tiết 130 Nghĩa tường minh và Hàm ý (tiếp theo)

Kính Chào Các Thầy Cô Giáo Và
Các Em Học Sinh Đến Dự Tiết Học
GV: Dương Ngọc Hoàng
Lớp: 9A
Trường THCS Quảng Châu

Kiểm Tra Bài Cũ
C: Muốn gây sự chú ý
A: Khi không muốn nói thẳng
D: Muốn chấm dứt cuộc thoại
A: Khi không muốn nói thẳng
B: Muốn người nghe không hiểu
Khi nào người ta dùng hàm ý ?

Kiểm Tra Bài Cũ
Nghĩa tường minh là phần thông báo ?
A: không được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ
Trong câu
B: được suy ra từ nghĩa hàm ý
C: được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu
D: được diễn đạt gián tiếp bằng từ ngữ trong câu
C: được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu

Kiểm Tra Bài Cũ
Tìm câu có chứa hàm ý trong đoạn hội thoại sau và
cho biết hàm ý đó là gì ?
Hưng ơi ! Tối nay chúng mình đi xem ca nhạc đi
Tiếc quá ! Tối nay mình phải đi thăm Bà Ngoại rồi.
Thế thì chủ nhật chúng mình đi xem nha.

Ừ, như vậy nhé.


Đoạn trích:
Chị Dậu vừa nói vừa mếu :
-Thôi u không ăn, u để phần cho con. Con chỉ
được ăn ở nhà bữa nay nữa thôi. U không muốn
ăn tranh của con. Con cứ ăn thật no, không phải
nhường nhịn cho u.
Cái Tí chưa hiểu hết ý câu nói của mẹ, nó xám
mặt lại và hỏi bằng giọng luống cuống :
-Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu ?
Điểm thêm một “giây” nức nở, chị Dậu ngó
con bằng cách xót xa :
-Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài.
Cái Tí nghe nói giãy nảy, giống như sét đánh
bên tai, nó liệng củ khoai vào rổ và òa lên khóc
-U bán con thật đấy ư ? Con van u, con lạy u,
con còn bé bỏng, u đừng đem bán con đi, tội
nghiệp. U để con ở nhà chơi với em con.

(Ngô Tát Tố, Tắt đèn)
Tiết 130
Tiết 130


NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý

Tiết 125

Tiết 125


NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
Con chỉ được
ăn ở nhà bữa
nay nữa thôi
-Con sẽ ăn ở
nhà cụ Nghị
thôn Đoài
Con không
được ở nhà với
thầy u. U phải
bán con
U đã bán con
cho nhà cụ
Nghị thôn Đoài
Đây là điều đau
lòng lên chị
tránh nói thẳng
ra.
Hàm ý rõ hơn
để cái Tí có thể
hiểu được
Câu chứa
Hàm Ý
Lý do dùng
Hàm ý
Hàm Ý

Cái Tí
giãy
nảy lên,
và “U
bán
con
thật
đấy ư”

Cậu ơi tớ
sắp xỉu
rùi
Làm sao
mà xỉu ?
Sáng nay đi
vội quá nên
tớ chưa kịp
ăn sáng.
Cố gắng
lên. Xong
việc rùi tớ
với cậu đi
ăn chè
Cậu ơi tớ sắp xỉu rồi.
Làm sao mà xỉu?
Sáng nay đi vội quá nên tớ chưa kịp ăn sáng.
Cố gắng lên ! xong việc rồi tớ với cậu đi ăn chè.

Tiết 130
Tiết 130

NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
Ghi nhớ
Để sử dụng hàm ý, cần có 2 điều kiện sau đây:
-Người nói( người viết) có ý thức đưa hàm ý vào câu nói.
-
Người nghe (người đọc) có năng lực giải đoán hàm ý.

Bài tập 1
Luyện Tập
Tiết 130
Tiết 130


NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
-
Anh nói nữa đi Ông giục.
-
Báo cáo hết ! – Người con trai vụt trở lại
giọng vui vẻ. – Năm phút nữa là mười. Còn
hai mươi phút thôi. Bác và cô vào trong
nhà. Chè đã ngấm rồi đấy.
Thì giờ ngắn ngủi còn lại thúc giục cả
chính người họa sĩ già. Ông theo liền anh
thanh niên vào trong nhà, đảo nhìn qua
một lượt trước khi ngồi xuống ghế.
Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa

Người nói Người nghe Hàm ý Chi tiết
Anh thanh
niên
Ông họa sĩ
và cô gái
Mời cô và bác
vào nhà uống
nước
“Ông theo liền anh
thanh niên vào
trong nhà” và
“ngồi xuống ghế”
Bài tập 1

Bài tập 1
Luyện Tập
Tiết 130
Tiết 130


NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
- […] Anh Tấn này ! Anh bây giờ sang trọng rồi, còn cần quái
gì các thứ đồ hư hỏng này nữa. Chuyên chở lại lịch kịch
lắm. Cho chúng tôi khuôn đi thôi. Chúng tôi nhà nghèo dùng
được tất.
- Có gì đâu mà sang trọng ! Chúng tôi cần phải bán các thứ
này đi để…
- Ái chà ! Anh bây giờ làm quan rồi mà bảo là không sang

trọng ? Những ba nàng hầu. Mỗi lần đi đâu là ngồi kiệu lớn
tám người khiêng, còn bảo là không sang trọng ? Hừ !
Chẳng cái gì giấu nổi chúng tôi đâu !
Tôi biết không thể nói làm sao được đành ngậm miệng,
đứng trầm ngâm.
Ôi dào ! Thật là càng giàu có càng không giám rời một đồng
xu ! Càng không giám rời một đồng xu lại càng giàu có !

Người nói Người nghe Hàm ý Chi tiết
Anh thanh
niên
Ông họa sĩ
và cô gái
Mời cô và bác
vào nhà uống
nước
“Ông theo liền anh
thanh niên vào
trong nhà” và
“ngồi xuống ghế”
Anh Tấn
Chị Hai
Dương
Chúng tôi không
thể cho được
“Thật càng giàu có
càng không…lại
càng giàu có.”
Bài tập 1

Bài tập 1
Luyện Tập
Tiết 130
Tiết 130


NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
Thoắt trông nàng đã trào thưa :
“Tiểu thư cũng có bây giờ đến đây !
Đàn bà dễ có mấy tay,
Đời xưa mấy mặt đời này mấy gan !
Dễ dàng là thói hồng nhan,
Càng cay nghiệt lắm càng oan trái
nhiều.”
Hoạn Thư hồn lạc phách xiêu,
Khấu đầu dưới trướng liệu điều kêu ca.

Người nói Người nghe Hàm ý Chi tiết
Anh thanh
niên
Ông họa sĩ
và cô gái
Mời cô và bác
vào nhà uống
nước
“Ông theo liền anh
thanh niên vào
trong nhà” và
“ngồi xuống ghế”

Anh Tấn
Chị Hai
Dương
Chúng tôi không
thể cho được
Thật càng giàu có
càng không…lại
càng giàu có
Thúy Kiều
Hoạn Thư
Cách chào mỉa
mai, giễu cợt
Đe dọa sẽ trừng
trị
Hồn lach phách xiêu
Khấu đầu dưới
trướng liệu đều kêu
ca
Bài tập 1

Bài tập 2
Luyện Tập
Tiết 130
Tiết 130


NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
Nó nhìn dáo dác một lúc rồi kêu lên :
- Cơm sôi rồi, chắt nước giùm cái ! – Nó cũng

lại nói trổng.
Tôi lên tiếng mở đường cho nó :
- Cháu phải gọi “Ba chắt nước giùm con”,
phải nói như vậy.
Nó như không để ý đến câu nói của tôi, nó lại
kêu lên:
- Cơm sôi rồi, nhão bây giờ !
Anh Sáu vẫn ngồi im […]

Bài tập 3
Luyện Tập
Tiết 130
Tiết 130


NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
A : Mai về quê với mình đi !
B : /…/
A : Đành vậy.
Mai mình có việc rồi.
Mai mình bận ôn thi.
Mai bà mình ở quê lên.
Mai mình đi khám bệnh.
Mai mình với Hoa đi mua quần áo.

Bài tập 4
Luyện Tập
Tiết 130
Tiết 130

NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
Tôi nghĩ bụng : Đã gọi là hi vọng
thì không thể nói đâu là thực, đâu
là hư. Cũng giống như những
con đường trên mặt đất ; kì thực
trên mặt đất vốn làm gì có
đường. Người ta đi mãi thì thành
đường thôi.

Tuy hi vọng chưa
thể nói là thực hay hư
nhưng nếu cố gắng
thực hiện thì có thể
đạt được

Mẹ ơi, trên mây có người gọi con
“Bọn tớ chơi từ khi thức dậy đến
lúc chiều tà.
Bọn tớ chơi với bình minh vàng,
bọn tớ chơi với vầng trăng bạc”
Con hỏi: “Nhưng làm thế nào
mình
lên đó được?”
Họ đáp :“Hãy đến nơi tận cùng
trái đất, đưa tay lên trời, cậu sẽ
được nhấc bổng lên tận tầng mây”
“Mẹ mình đang đợi ở nhà”

-con bảo- “Làm sao có thể rời mẹ
mà đến được?”
Thế là họ mỉm cười bay đi.
Nhưng con biết có trò chơi thú vị
hơn mẹ ạ.
Con là mây và mẹ sẽ là trăng
Hai bàn tay con ôm lấy mẹ, và mái
nhà ta sẽ là bầu trời xanh thẳm
Trong sóng có người gọi con:
“Bọn tớ ca hát từ sáng sớm cho đến hoàng hôn.
Bọn tớ ngao du nơi này nơi nọ mà không biết
từng đến nơi nao”
Con hỏi: “Nhưng làm thế nào mình ra ngoài đó
được?”
Họ nói: “Hãy đến rìa biển cả, nhắm nghiền mắt
lại, cậu sẽ được làn sóng nâng đi”.
Con bảo: “Buổi chiều mẹ luôn muốn mình ở
nhà, làm sao có thể rời mẹ mà đi được?”
Thế là họ mỉm cười, nhảy múa lướt qua.
Nhưng con biết trò chơi khác hay hơn.
Con là sóng và mẹ sẽ là bến bờ kì lạ,
Con lăn, lăn, lăn mãi rồi sẽ cười văng vỡ
tan vào lòng mẹ.
Và không ai trên thế gian này biết mẹ con ta ở
chốn nào

Sơ Đồ Tư Duy

1. Vẽ lại bản đồ tư duy khái quát nội dung
bài theo ý tưởng của các em.

2. Hoàn thiện các bài tập vào vở?
3. Tìm thêm các tình huống trong đời sống
có chứa hàm ý.
4. Chuẩn bị bài tiếp theo chương trình địa
phương (phần Tiếng Việt) .
Dặn Dò