hiệu quả của việc uống thuốc hạ áp theo sự thay đổi huyết áp 24 giờ ở bệnh nhân tăng huyết áp được theo dõi holter huyết áp 24 giờ

1

T VN 

Tng huyt áp (THA) là mt bnh thng gp trong lâm sàng, là bnh lý hay
gp nht trong các bnh tim mch  hu ht các nc trên th gii, tn sut mc
bnh THA trên th gii t 5 đn 30% dân s. Trên toàn th gii nm 2000 có
khong 972 triu ngi b THA (khong 20%  ngi ln) và c tính đn nm
2025 s có trên 1,5 t ngi b THA (khong 29%  ngi ln) [3].  Vit Nam, t
l mc bnh THA khong 15%-19% [2]. Vic chn đoán và điu tr sm bnh THA
gp rt nhiu khó khn, ngay c khi đư có chn đoán thì s tuân th điu tr và mc
huyt áp kim soát thng không đt yêu cu. Hàng nm trên th gii có ti 75% s
bnh nhân THA không đc điu tr mt cách có hiu qu [4]. Khi đc điu tr
tích cc và hiu qu bnh THA s làm gim t l t vong, nu gim mi 10mmHg
huyt áp tâm thu s làm gim ti 20-25% các bin c tim mch trm trng.
o huyt áp bng phng pháp thông thng không phát hin đc nhng
bnh nhân tng huyt áp n giu. THA n giu đc đnh ngha khi không có THA
bng phng pháp thông thng nhng có THA trên phng pháp theo dõi huyt
áp 24 gi [4]. T l THA n giu khong 10% dân s và chim 40% bnh nhân
đang điu tr bng thuc h áp [5]. Nhiu bng chng cho thy các bin chng tim
mch liên quan cht ch vi giá tr huyt áp 24 gi hn so vi giá tr huyt áp đo
bng phng pháp thông thng [11]. Các tác gi nhn thy không gim huyt áp
khi ng s có t l cao v tn thng c quan đích nh: Phì đi tht trái, tai bin
mch máu nưo, bnh võng mc và tn thng thn [6]. Còn nu huyt áp tng
nhanh, đt ngt vào lúc thc dy s tng t l đt qu và nguy c mc bnh tim vành
hn so vi ngi bình thng [8]. Vic kim soát huyt áp theo phng pháp theo
dõi huyt áp 24 gi giúp làm gim các bin c tim mch đc lp vi các nguy c
tim mch kinh đin. Cn c vào giá tr huyt áp trung bình và s bin thiên huyt áp
trong 24 gi s giúp cho la chn thuc h huyt áp và thi đim dùng thuc [5].
Ti Vit Nam, vic dùng thuc h huyt áp ch yu da vào giá tr huyt áp
bui sáng mà không cn c vào giá tr huyt áp theo dõi trong 24 gi, điu này s

khin vic kim soát huyt áp không đc đy đ và làm gia tng các bin c tim
mch. Trong khi đó, ngi điu dng ch có vai trò thc hin theo hng dn ca
bác s, cha có tính ch đng trong vic theo dõi, xác đnh s thay đi huyt áp 24
2

gi đ giúp các bác s ra y lnh cho bnh nhân ung thuc theo thi đim thích hp,
nhm đt hiu qu cao nht.
. Vì vy chúng tôi nghiên cu đ tài này nhm 2 mc tiêu:

1. Xác đnh giá tr huyt áp 24 gi  bnh nhân tng huyt áp trc và sau
khi điu chnh thi đim dùng thuc h áp.
2. Mô t s bin thiên huyt áp 24 gi  bnh nhân tng huyt áp trc và
sau khi điu chnh thi đim dùng thuc h áp.








Thang Long University Library
3

CHNG 1
TNG QUAN TÀI LIU
1.1. Mt s khái nim v bnh tng huyt áp
Theo T chc y t th gii (World Health Organization: WHO) và Hi THA
quc t (International Society of Hypertention: ISH) nm 2003 [9], đi vi ngi
trên 18 tui THA đc xác đnh khi huyt áp tâm thu (HATT)  140 mmHg

và/hoc huyt áp tâm trng (HATTr)  90 mmHg khi đo ti phòng khám bnh
hoc  130 - 135/85 mmHg khi đo huyt áp (HA) ti nhà, hoc HA trung bình 24
gi  125 - 130/80 mmHg hoc HA trung bình ban ngày  130 - 135/85 mmHg,
hoc HA trung bình ban đêm  120/80 mmHg.
THA đc chia làm hai loi: THA th phát và THA nguyên phát. THA th
phát là THA có nguyên nhân, chim t 5 - 10% tng s THA, do các bnh thn mn
tính, hp đng mch thn, cng aldosterone tiên phát, hi chng Cushing, u tu
thng thn THA nguyên phát là THA cha rõ nguyên nhân, còn gi là bnh
THA, chim khong 90 - 95% các trng hp THA.
1.2. Phơn loi tng huyt áp
1.2.1. Phơn loi theo mc đ THA
Bng1.1. Phân loi THA theo WHO/ISH (2003)[9]
Phân loi
HA tâm thu
(mmHg)
HA tâm trng
(mmHg)
HA ti u
< 120
< 80
HA bình thng
< 130
< 85
HA bình thng cao
130 - 139
85 - 89
THA đ 1
140 - 159
90 - 99
THA đ 2

160 - 179
100 - 109
THA đ 3
 180
 110

Khi HA tâm thu và tâm trng không  cùng mt phân loi thì mc đ THA
đc la chn  phân đ cao nht.
1.2.2. Phơn loi theo giai đon tng huyt áp
Theo T chc y T th gii nm 1993:
4

- THA giai đon 1: cha có du hiu khách quan v tn thng thc th.
- THA giai đon 2: có ít nht mt tn thng c quan đích nh dày tht trái,
hp toàn th hay khu trú đng mch võng mc, protein niu hoc creatinin máu tng
nh (110 - 130 mol/l), siêu âm hoc X quang thy mng va x  đng mch
cnh, đng mch đùi, đng mch ch bng.
- THA giai đon 3: có triu chng và du hiu tn thng thc th  c quan đích.
+ Cn đau tht ngc, nhi máu c tim, suy tim.
+ Tai bin mch máu nưo.
+ áy mt: chy máu, xut tit võng mc, phù gai th.
+ Thn: creatinin máu >130 mol/lít.
+ Mch máu: phng tách đng mch, tc mch.
1.3. Bin chng ca tng huyt áp
THA là mt bnh lý gây ra nhiu bin chng nguy him, phc tp, đe da
đn tính mng ca bnh nhân và nh hng rt ln ti kinh t ca tng gia đình
cng nh toàn xư hi. Mc đ HA càng cao thì t l các bin chng càng ln. Nu
không đc điu tr thì 50% bnh nhân THA b cht do bnh đng mch vành và
suy tim, 33% b đt qu, 10 - 15% suy thn [2] .
1.4. Các thuc điu tr tng huyt áp

Hin nay có rt nhiu loi thuc điu tr THA nhng ch yu là các thuc
sau [2]:
- Thuc li tiu: Thuc tác đng  thn làm tng đào thi nc tiu và Natri,
qua đó làm gim th tích dch lu hành, gim đc áp lc trong lòng mch nên làm
h huyt áp. Có hai nhóm thuc li tiu:
+ Nhóm li tiu thi Kali : Furocemid, Hypothiazid, Indapamid.
+ Nhóm li tiu gi Kali: Spironolacton
- Thuc tác đng lên h giao cm: H thn kinh giao cm tit ra Adrenalin,
Noradrenalin, là nhng cht có tác dng làm THA. Nhóm thuc này c ch hot
đng ca h thn kinh giao cm nên làm h huyt áp. Có các nhóm sau:
+ Nhóm tác đng đn trung tâm giao cm  hành nưo nh: Methyldopa,
Clonidin
Thang Long University Library
5

+ Nhóm tác đng đn các đu tn cùng thn kinh giao cm hu hch:
Reserpin
- Nhóm thuc c ch các th cm th Beta: Propranolon, Atenolol…
- Nhóm thuc chn kênh calci: Thuc làm giưn trc tip các tiu đng mch
bng cách ngn cn hot đng ca các ion calci trong các si c trn thành mch,
ion calci rt cn trong quá trình co mch. Có các thuc nh: Nifedipin, Diltiazem,
Amlodipin.
- Thuc c ch men chuyn nh: Captopril, Coversyl Thuc chn th cm
th Angiotensin 2 ( đi kháng cm th AT1) nh: Cozaar, Micardis Nhóm thuc
này can thip vào h thng Renin Angiotensin  trong c huyt tng và trong c t
chc, c ch hình thành Angiotensin 2- là mt cht làm cho thn tái hp thu nc
và Natri, đng thi còn có tác dng ngn quá trình thoái giáng Bradykinin là mt
cht giưn mch, kích thích tng tit PG - cng là mt cht giưn mch, nh vy là có
tác dng gim huyt áp.
La chn thuc tu chn vào yu t nguy c, giai đon bnh, và kh nng tài

chính ca bnh nhân .
1.5. S bin đi huyt áp trong 24 gi
Huyt áp ca mt ngi không hng đnh trong c ngày mà có s thay đi
trong sut 24 gi, có nhiu yu t nh hng đn s bin thiên huyt áp 24 gi nh
tui, gii, các bnh lý kèm theo (THA, đái tháo đng ), hot đng th lc [1]. i
vi bnh nhân THA đang điu tr thuc h áp, có t l cao bnh nhân có th huyt
áp tr v bình thng khi đo bng phng pháp thông thng nhng li không
đc kim soát huyt áp trong sut 24 gi [5]. iu này làm gia tng các bin c v
tim mch. Vì vy đo huyt áp 24 gi s đánh giá đc s bin thiên huyt áp trong
24 gi và giúp phát hin các bnh nhân này.
1.5.1. Phng pháp đo huyt áp 24 gi (Ambulatory Blood Pressure
Monitoring: ABPM)
Là phng pháp cho phép ghi li giá tr huyt áp ti các thi đim khác nhau
trong 24 gi nh máy ABPM. o huyt áp 24 gi có nhng giá tr ch yu [4]:
- Chn đoán hi chng tng huyt áp áo choàng trng (white coat hypertensive
syndrome).
6

- Chn đoán cn tng huyt áp kch phát.
- Theo dõi tác dng ca thuc và các yu t nh hng huyt áp.
- Theo dõi bin đi huyt áp 24 gi trong điu kin bình thng và bnh lý.
1.5.2. Máy SCOTT CARE đo huyt áp 24 gi
- Nguyên tc hot đng ca máy SCOTT CARE
Bao hi đc t đng bm và x hi theo mt chng trình đư đc np sn
vào máy.
- Vic x hi khi bng cun đc thc hin nh van x tng nc, đm bo
s tin li cho bnh nhân và s chính xác trong các ln đo.
- Khi x hi, tín hiu dao đng ting đng mch đc khuych đi nh mt
microphone gn trong máy, toàn b tr s huyt áp  các ln đo đc np trên bng
t. Sau đó truyn s liu này vào máy vi tính đ phân tích.

- Các giá tr tính toán đc ca máy SCOTT CARE
Giá tr huyt áp đo đc trong 24 gi s đc phn mm ABPM-Base x lý
và tính ra các thông s sau:
+ Huyt áp tâm trng trung bình 24 gi (HATTr 24 gi ).
+ Huyt áp tâm thu trung bình 24 gi (HATT 24 gi).
+ Huyt áp trung bình 24 gi (HATB 24 gi).
+ Huyt áp tâm thu trung bình ban ngày (HATT ngày).
+ Huyt áp tâm trng trung bình ban ngày (HATTr ngày).
+ Huyt áp trung bình ban ngày (HATB ngày).
+ Huyt áp tâm trng trung bình ban đêm (HATTr đêm).
+ Huyt áp tâm thu trung bình ban đêm (HATT đêm).
+ Huyt áp trung bình ban đêm (HATB đêm).
+ Nhng đnh cao huyt áp trong 24 gi.
Huyt áp trung bình (HATB) đc tính theo công thc:
HATB = (HATT + 2HATTr)/3.
1.5.3. S bin đi huyt áp 24 gi vƠ tn thng c quan đích
- Nhp ngày-đêm ca bin thiên huyt áp 24 gi
c trng ca s bin thiên huyt áp theo nhp ngày-đêm là huyt áp gim đi
khi ng và tng lên khi thc. Do đó, vic xác đnh thi gian ng và thc rt cn thit
Thang Long University Library
7

đ phân tích giá tr huyt áp. Mc dù thi đim ng và thc dy  mi ngi khác
nhau, nhng dng nh s bin thiên huyt áp theo nhp ngày-đêm ph thuc ch
yu vào quưng thi gian nm trên ging (thi gian không có hot đng th lc). Vì
vy, U ban khoa hc Hi ngh quc t v ABPM (Asmar R-1993) [4] quy đnh
thi gian thc (waking-time) là thi gian ban ngày (day-time) đc tính t khi đi
tng nghiên cu thc dy đn khi đi ng, thi gian ng (sleeping-time) là thi gian
ban đêm (night-time) đc tính t khi bnh nhân đi ng đn khi thc dy.
Nói chung, giá tr huyt áp khi đo bng ABPM thp hn giá tr huyt áp khi

đo bng phng pháp thông thng bi l bnh nhân đc đo  điu kin quen
thuc không b nh hng tâm lí do tip xúc nhân viên y t, hoc do môi trng
bnh vin. Theo mt s nghiên cu, có s chênh lch gia huyt áp 24 gi và huyt
áp đo theo phng pháp thông thng vi HATT là 12-16 mmHg, HATTr là 6-10
mmHg [1].
Vì vy, huyt áp khi đo bng ABPM đc coi là trong gii hn bình thng khi [4]:
HATB ngày < 135/85 mmHg.
HATB đêm < 120/70 mmHg.
HATB 24 gi < 130/80
Nu vt quá giá tr trên thì coi là THA khi đo bng ABPM. S d đa ra ch
tiêu trên là cn c vào kt qu ca nhng nghiên cu ln , các tác gi quan sát thy
khi huyt áp vt qua giá tr trên thì nguy c tim mch bt đu tng đáng k.
- Mt s đc đim ca s bin thiên huyt áp trong ngày
nh cao huyt áp thng xut hin vào lúc 8 gi và 11 gi. nh HATT
hoc HATTr ban ngày thng cao hn đnh khi ng là 20 mmHg, cao hn đnh
bui chiu là 10 mmHg .
Huyt áp thp v ban đêm: Thng giá tr huyt áp v ban đêm gim hn so
vi ban ngày. Nhng ngi khi đc làm ABPM mà giá tr HATB đêm gim > 10-
20% HATB ngày thì đc gi là ngi có trng gim huyt áp v đêm (dipper).
Ngc li, khi HATB đêm ch gim < 10% so vi HATB ngày thì gi là ngi
không có trng h huyt áp v đêm (non-dipper). Ngi bình thng có khong t
30-60% thuc nhóm không trng huyt áp v đêm, trong mt s bnh lí nh: THA
,TBMMN, béo phì…. thì t l nhóm không có trng huyt áp v đêm tng lên rõ rt.
8

- S bin thiên huyt áp 24 gi vƠ tn thng c quan đích
Có nhiu bng chng cho thy tn thng c quan đích liên quan cht ch
vi giá tr huyt áp 24 gi hn so vi giá tr huyt áp đo bng phng pháp thông
thng, đc bit là khi lng c tht trái. Mc huyt áp 24 gi là ch đim quan
trng d báo tn thng c quan đích. Các c quan đích bao gm: Thiu máu c

tim, phì đi tht trái, suy chc nng tht trái, albumin niu, tn thng não, bnh
võng mc [12].
- Các thi đim huyt áp trong ngày và tn thng c quan đích
Thông thng vào thi đim thc dy trong ngày s có s tng huyt áp
nhanh và đt ngt, nht là khi có nhng hot đng th lc kèm theo [11]. iu này
dn đn tng ti trên thành tht trái, tng đt xut nhu cu ôxy và cht dinh dng.
Vi ngi bình thng, mch vành giưn n nhanh đ tng lu lng cung ng cho
đòi hi này.  mt s bnh nh: THA, bnh thiu máu c tim cc b, T, va x
đng mch do s gim d tr lu lng đng mch vành nên không cung cp đ
ôxy theo nhu cu t đó gây ra các ri lon chuyn hoá, lon nhp tim, suy tim,
thm chí t vong. Hn na, chính s tng huyt áp này s to lc tác đng lên thành
đng mch và có th làm v mng va x  đng mch vành hoc đng mch nưo
gây nhi máu c tim, đt qu nưo [17].
Bng 1.2: Tóm tt t l vt tri v bin chng và t vong  nhng gi đu
bui sáng (6-10 gi sáng) so vi nhng thi đim khác trong ngày [9]
Tai bin
T l t vong vƠ bin chng vt tri
Thi gian sáng sm:Thi gian khác trong ngƠy
t t
2 : 1
Nhi máu c tim
1,7 : 1
TBMMN
1,5 : 1
Thiu máu cc b âm thm
3 : 1
Ngi già vào bui sáng thng có huyt áp cao hn ngi tr do đó s tng
t l thiu máu cc b ti: Tim, nưo, thn, mch máu.
+ Giá tr huyt áp trung bình và tn thng c quan đích
Rizzoni D và CS nm 1992 thy phì đi tht trái liên quan cht ch vi giá tr

HATB 24 gi, hoc giá tr HATB ngày và HATB đêm.
Thang Long University Library
9

Nghiên cu trên bnh nhân nhi máu nưo  khuyt, các tác gi thy s tng
giá tr HATB 24 gi, đc bit s tng HATB đêm làm tng t l đt qu, còn s
gim huyt áp v đêm s làm tng thêm tn thng nưo  xung quanh vùng thiu
máu c. Phân tích mi liên quan gia gánh nng huyt áp và tn thng c quan
đích, các nghiên cu thy  bnh nhân THA  mc đ nh và trung bình thì gánh
nng HATT 24 gi có liên quan cht ch vi các nguy c tim mch.
+ S dao đng huyt áp và tn thng c quan đích
S dao đng huyt áp quá mc trong 24 gi là yu t đc lp d báo tn
thng c quan đích. Nói chung, s bin thiên huyt áp càng nhiu khi mc huyt
áp càng cao.  nhng bnh nhân có s dao đng huyt áp ln thì t l tn thng
c quan đích cao và nghiêm trng [14]. Thông qua đánh giá sc kháng ca mch
máu nh ngi ta thy s tng bin thiên huyt áp có l liên quan vi s thay đi
cu trúc ca mch máu, t đó dn đn các bin chng này.
+ Mi liên quan gia nhóm không có trng huyt áp v đêm và tn thng c
quan đích
Các nghiên cu cho thy nhng bnh nhân thuc nhóm không có trng huyt
áp v đêm có t l cao v tn thng c quan đích. Các c quan đích bao gm: Phì
đi tht trái, albumin niu vi th và bnh mch máu nưo [13] .
1.6. ánh giá tác dng thuc h áp bng theo dõi huyt áp 24 gi
Các nghiên cu thy rng vic dùng thuc h áp cn c ch vào vic đo huyt
áp bui sáng s không kim soát đc huyt áp trong sut 24 gi. Nht là nhng
bnh nhân có THA v đêm, bnh nhân có tng huyt áp vào sáng sm và bnh nhân
có nhng đnh cao huyt áp trong ngày. Các nghiên cu thy rng vic không kim
soát cht ch huyt áp s làm tng các bin chng ca THA mt cách đáng k [12].
Da vào giá tr huyt áp 24 gi ta có th la chn thuc h áp phù hp, la chn
loi có tác dng kéo dài hoc dùng thuc nhiu ln trong ngày đ hiu qu ca

thuc duy trì n đnh trong 24 gi [5]. Trong đó vic la chn thi đim dùng thuc
là phng pháp, đn gin, không mt chi phí đư đc chng minh có hiu qu cao
trong vic kim soát huyt áp.


10

CHNG 2
I TNG VÀ PHNG PHÁP NGHIÊN CU

2.1. I TNG NGHIÊN CU
i tng nghiên cu gm 30 ngi đc chn đoán xác đnh tng
huyt áp, tui trung bình: 59,4  10,4 (thp nht: 40 tui, cao nht: 78 tui) đc
điu tr ni trú ti khoa A2-A, Bnh vin Trung ng Quân đi 108, t tháng
04/2012 đn 08/2012.
- Tiêu chun la chn
Bnh nhân đư đc chn đoán xác đnh THA nguyên phát và đang điu tr
bng thuc h áp.
- Tiêu chun loi khi nhóm tng huyt áp
+ THA th phát.
+ Bnh THA có các bnh lý cp tính hoc ác tính kèm theo
+ Bnh THA kèm theo các bnh lý tim mch khác nh hp, h van tim, bnh
c tim nguyên phát…
+ Bnh nhân đang điu tr các thuc nh hng ti nhp tim nh thuc chn
bê ta, digitalis, cordaron mà không th ngng thuc do yêu cu điu tr.
+ Kt qu huyt áp 24 gi ca bnh nhân có nhiu tín hiu nhiu tp, thi
gian theo dõi di 20 gi.
2.2. PHNG PHÁP NGHIÊN CU
2.2.1. Thit k nghiên cu
Dùng phng pháp nghiên cu tin cu, mô t ct ngang.

2.2.2. Quy trình nghiên cu
Áp dng quy trình chm sóc điu dng 5 bc
- Bc 1: Nhn đnh tình trng bnh nhân
+ o huyt áp đng mch cánh tay: o bng huyt áp k thu ngân vi k
thut chun, đo huyt áp hai ln cách nhau 2 phút và kt qa tính bng s đo trung
bình gia hai ln đo.
+ Khai thác bnh s:
. Tui, gii.
. Thi gian THA: Tính t khi đc chn đoán xác đnh bnh ln đu cho
đn khi đc chn làm đi tng nghiên cu.
Thang Long University Library
11

+ Khai thác các bnh kèm theo: Nhi máu c tim, tai bin mch máu nưo,
bnh thn.
+ Xét nghim sinh hoá máu: Glucose, urê, creatinin, cholesterol toàn phn,
triglycerid, a.uric, HDL,LDL.
- Bc 2: Chn đoán điu dng, la chn bnh nhân
La chn các bnh nhân THA đang đc điu tr bng thuc h áp.
- Bc 3: Lp k hoch theo dõi, tin hành đo huyt áp 24 gi
Tt c các bnh nhân nghiên cu đc tin hành đo huyt áp 24 gi theo qui
trình  mc 2.3. Sau đó s tin hành phân tích các giá tr huyt áp thu đc.
- Bc 4: Thc hin k hoch, thay đi thi đim dùng thuc
Da vào giá tr huyt áp 24 gi, vn gi nguyên thuc h áp mà bnh nhân
đang dùng, ch điu chnh thi đim ung thuc. Cn c vào thi gian bán thi ca
thuc, la chn thi đim ung thuc đ thuc đt tác dng cao nht vào thi đim
bnh nhân có đnh huyt áp cao nht.
- Bc 5: Lng giá kt qu
Sau khi điu chnh thi đim ung thuc, tt c BN đc đo li huyt áp 24
gi ln hai sau 3 ngày. So sánh, đánh giá kt qu đo huyt áp trong 24 gi trc và

sau khi điu chnh thi đim ung thuc
2.2.3. o huyt áp 24 gi bng máy SCOTT CARE
- Phng tin đo huyt áp 24 gi
Phng tin nghiên cu là máy SCOTTCARE, mt phn mm ABPM-Base
đc cài đt trên máy vi tính giúp xác lp chng trình đo và x lý kt qu cho máy
ABPM. Máy ABMP-SCOTTCARE có 3 b phn: Máy, Bao hi, dây dn.

nh 2.1: Bao hi và dây dn
12

.
nh 2.2. Máy ABPM-SCOTT CARE đc ni vi dây dn và bao hi
- Cách tin hành đo ABPM
Sau khi nhp vin mt ngày, tt c bnh nhân đc gii thích đ hp tác đo
ABPM. Da vào giá tr huyt áp 24 gi, điu chnh thi gian ung thuc và đo
huyt áp 24 gi ln hai sau 3 ngày.
+ iu kin đo: Bnh nhân đi li sinh hot bình thng trong bnh vin.
Phòng yên tnh, không n ào. Gi dy bui sáng: 6 gi, Gi ng bui ti: 22 gi.
+ t chng trình đo cho máy: Bng phn mm ABPM-Base trên máy vi
tính chng trình đc cài đt nh sau:
. Thi gian ban ngày: T 6 gi sáng đn 21 gi 59 phút. Trong thi gian
này, c 30 phút máy t đng đo huyt áp mt ln.
. Thi gian ban đêm: T 22 gi đn 5 gi 59 phút. Trong thi gian này,
c 60 phút máy t đng đo huyt áp mt ln.
+ t máy ABPM cho đi tng nghiên cu:
. t bao hi  cánh tay trái trên np gp khuu 2 cm.
. Mt dây dn cao su đc ni t bao hi ti máy ABPM.
. Máy ABPM đc đeo vào tht lng (hoc túi áo) ca bnh nhân.
+ o huyt áp bt đu t 9 gi ngày hôm nay đn 9 gi ngày hôm sau, kt
qu đo huyt áp ln đu tiên đc loi khi nghiên cu đ tránh sai s do tác đng

ca máy và nh hng tâm lý khi tip xúc vi nhân viên y t.
Thang Long University Library
13

+ Khi máy bm x hi đ đo huyt áp, bnh nhân phi th giưn toàn thân,
cánh và cng tay đ thng. Trong ngày, nu có hot đng mnh, cm giác bt
thng (đau ngc, hoa mt, chóng mt), thì bnh nhân t bm nút trên máy đ máy
t đng ghi li huyt áp ti thi đim đó.
+ Trong ngày đo huyt áp, bnh nhân ghi chép các hot đng bt thng và
gi thc, gi ng theo mt mu quy đnh sn. Cn c hot đng trong ngày ca
bnh nhân đ loi b kt qu ca các bnh nhân không tuân th quy đnh trong lúc
mang máy ABPM. Các giá tr huyt áp đc máy lu li, sau đó chuyn tr li máy
tính, ri x lí s liu.
- Các giá tr tính toán đc ca máy ABPM
Các thông s thu đc t máy ABPM bao gm
+ Các giá tr huyt áp:
Huyt áp tâm trng trung bình 24 gi (HATTr 24 gi ).
Huyt áp tâm thu trung bình 24 gi (HATT 24 gi).
Huyt áp trung bình 24 gi (HATB 24 gi).
Huyt áp tâm thu trung bình ban ngày (HATT ngày).
Huyt áp tâm trng trung bình ban ngày (HATTr ngày).
Huyt áp trung bình ban ngày (HATB ngày).
Huyt áp tâm trng trung bình ban đêm (HATTr đêm).
Huyt áp tâm thu trung bình ban đêm (HATT đêm).
Huyt áp trung bình ban đêm (HATB đêm).
Huyt áp trung bình (HATB) đc tính theo công thc:
HATB = (HATT + 2HATTr)/3.
+ Bin thiên huyt áp trong 24 gi
. Nhng đnh cao huyt áp trong 24 gi: Là nhng thi đim có HATB >
10% so vi HATB 24 gi (da vào biu đ v trên máy).

. Phân nhóm BN có trng gim huyt áp v đêm
Ngi thuc nhóm có trng gim huyt áp v đêm : Ngi có HATB đêm
gim  10% so vi HATB ngày.
Ngi thuc nhóm không có trng gim huyt áp v đêm: Ngi có HATB
đêm gim < 10% so vi HATB ngày.
14

2.2.4. Các tiêu chun chn đoán
- Chn đoán THA theo tiêu chun ca T chc y t th gii nm 2003 khi
bnh nhân có tr s HATT ≥140 mmHg và hoc HATTr ≥ 90 mmHg [9].
- Chn đoán THA trên ABPM khi [4]:
+ HATB khi thc > 135/85 mmHg hoc
+ HATB khi ng > 120/70 mmHg
2.3. X LÝ S LIU
- Các ch s huyt áp, xét nghim và giá tr huyt áp trong 24 gi trc và
sau khi điu chnh thi đim ung thuc đc x lí bng phn mm SPSS 16.0.
- Tính giá tr mt thông s ca mt nhóm nghiên cu: Tính t l %, tính s
trung bình mu (
X
), tìm đ lch chun (SD).
- So sánh các giá tr nghiên cu da vào giá tr T-student.

Thang Long University Library
15

CHNG 3
KT QU NGHIÊN CU

3.1. c đim chung ca đi tng nghiên cu
Bng 3.1. Phân chia theo tui, gii ca nhóm nghiên cu
c đim
S BN (n=30)
T l (%)
Nam
20
67,6
N
10
32,4
Tui trung bình
62,2 ± 9,9
<60 tui

10
33,3
60 – 70 tui
15
50
>70 tui
5
16,7
67,6%
32,4%
Nam
N

Biu đ 3.1. Phân chia theo tui, gii ca nhóm nghiên cu

Nhn xét:
- Tui trung bình ca đi tng nghiên cu là 62,2 ± 9,9.
- Nam chim t l (66,6 %) cao hn n (32,4%).
-  tui gp nhiu nht là 60-70 tui (50%).
16

Bng 3.2. Thi gian mc bnh THA ca bnh nhân nghiên cu

Thi gian mc
bnh THA (nm)
Giá tr
S BN
(n=30)
T l (%)
Theo s nm

< 5 nm
20
66,7
5-10 nm
7
23,3
> 10 nm
3
10
Trung bình
3,4 ± 3,0

Nhn xét:
- Thi gian mc bnh THA < 5 nm chim t l ch yu (66,7%),
- Thi gian mc bnh t 5-10 nm chim t l 23,3%,
- Thi gian mc bnh > 10 nm chim t l ít nht (10%).

Bng 3.3. T l mt s yu t nguy c và bnh lý
Bnh lý
S BN
T l (%)
Béo phì
5
16,7
Ri lon lipid máu
28
93,3
ái tháo đng
8
26,7

Hút thuc lá
11
36,7
TBMMN
1
3,3
Nhi máu c tim
1
3,3
Tn thng mt
20
66,7

Nhn xét:
- Ri lon lipid máu chim t l ti 93,3%,
- ái tháo đng chim t l 26,7 %.
- i vi các bnh lý kèm theo và tn thng c quan đích thì tn thng
mt chim t l cao nht 66,7%, TBMMN và nhi máu c tim đu chim t l 3,3%.
Thang Long University Library
17

3.2. Giá tr huyt áp 24 gi trc và sau điu chnh thi đim ung thuc
Bng 3.4. T l THA bng phng pháp đo thông thng và bng ABPM
Phng pháp
Tiêu chun THA
(mmHg)
S BN THA
(n = 30)
T l
(%)

p
Thông thng
 140/90
20
66,6
< 0,01
ABPM
> 135/80 (ngày) hoc
> 120/70 (đêm)
26
86,6
Biu đ 3.2. T l THA bng phng pháp đo thông thng và bng ABPM
Nhn xét:
- T l BN có THA bng phng pháp đo thông thng là 66,6 %, trong khi
đó vi phng pháp theo dõi huyt áp 24 gi thì t l có THA ti 86,6%.

Bng 3.5. T l tng huyt áp trên ABPM
trc và sau thay đi thi đim dùng thuc
Thi đim
S BN
T l (%)
p
Trc thay đi
26
86,6
< 0,05
Sau thay đi
21
70

Nhn xét:
- Trc khi thay đi thi đim ung thuc, t l THA bng phng pháp
ABPM (86,6%) cao hn (P<0,05) so vi sau khi thay đi thi đim ung thuc (70%).
18

Bng 3.6. T l tng huyt áp ban ngày bng ABPM
trc và sau thay đi thi đim dùng thuc
Thi đim
S BN
T l (%)
p
Trc thay đi
25
83,3
< 0,05
Sau thay đi
14
46,6

Nhn xét:
- Sau khi thay đi thi đim ung thuc, t l THA ban ngày bng phng
pháp ABPM (46,6 %) thp hn mt cách có ý ngha so vi trc khi thay đi thi
đim ung thuc (83,3 %)

Bng 3.7. T l tng huyt áp đêm bng ABPM
trc và sau thay đi thi đim dùng thuc
Thi đim
S BN
T l (%)
p

Trc thay đi
27
90
< 0,05
Sau thay đi
24
80

Nhn xét:
- Sau khi thay đi thi đim ung thuc, t l THA ban đêm bng phng
pháp ABPM (80%) thp hn mt cách có ý ngha so vi trc khi thay đi thi
đim ung thuc (90 %)

Bng 3.8. Giá tr HATT và HATTr trong 24 gi
trc và sau điu chnh thi đim dùng thuc
Giá tr huyt áp
Trc điu chnh

Sau điu chnh

p
HATT 24 gi (mmHg)
132 ± 9,0
122,7 ± 12,6
< 0,001
HATTr 24 gi (mmHg)
85,8 ± 8,3
82,2 ± 8,7
< 0,001

Nhn xét:
- Giá tr HATT và HATTr trong 24 gi sau thi đim dùng thuc đu thp
hn so vi thi đim trc khi dùng thuc vi giá tr ln lt là 122,7 ± 12,6 so vi
132 ± 9,0 và 82,2 ± 8,7 so vi 85,8 ± 8,3.
Thang Long University Library
19

Bng 3.9. Giá tr huyt áp tâm thu, tâm trng
ngày và đêm trc và sau khi điu chnh thi đim dùng thuc
Ch tiêu
Giá tr (mmHg)
Trc điu chnh
Sau điu chnh
p
HATT ngày
135,1 ± 7,1
124,2 ± 10,6
< 0,05
HATTr ngày
88,2 ± 8,5
83,3 ±8,5
< 0,001
HATT đêm
128,9 ± 12,4
121,6 ± 15,6
< 0,001
HATTr đêm
83,5 ± 9,3
81,1 ± 9,7
>0,05

Nhn xét:
- Giá tr HATT và HATTr ngày và HATT đêm sau thi đim dùng thuc
đu thp hn mt cách có ý ngha so vi thi đim trc khi dùng thuc.
- Giá tr HATTr đêm tuy có thp hn nhng cha có ý ngha thng kê.

Bng 3.10. Giá tr HATB trc và sau điu chnh thi đim dùng thuc
Giá tr huyt áp
Trc điu chnh
Sau điu chnh
p
HATB 24 gi (mmHg)
101,2 ±7,4
96,9 ± 8,6
< 0,001
HATB ngày (mmHg)
103,8 ± 7,0
98,9 ± 7,4
<0,005
HATB đêm (mmHg)
98,6 ± 9,4
94,5 ± 10,9
< 0,001

Nhn xét:
- Giá tr HATB 24 gi, ngày và đêm sau khi điu chnh thi gian ung thuc
đu thp hn mt cách có ý ngha so vi thi đim trc khi dùng thuc

3.3. S biên thiên huyt áp trong 24 gi trc và sau điu chnh thi đim ung thuc
Bng 3.11. T l bnh nhân có tng đt bin huyt áp vào lúc sáng
trc và sau khi điu chnh thi đim thuc ung

Giá tr
Thi đim
S BN (n=30)
T l (%)
P
Trc khi điu chnh
8
26,6
< 0,001
Sau khi điu chnh
3
10
20

Biu đ 3.3. T l bnh nhân có tng đt bin huyt áp vào lúc sáng
trc và sau khi điu chnh thi đim thuc ung

Nhn xét:
- T l bnh nhân có tng đt bin huyt áp vào lúc sáng sau khi điu chnh
thi đim ung thuc (10%) thp hn so vi trc khi điu chnh thi đim ung
thuc (26,6%).

Bng 3.12. Các đnh tng huyt áp trong ngày
trc và sau khi điu chnh thi đim ung thuc
Giá tr
Thi đim
Các đnh huyt áp trong ngày
Trc khi điu chnh
Sau khi điu chnh
Bui sáng

3 ± 0,8
1 ± 0,6
Bui chiu
2± 0,7
1± 0,5
V đêm
2± 0,3
`1± 0,2
Tng
7 ± 0,6
3 ± 0,4

Nhn xét:
- S đnh THA v bui sáng, bui chiu và đêm sau khi điu chnh thi đim
ung thuc thp hn so vi trc khi điu chnh thi đim ung thuc
Thang Long University Library
21

Bng 3.13. T l bnh nhân không có trng huyt áp v đêm
trc và sau khi điu chnh thi đim thuc ung
Giá tr
Thi đim
S BN (n=30)
T l
P
Trc khi điu chnh
10
33,3
< 0,001
Sau khi điu chnh

3
10
Biu đ 3.4. T l bnh nhân không có trng huyt áp v đêm
trc và sau khi điu chnh thi đim thuc ung
Nhn xét:
- T l bnh nhân không có trng huyt áp v ban đêm sau khi điu chnh
thi đim ung thuc ( 10%) thp hn so vi trc khi điu chnh thi đim ung
thuc( 33,3%)









22

CHNG 4
BÀN LUN

4.1. c đim chung ca đi tng nghiên cu
Kt qu nghiên cu ca bng 1 cho thy tui trung bình ca đi tng nghiên
cu là 62,2 ± 9,9. Trong đó đ tui t 60-70 chim t l cao nht (50%). iu này cho
thy tui càng cao thì nguy c mc bnh THA càng nhiu, các nghiên cu cho thy
THA tng dn theo la tui do s gim đàn hi các thành mch máu, tng nng đ các
catecholamin giao cm. Nhiu kt qu nghiên cu trong nc cng có nhn xét t l
THA  ngi > 60 tui chim t l cao nht khong 56-61% [2].
Trong nghiên cu này thy t l nam (66,6%) nhiu hn n (32,4%), điu này

đc gii thích có l là do nghiên cu tin hành ti Bnh vin quân đi ni mà có t l
cao quân nhân đn khám và điu tr, mà trong s h đa phn là nam gii.
Bng 3.2 cho thy thi gian mc bnh THA trung bình là 3,4 ± 3,0 nm, vi
thi gian mc bnh THA < 5 nm chim t l ch yu (66,7%). Các nghiên cu
khác cng thy nhng bnh nhân đn khám ti bnh vin ch yu là thi gian bnh
< 5 nm. Phi chng là do các bnh nhân THA nhiu nm đư tr nên ch quan
không ý thc v tình trng ca mình nên không đi khám sc khe thng xuyên vì
vy t l các bnh nhân này đn khám và điu tr ti bnh vin thp hn.
Bng 3.3 cho thy trong các yu t nguy c thì ri lon lipid máu chim t l
cao nht (93,3%). Nh vy vic điu tr ri lon lipid máu bao gm c vic điu
chnh ch đ n đư không đc áp dng cht ch. Ri lon lipid máu và tng huyt
áp liên quan cht ch và thúc đy ln nhau, điu này làm vic kim soát huyt áp 
bnh nhân THA có ri lon lipid máu càng tr nên khó khn hn.
ái tháo đng trong nghiên cu này chim t l khá cao (26,7%). Các
nghiên cu đu thy rng đái tháo đng làm tn thng thn kinh t đng, làm
thay đi bin thiên huyt áp 24 gi. Nhng bnh nhân b đái tháo đng có t l cao
huyt áp không gim v đêm (không có trng huyt áp v đêm), t l tng huyt áp
và bui sáng sm cao hn và bin thiên huyt áp nhiu hn. Vì vy kim soát huyt
áp  nhng bnh nhân THA có kèm đái tháo đng s không đt hiu qu nu ch
da vào huyt áp đo bui sáng.
Thang Long University Library
23

Trong các tn thng c quan thì tn thng mt là hay gp nht (66,7%),
tai bin mch máu nưo và nhi máu c tim đu ch có 3,3%. Có l do phn ln bnh
nhân có thi gian mc bnh THA đu < 5 nm nên ch có t l thp các c quan b
tn thng. Tuy nhiên t l cao tn thng mt chng t dù đc điu tr nhng
kim soát huyt áp  nhng bnh nhân này còn kém.
4.2. Giá tr huyt áp 24 gi trc vƠ sau khi điu chnh thi đim ung thuc
4.2.1. T l tng huyt áp trc và sau khi điu chnh thi đim ung thuc

Bng 3.4 cho thy đim đáng chú ý là bnh nhân THA đang đc điu tr
có ti 66,6 % vn còn cao huyt áp bng phng pháp đo thông thng và còn
cao hn nu đc đánh giá bng ABPM (86,6%). THA n giu đc đnh ngha
khi huyt áp đo bng phng pháp thông thng < 140/90 mmHg nhng có THA
trên ABPM (HATB c ngày > 130/85mmHg) [5]. Các nghiên cu cho thy t l
THA n giu khong 10 % dân s và chim 40 % bnh nhân đang điu tr bng
thuc h áp. Nghiên cu này cho thy có mt t l cao bnh nhân THA đang điu
tr bng thuc h áp đư không đc kim soát huyt áp mt cách thích đáng.
Chính s THA, dù vi tr s không cao cng làm các bin chng ca THA tr
nên trm trng hn. Nhiu tác gi thy rng bnh nhân THA n giu có nguy c
tn thng c quan đích nhiu hn và tiên lng xa kém hn so vi bnh nhân
huyt áp bình thng và tng t nh bnh nhân có THA tht s [18]. THA n giu
có bn loi: th nht là THA không có trng huyt áp v đêm vi giá tr trung bình
huyt áp ban đêm cao hn huyt áp ban ngày. Th hai là THA vt lên thi đim
bui sáng vi biu hin huyt áp tng vt ngay sau khi dy. Th ba là THA vào thi
đim làm vic, loi này hay xut hin  nhng ngi hay hot đng hoc có cng
thng tâm lý trong thi đim ban ngày. Cui cùng là THA do vic dùng thuc h áp
cha đúng thi đim dn đn có khong huyt áp không đc kim soát.  bnh
nhân THA gp c 4 dng THA n giu trên, vì vy mà t l THA  nhng bnh
nhân THA dù đư đc điu tr là khá cao.
Các s liu trên bng 3.4, bng 3.5 và bng 3.6 cho thy sau khi điu
chnh thi đim ung thuc t l THA trên ABPM đư gim hn đi vi c thi
đim ban ngày và thi đim ban đêm. Huyt áp ban đêm không phi lúc nào cng
24

tng ng vi huyt áp trong lúc ng. Nhng ngi thc khuya cho thy huyt áp
đêm cao hn mt cách có ý ngha so vi huyt áp khi ng. Huyt áp ban đêm có th
dao đng tùy theo mc đ ng sâu gic, nó ph thuc vào tng s ch s sc cn
mch ngoi vi. Vì nhiu thuc h huyt áp làm gim huyt áp tng quan vi nng
đ thuc trong máu nên vic kém kim soát huyt áp vào ban đêm và vào đu bui

sáng thng xuyên là do nng đ thuc trong máu thp [8].  bnh nhân có huyt
áp kháng tr, ngi ta thy có s gim huyt áp ý ngha trong 24 gi đc bit là
huyt áp v đêm khi s dng ít nht mt loi thuc vào thi đim trc khi đi ng
so vi bnh nhân ch dùng mt ln vào bui sáng. T l ngi có huyt áp không
trng v ban đêm cng gim hn bng cách dùng thuc này.
4.2.2. Giá tr huyt áp trc và sau khi điu chnh thi đim ung thuc
Các s liu  bng 3.8 và bng 3.9 cho thy giá tr huyt áp tâm thu ngày,
đêm và 24 gi đu cao hn  nhóm cha điu chnh thi đim dùng thuc. Phân
tích mi liên quan gia gánh nng huyt áp và tn thng c quan đích, các nghiên
cu thy rng  bnh nhân THA  mc đ nh và trung bình thì gánh nng HATT
24 gi có liên quan cht ch vi các nguy c tim mch [12]. Các nghiên cu thy s
tng HATT ban ngày là yu t tiên đoán cho s phát trin va x đng mch cnh.
Các nghiên cu thy rng vic dùng thuc trc khi đi ng hiu qu hn so vi vic
dùng thuc bui sáng trong vic kim soát huyt áp trong vòng 24 gi.
Bng 3.10 cho thy giá tr HATB ban ngày, ban đêm và trong 24 gi  thi
đim sau khi điu chnh gi ung thuc đu thp hn mt cách có ý ngha thng kê
so vi thi đim trc khi điu chnh gi ung thuc. Do giá tr huyt áp tâm thu,
tâm trng ngày và đêm  nhóm trc điu chnh thuc cao hn so vi thi đim
sau điu chnh nên giá tr HATB  nhóm bnh nhân này cng cao hn. Giá tr
HATB có mi liên quan vi phì đi tht trái và bnh lý mch máu nưo. Các nghiên
cu thy phì đi tht trái liên quan cht ch vi giá tr HATB 24 gi, hoc giá tr HATB
ngày và HATB đêm. Nghiên cu trên 60 bnh nhân mi đc phát hin THA,
Grossman E và cng s thy khi lng c tht trái liên quan không nhiu so vi
mc huyt áp khi đo ngu nhiên và khi gng sc trong khi đó li liên quan cht ch
vi giá tr HATB 24 gi .
Thang Long University Library
25

Yamamoto Y và cng s (1998) [18] nghiên cu trên 105 bnh nhân nhi
máu nưo  khuyt thy s tng giá tr HATB 24 gi, đc bit s tng HATB đêm

làm tng t l đt qu, còn s gim huyt áp v đêm s làm tng thêm tn thng
nưo  xung quanh vùng thiu máu c.
Huyt áp ban đêm trong lúc ng phn ánh mc đ tng huyt áp chính xác
hn so vi giá tr huyt áp ban ngày. Nghiên cu IDACO cho thy ch có huyt áp
ban đêm liên quan đn gia tng bnh lý tim mch  bnh nhân đc điu tr bng
thuc h áp huyt áp khi đi li không tiên lng đc s phát trin bnh lý tim
mch ABPM đc chng minh có vai trò quan trng trong vic la chn thuc h
huyt áp phù hp và thi đim dùng thuc da trên giá tr huyt áp trung bình và s
bin thiên huyt áp. ABPM đôi khi cng có vai trò vi nhng bnh nhân có huyt
áp kháng tr, bi vì huyt áp trung bình  nhng bnh nhân này có th không phi
rt cao mà ch tng cao  mt s thi đim trong ngày. Vic thay đi thi đim
ung thuc đm bo thuc đt tác dng ti khi huyt áp tng cao nht s giúp khng
ch huyt áp  nhng BN này. Các nghiên cu thy rng, sau khi đư điu chnh cách
dùng thuc huyt áp theo din bin huyt áp trong 24 gi, ABPM có ích trong vic
ci thin tn thng c quan đích và bin c tim mch, Vic s dng ABPM đư
giúp kim soát huyt áp vi s lng thuc h áp ít hn [5]
4.3. V bin thiên huyt áp 24 gi trc vƠ sau khi thi đim điu chnh thi
đim ung thuc.
4.3.1. Các đnh tng huyt áp trc và sau điu chnh thi đim ung thuc
S lp li ca ABPM là khá tt và giá tr huyt áp trung bình ca ABPM nói
chung là n đnh gia các ln đo. Vì vy đo ABPM mt ln có giá tr cao trong
đánh giá bin thiên huyt áp 24 gi.
THA v bui sáng đc đnh ngha khi huyt áp v bui sáng ≥ 135/85
mmHg và có hai hình thái, th nht là có huyt áp tng vt v bui sáng và th hai
là loi không có trng huyt áp v ban đêm. C hai loi THA này đu gây ra nguy
c v tim mch [17].
Bng 3.11 cho thy t l tng huyt áp v bui sáng sm sau điu chnh thi
đim ung thuc (10%) đư gim mt cách có ý ngha so vi trc khi điu chnh