giáo trình tổ chức thi công chức chuyên đề thiết kế tổ chức xây dựng

GT TCTC_THI T K T CH C XÂY D NG

1/100

PH N I

L P K HO CH, T CH C & ðI U KHI N
THI CÔNG XÂY D NG
CHƯƠNG I. KHÁI NI M CHUNG V THI T K T

CH C XÂY D NG

1.1. KHÁI NI M CHUNG
nư c ta, thi t k t ch c thi cơng chưa đư c chú ý đúng m c. Nh ng cơng trình
có chu n b cũng có ti n đ thi cơng và m t s b n v trình bày m t vài bi n pháp thi
công nhưng r t sơ sài và ch có tác d ng tư ng trưng, trong quá trình thi cơng h u như
khơng s d ng đ n. Các quy t đ nh v cơng ngh h u như phó m t cho cán b thi cơng
ph trách cơng trình, cán b thi cơng này cùng lúc làm hai nhi m v v a là ngư i thi t k
công ngh , v a là ngư i t ch c s n xu t. ð i v i nh ng cơng trình quy mơ l n và ph c
t p thì ngay c nh ng cán b giàu kinh nghi m và năng l c cũng không th làm trịn c
hai nhi m v đó, cơng vi c xây d ng s ti n hành m t cách t phát khơng có ý đ tồn
c c, do đó d x y ra nh ng lãng phí l n v s c lao ñ ng, v hi u su t s d ng thi t b ,
kéo dài th i gian thi cơng, tăng chi phí m t cách vô lý.
Vi c thi t k t ch c thi cơng mà đi u quan tr ng là thi t k phương th c, cách th c
ti n hành t ng cơng trình, h ng m c hay t h p cơng trình…, có m t vai trị r t l n trong
vi c đưa ra cơng trình th c t h sơ thi t k k thu t ban ñ u và các ñi u ki n v các
ngu n tài nguyên. Nó là tài li u ch y u chu n b v m t t ch c và cơng ngh , là cơng
c đ ngư i ch huy ñi u hành s n xu t, trong ñó ngư i thi t k ñưa vào các gi i pháp
h p lý hóa s n xu t đ ti t ki m v t li u, lao ñ ng, công su t thi t b , gi m th i gian xây
d ng và h p lý v m t giá thành.
ð ñáp ng các yêu c u đó, n i dung mơn h c t ch c thi cơng bao g m các v n đ

sau:
Nh ng v n ñ lý lu n cơ b n v thi t k và t ch c thi công xây d ng.
Các phương pháp l p mơ hình k ho ch ti n đ và t ch c thi cơng xây d ng.
Thi t k và t ch c các cơ s v t ch t k thu t công trư ng.
T ch c và ñi u khi n ti n đ thi cơng xây d ng.
ð n m v ng và v n d ng t t nh ng ki n th c mà môn h c t ch c thi công trang b
vào th c ti n, ngư i cán b ch đ o thi cơng cịn c n ph i trang b cho mình các hi u bi t
nh t ñ nh v k thu t, kinh t , xã h i có liên quan nh m giúp cho vi c t ch c và ch ñ o
thi cơng cơng trình m t cách đúng đ n, sáng t o và có hi u qu cao. M t khó khăn đ t ra
là cơng tác qu n lý xây d ng c a ñ t nư c ta hi n nay đang trong q trình đ i m i và
hồn thi n nên các quy đ nh, th l , quy chu n, quy ph m…ho c là chưa n đ nh, ho c là
chưa có nên khi áp d ng vào th c t c n theo sát nh ng quy ñ nh, tiêu chu n…ñã và s
ban hành.
1.2. CÁC BƯ C THI T K , PHÂN LO I THI T K
CƠ B N

TRONG XÂY D NG


GT TCTC_THI T K T CH C XÂY D NG

2/100

Theo quan đi m vĩ mơ c a ngư i qu n lý đ u tư, cơng trình xây d ng luôn g n li n
v i m t d án, nó thư ng tr i qua ba giai đo n chu n b ñ u tư, th c hi n đ u tư và đưa
cơng trình vào ho t đ ng (hình 1-1).
Nhu c u c a th trư ng
nhà nư c, xã h i

Hình thành d án

đ u tư

Kh năng ñ u tư c a
doanh nghi p nhà
nư c, xã h i

Chu n b ñ u tư

Th c hi n đ u tư
(Xây d ng cơng trình)

Khai thác
(S d ng cơng trình)

Hình 1-1. Q trình hình thành cơng trình theo quan đi m vĩ mơ.
Như v y mu n hình thành m t d án ph i là k t qu c a nguyên nhân ch quan
(kh năng ñ u tư) và nguyên nhân khách quan (nhu c u c a th trư ng). Theo quan đi m
vi mơ c a ngư i qu n lý xây d ng, m t cơng trình đư c hình thành thư ng qua sáu bư c
như sau. Trên hình 1-2 trình bày ñ y ñ các bư c ti n hành th c hi n m t d án xây d ng
thu c nhà nư c qu n lý. Nhưng nó cũng bao hàm c v i các cơng trình ch đ u tư là tư
nhân. Tuy nhiên tùy theo quy mô cơng trình các bư c có th đơn gi n hoá ho c sát nh p
l i ch gi nh ng bư c cơ b n.
Th m ñ nh

Th m ñ nh

D án ti n kh thi

Ý
tư ng

D án kh thi

Kh o sát Báo cáo
d án
sơ b
TKT

Kh o Báo cáo
sát k d án
thu t kh thi

Th m k

Thi t k
Kh o sát
b sung

ð u
th u

Thi
công

NHÀ
TH U

CH ð U
TƯ TH C
HI N

Khai
thác

CH ð U
TƯ

CƠ QUAN TƯ V N TH C HI N

Hình 1-2. Q trình hình thành cơng trình theo quan ñi m vi mô.
Ý tư ng c a d án là ý ki n ñ xu t ñ u tiên ñ d án hình thành. Ý tư ng thư ng
ñư c ch ñ u tư ñ xu t do tác ñ ng c a các nguyên nhân ch quan và khách quan, cũng
có khi ch là s nh y c m ngh nghi p c a ch ñ u tư trong m t tình hu ng c th . Ý
tư ng hình thành t t , t lúc sơ khai ñ n giai ño n chín mu i s ñư c ñưa ra bàn lu n
nghiêm túc và ñư c c p có ch quy n ghi vào chương trình ngh s . ðây là ti n ñ cho
các bư c ti p theo.


GT TCTC_THI T K T CH C XÂY D NG

3/100

1.2.1. Thăm dò và l p d án ti n kh thi.
Là bư c ti p theo c a ý tư ng ñư c ch ñ u tư thuê cơ quan tư v n làm, cũng có
th là ch đ u tư tr c ti p th c hi n. N i dung c a bư c này là thăm dò các s li u ban
ñ u ñ ch ñ u tư kh ng đ nh ý tư ng đó có cơ s khơng, n u có tri n v ng ti p t c
nghiên c u ti p b ng khơng thì d ng l i. Trong bư c này cơng tác thăm dị là ch y u,
d a trên nh ng s li u s n có thu th p ñư c, ngư i ta làm d án ti n kh thi. Sau đó làm
nh ng bài tốn ch y u là phân tích kinh t sơ b đ k t lu n.
L p d án ti n kh thi c n làm nh ng vi c sau:

Tìm hi u nhu c u c a xã h i trong khu v c d án ho t đ ng.
Tìm hi u ch trương ñư ng l i phát tri n kinh t c a qu c gia trong th i gian
khá dài (10 - 50 năm).
ðánh giá tình hình hi n tr ng ngành và chuyên ngành kinh t c a d án, trong đó
chú tr ng đ n trình đ cơng ngh , năng su t hi n có và kh năng phát tri n c a các cơ s
hi n di n trong th i gian t i (c i t o, m r ng, nâng c p cơng ngh , hi n đ i hố cơng
ngh ).
Trình ñ công ngh s n xu t c a khu v c và th gi i.
M c s ng c a xã h i, kh năng tiêu th s n ph m t i ñ a phương và khu v c
xu t kh u.
Kh năng c a ch ñ u tư, các ngu n v n có th huy đ ng, mơ hình đ u tư.
Ngu n cung c p nguyên v t li u, công ngh s n xu t.
ð a bàn xây d ng cơng trình s tri n khai d án v i s li u v đ a hình, khí h u,
dân cư, mơi trư ng trư c và sau khi xây d ng cơng trình.
Cơ s h t ng s n có và tri n v ng trong tương lai.
Trên cơ s các s li u đã phân tích tính tốn đ rút ra k t lu n có đ u tư khơng và
quy mơ đ u tư là bao nhiêu (nhóm cơng trình). Trong th i gian l p d án ti n kh thi có
th th c hi n kh o sát sơ b b sung đ có đ s li u vi t báo cáo. D án ti n kh thi vi t
dư i d ng báo cáo ph i ñư c th m ñ nh và phê duy t, theo quy ñ nh hi n hành tuỳ thu c
quy mô và ngu n v n c a d án.
1.2.2. L p d án kh thi.
ðây là bư c quan tr ng trong q trình hình thành d án, nó kh ng ñ nh tính hi n
th c c a d án. Trong bư c này g m có hai ph n kh o sát và vi t báo cáo kinh t k
thu t. L p d án kh thi thư ng ñư c cơ quan tư v n thi t k th c hi n. Trong d án kh
thi ph i ch ng minh đư c tính kh thi k thu t và tính hi u qu kinh t c a cơng trình
(s a ch a, m r ng, hi n đ i hóa, xây m i).
Cơng trình càng l n, càng ph c t p, ñ a bàn xây d ng càng r ng thì vi c kh o sát
càng ph i tồn di n và đ y đ . ð i v i nh ng khu v c ñã có cơng trình xây d ng thì s
li u có th t n d ng nh ng k t qu c a l n kh o sát trư c.
Trong kh o sát chia ra làm hai lo i kinh t và k thu t. Kh o sát v kinh t thư ng

đư c th c hi n trư c, nó cung c p s li u làm cơ s xác ñ nh v trí cùng v i ngu n
nguyên li u, m ng lư i k thu t h t ng cơ s (giao thông, năng lư ng) ngu n nư c, dân
cư, phong t c, văn hóa, mơi trư ng thiên nhiên, nhân l c...
ð i tư ng c a kh o sát k thu t là ñi u ki n thiên nhiên trong khu v c tri n khai
d án, m c đích đ tri n khai d án có l i nh t. K t qu kh o sát k thu t giúp l a ch n


GT TCTC_THI T K T CH C XÂY D NG

4/100

m t b ng xây d ng, quy ho ch nhà c a, cơng trình, nh ng gi i pháp k thu t c n tri n
khai.
K t lu n cu i cùng c a d án d a trên s ñánh giá toàn di n kinh t - k thu t các
phương án đ t ra.
ð i v i cơng trình dân d ng và cơng nghi p kh o sát bao g m nh ng v n ñ .
Làm rõ ñi u ki n kinh t khu v c xây d ng v i s quan tâm cho ho t đ ng c a
cơng trình bao g m: ngun v t li u, kh năng cung c p ñi n, nư c, m ng lư i giao
thơng, lao đ ng cũng như các tài nguyên khác, nh ng kh o sát giúp vi c xác đ nh v trí
xây d ng cơng trình.
Kh o sát nh ng cơng trình ñang ho t ñ ng trong khu v c s xây d ng cơng trình,
làm rõ cơng su t, trình ñ công ngh , kh năng liên k t gi a chúng và v i cơng trình s
xây. ðây là cơ s đ xác đ nh quy mơ và l i ích c a cơng trình s xây d ng.
Kh o sát tồn di n đ a hình, đ a v t khu v c tri n khai d án ñ thi t k và quy
ho ch các nhà, công trình cũng như các m ng k thu t, h t ng cơ s . Vi c này ñư c th c
hi n trên b n đ đ a hình (có s n ho c ph i t đo v ).
Kh o sát đ a ch t cơng trình, đ a ch t th y văn c a m t b ng xây d ng đ xác đ nh
tính cơ lý c a ñ a t ng, nư c ng m, mưa gió, h ao, sơng su i…S li u kh o sát ph i ñ
ñ xác ñ nh ñư c gi i pháp k t c u, móng, h th ng m ng lư i nư c ng m...
Kh o sát ñi u ki n th i ti t (mưa n ng, nhi t ñ , s m sét...) khu v c xây d ng

cơng trình. ð i v i các cơng trình đ c bi t c n kh o sát thêm nh ng y u t c a khí quy n
(đ m, đ trong s ch c a khơng khí, phóng x , ion...).
Kh o sát đi u ki n liên quan ñ n xây d ng ñ v n d ng kh năng t i ch gi m giá
thành cơng trình, bao g m ngu n v t li u xây d ng t i ch (máy móc, thi t b , giao
thơng, kh năng khai thác các xí nghi p ph tr ) ngu n nhân cơng đ a phương; m ng lư i
đi n, nư c s n có.
Kh o sát nhưng y u t nh hư ng đ n giá thành cơng trình, th i h n có th hồn
thành xây d ng t ng ph n và toàn b cũng như k ho ch đưa cơng trình vào khai thác.
Kh o sát quang c nh ki n trúc, quy ho ch khu v c đ cơng trình có gi i pháp thi t
k hòa nh p v i c nh quan ki n trúc s n có.
T t c các s hi u có liên quan đ n thi t k , xây d ng và khai thác cơng trình đ u
ph i thu th p ñ y ñ và vi t thành báo cáo kinh t k thu t ñ kh ng đ nh v trí xây d ng
cơng trình. Báo cáo ph i đưa ra ít nh t là hai phương án ñ so sánh l a ch n.
Báo cáo kinh t k thu t c a d án kh thi ñư c th c hi n b i cơ quan tư v n thi t
k d a trên nh ng báo cáo kh o sát kinh t - k thu t. Báo cáo ph i ñưa ra l i gi i c a bài
tốn đ t ra ít nh t có hai phương án. Trong đó ch ng minh tính hi u qu kinh t c a l i
gi i bao g m nh ng ph n chính sau:
1. Cơng su t c a cơng trình.
2. Giá tr , hi u qu kinh t , th i h n thu h i v n ñ u tư cơ b n c a cơng trình.
3. Th i gian đ t công su t thi t k và các ch tiêu kinh t k thu t thi t k .
4. M c đ cơ gi i hố, t đ ng hóa các q trình s n xu t, trình đ cơng ngh so v i
trong nư c và th gi i. Trình đ tiêu chu n hố, th ng nh t hóa các chi ti t trong s n
ph m làm ra. H th ng qu n lý ch t lư ng áp d ng.
5. H s xây d ng (s d ng m t b ng) so v i tiêu chu n quy ñ nh.


GT TCTC_THI T K T CH C XÂY D NG

5/100

6. S thay đ i mơi trư ng sinh thái (cây c i, dịng ch y, giá đ t đai) do cơng trình
mang l i.
7. nh hư ng đ n đ i s ng xã h i c a nhân viên và gia đình cơng nhân, cán b
trong q trình xây d ng và khai thác cơng trình.
H sơ c a báo cáo d án kh thi bao g m:
Thuy t minh trình bày tóm t t n i dung các phương án ñưa ra ñ l a ch n, so sánh
các phương án đó, tính tốn khái qt nh ng quy t đ nh trong phương án, trình bày bi n
pháp an tồn lao đ ng và tính tốn các ch tiêu kinh t k thu t, trong đó gi i thích và
cách xác đ nh các ch tiêu đó.
T ng m t b ng th hi n ñ y ñ m i liên h gi a các toà nhà, các cơng trình xây
d ng.
Các b n v cơng ngh , giao thông n i b , gi i pháp ki n trúc, k t c u, h th ng
thi t b và các gi i pháp thi t k khác có liên quan.
Danh m c các lo i máy móc, thi t b c a các h ng m c cơng trình.
Ư c tính m c đ u tư xây d ng cơng trình (khái tốn).
Ư c tính giá mua s m thi t b , máy móc theo giá kh o sát.
T ng m c ñ u tư c a d án (t ng khái toán)
B ng th ng kê các lo i công tác xây l p chính.
Thi t k t ch c (ho c thi cơng) xây d ng v i t ng ti n ñ (th hi n b ng bi u ñ
ngang ho c m ng).
Các gi i pháp k thu t ch ng ô nhi m môi trư ng hay thay ñ i c nh quan...
D án kh thi ph i ñư c th m ñ nh và cơ quan ch ñ u tư c p tương ñương phê
duy t tuỳ theo ngu n v n và cơng trình thu c nhóm nào ?
1.3. THI T K CƠNG TRÌNH XÂY D NG DÂN D NG & CÔNG NGHI P
Bao g m hai ph n chính là thi t k và tính d tốn. Tùy theo quy mơ, đ ph c t p,
tính quan tr ng c a cơng trình thi t k có th th c hi n theo hai giai ño n (cơng trình
nhóm A và nh ng cơng trình quan tr ng c a nhóm B) hay thi t k m t giai ño n. M i
thi t k bi u hi n m t giai đo n hồn ch nh thi t k v i ch t lư ng và ñ chính xác nh t
ñ nh. Thi t k giai ño n sau d a trên k t qu c a giai đo n trư c đ hồn thi n và c th
hoá các gi i pháp l a ch n.

N u thi t k m t giai ño n là thi t k thi công. Khi thi t k hai giai đo n thì giai
đo n đ u là thi t k k thu t cịn giai đo n sau là thi t k thi cơng (hình 1-2). Thi t k do
cơ quan tư v n th c hi n theo h p ñ ng ký k t v i ch ñ u tư. Thi t k m t hay hai giai
đo n tuỳ quy mơ và tính ch t quan tr ng do cơ quan có ch quy n quy t đ nh.
Nhi m v chính c a cơ quan thi t k là không ng ng nâng cao ch t lư ng c a d án,
gi m giá thành cơng trình, rút ng n th i gian tăng năng su t công tác thi t k .
1.3.1. Ngun t c thi t k cơng trình xây d ng.
ð đ t đư c m c đích trên khi thi t k c n tho mãn nh ng yêu c u sau:
Thi t k đ ng b cơng trình xây d ng, nghĩa là song song v i thi t k công ngh
c n ti n hành thi t k ki n trúc, k t c u xây d ng cơng trình. Như v y s b o đ m s ăn
kh p gi a các ph n thi t k đ có th đ t mua s m thi t b máy móc k p th i. đ ñ m b o


GT TCTC_THI T K T CH C XÂY D NG

6/100

tính kh thi khi thi t k đã ph i hình thành các bi n pháp xây d ng cơng trình (th t ,
phương ti n, th i gian thi công). Vì m c đích đó trong thi t k ph i có thi t k t ch c
(ho c thi cơng) xây d ng đi kèm v i thi t k công ngh , ki n trúc và k t c u đ đ m b o
tính kh thi c a nó.
Hi u qu kinh t và hồn thi n k thu t trong các gi i pháp thi t k ph i phù h p
v i quy ho ch, tuân th các quy ñ nh trong quy chu n xây d ng c a nhà nư c Vi t Nam
(TCVN) hay nh ng tiêu chu n ñã ñư c quy ñ nh trong h p ñ ng thi t k .
Áp d ng r ng rãi nh ng thi t k m u có ch t lư ng; nh ng chi ti t k t c u ph
bi n trong cơng trình. ðây là bi n pháp gi m chi phí thi t k , nâng cao cơng nghi p hóa,
rút ng n th i gian xây d ng cơng trình.
S d ng t i đa v t li u ñ a phương gi m t i m c th p nh t v t li u nh p…
Áp d ng công ngh tiên ti n trong công tác xây l p làm cơ s cơ gi i hoá ñ ng
b , v n d ng hình th c t ch c và qu n lý xây d ng tiên ti n.

Ti n hành kh o sát b sung ñ i v i nh ng gi i pháp k thu t mà nh ng kh o sát
giai ño n d án cung c p chưa ñ y ñ , ho c phát hi n, phát sinh nh ng s li u m i.
1.3.2. Thi t k k thu t (TKKT).
Thi t k k thu t là giai ño n ñ u trong thi t k hai giai ño n. Thi t k k thu t
d a trên cơ s kh o sát và báo cáo d án kh thi c ng v i kh o sát trong giai ño n thi t
k (n u có).
Thi t k k thu t gi i quy t t t c các v n ñ k thu t b o ñ m cho cơng trình có
tính kh thi, phương pháp tính tốn đúng có tính tiên ti n, s li u đưa ra chính xác nhưng
cịn giai đo n m (đ b sung) chưa ñ chi ti t ñ ti n hành thi cơng, đ c bi t là các chi
ti t do thi cơng đ t ra. Thi t k k thu t ñư c tri n khai t t c các ph n c a thi t k
(công ngh , ki n trúc, k t c u, v t li u...) s n sàng ñ tri n khai thi t k thi công. H sơ
thi t k k thu t bao g m:
Thuy t minh trình bày cách tính tốn, khái quát nh ng gi i pháp thi t k c a
tồn b cơng trình.
Các b n v cơng ngh , dây chuy n s n xu t, gi i pháp ki n trúc (m t b ng, c t,
ñ ng) gi i pháp k t c u, gi i pháp trang thi t b …mà công ngh thi công s áp d ng.
D tốn sơ b giá thành cơng trình.
Thi t k k thu t ph i ñư c th m đ nh và phê duy t c p có th m quy n thu c
nhà nư c ho c ch đ u tư.
1.3.3. Thi t k thi cơng (TKTC)
Thi t k thi cơng là thi t k cơng trình theo m t giai ño n hay giai ño n hai c a
thi t k cơng trình hai giai đo n g m thi t k và d toán.
Thi t k thi cơng có nhi m v tr c ti p ph c v thi cơng cơng trình. Thi t k thi
công d a trên báo cáo d án kh thi (thi t k m t giai ño n) ho c thi t k k thu t (thi t
k hai giai ño n). Nh ng sai l ch v i d án kh thi hay thi t k k thu t ch ñư c phép
khi nâng cao ch t lư ng thi t k và ñư c ch ñ u tư và ngư i thi t k trư c ñ ng ý.
Khi thi t k m t giai ño n TKTC ph i gi i quy t toàn b và d t ñi m nh ng gi i
pháp thi t k , cung c p ñ s li u c n thi t như lao ñ ng, tài nguyên, v t tư, k thu t, giá
thành xây d ng (d tốn) cùng v i đ y đ các b n v thi công các công tác xây l p cho
ngư i xây d ng.

GT TCTC_THI T K T CH C XÂY D NG

7/100

Trong thi t k hai giai ño n TKTC ph i c th hoá, chi ti t hoá các gi i pháp công
ngh , ki n trúc, k t c u, thi cơng đã đư c kh ng đ nh trong thi t k k thu t.
D toán trong TKTC ph i đư c thuy t trình cách tính kh i lư ng cơng vi c, đơn
giá áp d ng, ch d n ho c thông tư c a cơ quan nhà nư c v h ch tốn cơng trình. B n v
thi t k thi công ph i cung c p đ y đ chính xác, rõ ràng các chi ti t c n thi t c a cơng
trình thi t k đ ti n hành các cơng tác xây l p. Thi t k ph i trình bày t t ng th đ n chi
ti t, phân tích ch d n (g m m t b ng, c t, chi ti t phóng to, tri n khai b ph n). B n v
ph i ch đư c v trí, m i quan h gi a các cơng trình v i m ng lư i k thu t, giao thông.
B n v chi ti t cung c p hình dáng, kích thư c t ng b ph n, s liên k t gi a chúng. B n
v thi công ph i b o ñ m ngư i th c hi n làm ñúng ý ñ thi t k m t cách chính xác đơn
gi n nh t, ti t ki m nh t.
D tốn thi t k đư c tính tốn d a trên kh ng đ nh c a d án kh thi và ñã tri n
khai ñ y ñ thi t k thi công (k c nh ng bi n pháp thi cơng đ c bi t chưa có trong đ nh
m c đơn giá đ n th i đi m tính tốn).
Thi t k thi cơng và d tốn kèm theo ph i đư c c p qu n lý có th m quy n phê
duy t nó làm tài li u ph c v thi cơng v a là cơ s đ quy t tốn cơng trình.
1.4. THI T K T

CH C XÂY D NG

1.4.1. Nhi m v và nguyên t c thi t k t ch c, thi công xây d ng.
Trong thi t k cơng trình xây d ng ln ln ph i bao g m thi t k t ch c ho c
thi cơng xây d ng. Nó là b ph n khơng th tách r i kh i thi t k k thu t và thi t k thi
công.

Nhi m v c a thi t k t ch c và thi công là tìm ki m bi n pháp t ch c h p lý đ
xây d ng cơng trình trong th i h n ng n nh t có th , v i giá thành nh nh t, ch t lư ng
t t nh t theo yêu c u thi t k .
Trong thi t k t ch c và thi cơng xây d ng ph i trình bày phương pháp, phương
ti n, th i h n th c hi n t ng lo i công tác xây l p cũng như tồn b cơng trình. ðó là cơ
s đ l p k ho ch ñ u tư v n, cung ng v t tư k thu t, cơ s s n xu t ph tr … Nó là
cơ s đ l p k ho ch th c hi n ki m tra, báo cáo s n xu t.
ð thi t k t ch c và thi công xây d ng ñ t ñư c nhi m v ñ ra (nhanh, ch t
lư ng, giá h ) khi thi t k ph i tuân th theo các nguyên t c sau:
Vi c th c hi n các công tác xây l p b t bu c ph i tuân th theo quy trình quy
ph m đã đư c phê duy t ñ làm chính xác, k t h p nh p nhàng, ăn kh p gi a các quá
trình s n xu t và gi a các ñơn v tham gia xây d ng.
ðưa phương pháp s n xu t dây chuy n và t ch c th c hi n càng nhi u càng t t.
ðây là phương pháp tiên ti n nó s nâng cao năng su t lao ñ ng, ch t lư ng công vi c;
s n xu t đi u hịa, liên t c, gi m nh cơng tác ch đ o và ki m tra ch t lư ng, d dàng áp
d ng các phương pháp qu n lý h th ng.
ðưa h th ng qu n lý ch t lư ng tiên ti n vào trong s n xu t, thay KCS b ng
ISO-9000 ñ nâng cao tính c nh tranh trong cơ ch th trư ng.


GT TCTC_THI T K T CH C XÂY D NG

8/100

B o ñ m s n xu t quanh năm, như v y s khai thác h t năng l c thi t b , b o
đ m cơng ăn vi c làm cho cán b công nhân, t o s phát tri n n ñ nh cho ñơn v xây l p
trong th i gian dài.
S d ng cơ gi i hóa đ ng b và t đ ng hố trong các quá trình xây l p. Ch n
nh ng máy móc, cơ gi i có cơng su t m nh và giá thành h , s d ng h t công su t và h
s th i gian cao.

S d ng các k t c u l p ghép và c u ki n s n xu t t i nhà máy ñ rút ng n th i
gian thi cơng, gi m ph phí (c p pha, hao h t v t li u..).
Gi m kh i lư ng xây d ng lán tr i, nhà t m. Tăng cư ng s d ng nh ng lo i
nhà tháo l p, di ñ ng, s d ng nhi u l n vào m c đích t m trên cơng trư ng đ gi m giá
thành cơng trình.
Th c hi n pháp l nh phịng h lao đ ng, k thu t an tồn lao đ ng cũng như
pháp l nh phịng ch ng cháy n t i cơng trư ng.
Áp d ng các ñ nh m c tiên ti n trong l p k ho ch, t ch c, ch ñ o xây d ng
v i vi c s d ng sơ đ m ng và máy tính.
Th c hi n ch đ khốn s n ph m trong qu n lý lao ñ ng ti n lương cho cán b
cơng nhân đi đơi v i áp d ng h th ng qu n lý ch t lư ng ñ tăng tính ch ñ ng, trách
nhi m c a các cá nhân cũng như t p th v i cơng vi c.
B o đ m th i h n xây d ng cơng trình theo pháp l nh (h p ñ ng ký k t).
1.4.2. Thi t k t ch c xây d ng (TKTCXD).
Thi t k t ch c xây d ng ñư c ti n hành cùng v i thi t k k thu t ho c thi t k
thi công trong thi t k m t giai ño n. Thi t k t ch c xây d ng ñư c cơ quan tư v n
thi t k th c hi n trên cơ s báo cáo d án kh thi và k t qu kh o sát k thu t và kh o
sát b sung trong khi thi t k .
Nh ng nhi m v c n gi i quy t trong TKTCXD:
Xác ñ nh th i h n xây d ng cơng trình cũng như các giai đo n chính, th i đi m
ti p nh n thi t b .
Nh ng gi i pháp cơ b n v t ch c xây d ng tồn cơng trư ng cũng như t ng
nhà m t.
Xác ñ nh kh i lư ng ñ u tư ti n v n cho t ng năm, quý.
Thành ph n, kh i lư ng, th t , th i h n th c hi n các công vi c trong giai đo n
chu n b kh i cơng cơng trư ng.
Nhu c u v tài nguyên v t ch t k thu t chính, ngu n cung c p và tách th c ti p
nh n trong t ng giai ño n c th .
Nhu c u sinh ho t c a công nhân, cán b k thu t, nhu c u nhà c a, sinh ho t
c a công trư ng và gi i pháp áp d ng.

Xây d ng cơ s s n xu t phù tr ph c v công trư ng xây d ng.


GT TCTC_THI T K T CH C XÂY D NG

9/100

Tri n khai phi u công ngh cho nh ng công vi c th c hi n công ngh m i.
Thi t l p đi u ki n an tồn lao đ ng và v sinh mơi trư ng cho tồn cơng trư ng
và cho t ng cơng vi c đ c bi t.
H sơ c a TKTCXD bao g m nh ng tài li u sau:
• B ng t ng h p các cơng vi c xây l p chính và ñ c bi t trong giai ño n xây
d ng chính cũng như trong giai đo n chu n b .
• T ng ti n đ (dư i d ng khái quát) th c hi n các công vi c chính trong giai
đo n chu n b và giai ño n xây d ng. Trong ñó th hi n rõ th t tri n khai công
vi c các giai ño n hoàn thành và toàn b . Trong ti n đ có kèm theo bi u đ huy
đ ng nhân l c, th i gian s d ng máy móc.
• K ho ch t ng th v cung c p v n theo năm, quý phù h p v i t ng ti n đ .
• T ng m t b ng xây d ng v i t l thích h p th hi n nh ng cơng trình ñã và s
xây d ng cũng như kho tàng lán tr i.
• B n đ khu v c v i t l thích h p th hi n cơng trư ng xây d ng cùng v i
m ng lư i xí nghi p ph tr , cơ s v t ch t k thu t, làng công nhân, h th ng giao
thơng đư ng xá và nh ng cơng trình khác có liên quan đ n cơng trư ng.
• Danh m c t ng th nh ng v t li u, bán s n ph m, k t c u chính, máy xây
d ng, phương ti n v n t i theo các giai ño n xây d ng c a năm, q.
• Thi t k và d tốn nhà lán tr i t m không n m trong giá thành xây d ng.
Nh ng cơng trình lán tr i, ph c v thi công này do c p quy t ñ nh ñ u tư xem xét và phê
duy t.
• B n thuy t minh trình bày đ c đi m cơng trình, đi u ki n thi cơng, quy trình
cơng ngh , phương pháp t ch c xây d ng, nhu c u và gi i pháp v nhân tài v t l c, máy

móc, kho bãi, đư ng xá, lán tr i cũng như các ch s v kinh t k thu t c a bi n pháp thi
cơng.
• Tính giá d tốn cơng trình d a trên nh ng ñơn giá, ñ nh m c và bi n pháp thi
cơng đư c phê duy t. Tính d tốn ph i có b ng kê cơng vi c, cách xác đ nh kh i lư ng
cơng vi c c a chúng. ð i v i nhi u vi c khơng có đơn giá thì ph i có tính tán giá thành
bao g m v t li u, nhân cơng, máy móc.
Thi t k t ch c xây d ng ph i ñư c ti n hành song song v i các giai ño n thi t k
tương ng c a cơng trình đ phù h p v i các gi i pháp m t b ng, k t c u, cơng ngh c a
cơng trình.
ð i v i nh ng cơng trình đơn v nh g n ho c cơng trình thi cơng theo thi t k m u
ph i có:
T ng ti n đ (d ng m ng).
T ng m t b ng.
Bi u ñ nhân l c và s d ng máy móc.


GT TCTC_THI T K T CH C XÂY D NG

10/100

B ng tính d tốn.
Thuy t minh.
1.4.3 Thi t k t ch c thi công (TKTCTC)
Thi t k t ch c thi cơng đư c cơ quan xây l p th c hi n trên cơ s c a
TKTCXD, d toán cơng trình c ng v i nh ng k t qu kh o sát b sung khu công trư ng
và năng l c c a ñơn v nh n th u.
Trong TKTCTC s ch nh lý, chi ti t hoá các quy t ñ nh c a TKCTXD và gi i
quy t các v n ñ m i phát hi n. ð c bi t quan tâm ñ n nh ng chi ti t tri n khai công
ngh xây l p cũng như vi c xây l p nh ng xí nghi p ph tr ph c v s n xu t v t li u,
c u ki n cho cơng trư ng. V trí, cơng su t, cơng ngh và trang b c a các xí nghi p ph i

ñư c gi nguyên theo TKTCXD. S thay ñ i ch ñư c phép khi bên thi t k TCXD ñ ng
ý do gi m ñư c giá thành công trình và c i thi n ch t lư ng công vi c.
TKTCTC ph c v cho công tác t ch c th c hi n, ch ñ o và ki m tra t t c các
giai ño n thi cơng, các h ng m c cơng trình và tồn công trư ng nên thi t k ph i h t s c
c th và chính xác các v n ñ sau: th i h n xây d ng các h ng m c cơng trình, c a các
giai đo n chính và tồn cơng trư ng; th t và bi n pháp th c hi n các công vi c xây l p;
s ph i h p, th i h n th c hi n các bi n pháp trong giai ño n chu n b : bi u ñ cung ng
v t tư, máy móc; nhu c u v nhiên li u năng lư ng trong giai ño n thi công; nhu c u v
nhân l c theo ngành ngh ; bi n pháp phòng h , v sinh an tồn lao đ ng; h th ng ki m
tra, qu n lý ch t lư ng áp d ng.
H sơ c a TKTCTC bao g m:
Ti n ñ (d ng SðM) xây d ng các cơng trình đơn v v i kh i lư ng thi cơng
chính xác.
T ng ti n ñ ( d ng SðM) khái quát cho tồn cơng trư ng và các giai đo n xây
d ng.
T ng m t b ng b trí chính xác v trí các xí nghi p s n xu t, ñư ng xá c ñ nh và
t m, kho, bãi m ng lư i c p ñi n, nư c thông tin...
B n li t kê kh i lư ng các cơng vi c trong giai đo n chu n b và bi u ñ th c
hi n.
Bi u ñ cung ng v t tư chính.
Bi u ñ nhu c u nhân l c theo ngành ngh , máy xây d ng và v n chuy n.
Phi u công ngh cho nh ng công vi c thi công ph c t p và m i.
H sơ máy móc và phi u chuy n giao công ngh cho nh ng cơng vi c thi cơng
đ c bi t, quan tr ng (n mìn, khoan, kè...).
B n thuy t minh v các gi i pháp công ngh , b o hi m, mơi trư ng an tồn lao
đ ng, hình th c ti p nh n nhân tài, v t l c. Tính tốn các chi tiêu kinh t k thu t (th i
h n xây d ng, trình đ cơ gi i hố, chi phí lao đ ng cho m t ñơn v s n ph m...).


GT TCTC_THI T K T CH C XÂY D NG

11/100

Các b n v thi t k thi cơng cơng trình t m, lán tr i. TKTCTC ph i th c hi n xong
trư c ngày kh i cơng cơng trình m t th i gian ñ cán b k thu t nghiên c u n m b t
ñư c ý ñ . Vi c thi t k TKTCTC ph i ñư c k sư và cán b k thu t có kinh nghi m
c a đơn v nh n th u th c hi n dư i s ch ñ o c a k sư trư ng có s tham kh o ý ki n
c a nh ng ngư i thi cơng.
TKCTCT gi i quy t các v n đ k thu t công ngh , t ch c và kinh t ph c t p.
Mu n ñ t ñư c t i ưu thì ph i ti n hành nhi u phương án làm cơ s l a ch n theo nh ng
ch tiêu kinh t k thu t, c th là :
☺V k thu t .
B o ñ m ch t lư ng cao nh t.
T o ñi u ki n cho vi c thi công d dàng, an toàn nh t.
☺V kinh t .
Gi m giá thành th p nh t.
S d ng có hi u qu nh t tài nguyên s n xu t c a đơn v xây l p.
ðưa cơng trình vào khai thác ñúng k ho ch.


GT TCTC_CÁC MH KHTð THI CƠNG XD

11/100
CHƯƠNG II

CÁC MƠ HÌNH K HO CH
TI N ð THI CÔNG XÂY D NG
2.1 KHÁI NI M CHUNG
2.1.1 Khái ni m.
Mơ hình k ho ch ti n ñ (KHTð) là m t bi u k ho ch trong đó quy đ nh trình t

và th i gian th c hi n các công vi c, các quá trình ho c h ng m c cơng trình cùng
nh ng u c u v các ngu n tài nguyên và th t dùng chúng ñ th c hi n các
nhi m v k ho ch ñ ra.
Như v y mơ hình k ho ch ti n đ là hình th c và cơng c mơ t s phát tri n c a
q trình thi cơng v th i gian, không gian cùng các nhu c u v t ch t mà các thi t
k t ch c xây d ng, thi công xây l p n ñ nh.
2.1.2 Phân lo i.
Tùy theo yêu c u, n
• Mơ hình k ho
• Mơ hình k ho
• Mơ hình k ho
• Mơ hình k ho

i dung và cách th hi n có 4 lo i mơ hình KHTð sau:
ch ti n ñ b ng s .
ch ti n ñ ngang.
ch ti n ñ xiên.
ch ti n ñ m ng lư i.

2.1.3 C u trúc.
C u trúc m t mô hình k ho ch ti n đ g m 3 ph n chính:
• Ph n 1: Có tên g i là “T p h p nhi m v theo hi n v t và tài chính”, tùy
theo yêu c u c a t ng lo i mơ hình KHTð mà ph n này có th đư c trình bày
t ng quát hay chi ti t hơn n a.
• Ph n 2: Có tên g i là “ð th c a ti n ñ nhi m v ”, ph n này trình bày các
lo i mơ hình b ng s , ngang, xiên hay m ng lư i ñ ch s phát tri n v th i
gian, không gian c a các q trình thi cơng xây d ng.
• Ph n 2: Có tên g i là “K ho ch nhu c u v v t tư – nhân l c – tài chính”,
ph n này đư c l p t ng h p ho c chi ti t các nhu c u v t tư, thi t b , nhân l c,
tài chính…c n thi t đ hồn thành các nhi m v theo KHTð ñã v ch ra.

PH N 1

PH N 2
PH N 3

2.2 MƠ HÌNH K HO CH TI N ð

B NG S

Mơ hình KHTð b ng s dùng ñ l p k ho ch ñ u tư và thi công dài h n trong các
d án, c u trúc đơn gi n, xem ví d minh h a như hình 2-1.
• Ph n 1: Trình bày th t và tên g i các h ng m c ñ u tư cùng giá tr công tác
tương ng (trong ñó có tách riêng giá tr cho ph n xây l p và tồn b ).
• Ph n2: Dùng các con s ñ ch s phân b v n tài nguyên dùng ñ xây d ng
các h ng m c theo các năm. Ph n này quy ư c ghi t s là t ng giá tr ñ u tư
c a h ng m c, m u s là ph n giá tr xây d ng.


GT TCTC_CÁC MH KHTð THI CƠNG XD

12/100

• Ph n3: T ng h p nhu c u v n ñ u tư theo các năm và cho toàn b k ho ch.
S
TÊN H NG M C
TT
CƠNG TRÌNH
1 Cơng tác chu n b
2 Kh i nhà s n xu t
3 Nhà qu n lý…

GIÁ TR CƠNG TÁC
T NG S
PH N XD
1.500
1.500
10.500
9.500
450
400
NĂM
TỒN B

TI N ð

THEO NĂM
1
2
3
1000/1000 300/300
200/200
1500/1500 7500/7500 1500/500
300/300
150/100
NHU C U V T TƯ
2800/2800 7950/7900 1700/700
12450/11400

Hình 2-1. C u trúc mơ hình k ho ch ti n đ b ng s .
2.3 MƠ HÌNH K HO CH TI N ð

NGANG

2.3.1 ð c đi m c u t o.
Cịn g i là mơ hình k ho ch ti n ñ Gantt (phương pháp này do nhà khoa h c
Gantt ñ xư ng t năm 1917). ð c đi m là mơ hình s d ng ñ th Gantt trong
ph n ñ th ti n ñ nhi n v _ñó là nh ng ño n th ng n m ngang có đ dài nh t
đ nh ch th i ñi m b t ñ u, th i gian th c hi n, th i ñi m k t thúc vi c thi công các
công vi c theo trình t cơng ngh nh t đ nh. Xem ví d minh h a như hình 2-2.
• Ph n 1: Danh m c các cơng vi c đư c s p x p theo th t công ngh và t
ch c thi công, kèm theo là kh i lư ng công vi c, nhu c u nhân l c, máy thi
công, th i gian th c hi n, v n…c a t ng cơng vi c.
• Ph n 2: ðư c chia làm 2 ph n
Ph n trên là thang th i gian, ñư c ñánh s tu n t (s t nhiên) khi chưa bi t
th i ñi m kh i công ho c ñánh s theo l ch khi bi t th i ñi m kh i cơng.
Ph n dư i thang th i gian trình bày đ th Gantt: m i cơng vi c đư c th hi n
b ng m t ño n th ng n m ngang, có th là đư ng liên t c hay “g p khúc” qua
m i ño n cơng tác đ th hi n tính khơng gian. ð th hi n nh ng cơng vi c
có liên quan v i nhau v m t t ch c s d ng ñư ng n i, ñ th hi n s di
chuy n liên t c c a m t t ñ i s d ng mũi tên liên h . Trên đư ng th hi n
cơng vi c, có th đưa nhi u thơng s khác nhau: nhân l c, v t li u, máy, ca
cơng tác…, ngồi ra cịn th hi n ti n trình thi cơng th c t …
• Ph n 3: T ng h p các nhu c u tài nguyên_v t tư, nhân l c, tài chính. Trình
bày c th v s lư ng, quy cách v t tư, thi t b , các lo i th …các ti n ñ ñ m
b o cung ng cho xây d ng.
2.3.2 Ưu như c ñi m và ph m vi s d ng.
• Ưu: Di n t m t phương pháp t ch c s n xu t, m t k ho ch xây d ng tương
đ i đơn gi n, rõ ràng.
• Như c: Không th hi n rõ m i liên h logic ph c t p gi a các công vi c mà
nó ph i th hi n. Mơ hình đi u hành tĩnh khơng thích h p tính ch t đ ng c a

s n xu t, c u t o c ng nh c khó đi u ch nh khi có s a đ i. S ph thu c gi a
các công vi c ch th c hi n m t l n duy nh t trư c khi th c hi n k ho ch do
đó các gi i pháp v công ngh , t ch c m t ñi giá tr th c ti n là vai trò ñi u
hành khi k ho ch ñư c th c hi n. Khó nghiên c u sâu nhi u phương án, h n
ch v kh năng d ki n di n bi n c a công vi c, không áp d ng đư c các
tính tốn sơ đ m t cách nhanh chóng khoa h c.


GT TCTC_CÁC MH KHTð THI CÔNG XD

13/100

T t c các như c ñi m trên làm gi m hi u qu c a q trình đi u khi n khi s d ng
sơ đ ngang, hay nói cách khác mơ hình KHTð ngang ch s d ng hi u qu ñ i
v i các công vi c ñơn gi n, s lư ng đ u vi c khơng nhi u, m i liên h qua l i
gi a các công vi c ớt ph c t p.
Stt

Công việc

Tháng 1

Đ.vị k.lợng T.gian ...

1
1

3

B

3

Tháng 3

8

9

10 11 12

(dự trữ)
C1

Đờng nối logic

C2

C3

..

.

7

E

.

6

D

5

5

B

C

4

Tháng 2

4

A

A

2

2

..

Mũi tên
di chuyển thợ

E

D

P(ngời)

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10 11 12

T(ngày)

Hỡnh 2-2. C u trỳc mụ hỡnh k ho ch ti n đ ngang.
2.4 MƠ HÌNH K HO CH TI N ð

XIÊN

2.4.1 ð c ñi m c u t o.
V cơ b n mơ hình KHTð xiên ch khác mơ hình KHTð ngang ph n 2 (đ th
ti n đ nhi m v ), thay vì bi u di n các công vi c b ng các ño n th ng n m ngang
ngư i ta dùng các ñư ng th ng xiên ñ ch s phát tri n c a các q trình thi cơng
theo c th i gian (tr c hồnh) và khơng gian (tr c tung). Mơ hình KHTð xiên, cịn
g i là sơ đ xiên hay sơ đ chu trình (Xyklogram). Xem ví d minh h a như hình
2-3, sơ đ xiên s ñư c nghiên c u chương III, phương pháp t ch c thi công.
Tr c không gian mô t các b ph n phân nh c a ñ i tư ng xây l p (khu v c, ñ t,
phân ño n cơng tác…), tr c hồnh là th i gian, m i cơng vi c đư c bi u di n b ng
m t đư ng xiên riêng bi t.
Hình d ng các đư ng xiên có th khác nhau, ph thu c vào tính ch t cơng vi c và
sơ đ t ch c thi cơng, s khác nhau này gây ra b i phương_chi u_nh p ñ c a
q trình. V ngun t c các đư ng xiên này khơng đư c phép c t nhau tr trư ng
h p đó là nh ng cơng vi c đ c l 3p v i nhau v công ngh .
R

1

2

3

4

m
… …
1

m
a …
1
ð t Pđo n

t

Hình 2-3. C u trúc mơ hình k ho ch ti n đ xiên.


GT TCTC_CÁC MH KHTð THI CÔNG XD

14/100

2.4.2 Ưu như c ñi m và ph m vi s d ng.
• Ưu: Mơ hình KHTð xiên th hi n đư c di n bi n công vi c c trong không
gian và th i gian nên có tính tr c quan cao.
• Như c: Là lo i mơ hình đi u hành tĩnh, n u s lư ng công vi c nhi u và t c
đ thi cơng khơng đ u thì mơ hình tr nên r i và m t đi tính tr c quan, khơng
thích h p v i nh ng cơng trình ph c t p.
Mơ hình KHTð xiên thích h p v i các cơng trình có nhi u h ng m c gi ng nhau,
m c ñ l p l i c a các công vi c cao. ð c bi t thích h p v i các cơng tác có th t
ch c thi cơng dư i d ng dây chuy n.
2.5 MƠ HÌNH K HO CH TI N ð

M NG LƯ I

2.5.1 Gi i thi u chung.
Nh ng năm g n ñây nhi u phương pháp tốn h c và k thu t tính tốn xâm nh p
r t nhanh vào lĩnh v c t ch c qu n lý, ñ c bi t dư i s tr giúp c a máy tính. M t

trong nh ng phương pháp có hi u qu nh t là phương pháp sơ ñ m ng, do hai nhà
khoa h c ngư i M là Ford và Fulkerson ñ xu t d a trên các cơ s v toán h c
như lý thuy t ñ th , t p h p, xác su t…Phương pháp sơ ñ m ng dùng ñ l p k
ho ch và ñi u khi n t t c các lo i d án, t d án xây d ng m t cơng trình đ n d
án s n xu t kinh doanh hay d án gi i quy t b t kỳ m t nhi m v ph c t p nào
trong khoa h c k thu t, kinh t , quân s …ñ u có th s d ng sơ đ m ng.
Mơ hình m ng lư i là m t đ th có hư ng bi u di n trình t th c hi n t t c các
công vi c, m i quan h và s ph thu c gi a chúng, nó ph n ánh tính quy lu t c a
công ngh s n xu t và các gi i pháp ñư c s d ng ñ th c hi n chương trình
nh m v i m c tiêu đ ra.
Sơ ñ m ng là phương pháp l p k ho ch và đi u khi n các chương trình m c tiêu
ñ ñ t hi u qu cao nh t. ðây là m t trong nh ng phương pháp qu n lý hi n ñ i,
ñư c th c hi n theo các bư c: xác ñ nh m c tiêu, l p chương trình hành đ ng, xác
đ nh các bi n pháp ñ m b o vi c th c hi n chương trình đ ra m t cách hi u qu
nh t.
M t d án bao gi cũng bao g m nhi u công vi c, ngư i ph trách có kinh nghi m
có th bi t m i cơng vi c địi h i bao nhiêu th i gian, nhưng làm th nào s d ng
kinh nghi m đó c a mình đ gi i ñáp nh ng v n ñ như:
• D án c n bao nhiêu th i gian đ hồn thành ?
• Vào lúc nào có th b t đ u hay k t thúc m i cơng vi c ?
• N u ñã quy ñ nh th i h n d án thì t ng cơng vi c ch m nh t là ph i b t ñ u
và k t thúc khi nào đ đ m b o hồn thành d án trư c th i h n đó ?...
Phương pháp sơ ñ m ng s giúp ta gi i ñáp các câu h i ñó.
Phương pháp sơ ñ m ng là tên chung c a nhi u phương pháp có s d ng lý thuy t
m ng, mà cơ b n là phương pháp ñư ng găng (CPM_Critical Path Methods), và
phương pháp k thu t ư c lư ng và ki m tra d án (PERT_Project Evaluation
and Review Technique).
Hai phương pháp này xu t hi n g n như ñ ng th i vào nhưng năm 1957, 1958
M . Cách l p sơ ñ m ng v căn b n gi ng nhau, khác m t ñi m là th i gian trong
phương pháp PERT không ph i là ñ i lư ng xác ñ nh mà là m t đ i lư ng ng u

nhiên do đó cách tính tốn có ph c t p hơn. Phương pháp ñư ng găng dùng khi
m c tiêu cơ b n là ñ m b o th i h n quy ñ nh hay th i h n t i thi u, còn phương


GT TCTC_CÁC MH KHTð THI CÔNG XD

15/100

pháp PERT thư ng dùng khi y u t ng u nhiên đóng vai trị quan tr ng mà ta ph i
ư c đốn th i h n hoàn thành d án.
Các phương pháp sơ đ m ng hi n nay có r t nhi u và cịn ti p t c đư c nghiên
c u phát tri n, ñây ta s nghiên c u cách l p và phân tích sơ đ m ng theo
phương pháp ñư ng găng CPM là phương pháp cơ b n nh t.
2.5.2 L p và tính tốn m ng theo phương pháp ñư ng găng CPM.
2.5.2.1 C u t o các ph n t c a m ng, m t vài đ nh nghĩa.
a.) Cơng vi c (Task): là m t q trình x y ra địi h i có nh ng chi phí v
th i gian, tài ngun. Có ba lo i cơng vi c:
R,T
• Cơng vi c th c (actual task): c n chi phí v th i gian, tài
nguyên, ñư c th hi n b ng mũi tên nét li n.
• Cơng vi c ch : ch địi h i chi phí v th i gian (đó là th i gian
T
ch theo u c u c a công ngh s n xu t nh m ñ m b o ch t
lư ng k thu t: ch cho bê tông ninh k t và phát tri n cư ng đ
T
đ tháo ván khn…), th hi n b ng mũi tên nét li n ho c xo n.
• Cơng vi c o (imaginary task): khơng địi h i chi phí v th i
gian, tài nguyên, th c ch t là m i liên h logic gi a các cơng
vi c, s b t đ u c a công vi c này ph thu c vào s k t thúc c a cơng vi c
kia, đư c th hi n b ng mũi tên nét ñ t.

b.) S ki n (Event): ph n ánh m t tr ng thái nh t đ nh trong q trình th c
hi n các cơng vi c, khơng địi h i hao phí v th i gian_tài nguyên, là m c ñánh
d u s b t ñ u hay k t thúc c a m t hay nhi u công vi c. S ki n ñư c th hi n
b ng m t vịng trịn hay m t hình tùy ý và ñư c ký hi u b ng 1 ch s hay ch cái.
• S ki n đ u cơng vi c: s ki n mà t đó mũi tên cơng vi c “đi ra”. 4
• S ki n cu i cơng vi c: s ki n mà t đó mũi tên cơng vi c “đi vào”.
5
• M i cơng vi c gi i h n b i hai s ki n đ u_cu i.
• S ki n xu t phát: s ki n đ u tiên khơng có cơng vi c ñi vào, thư ng ký hi u
b ng s 1.
• S ki n hồn thành: s ki n cu i cùng khơng có cơng vi c đi ra, ñánh s l n
nh t.
c.vi c
c.vi c
c.vi c
1

h

trư c

i

ñ.xét

j

sau

k

n

c.) ðư ng_L (Path): ñư ng là m t chu i các cơng vi c đư c s p x p sao
cho s ki n cu i c a công vi c trư c là s ki n ñ u c a cơng vi c sau. Chi u dài
c a đư ng tính theo th i gian, b ng t ng th i gian c a t t c các công vi c n m
trên đư ng đó. ðư ng dài nh t ñi t s ki n xu t phát ñ n s ki n hồn thành g i
là “đư ng găng”. ðó là th i gian c n thi t đ hồn thành d án. Các cơng vi c n m
trên đư ng găng g i là cơng vi c găng. Trong m t sơ đ m ng có th có nhi u
đư ng găng.
d.) Tài ngun_R (Resource): tài ngun trong sơ ñ m ng ñư c hi u theo
nghĩa r ng bao g m c lao ñ ng, v t tư, thi t b , ti n v n.
e.) Th i gian công vi c (Duration): ký hi u t ij là kho ng th i gian đ hồn
thành cơng vi c theo tính tốn xác đ nh trư c (ho c ư c lư ng ñ i v i phương
pháp PERT).
2.5.2.2 Các quy t c l p sơ ñ m ng.


GT TCTC_CÁC MH KHTð THI CƠNG XD

16/100

• Sơ đ m ng ph i là m t mơ hình th ng nh t, ch có m t s ki n xu t phát và
m t s ki n hồn thành, khơng có s ki n xu t phát và s ki n hồn thành
trung gian.
• Mũi tên ký hi u cơng vi c ñi t trái sang ph i và ñi t s ki n
t ij
j
i
(i

có s nh đ n s ki n có s l n.
T đó suy ra quy t c ñánh s sau s ki n mang s i, các s ki n sau ch có mũi
tên đi ra ñánh s i+1, các s ki n sau v a có mũi tên đi vào v a có mũi tên ñi
ra ñánh s i+2; n u các s ki n sau có đi u ki n như nhau thì ñánh s s ki n
nào trư c cũng ñư c.
2

9

4

1

11

8
3

5

10

• Nh ng cơng vi c riêng bi t khơng đư c có cùng s ki n đ u và cu i, nh ng
cơng vi c có th h p thành m t cơng vi c chung thì ph i thay nó b ng m t tên
khác, nh ng cơng vi c khác nhau khơng th đ ng nh t thì ta ph i thêm vào
các s ki n ph và công vi c o.
công vi c a hay công vi c ij
a
công vi c ab hay công vi c ij
công vi c b hay cơng vi c ik

j

i

b

i

ab

a

i

j

j

b
k

• Nh ng cơng vi c có m i liên quan khác nhau thì ph i th hi n đúng m i liên
h tương quan đó, khơng đ nh ng ph thu c khơng đúng làm c n tr các
cơng vi c khác.
Ví d : cho m i liên h sau: công vi c C b t đ u sau cơng vi c A, D b t đ u
sau cơng vi c B, H b t đ u sau cơng vi c (A,B), ta s d ng các s ki n ph và
công vi c o ñ th hi n.
a
c
a

c

b

h

h

b

d

d

(h p lý)
(chưa h p lý)
• N u các cơng vi c C1, C2…,Cn khơng cùng b t đ u sau khi cơng vi c A hồn
thành tồn b , mà b t đ u sau khi công vi c A k t thúc t ng ph n tương ng
A1, A2…,An. Trong trư ng này có th th hi n như sau.
A1

C

A

A2

An
C2

C1

Cn

• N u có m t nhóm cơng vi c đ c l p v i các cơng vi c cịn l i, thì đ đơn gi n
ta thay nhóm cơng vi c đó b ng m t cơng vi c m i mà th i gian th c hi n
công vi c m i b ng ñư ng găng th c hi n nhóm cơng vi c đư c thay th .
a

c
d

f
e

g

b

a

α
tα=tc,e,g

b

• Sơ ñ m ng c n th hi n ñơn gi n nh t, khơng nên có nhi u cơng vi c giao c t

GT TCTC_CÁC MH KHTð THI CƠNG XD

17/100

nhau và khơng đư c có nh ng đo n vịng kín (khơng đư c có chu kỳ).
2
1

1

a

4

d

2

4
3

e

b
c

3

(khơng nên v )
(nên v )

(v sai)
2.5.2.3 Trình t l p sơ đ m ng.
Khi l p sơ đ m ng c a d án ta có th :
• ði t đ u d án.
• ði ngư c l i.
• Làm t ng c m.
• Li t kê công vi c r i s p x p.
Tùy t ng trư ng h p c th mà dùng cách này hay cách khác. Cách làm “ñi t
ñ u” thư ng dùng khi ñã bi t rõ m i công vi c c a d án. Trái l i khi g p m t d
án r t ph c t p ho c hồn tồn m i l thì t đích cu i cùng “đi ngư c l i” t t hơn.
Cách “làm t ng c m” dùng khi c n l p nh ng m ng chi ti t trong m t m ng
chung. Cách li t kê cơng vi c dùng cho nh ng d án đơn gi n, cơng vi c rõ ràng.
Thư ng thì khơng th l p m t sơ ñ chi ti t ngay t ñ u mà ph i làm nhi u ñ t.
Nói chung phương pháp sơ ñ m ng phân bi t hai giai ño n thi t k sơ ñ và l p
k ho ch.
a.) Thi t k sơ ñ : ñây là bư c quan tr ng nh t nh hư ng quy t ñ nh ñ n
ch t lư ng m ng, n i dung chính là:
• Thi t l p t t c các phương án có th đư c v m i liên h và trình t th c hi n
các cơng vi c theo t ng giai đo n c a cơng ngh xây d ng r i ch n phương
án t t nh t.
• Vi c thi t k sơ đ d a vào các b ng v thi t k v công ngh đ l p b ng
danh m c cơng vi c, thi t l p m i quan h và trình t th c hi n các cơng vi c
theo đúng quy trình cơng ngh , ký hi u cơng vi c và s ki n cho phù h p
phương pháp tính tốn. ð i v i m i cơng vi c c n tính: kh i lư ng cơng vi c,
đ nh m c chi phí nhân cơng, ca máy…
Ví d : Thi t k sơ đ m ng thi cơng cơng tác bê tơng c t thép móng m t cơng
trình nào đó, v i phương án 1_đúc tồn kh i đ t i ch , phương án 2_thi
cơng l p ghép móng đúc s n.
Phương án 1:
C t pha

BT lót
ð.móng
ð BT
C t thép

Phương án 2:

ð.móng

B cx p

BT lót

móng

L p ghép
móng

Trong trư ng h p có xét đ n phương án t ch c, phân thành các ño n cơng tác:
ð.móng1

1 BT lót

C.pha1

2 C.thép1 3
ð.móng2
BT lót

BTmóng1

C.pha2

5

4 C.thép2 6
ð.móng3
BT lót

BTmóng2
1
C.pha3

8

7 C.thép3 9

BTmóng3
10
1


GT TCTC_CÁC MH KHTð THI CƠNG XD

1

ð.móng1
BT lót

2

CpCt1

ð.móng2
BT lót

4

3

18/100
BTmóng1

5

6

CpCt2

ð.móng3
BT lót

8

7
10

BTmóng1

CpCt3

9
11

BTmóng3

12

Hình 2-4. Ví d thi t k sơ đ m ng lư i.
b.) L p k ho ch:
• Tính tốn th i gian th c hi n t ng công vi c trong sơ đ m ng làm cơ s tính
th i gian hồn thành d án.
• Trong phương pháp đư ng găng, th i gian là ñ i lư ng xác đ nh, nó đư c tính
tốn trong nh ng ñi u ki n c th v bi n pháp thi công, thành ph n t th , cơ
c u t th , năng su t thi t b , phương pháp t ch c m t b ng…theo các ñ nh
m c ban hành cho t ng ngành. Do đó m ng cịn đư c g i là m ng t t ñ nh.
ð ñ t ñư c m c đích cu i cùng thư ng có nhi u gi i pháp và m i cơng vi c cũng
có nhi u bi n pháp th c hi n. Vì v y vi c s p x p th t các cơng vi c, xác đ nh
m i liên h gi a chúng v i nhau khi l p sơ ñ cũng như vi c xác ñ nh th i gian
th c hi n m i cơng vi c đó khi phân tích sơ đ m ng địi h i ph i v a am hi u
chuyên môn v a n m v ng k thu t sơ ñ m ng.
2.5.2.4 Các phương pháp tính tốn m ng găng.
a.) M c đích.
• Nh m xác đ nh đ dài đư ng găng hay th i gian hồn thành d án.
• Xác đ nh các cơng vi c găng, các cơng vi c này ph i n m dư i s chú ý
thư ng xuyên c a ngư i ñi u khi n chương trình n u mu n chương trình hồn
thành đúng th i h n đ ra.
• Ngồi ra vi c tính tốn sơ đ m ng cịn xác ñ nh các thông s c n thi t ph c
v cho vi c phân tích và t i ưu sơ đ m ng theo m c tiêu.
b.) Các thơng s c a sơ ñ m ng. G m 2 nhóm.

• Nhóm cơ b n: g m các thơng s g c khi l p sơ ñ : th i gian th c hi n t ng
công vi c, chi phí tài ngun cho t ng cơng vi c…
• Nhóm tính tốn: xác đ nh trên cơ s các thơng s g c, ph c v tính đư ng
găng và t i ưu hóa sơ đ : th i đi m b t ñ u s m và mu n c a t ng công vi c,
các lo i d tr th i gian…
c.) Khái ni m các thông s tính tốn.
bs
• B t đ u s m c a m t công vi c ( t ij ): là th i đi m s m nh t có th b t đ u
cơng vi c mà khơng nh hư ng ñ n vi c th c hi n các cơng vi c trư c đó.
Nó đư c xác đ nh b ng th i h n c a ñư ng dài nh t t s ki n xu t phát ñ n
bs
bs
s ki n ti p ñ u c a cơng vi c đang xét.
t ij = max ∑ t hi = max(t hi + t hi ).
ks
• K t thúc s m c a m t công vi c ( t ij ): là th i ñi m k t thúc s m nh t c a
ks
bs
công vi c n u nó đư c b t đ u th i ñi m s m nh t.
t ij = t ij + t ij .
bm
• B t đ u mu n c a m t công vi c ( t ij ): là th i ñi m mu n nh t có th cho
phép b t đ u cơng vi c mà không làm tăng th i h n chung th c hi n toàn b
bm
d án.
t ij = T − (t ij + max ∑ t jk ).


GT TCTC_CÁC MH KHTð THI CƠNG XD

19/100

• K t thúc mu n c a m t công vi c ( t ): là th i ñi m mu n nh t có th k t
thúc cơng vi c n u nó đư c b t đ u th i đi m mu n nh t.
km
bm
t ij = t ij + t ij = min (t km − t jk ).
jk
km
ij

• D tr th i gian chung (toàn ph n) c a công vi c ( Dij ): là kho ng th i gian
có th đư c s d ng đ kéo dài th i gian th c hi n công vi c ho c thay ñ i
th i h n b t ñ u (hay k t thúc) c a nó mà khơng làm thay đ i th i gian th c
bm
bs
km
ks
hi n tồn b chương trình.
Dij = t ij − t ij = t ij − t ij .
• D tr th i gian riêng ( d ij ): là kho ng th i gian có th đư c s d ng ñ
chuy n d ch b t ñ u công vi c ho c kéo dài th i gian s d ng nó mà khơng
ks
nh hư ng đ n b t ñ u s m c a nh ng công vi c ti p sau.
d ij = t bs − t ij .
jk
Ngồi ra cịn có m t s lo i d tr khác tùy theo m c ñích s d ng n a như d tr
ñ c l p, d tr t do…
Ti s

T js

Ti m

i
bs
tij

ks
tij

tij

j

bm
tij

tij

T jm
km
tij

Dij
d ij

Hình 2-5. Các thơng s tính tốn.
d.) Phương pháp tính tốn.
Hi n nay có ba cách tính: phương pháp gi i tích (l p b ng), phương pháp tính tr c

ti p trên sơ đ (phương pháp hình qu t), tính trên máy tính (Microsoft Project).

PHƯƠNG PHÁP GI I TÍCH
ðây là phương pháp dùng b ng và các công th c đ tính tốn. Phương pháp này
đư c trình bày qua ví d như sau: cho sơ đ m ng như hình v , bi t th i gian th c
hi n t ng công vi c t ij , tính sơ đ m ng đã cho.
2

3

3
2

1

3

1
5

2

6
4

4
2

5

1

4

8
3

1
2

7

☺Bư c 1: L p b ng tính và ghi các thơng s g c c a sơ ñ , lưu ý s p s p các cơng
vi c theo trình t tăng d n c a ch s s ki n ñ u và cu i. Tính chi u dài đư ng
găng b ng cách xét t t c các phương án ñi t s ki n ñ u ñ n s ki n hoàn thành
và ch n giá tr l n nh t.
L(1,2,5,8) = 3 + 5 + 2 = 10
L(1,3,5,6,8) = 2 + 1 + 4 + 4 = 11
TG = max
= 16(L12568 ) .
.......
L(1,2,5,6,8) = 3 + 5 + 4 + 4 = 16


GT TCTC_CÁC MH KHTð THI CƠNG XD

T
T

Cơng

vi c

t ij

(2)

(3)

(4)

(5)

(6)

(7)

(8)

(9)

(10)

3
2
2
1
5
1
3
1

2
4
2
4
3

0
0
3
3
3
5
5
4
4
8
8
12
6

3
2
5
4
8
6
8
5
6
12

10
16
9

0
5
5
6
3
7
9
7
11
8
14
12
13

3
7
7
7
8
8
12
8
13
12
16
16

16

0
5
2
3
0
2
4
3
7
0
6
0
7

0
3
0
0
0
2
4
3
0
0
6
0
7

1-2

(1)

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13

20/100

S M
bs
ks
t ij
t ij

1-2
1-3
2-3
2-4

2-5
3-5
3-6
4-5
4-7
5-6
5-8
6-8
7-8

MU N
bm
km
t ij
t ij

D TR
Dij
d ij

CV
Găng

2-5

5-6
6-8

bs
☺Bư c 2: Tính t ij (c t 4) v i gi thi t b t đ u s m c a cơng vi c ñi t s ki n ñ u

bs
tiên (s ki n kh i công) b ng o. Công th c tính: t ij = max ∑ t hi .
bs
bs
bs
bs
bs
t12 = t13 = 0
;
t 23 = t 24 = t 25 = 3 ;
bs
t 35 = max (t13 ; t12 + t 23 ) = max (2,3 + 2 ) = 5 ….
ks
ks
bs
Tính t ij (c t 5) , cơng th c t ij = t ij + t ij hay c t 5 = c t 4 + c t 3.
bm
bm
☺Bư c 3: Tính t ij (c t 6), cơng th c t ij = T − (t ij + max ∑ t jk ).
bm
t13 = 16 − [2 + max (L368 , L3568 , L358 )] = 16 − [2 + max(3 + 4;1 + 4 + 4;1 + 2 )] = 5 …
bm
Tính t ijkm (c t 7) , công th c t ijkm = t ij + t ij hay c t 7 = c t 6 + c t 3.
☺Bư c 4: Tính d tr Dij (c t 8), d ij (c t 9)
bm
bs
Dij = t ij − t ij =c t 6 - c t 4.
ks
d ij = t bs − t ij ( tính t ng công vi c m t).
jk

Nh n xét: các cơng vi c găng có Dij = d ij = 0 .

PHƯƠNG PHÁP HÌNH QU T
ðây là phương pháp tính tr c ti p trên sơ ñ , ñ vi c tính tốn đư c thu n l i,
ngư i ta quy ư c cách ký hi u công vi c và s ki n như sau:
ð i v i s ki n: vịng trịn s ki n đư c chia làm 4 ph n (ho c 3_b ph n dư i).
• Ph n trên ghi s hi u s ki n i.
• Ph n dư i ghi s hi u các s ki n ñ ng trư c i ñi ñ n
i
B
bs
i b ng ñư ng dài nh t (s hi u đ xác đ nh đư ng A
km
tB
tA
găng).
h
• Ph n bên trái ghi b t ñ u s m c a cơng vi c ti p đ u.
• Ph n bên ph i ghi k t thúc mu n c a công vi c ti p cu i.
ð i v i công vi c: mũi tên công vi c ký hi u như sau (có th hơi khác).
Dij
• Góc trên bên trái ghi Dij d ij .

• Góc trên bên ph i ghi t ij (Rij ).
Quá trình tính tốn đư c trình bày qua ví d như phương pháp

i

d ij

tij (Rij )

j


GT TCTC_CÁC MH KHTð THI CƠNG XD

21/100

gi i tích đ d theo dõi và so sánh, như hình v 2-6.
5
3

3

2

5

1
0

0
0

2
0
2

3

3

3
1

0
0
5

5

3
0

8

1
3
3

1
4
4

7
2

7
0

12

8

12
5

4
1

0
0

6

3

2
2

2

2

0
0

7

4

4

0
0

4
6
6

2

2

3

8
16

16
6

7
7

2

7
6

13

4

Hình 2-6. Ví d tính tốn sơ đ m ng theo phương pháp hình qu t.
bs
☺Bư c 1: Tính t ij v i gi thi t b t ñ u s m c a các cơng vi c đi t s ki n đ u
tiên (s ki n kh i cơng) b ng khơng. Q trình tính tốn đi t s ki n ñ u tiên ñ n
bs
bs
s ki n cu i cùng (t trái qua ph i), công th c tính: t ij = max(t hi + t hi ).
K t qu xác ñ nh ñư c ñư ng Găng L(1,2,5,6,8) = 16 và các công vi c găng, các
bư c sau xác đ nh các thơng s tính tốn c a sơ đ (khơng c n tính trư c TG như
phương pháp gi i tích).
☺Bư c 2: Tính t ijkm v i lưu ý s ki n cu i cùng ñ ñơn gi n xem b t ñ u s m và
k t thúc mu n b ng nhau (s ki n hoàn thành duy nh t m t). Q trình tính tốn đi
t s ki n cu i v s ki n ñ u (t ph i sang trái), cơng th c tính: t ijkm = min (t km − t jk ) .
jk
☺Bư c 3: Tính các d tr Dij , d ij .
bm
bs
km
bs
Dij = t ij − t ij = t ij − t ij − t ij .
ks
bs
d ij = t bs − t ij = t bs − (t ij + t ij ) .
jk
jk
bs
km
Như v y ch c n tính Dij , d ij thông qua t ij và t ij . Công vi c găng có Dij d ij = 0 / 0 .

e.) Chuy n sơ ñ m ng lên tr c th i gian hay sang d ng m ng ngang.
Theo các bư c trên, ta nh n th y sơ đ m ng sau khi tính tốn v n chưa th hi n
đư c tính tr c quan (th t cũng như đ dài cơng vi c), khơng v ñư c bi u ñ tài
nguyên, khó qu n lý ñi u hành ti n ñ , vì v y sau khi tính tốn xong ta chuy n sơ
đ m ng lên tr c th i gian ho c sang d ng sơ đ m ng ngang. Xem hình 2-7.
☺Chuy n sơ ñ m ng lên tr c th i gian.
• K tr c th i gian trư c (tr c hồnh).
• Căng đư ng găng lên tr c th i gian trư c b ng “nét ñ m”, n u có nhi u
đư ng cùng là đư ng găng thì ch n 1 đư ng theo ý ngư i ñi u khi n là ch
ñ o ñ v , các ñư ng khác v song song v i tr c th i gian.
• B trí nh ng cơng vi c không găng b ng nh ng “nét m nh” song song v i
tr c th i gian, có th là kh i s m hay kh i mu n. Tuy nhiên ngư i ta quy đ nh
b trí t t c các cơng vi c đ u là kh i s m, lúc đó d tr s d n v sau thu n
l i hơn cho vi c ñi u khi n t i ưu m ng sau này.
• V bi u ñ nhân l c và các bi u ñ tài nguyên khác.
☺Chuy n sơ ñ m ng sang d ng sơ ñ m ng ngang. (Sơ ñ PERT-GANTT).
• V h t a đ trong đó tr c hoành bi u th th i gian, tr c tung bi u di n công
vi c (cùng v i các tài nguyên s d ng).


GT TCTC_CÁC MH KHTð THI CƠNG XD

22/100

• M i cơng vi c ñư c bi u di n b ng m t đo n th ng ngang như mơ hình
KHTð ngang theo nguyên t c kh i s m, công vi c o bi n thành 1 đi m,
cơng vi c găng v ñ m nét ñ d phân bi t.
• Các cơng vi c bi u di n theo chi u dương c a tr c tung v i th t cơng vi c
“tăng d n v đ l n c a ch s s ki n k t thúc công vi c”, n u nhi u công
vi c có cùng s ki n k t thúc thì cơng vi c nào có s ki n đ u nh hơn ñư c

x p trư c. N u nhi u công vi c cùng k t thúc s ki n i thì cơng vi c ij ti p
theo s b t đ u ch s i có hồnh đ l n nh t.
• Có nhi u cơng vi c cùng k t thúc s ki n cu i j song có hồnh đ khác
nhau, s chênh l ch jj’ đó chính là d tr c a cơng vi c đó.
• V bi u ñ nhân l c và các bi u ñ tài nguyên khác.
Lưu ý logic m ng trư c và sau khi chuy n sơ ñ lên tr c th i gian hay sang d ng
sơ ñ m ng ngang khơng thay đ i.
2
(10)

1

3
(10)

3
2
(6)
3

1
(6) 5

2

(5)

1
(6)
1

4
(2)

4

5

(8)

(5)

4

6

(5)

8

2
(8)
2
7
(10)

C«ng viƯc

3
(10)
Thêi gian

5

C1 : 1-2

10

C2 : 1-3

6

C3 : 2-3

2

C4 : 2-4

8

C5 : 2-5

6

C6 : 3-5

6

C7 : 4-5

10

C8 : 3-6

5

C9 : 5-6

10

C10 : 4-7

8

C11 : 5-8

5

C12 : 6-8

10

C13 : 7-8

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10 11 12 13 14

15 16

34

P(ng−êi)
30

30

28
23

25
20
15

15

16

13

P=14.8

10
5

5

1

2

5

3

4

5

6

7

8

9

10 11 12 13 14

15 16

T(ngµy)

Hình 2-7. Sơ đ m ng trên tr c th i gian và trên sơ ñ m ng ngang.
2.5.2.5 T i ưu sơ ñ m ng.
Phương án d ki n sơ ñ m ng ban ñ u thư ng có các ch tiêu tính tốn chưa đ t
u c u địi h i thì ph i ti n hành t i ưu m ng. T i ưu sơ đ m ng là q trình đi u
ch nh m ng trên cơ s tính tốn nh ng thơng s c a nó đ c i ti n nó v m t kinh
t , k thu t. Tuy nhiên v n đ t i ưu hóa là bài tốn có “mi n xác đ nh” r ng và


GT TCTC_CÁC MH KHTð THI CÔNG XD

23/100

ph c t p, khó có bài tốn nào có th gi i quy t nhi u m c tiêu cùng m t lúc. Trong
ch ng m c có th , sơ đ m ng ñư c t i ưu theo t ng y u t :
• Th i gian th c hi n.
• Tài nguyên s d ng (nhân l c, nguyên v t li u, thi t b …).
• Giá thành xây d ng (môn h c Kinh t xây d ng…)
a.) T i ưu hóa v th i gian.
M t v n ñ thư ng ph i gi i quy t là rút ng n th i gian hoàn thành d án, v n đ
này th c ra ch có ý nghĩa khi chi phí tăng lên do rút ng n th i gian là ít nh t. ðây
là bài tốn tương ñ i ph c t p, kh i lư ng tính tốn r t l n, vì v y tuy hi n nay có
khá nhi u phương pháp tính tốn nhưng ch m t s r t ít là áp d ng ñư c trong

th c t . Thư ng thì khi th i gian c a sơ đ l n hơn gi i h n theo pháp l nh ho c
theo h sơ m i th u thì ph i t i ưu m ng v th i gian. Có 2 cách t i ưu hóa.
• Rút ng n th i gian th c hi n các công vi c n m trên ñư ng găng.
-B ng bi n pháp k thu t: thay ñ i gi i pháp v công ngh th c hi n hay gi i
pháp v t li u s d ng (ñ c bi t là các lo i v t li u m i…), khi s d ng bi n
pháp này thì ph i ñ m b o yêu c u v ch t lư ng k thu t (địi h i trình đ tay
ngh đ i ngũ thi cơng, máy móc thi t b , phương pháp t ch c th c hi n).
-B ng bi n pháp kinh t : kéo dài th i gian th c hi n các cơng vi c khơng găng
nh m m c đích gi m b t tài nguyên s d ng và t p trung tài nguyên ti t ki m
ñư c ñ th c hi n các công vi c găng, tăng ca kíp làm vi c, tăng s lư ng t
th t máy thi công cùng lúc…Khi dùng bi n pháp kinh t thì ph i đ m b o
m t b ng công tác.
Lưu ý khi rút ng n th i gian th c hi n d án v n ph i ñ m b o m i liên h k
thu t gi a các công vi c và vi c tăng chi phí đ rút ng n th i gian th c hi n
d án là th p nh t và h p lý.
• S d ng bi n pháp t ch c s n xu t, ñ c bi t là phương pháp t ch c thi công
dây chuy n ñ rút ng n th i gian th c hi n các công vi c găng, ho c m t
nhóm cơng vi c có th quy t đ nh ñ n th i gian th c hi n d án. Bi n pháp
này khơng tăng chi phí tài ngun, khơng thay đ i cơng ngh s n xu t mà v n
rút ng n th i gian xây d ng nên là bi n pháp cơ b n hàng đ u.
3

B

5

2
1.5
1
0 0

1

A1
1.5

1.5

1
2

2
3

3
A2
1.5

3
4
4

1.5

2

6

E1
1.5

G(3)

3

G
3

C(2)

C(2)
A(3)

1

2

F(1)
E(5)

6
7
F(1)

7
8

6.5

8

9

E2
2.5

5
J1
11

8
11
12

2

8
12
J2
13

10
15
16
2

15
4

4
10

6
10

I
2

18

M(3)

I(2)

7

10
13
14
2

5.12

H(1)

8

2

8

D(1)

6

L(4)

K(2)

H(1)

4

K

J(4)

5

D(1)
4

6

L1

10
14.16

17

L2
2

M
3

Hình 2-8. T i ưu sơ đ m ng v th i gian b ng bi n pháp t ch c.

12
17
19


GT TCTC_CÁC MH KHTð THI CƠNG XD

24/100

Ví d : xem hình v 2-8 , xét l i ví d trư c có T=16, gi s r ng có th chia m t
b ng công tác các công vi c găng thành hai ph n b ng nhau và t ch c thi công
dây chuy n các công vi c găng trên đó, tính l i T. K t qu T=12, ñư ng găng
L(1,2,3,4,5,11,12,13,14,17,19).
b.) T i ưu hóa v tài nguyên s d ng.
Trong n i dung gi i thi u trên đây ta ch m i phân tích v m t th i gian mà chưa
quan tâm ñ n v n ñ tài nguyên, nghĩa là xem như trong khi th c hi n d án lúc
nào nhu c u v tài nguyên cũng ñư c th a mãn. Gi thi t này khơng ph i lúc nào
cũng hồn tồn ñúng, trong th c t ta thư ng g p nh ng trư ng h p mà nhu c u tài
ngun phân b khơng đ u theo th i gian, nhi u khi vư t quá (hay không t n d ng
ñúng m c) gi i h n v kh năng cung c p tài nguyên c a th c t .
Thư ng trong th c t gi i quy t hai lo i bài tốn sau. Hình v 2-9.
• Bài tốn 1. ði u hịa tài ngun đ ng th i gi v ng th i gian hoàn thành d

án.
• Bài tốn 2. Rút ng n th i gian hồn thành d án v i đi u ki n tơn tr ng gi i
h n v tài ngun.
R

R

Rgh

Rtb
Rt

Rt
Bài tốn 2

Bài tốn 1
T=Const

t

Hình 2-9. Các bài tốn t i ưu sơ đ m ng v tài ngun.
Gi s ta có m t m ng v i r t nhi u cơng vi c địi h i nh ng lo i tài nguyên khác
nhau và ta ch có m t s lư ng gi i h n các lo i tài ngun đó. Như v y vi c s p
x p các công vi c không nh ng ph thu c vào logic m ng mà còn tùy thu c m c
gi i h n tài nguyên s n có. ð có k t qu cu i cùng ngồi logic m ng, ta ph i ch n
phương pháp s p x p theo các ngun t c ưu tiên nào đó và căn c vào đó đ gi i
bài tốn. L i gi i có th t i ưu cũng có th không nhưng ph i ch c ch n là g n t i
ưu nh t (trong th c t m ng có r t nhi u cơng vi c, các công vi c l i c n r t nhi u
lo i tài ngun và s có vơ vàn cách s p x p khác nhau mà ta không th th t t c
ñư c). Khi s p x p ta ph i d a vào m t s quy t c ưu tiên nào đó, ví d :

• Ưu tiên các cơng vi c găng (đ đ m b o th i gian hồn thành d án).
• Cơng vi c có d tr nh nh t.
• Cơng vi c có th i gian th c hi n ng n (s nhanh chóng gi i phóng tài
ngun).
• Cơng vi c có th i đi m b t đ u (hay k t thúc) mu n là nh nh t (vì có đư ng
n i t s ki n trư c hay sau t i s ki n cu i cùng c a sơ đ là dài nh t).
• Cơng vi c theo ý mu n ch quan c a ngư i ñi u khi n hay th c t ñòi h i
ph i th c hi n trư c…
Gi i hai bài toán phân ph i tài nguyên trong trư ng h p đơn gi n có th tính th
cơng cịn nói chung ph i s d ng các chương trình máy tính, nhưng máy ch giúp
ta tính tốn cịn các quy t đ nh v lo i tài nguyên, phương pháp s p x p…là do
ngư i ñi u khi n. L i gi i t t hay x u tùy thu c vào các quy t ñ nh đó.