dạy cảm thấy áp lực, ngược lại các em cũng cảm thấy áp lực
từ sự “nghiêm khắc thái quá” và đây cũng là nguyên nhân
khiến trò ngày càng lụi tàn, không hưng phấn với khả năng
phát biểu bài. Một kinh nghiệm cho thấy, một giờ dạy thành
công phải là giờ dạy nhận được nhiều ý kiến phát biểu của học
sinh, nhất là trong giai đoạn mà toàn ngành đang thực
hiện cuộc vân động “hai không”, “đoạn tuyệt với đọc
chép” và chủ tương “lấy học sinh làm trung tâm”.
4. Một số học sinh chưa đủ tự tin về năng lựccủa bản thân nên
ngại phát biểu, một số khác do lười biếng, không chuẩn bị bài
trước khi đến lớp; một sốhọc sinh khác lại biết nhưng sợ sai,

mà trả lời sai thì ngại , rầy rà với thầy cô, với bạn bè, nhất là
bạn khác giới. Đây là vấn đề được rất nhiều đồng nghiệp đồng
tình khi chúng tôi đem trao đổi. Thậm chí các em còn cho
rằng, lên THPT bản thân các em lớn rồi nên phát biều nhiều sẽ
ngượng.
5. Do các em càng học lên cao nên chỉ tập trung vào các môn
khối, từ đó sao nhãng các “môn phụ”. Thực tế qua quá trình
giảng dạy chúng tôi nhận thấy, học sinh ngày nay rất thực
dụng, chỉ quan tâm và đầu tư vào các môn học khối, các môn
thi tốt nghiệp , thi Đại học, cao đẳng, nên những bộ môn các
em không theo khối và đặc biệt các môn không liên quan đến
thi cử như Giáo dục côn g dân, công nghệ, kỷ thuật… thường
các em không đầu tư, cá biệt có những học sinh không học bài
cũ, thầy cô chấm điểm thấp cũng không hề “nao núng”, thậm
chí cũng không cần phát biểu để “gỡ” điểm kém, vô hình
trung thầy cô đã hết “thuốc” điều trị rồi.
6. Một số giờ dạy, một số thầy cô chưa thu hút được học sinh:
Những hạn chế về năng lực, phương pháp, nghệ thuật giảng
dạy và cả độ nhiệt tình, “thiếu lửa” ở thầy cô giáo cũng đã góp
phần “tiếp tay” cho sự lười biếng, ỷ lại. trong chờ của các cô
tú cậu tú; và thực tế việc chưa khích lệ được tính tự giác xây
dựng bài của học sinh do năng lực của nhà giáo đã tạo ra
khoảng cách ngày càng lớn giữa thầy và trò, và khoảng cách
này sẽ không thể rút ngắn khi chính thầy cô không biết khắc
phục sữa chữa, luôn yêu cầu ở trò quá cao
7. Sự im lặng của nhiều học sinh trong lớp học kéo dài đã dần
trở thành căn “bệnh” lây lan cả lớp. Thực tế khi đem câu
chuyện về hiện tượng học sinh lười phát biểu, một học sinh
chia sẻ: “Cả lớp đều ít và lười phát biểu thì tại sao mình lại
phải phát biểu nên nhiều khi biết câu trả lời nên cũng ngại giơ

tay; thậm chí, giơ tay xây dựng, phát biểu nhiều còn bị một số
bạn bè cho rằng mình chơi trội”
8. Do ấn tượng không tốt của một số thầy cô trong quan hệ
thầy-trò ảnh hưởng đến sự hợp tác phát biểu: Thực tế, trong
hàng triệu triệu thầy cô giáo trực tiếp tham gia giảng dạy
không phải thầy cô nào cũng chiếm được cảm tình của các em
như nhau, một số thầy cô vì những lý do khác nhau nên ít
chiếm được cảm tình của người học và đương nhiên, hậu quả
là học sinh ít hợp tác, lười phát biểu, mặt khác, việc phân chia
thời khóa biểu cũng phải chú ý vì các em cho rằng, việc phân
sắp xếp thời khóa biểu trong một buổi học nên tránh sự gặp
gỡ giao thoa của các môn tự nhiên hoặc các môn xã hội, vì
như thế sẽ tạo ra sự mệt mỏi nhàm chán căng thẳng cho người
học. Ví dụ một buổi học 5 tiết thì không nên sắp xếp Toán,
Toán, Sinh Học, Thể dục, Hóa Học.v.v hoặc Văn, Văn, Giáo
dục công dân, Kỷ, Vật Lý…
9. Do học sinh chưa hiểu hết tác dụng của việc xây dựng phát
biểu bài: Trong thực tế, cuộc đời của mỗi con người không ai
không gắn liền với một thời tuổi trẻ cắp sách đến trường, việc
học sinh chăm lo xây dựng phát biểu bài (dù câu trả lời đúng
hay sai) cũng đều có tác dụng to lớn trong việc ghi nhớ, khắc
sâu kiến thức cho người học, việc các em tham gia xây dựng
phát biểu bài sẽ vừa góp phần giúp cho hoạt động dạy-học tích
cực hơn, lớp học vì thế ngày càng sôi nổi hơn, và đương nhiên
là thầy cô như được tiếp thêm sức mạnh để dạy hưng phấn
hơn, có “lửa”hơn, mặt khác tạo điều kiện cho các em tính chủ
động, sáng tạo; tư duy có điều kiện phát triển, từng bước tham
gia rèn luyện kỷ năng sống, kỷ năng ứng xử, kỷ năng giao tiếp
cho người học, góp phần đào tạo ra thế hệ người lao động có
chất lượng, chủ động hơn trong cuộc sống sau này.

10. Do ảnh hưởng của các tác động cuộc sống: Một số học
sinh bị ảnh hưởng bởi các loại phim ảnh xã hội, mạng internet,
trò chơi điện tử, số ít khác do hoàn cảnh gia đình, cha mẹ
thường cải cọ mất đoàn kết, cuộc sống gia đình các em không
hạnh phúc, một số khác ít được cha mẹ quan tâm do phải lo
toan cho cuộc sống cơm áo gạo tiền, số khác do tác động của
tình cảm yêu đương nam nữ nên sao nhãng việc học, và vì vậy
tất yếu các em sẽ lười học và hậu quả là lười phát biểu.
2.Hậu quả của việc lười xây dựng phát biểu bài:
Lười xây dựng phát biểu bài trong lứa tuổi học sinh, nhất là
học sinh THPT đã và đang để lại những hậu quả bất lợi cho cả
thầy và trò, cho chất lượng dạy-học, trong đó người chịu thiệt
thòi nhiều nhất chính là các em; đã khá nhiều lần chúng tôi
được các đồng nghiệp trao đổi, bàn tán về việc chán nản trước
hiện tượng lớp học này, lớp học kia lười phát biểu, xây dựng
bài. Nhiều lần thầy cô giáo ra câu hỏi, dù chỉ là những câu hỏi
trong sách giáo khoa nhưng hỏi đi hỏi lại 2, 3, 4 lượt nhưng
các em vẫn ngồi im thin thít như tượng gỗ, và chính thầy cô là
người phải trả lời câu hỏi do mình đặt ra, những tình huống
như vậy thường gây tâm lí ức chế cho thầy cô rất nhiều, thậm
chí chán nản, không tha thiết với công việc của mình, thế là
phải “ngậm hòn bồ làm ngọt”.Đáng nói hơn nữa là trong một
số giờ thao giảng nhân các ngày lễ lớn, thao giảng hay thi
chọn giáo viên giỏi cấp trường, dù đã được thầy
cô “phím” trước nhưng nhiều khi các em bất hợp tác, giờ dạy
vì vậy không được đồng nghiệp đánh giá cao. Hiện trạng này
nếu kéo dài ai dám đảm bảo chất lượng dạy học đạt yêu cầu
như mong muốn nếu như không muốn nói là sẽ thụt lùi???
Bên cạnh đó, việc lười xây dựng phát biểu bài của các em còn
nảy sinh tâm lí thụ động, chờ đợi co cụm, ỷ lại nên học sinh

khó nắm bắt và làm chủ kiến thức của bài học, lâu ngày sẽ tạo
thành thói quen thiếu tự tin, hạn chế tính tư duy sáng tạo của
người học, vì vậy trí nhớ giảm sút học lực giảm, không phát
huy được ưu điểm cũng như không khắc phụ được nhược
điểm của mình; đồng thời việc rèn luyện kỷ năng, khả năng
giao tiếp, kỷ năng ứng xử của các em với cộng đồng sẽ gặp
nhiều hạn chế. Điều đó sẽ làm cho giáo dục sẽ đào tạo ra một
lớp người lạc hậu, kém năng động, kém sáng tạo, không giám
khẳng định mình, co mình như con rùa rụt cổ, không dám
mạnh dạn đứng lên phê phán , chống lại cái sai, cái ác, bảo vệ
cái đúng cái thiện, thậm chí đồng tình, đồng lõa với các thói
hư tật xấu là điều khó tránh khỏi.
Căn cứ vào từng tiết học, từng bài học cụ thể, giáo viên có
thể vận dụng các phương pháp dạy học khác nhau, để thu
hút sự tò mò, hiếu kỳ, kích thích sự hứng thú của người học
3. Hướng giải quyết:
Đây là bài toán không quá khó, nhưng theo chúng tôi cũng
không thật sự dễ dàng nếu muốn giải quyết tận gốc rễ vấn đề
này, muốn khắc phục được chúng ta càn phải nghiêm túc giải
quyết từ cả hai phía người học và người dạy.
Phía người dạy, việc cần thiết là thầy cô phải tích cực trau dồi
chuyên môn nghiệp vụ, đầu tư cho chất lượng các bài giảng
trước khi lên lớp, căn cứ vào từng tiết học, từng bài học cụ thể,
giáo viên có thể vận dụng các phương pháp dạy học khác
nhau, để thu hút sự tò mò, hiếu kỳ, kích thích sự hứng thú của
người học. Hệ thống câu hỏi cũng phải hết sức chú ý không
nên dễ quá hoặc khó quá, cung không nên quá ngắn hoặc quá
dài, câu hơi cũng nên theo kiểu gợi mở, gắn liền với đời sống
thực tiễn. Mặt khác, trước mỗi giờ dạy, bằng khả năng nghiệp
vụ của mình, giáo viên có thể tạo ra một bầu không khí gần

gũi, thân thiện, cởi mở cho người học để rút ngắn khoảng cách
giữa thầy và trò như kể một câu chuyện vui có tính giáo dục,
một tình huống pháp luật, một mẫu chuyện nho nhỏ về các nhà
khoa học trong và noài nước, một vấn đề thời sự, chính trị,
kinh tế mới mẻ của đất nước liên quan đến môn học nhằm
giảm bớt căng thẳng áp lực cho các em, khuyến khích các em
chăm học, chăm phát biểu, để “mối thầy cô thực sự là một
tấm gương về tự học và sáng tạo”. Đồng thời, Bộ GD&ĐT,
sở, ngành và các nhà trường THPT cũng cần xây dựng các tiêu
chí đánh giá chất lượng và xếp loại hạnh kiểm học sinh sau
mối tuần, mỗi tháng, mỗi học kỳ và mỗi một năm học; có biện
pháp nghiêm khắc với những học sinh lười biếng, nhác nhớn ỷ
lại, tránh hiện trạng học sinh “ngồi nhầm lớp”, không chạy với
căn bệnh “thành tích”. Ở trường tôi, một số giáo viên chủ
nhiệm cũng có cách làm khá hay (có thể không còn mới đói
với một số trường) là giao cho mỗi tổ học sinh một cuốn sổ
theo dõi các thành viên, trong đó mục xung phong xây dựng
phát biểu bài mới là một trong nhưng tiêu chí đánh giá ý thức
học tập của thành viên tổ mình; cuối mỗi tuần, mỗi tháng,
trong giờ sinh hoạt lớp bao giờ cũng giành một ít thời gian cho
công tác đánh giá xếp loại hạnh kiểm học sinh; ngoài những
tiêu chí như nề nếp, chuyên cần, trực nhật vệ sinh, trang phục,
làm bài tập ở nhà, chuẩn bị bài mớiv.v thì tham gia xây dựng
phát biểu bài trở thành “phần cứng” để chấm điểm, đồng thời
thầy cô cung phải có hình thức khen thưởng , chấm điểm kịp
thời đối với những học sinh có câu trả lời hay; đối với những
học sinh trả lời chưa tốt, thầy cô cũng phải khéo léo trong việc
nhắc nhở, tránh tình trạng làm ảnh hưởng đến lòng tự trọng tự
ái của học sinh; nhà trường cũng cần tổ chức các câu lạc bộ,
các chuyên đề, các buổi thảo luận, ngoại khóa để tăng cường

khả năng tranh luận, khả năng giao tiếp, ứng khẩu của các em.
Phía Nhà trường cũng đồng thời phải mua sắm thêm các thiết
bị thí nghiệm thực hành, xây dựng thư viện đọc phục vụ cho
nhu cầu học sinh học tập theo kiểu cộng đồng, và coi đây cũng
là một tiêu chí thi đua của ngành, tránh tình trạng chỉ học lý
thuyết chung chung làm cho việc học không gắn với hành, với
khả năng ứng dụng vào đời sống thực tiên. Tránh hiện tượng
nhàm chán trong các em.
Ban đại diện cha mẹ học sinh cũng phải giành thời gian quan
tâm thăm lớp dự giờ, động viên thầy trò và nhà trường, quan
tâm đến diến biến tâm sinh lý lứa tuổi của học sinh để từ đó
tìm ra các giải pháp động viên kịp thời, tránh tình trạng hiện
nay là Hội chỉ mới hoạt động một chiều là nhận kế hoạch từ
nhà trường, chỉ hoạt động định kỳ một năm hai lần vào dịp
đầu năm và cuối môi năm học, còn mọi diễn biến khác thì hầu
như phó mặc cho nhà trường và giáo viên chủ nhiệm.
Phía người học, cũng cần được cung cấp thông tin về vai trò
tác dụng to lớn của việc tham gia xây dựng phát biểu bài, cần
tự giác thực hiện nghĩa vụ học tập của mình, trước khi muốn
thầy cô giảng dạy nhiệt tình, hết mình cho bài giảng, bởi có
một thực tế hiện nay là, yêu cầu của xã hội, của học sinh, phụ
huynh ngày càng cao, đò hỏi ngày càng lớn từu phía thầy cô,
nhà trường, nhưng người học lại em thường bộ môn, số ít khác
chỉ quan tâm đến quyền mà quên mất nghĩa vụ của mình.
Sưu tầm.