chăm sóc bệnh nhân u não được điều trị xạ phẫu bằng dao gamma quay

CHĂM SÓC BỆNH NHÂN U NÃO
ĐƯỢC ĐIỀU TRỊ XẠ PHẪU
BẰNG DAO GAMMA QUAY

Sinh viên:
Sinh viên:

Đào Thị Thuận

Người hướng dẫn: Ths. Bs. Phạm Cẩm Phương
Người hướng dẫn: Ths. Bs. Phạm Cẩm Phương
ĐẶT VẤN ĐỀ
ĐẶT VẤN ĐỀ
U não là một trong những bệnh thần kinh thường
U não là một trong những bệnh thần kinh thường
gặp tại nước ta và các nước trên thế giới. B
gặp tại nước ta và các nước trên thế giới. B
ệnh
ệnh
thường gặp ở 2 nhóm tuổi từ 3-12 tuổi và 40-70 tuổi
thường gặp ở 2 nhóm tuổi từ 3-12 tuổi và 40-70 tuổi
.
.


Tại Mỹ:
Tại Mỹ:
tỷ lệ mắc u não 4,5/100.000 dân/ năm, tỷ lệ tử
tỷ lệ mắc u não 4,5/100.000 dân/ năm, tỷ lệ tử
vong đứng hàng thứ 5 sau ung thư phổi, dạ dày, tử
vong đứng hàng thứ 5 sau ung thư phổi, dạ dày, tử

cung, vú.
cung, vú.
Việt Nam:
Việt Nam:
u não nguyên phát, các tổn thương di căn
u não nguyên phát, các tổn thương di căn
não là bệnh lý hay gặp.
não là bệnh lý hay gặp.
Điều trị u não:
Điều trị u não:
có nhiều phương pháp
có nhiều phương pháp
•
Phẫu thuật lấy u, dẫn lưu não thất…
•
Nội khoa: điều trị triệu chứng, chống phù não,
chống co giật….
•
Xạ trị ngoài: xạ trị gia tốc
•
Xạ phẫu: bằng dao Gamma, CyberKnife…
ĐẶT VẤN ĐỀ
ĐẶT VẤN ĐỀ

Trên thế giới xạ phẫu dao gamma phát triển và ứng dụng điều trị
Trên thế giới xạ phẫu dao gamma phát triển và ứng dụng điều trị
từ năm 1968 do Lars Laksell chế tạo ra và hiện nay đã trở thành
từ năm 1968 do Lars Laksell chế tạo ra và hiện nay đã trở thành
phương pháp điều trị cho u não và một số bệnh lý sọ não
phương pháp điều trị cho u não và một số bệnh lý sọ não


Tháng 7/2007 trung tâm YHHN&UB Bệnh viện Bạch Mai đã ứng
Tháng 7/2007 trung tâm YHHN&UB Bệnh viện Bạch Mai đã ứng
dụng thành công hệ thống xạ phẫu dao gamma quay, bước đầu
dụng thành công hệ thống xạ phẫu dao gamma quay, bước đầu
đã xạ phẫu cho hơn 2000 bệnh nhân u não và một số bệnh lý sọ
đã xạ phẫu cho hơn 2000 bệnh nhân u não và một số bệnh lý sọ
não
não

Điều trị u não bằng dao gamma quay (
Điều trị u não bằng dao gamma quay (
Rotating gamma knife
Rotating gamma knife
:
:
RGK): là biện pháp mới, hiện đại để điều trị u não hiệu quả cao,
RGK): là biện pháp mới, hiện đại để điều trị u não hiệu quả cao,
an toàn
an toàn
ĐẶT VẤN ĐỀ
ĐẶT VẤN ĐỀ

Bệnh nhân có chỉ định điều trị xạ phẫu bằng dao gamma
Bệnh nhân có chỉ định điều trị xạ phẫu bằng dao gamma
quay, do hiểu biết chưa đầy đủ về phóng xạ, nên họ còn
quay, do hiểu biết chưa đầy đủ về phóng xạ, nên họ còn
nhiều quan ngại, lo lắng và sợ hãi.
nhiều quan ngại, lo lắng và sợ hãi.


Họ cần sự hỗ trợ của điều dưỡng viên trong chăm sóc cả thể
Họ cần sự hỗ trợ của điều dưỡng viên trong chăm sóc cả thể
chất và tinh thần để giảm bớt lo lắng, yên tâm điều trị bệnh.
chất và tinh thần để giảm bớt lo lắng, yên tâm điều trị bệnh.

Với mong muốn nâng cao năng lực của điều dưỡng viên và
Với mong muốn nâng cao năng lực của điều dưỡng viên và
nâng cao hiệu quả điều trị bệnh cho bệnh nhân chúng tôi viết
nâng cao hiệu quả điều trị bệnh cho bệnh nhân chúng tôi viết
chuyên đề "Chăm sóc bệnh nhân u não được điều trị xạ phẫu
chuyên đề "Chăm sóc bệnh nhân u não được điều trị xạ phẫu
bằng dao gamma quay”
bằng dao gamma quay”
Trong chuyên đề này em xin trình bày các vấn đề sau:
Trong chuyên đề này em xin trình bày các vấn đề sau:

Tổng quan về u não và phương pháp xạ phẫu bằng
Tổng quan về u não và phương pháp xạ phẫu bằng
dao gamma quay
dao gamma quay

Chăm sóc bệnh nhân u não xạ phẫu bằng dao
Chăm sóc bệnh nhân u não xạ phẫu bằng dao
gamma quay
gamma quay
ĐẶT VẤN ĐỀ
TỔNG QUAN VỀ U NÃO
TỔNG QUAN VỀ U NÃO

U não: là thuật ngữ thường dùng có tính quy ước để chỉ

U não: là thuật ngữ thường dùng có tính quy ước để chỉ
các khối u trong sọ
các khối u trong sọ

Nguyên nhân gây bệnh:
Nguyên nhân gây bệnh:
thường khó xác định được
thường khó xác định được
nguyên nhân, có một số yếu tố nguy cơ gây bệnh như:
nguyên nhân, có một số yếu tố nguy cơ gây bệnh như:

Di truyền, đột biến gen

Do môi trường: hoá chất, phóng xạ…
TỔNG QUAN VỀ U NÃO
TỔNG QUAN VỀ U NÃO

U não có thể gặp ở nhiều vị trí: với mỗi vị trí u bệnh
U não có thể gặp ở nhiều vị trí: với mỗi vị trí u bệnh
nhân sẽ có các triệu chứng lâm sàng khác nhau
nhân sẽ có các triệu chứng lâm sàng khác nhau
Các vị trí u não thường gặp
Triệu chứng lâm sàng:
Triệu chứng lâm sàng:

Đau đầu

Nôn hoặc buồn nôn

Rối loạn ý thức: từ ngủ gà, lú lẫn đến hôn mê.


Rối loạn tâm thần: thay đổi tính tình, cáu gắt, trầm cảm

Các dấu hiệu thần kinh khu trú: yếu, liệt nửa người, tê nửa
mặt, ù tai, điếc

Những triệu chứng khác của u não: Thay đổi thị lực, thị
trường, liệt các dây thần kinh sọ não, rối loạn nội tiết.
TỔNG QUAN VỀ U NÃO
TỔNG QUAN VỀ U NÃO
Triệu chứng cận lâm sàng:
Triệu chứng cận lâm sàng:

Chụp cắt lớp vi tính sọ não (CLVT)
Chụp cắt lớp vi tính sọ não (CLVT)

Chụp cộng hưởng từ sọ não (CHT)
Chụp cộng hưởng từ sọ não (CHT)

Chụp động mạch não (Angiography)
Chụp động mạch não (Angiography)

Điện não
Điện não

Xét nghiệm dịch não tuỷ
Xét nghiệm dịch não tuỷ

Các xét nghiệm khác: tìm tổn thương u nguyên
Các xét nghiệm khác: tìm tổn thương u nguyên

phát, các chất chỉ điểm khối u trong máu
phát, các chất chỉ điểm khối u trong máu
TỔNG QUAN VỀ U NÃO
TỔNG QUAN VỀ U NÃO
Triệu chứng cận lâm sàng:
Triệu chứng cận lâm sàng:

Chụp cắt lớp vi tính sọ não (CLVT)
Chụp cắt lớp vi tính sọ não (CLVT)

Chụp cộng hưởng từ sọ não (CHT)
Chụp cộng hưởng từ sọ não (CHT)

Chụp động mạch não (Angiography)
Chụp động mạch não (Angiography)

Điện não
Điện não

Xét nghiệm dịch não tuỷ
Xét nghiệm dịch não tuỷ

Các xét nghiệm khác: tìm tổn thương u
Các xét nghiệm khác: tìm tổn thương u
nguyên phát (chụp CLVT, PET/CT ), các
nguyên phát (chụp CLVT, PET/CT ), các
chất chỉ điểm khối u trong máu
chất chỉ điểm khối u trong máu
TỔNG QUAN VỀ U NÃO
TỔNG QUAN VỀ U NÃO


Nguyên lý hoạt động của dao
Nguyên lý hoạt động của dao
gamma:
gamma:
dùng chùm tia Gamma
dùng chùm tia Gamma
rất mảnh có năng lượng cao để
rất mảnh có năng lượng cao để
tiêu diệt khối u trong não
tiêu diệt khối u trong não
PHƯƠNG PHÁP XẠ PHẪU BẰNG DAO GAMMA QUAY
PHƯƠNG PHÁP XẠ PHẪU BẰNG DAO GAMMA QUAY
Chỉ định
Chỉ định

Các khối u nguyên phát và các tổn thương
Các khối u nguyên phát và các tổn thương
ung thư di căn não
ung thư di căn não

U màng não (meningiomas)
U màng não (meningiomas)

U sọ hầu (cranio pharyngiomas)
U sọ hầu (cranio pharyngiomas)

Di dạng mạch máu não
Di dạng mạch máu não


U tuyến yên, tuyến tùng,
U tuyến yên, tuyến tùng,



U dây V, dây VIII
U dây V, dây VIII
PHƯƠNG PHÁP XẠ PHẪU BẰNG DAO GAMMA QUAY
PHƯƠNG PHÁP XẠ PHẪU BẰNG DAO GAMMA QUAY
Quy trình xạ phẫu bằng dao gamma quay tại Trung tâm Y
học hạt nhân & Ung bướu bệnh viện Bạch Mai
PHƯƠNG PHÁP XẠ PHẪU BẰNG DAO GAMMA QUAY
PHƯƠNG PHÁP XẠ PHẪU BẰNG DAO GAMMA QUAY
Tác dụng phụ của xạ phẫu bằng
Tác dụng phụ của xạ phẫu bằng
RGK
RGK

Mệt mỏi
Mệt mỏi

Viêm da vùng chiếu xạ
Viêm da vùng chiếu xạ

Khô, rụng tóc
Khô, rụng tóc

Giảm tiêt nước bọt

Giảm tiêt nước bọt

Mất ngủ
Mất ngủ
PHƯƠNG PHÁP XẠ PHẪU BẰNG DAO GAMMA QUAY
PHƯƠNG PHÁP XẠ PHẪU BẰNG DAO GAMMA QUAY
CHĂM SÓC BỆNH NHÂN U NÃO
ĐƯỢC ĐiỀU TRỊ XẠ PHẪU BẰNG DAO GAMMA QUAY
Vai trò của chăm sóc điều dưỡng
•
Công tác chăm sóc điều dưỡng cho bệnh nhân u não
cần toàn diện và được quan tâm chú ý ngay từ khi
mới chẩn đoán và xác định phương hướng điều trị.
•
Từ đó giúp cho BN có sự chuẩn bị tốt nhất về mặt
tinh thần và thể chất với điều trị, phòng ngừa và giảm
nhẹ các tác dụng phụ và biến chứng của điều trị, làm
tăng chất lượng cuộc sống và kéo dài thời gian sống
thêm, nâng cao chất lượng điều trị.
CHĂM SÓC BỆNH NHÂN U NÃO
ĐƯỢC ĐiỀU TRỊ XẠ PHẪU BẰNG DAO GAMMA QUAY
Trước xạ phẫu: hướng dẫn, củng cố niềm tin cho BN
vượt qua các bước của quá trình xạ phẫu.
Trong xạ phẫu: phối hợp với đồng nghiệp (bác sĩ, kỹ
thuật viên) theo dõi BN trong quá trình xạ phẫu, phối hợp
xử trí các bất thường có thể xảy ra trong khi xạ trị cho
BN
CHĂM SÓC BỆNH NHÂN U NÃO
ĐƯỢC ĐiỀU TRỊ XẠ PHẪU BẰNG DAO GAMMA QUAY
Sau xạ phẫu: thực hiện y lệnh, theo dõi các diễn

biến sau xạ phẫu
Dặn dò bệnh nhân về quy trình tái khám
Chẩn đoán điều dưỡng Kết quả mong đợi
Đau đầu lqđ tình trạng tăng
áp lực nội sọ
BN giảm đau đầu sau điều
trị
Giảm khả năng tự chăm
sóc bản thân lqđ giảm
chức năng vận động
BN sử dụng được các
dụng cụ hỗ trợ, tự chăm
sóc ở mức tối đa
Thiếu hiểu biết lqđ tình
trạng chưa được tư vấn rõ
về bệnh
BN đã hiểu biết hơn về
bệnh sau khi được tư vấn
Lo lắng lqđ giai đoạn cuối
của bệnh
BN giảm lo lắng
CAN THIỆP ĐIỀU DƯỠNG
CAN THIỆP ĐIỀU DƯỠNG
TRONG
TRONG
QUY TRÌNH XẠ PHẪU
QUY TRÌNH XẠ PHẪU
BẰNG DAO GAMMA QUAY
BẰNG DAO GAMMA QUAY