Giải pháp nâng cao hiệu quảhoạt động của các tác nhân trong ngành hàng mía nguyên liệu tỉnh Hậu Giang

Giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động của các tác nhân… tỉnh Hậu Giang
GVHD: Lưu Tiến Thuận SVTH: Nguyễn Minh Tân
1
CHƯƠNG 1

GIỚI THIỆU

1.1. ĐẶT VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
1.1.1. Lý do chọn đề tài
Việt Nam là nước có điều kiện thích hợp để phát triển trồng mía và chế biến
đường ở nhiều vùng trong nước. Trong đó có Hậu Giang và cây mía là một trong
năm cây trong chiến lược phát triển Nông nghiệp nông thôn theo mô hình 05 cây
– 05 con chủ lực để mục tiêu giá trị sản xuất toàn ngành Nông nghiệp đạt 6.938
tỷ đồng vào năm 2010 của Hậu Giang. Hiện tại toàn tỉnh có 04 vùng mía nguyên
li
ệu chủ yếu bao gồm huyện Phụng Hiệp khoảng 7.500 ha, thị xã Ngã Bảy hơn
1.000 ha, huyện Long Mỹ và thị xã Vị Thanh với tổng diện tích trên 5.000 ha,
với hơn 80% giống mới có chữ đường và năng xuất cao đang được trồng. Số
lượng và công suất các nhà máy đường trong tỉnh cũng tăng lên, hiện hai nhà
máy đường của Công ty Casuco đã nâng công suất ép từ 4.000 đến 4.500 tấn
mía/ngày lên 6.000 tấn mía/ngày và có thêm một nhà máy đường Long Mỹ Phát
ở Long Mỹ đi vào hoạt động với trên dưới 3.000 tấn mía/ngày. Đã góp phần làm
tăng đáng kể giá trị sản xuất cả ngành nông lẫn công nghiệp ở Hậu Giang trong
những năm gần đây (Tin Hiệp hội mía đường Việt Nam, số 12 năm 2007).
Trong xu thế hội nhập kinh tế khu vực và thế giới mà gia nhập AFTA sẽ là
thách thức lớn nhất và tác động trực tiếp đến ngành mía đường theo lộ
trình giảm
thế xuống còn từ 0% - 5% vào năm 2010 và sau đó là WTO vào năm 2012. Bên
cạnh những cơ hội mở ra sau hội nhập, ngành mía đường phải đối mặt với những
thách thức lớn, các công ty phải đối mặt với những môi trường ngày càng biến
động phức tạp, đe dọa hơn, cạnh tranh ngày càng gay gắt và quyết liệt hơn; nông

dân phải đối mặt với thiên tai dịch hại, chi phí đầu vào sản xu
ất cao; giá cả
đường biến động và giảm mạnh vào chính vụ sản xuất do đường nhập lậu ngày
càng nhiều.
Ngoài ra để đảm bảo hiệu quả kinh tế cho nông dân, nhà máy và cả những
hộ thu gom với vai trò trung gian thì người dân cần phải trồng mía theo quy
hoạch trên cơ sở lợi ích chung của nông dân và nhà máy, cần có sự hợp tác trong
sản xuất và chế biến, cần giảm tối đa các khâu trung gian không cần thiết nhằm
Giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động của các tác nhân… tỉnh Hậu Giang
GVHD: Lưu Tiến Thuận SVTH: Nguyễn Minh Tân
2
nâng cao hiệu quả sản xuất và chế biến để tạo được lợi thế cạnh tranh so với các
đối thủ cạnh tranh trong ngành, vùng, khu vực và Thế giới.
Xuất phát từ thực tiễn trên, đề tài “Giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động
của các tác nhân trong ngành hàng mía nguyên liệu tỉnh Hậu Giang” được
thực hiện với hy vọng góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất, tiêu thụ và quá trình
quản trị
chuỗi cung ứng mía nguyên liệu ở Hậu Giang.
1.1.2. Căn cứ khoa học và thực tiễn
Ngành mía đường Việt Nam phát triển mạnh kể từ khi thực hiện chương
trình một triệu tấn đường do nghị quyết đại hội Đảng lần thứ 08 đề ra. Đến nay,
ngành mía đường Việt Nam đang trong xu hướng phát triển tốt và vẫn được sự
quan tâm của Chính phủ nhằm tạo điều kiệ
n cho ngành mía đường góp phần
trong công tác đảm bảo an ninh lương thực Quốc gia thông qua các quyết định
28/2004/QĐ – TTg, quyết định của Thủ tướng Chính phủ về tổ chức lại sản xuất
và thực hiện một số giải pháp xử lý khó khăn đối với các nhà máy đường và công
ty đường; quyết định số 26/2007/QĐ – TTg, phê duyệt quy hoạch phát triển mía
đường đến năm 2010 và định hướng phát triển đến năm 2020 (Tr
ần Văn Hùng và

ctv, 2007)
Chỉ đạo của Hiệp hội mía đường Việt Nam: “Đề nghị các Công ty mía
đường quan tâm hỗ trợ và khuyến khích nông dân đầu tư, chăm sóc mía, phòng
trừ sâu bệnh nhằm tăng năng suất, chất lượng và sản lượng mía đáp ứng công
suất của nhà máy, đồng thời chuẩn bị các điều kiện tổ chức thu mua mía vụ
2006/2007, triển khai thực hiện nghiêm túc quy chế phối hợp sả
n xuất, tiêu thụ
mía, đường do Bộ trưởng Bộ nông nghiệp và phát triển nông thôn ban hành tại
Quyết định số 58/2005/QĐ – BNN ngày 03/10/2005.” (Tài liệu Hội nghị tổng kết
sản xuất mía đường niên vụ 2005 – 2006, 08/2006)
Hậu Giang nằm trên địa hình bằng phẳng, mạng lưới sông ngòi, kênh rạch
phân bố dày, rất thuận lợi phát triển cả giao thông thuỷ và bộ. Thuộc trung tâm
kinh tế, văn hoá, chính trị quan trọng của khu vực Đồng Bằng Sông C
ửu Long.
Đây cũng là vùng đất phù sa phù hợp phát triển nông nghiệp, trong đó có cây mía
phục vụ sản xuất hiệu quả cho các nhà máy đường.

Giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động của các tác nhân… tỉnh Hậu Giang
GVHD: Lưu Tiến Thuận SVTH: Nguyễn Minh Tân
3
1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
1.2.1. Mục tiêu chung
Phân tích tình hình sản xuất, thu mua và vận chuyển mía, từ đó đề xuất giải
pháp nâng cao hiệu quả hoạt động của mỗi tác nhân và cả kênh tiêu thụ mía
nguyên liệu ở tỉnh Hậu Giang.
1.2.2. Mục tiêu cụ thể
1. Đánh giá khái quát điều kiện và tình hình sản xuất - tiêu thụ mía nguyên
liệu ở tỉnh Hậu Giang
2. Mô tả kênh tiêu thụ mía nguyên liệu ở tỉnh Hậu Giang để thấ
y được đặc

điểm, quy mô và mối quan hệ của các tác nhân tham gia kênh tiêu thụ
3. So sánh về năng suất và lợi nhuận của các vùng mía nguyên liệu chủ yếu
trong Tỉnh Hậu Giang
4. Phân tích hiệu quả kinh tế trong sản xuất mía nhằm xác định hiệu quả sản
xuất của nhóm hộ có và không ký hợp đồng bao tiêu. Đồng thời xác định chi phí
và lợi ích của từng tác nhân tham gia ngành hàng mía nguyên liệu ở Hậu Giang
5. Đề xuất giải pháp nâng cao hiệ
u quả hoạt động của các tác nhân trong
ngành hàng mía nguyên liệu ở tỉnh Hậu Giang.
1.3. CÁC GIẢ THUYẾT CẦN KIỂM ĐỊNH VÀ CÂU HỎI NGHIÊN CỨU
1.3.1. Các giả thuyết cần kiểm định
- Giả thuyết kiểm định giữa hai nhóm hộ:
H
0
: Không có sự khác biệt của hao hụt sau thu hoạch giữa hai nhóm hộ có
ký và không ký hợp đồng bao tiêu mía nguyên liệu.
H
1
: Có sự khác biệt của hao hụt sau thu hoạch giữa hai nhóm hộ có ký và
không ký hợp đồng bao tiêu mía nguyên liệu.
H
0
: Không có sự khác biệt về năng suất, chi phí, lợi nhuận giữa hai nhóm
hộ có ký và không ký hợp đồng bao tiêu mía nguyên li
ệu.
H
1
: Có sự khác biệt về năng suất, chi phí, lợi nhuận giữa hai nhóm hộ có
ký và không ký hợp đồng bao tiêu mía nguyên li
ệu.

- Giả thuyết kiểm định theo địa bàn nghiên cứu:
H
0
: Không có sự khác biệt về năng suất, chi phí, lợi nhuận giữa khu vực
Ngã Bảy và Phụng Hiệp so với Long Mỹ và Vị Thanh
H
1
: Có sự khác biệt về năng suất, chi phí, lợi nhuận giữa khu vực Ngã
Bảy và Phụng Hiệp so với Long Mỹ và Vị Thanh
Giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động của các tác nhân… tỉnh Hậu Giang
GVHD: Lưu Tiến Thuận SVTH: Nguyễn Minh Tân
4
1.3.2. Câu hỏi nghiên cứu
Câu 1:
Các tác nhân nào tham gia kênh tiêu thụ mía nguyên liệu ở Hậu
Giang?
Câu 2:
Điều kiện đất đai, vốn, kỹ thuật và kết quả sản xuất mía của nông
dân ở hậu Giang như thế nào?
Câu 3:
Những khó khăn cản tr
ở
trong sản xuất và tiêu thụ mía nguyên liệu
ở Hậu Giang?
Câu 4: Các nhân tố ảnh hưởng đến lợi nhuận sản xuất mía của nông dân
Hậu Giang?
Câu 5:
Điều kiện về phương tiện, thời gian, nguồn vốn cùng với chi phí và
lợi ích của hộ thu gom mía như thế nào?
Câu 6:

Cách thức tổ chức, quản lý chuỗi cung ứng mía nguyên liệu của
Công ty CaSuCo ở Hậu Giang như thế nào?
Câu 7:
Những giải pháp nào nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của các tác
nhân tham gia sản xuất và tiêu thụ mía nguyên liệu ở Hậu Giang?
1.4. PHẠM VI NGHIÊN CỨU
1.4.1. Không gian
Nghiên cứu tập trung vào cây mía ở tỉnh Hậu Giang là chủ yếu.
1.4.2. Thời gian
- Số liệu nghiên cứu được thu thập trong phạm vi từ năm 2001 đến 2008.
- Đề tài được thực hiện từ ngày 11/02/2008 đến ngày 30/05/2008.
1.4.3. Đối tượng nghiên cứu
Bao gồm tình hình sản xuất và tiêu thụ
mía của nông hộ, hoạt động thu
gom, mua bán mía của thương lái và quá trình quản trị chuỗi cung ứng mía
nguyên liệu của Công ty mía đường CaSuCo Cần Thơ.
1.4.4. Giới hạn đề tài
Do giới hạn về thời gian trong việc khảo sát thực tế nên chỉ điều tra phỏng
vấn về chi phí sản xuất của 60 trong 120 hộ được phỏng vấn làm đại diện cho
nghiên cứu của đề tài.
Đề tài chỉ nghiên cứ
u trong phạm vi chi phí, lợi ích của tác nhân nông dân
và thương lái. Phần Công ty mía đường chỉ nghiên cứu về cách thức tổ chức,
quản lý chuỗi cung ứng và cơ hội tăng trưởng của công ty CaSuCo.
Giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động của các tác nhân… tỉnh Hậu Giang
GVHD: Lưu Tiến Thuận SVTH: Nguyễn Minh Tân
5
1.5. LƯỢC KHẢO TÀI LIỆU CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI

Theo Nguyễn Thị Ngọc Dung (2007), nghiên cứu về ảnh hưởng của yếu tố

giá đến quyết định sản xuất của người nông dân trồng mía ở Đồng Bằng Sông
Cửu Long. Nghiên cứu đã dựa trên 08 mô hình dự đoán giá và có 03 mô hình
được chọn để làm cơ sở xác định mô hình thành lập giá thích hợp cho Đồng
Bằng Sông Cửu Long. Và trong mô hình phản ứng cung Nerlove cho thấy rằng
giá không ảnh hưởng đến quyết định bố
trí diện tích trồng mía. Tuy nhiên tác giả
cũng có kết luận trong dài hạn nhân tố giá có ảnh hưởng đến việc bố trí diện tích
trồng mía, do giá có độ co giãn trong ngắn hạn và dài hạn là 0,04 và 0,15. Nghiên
cứu còn cho rằng trong dài hạn giá đường Thế giới có tác động mạnh đến vấn đề
bố trí diện tích trồng mía ở Đồng Bằng Sông Cửu Long, vấn đề sản xuất đường ở
Đồng Bằng Sông Cửu Long và thị trường
đường thế giới có mối quan hệ mật
thiết với nhau.
Lê Như Hải (2003), Cần ổn định nguyên liệu cho ngành mía. Đã nghiên cứu
thực trạng giống và canh tác mía ở khu vực phía Nam. Đến nay khu vực phía
Nam có 14 nhà máy đường, lượng mía ép 3,3 triệu tấn, chiếm chiếm 46,65%
lượng mía ép trong cả nước. Đề tài đã đưa ra đề xuất: Xây dựng ổn định vùng
nguyên liệu; ổn định mối quan hệ giữa nông dân với nhà máy; giả
m thiểu các chi
phí; áp dụng tiến bộ kỹ thuật để tăng năng suất và chất lượng,…
Phòng Thị Huỳnh Mai (2007), với đề tài “Đánh giá năng lực cạnh tranh của
một số mặt hàng nông sản ở Đồng Bằng Sông Cửu Long khi gia nhập WTO” có
kết luận rằng: Ngành mía đường là một trong những ngành hàng có khả năng
cạnh tranh yếu của nông nghiệp Việt Nam. Dường như chúng ta chỉ có lợi thế
về
điều kiện tự nhiên thuận lợi nên năng suất mía tương đối cao và sự bảo hộ của
chính phủ còn lại chúng ta đều rất yếu kém từ khâu giống, gieo trồng mía đến
khâu sản xuất ra đường thành phẩm. Diện tích gieo trồng nhỏ manh mún, tự phát,
khả năng cơ giới hóa trong sản xuất và thu hoạch còn nhiều hạn chế, không có sự
hoạch định hợp lý làm cho chi phí sản xuất cao. Gi

ống chủ yếu là nguồn giống đã
cũ, chất lượng mía không cao, chữ lượng đường thấp, khả năng thu hồi đường
trong sản xuất của các nhà máy không cao. Qui mô của các nhà máy nhỏ, công
nghệ lạc hậu nên chi phí sản xuất của khâu này cũng tăng cao.
Lê Văn Gia Nhỏ đã phân tích ngành hàng lúa gạo thơm tỉnh Vĩnh Long và
lúa gạo cao sản tỉnh An Giang năm 2005, đã rút ra kết luận nông dân, hàng xáo,
Giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động của các tác nhân… tỉnh Hậu Giang
GVHD: Lưu Tiến Thuận SVTH: Nguyễn Minh Tân
6
nhà máy xay xát và nhà xuất khẩu đều có lợi nhuận trong quá trình sản xuất và
xuất khẩu gạo. Trong đó, lợi nhuận của nông dân chiếm khoảng 75 – 90% tổng
lợi nhuận của ngành hàng. Tuy nhiên nông dân cũng là người chịu rủi ro nhiều
nhất trong quá trình sản xuất do thời tiết, thông tin giá cả thị trường,…
Nguyễn Lê Kiều Diễm (2007), đã dùng phương pháp thống kê mô tả và hồi
quy tuyến tính để phân tích hiệu quả sản xuất và tiêu thụ
mía nguyên liệu tỉnh
Hậu Giang. Kết quả cho thấy nguyên nhân chủ yếu mà người dân Hậu Giang
trồng mía là do đất đai phù hợp, lợi nhuận cao hơn cây trồng khác và một số
nguyên nhân khac. Ngoài ra, trong quá trình sản xuất mía nông dân cũng gặp
không ít khó khăn đó là do giá cả đầu vào cao, thiếu kỹ thuật canh tác,…Và
nghiên cứu cũng kết luận rằng: Muốn phát triển ngành đường phải đồng bộ từ
khâu sản xuất mía nguyên liệu, chế bi
ến và tiêu thụ thành phẩm; phải gắn lợi ích
giữa nhà sản xuất và nhà chế biến. Tuy nhiên trong quá trình phân tích, đề tài
chưa tập trung lắm cho việc làm sao để mỗi tác nhân tham gia ngành hàng mía
nguyên liệu hoạt động có hiệu quả, cách thức tổ chức quản lý chuỗi cung ứng
mía nguyên liệu của nhà máy đường và cách thức liên kết đồng bộ nhà sản xuất,
thu gom và nhà máy chế biến mía nguyên liệu như thế nào? Đó là những vấn đề
mà
đề tài “Giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động của các tác nhân trong ngành

hàng mía nguyên liệu ở Hậu Giang” lần lược giải quyết.


Hình 1.1: MÍA 20 NGÀY TUỔI Hình 1.2: MÍA GIỐNG