tim hieu yeu to bieu cam trong van nghi luan

Kiểm tra bài cũ
Em hãy cho biết khi trình bày luận điểm trong bài văn
nghị luận cần chú ý điều gì?
-
Thể hiện rõ ràng chính xác nội dung của luận điểm trong câu
chủ đề: Câu chủ đề có thể ở đầu đoạn văn (diễn dịch) và cuối
đoạn (quy nạp).
-
Tìm đủ luận cứ cần thiết, tổ chức lập luận theo một trật tự hợp
lý để làm nổi bật luận điểm.
-
Diễn đạt trong sáng, hấp dẫn để sự trình bày luận điểm có sự
thuyết phục.

Tiết 109:
tìm hiểu yếu tố biểu cảm trong văn nghị luận
I. yếu tố biểu cảm trong văn nghị luận:
Đọc văn bản sau và trả lời câu hỏi:
a) Văn bản: Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến.
1. Ví dụ:

Hỡi đồng bào toàn quốc!
Chúng ta muốn hòa bình, chúng ta phải nhân nh ợng. Nh ng chúng ta càng
nhân nh ợng, thực dân Pháp càng lấn tới, vì chúng quyết tâm c ớp n ớc ta lần nữa!
Không! Chúng ta thà hi sinh tất cả, chứ nhất định không chịu mất n ớc, nhất
định không chịu làm nô lệ.
Hỡi đồng bào!
Chúng ta phải đứng lên!
Bất kỳ đàn ông, đàn bà, bất kỳ ng ời già, ng ời trẻ, không chia tôn giáo, đảng

phái, dân tộc. Hễ là ng ời Việt Nam thì phải đứng lên đánh thực dân Pháp để cứu
Tổ quốc. Ai có súng dùng súng. Ai có g ơm dùng g ơm, không co g ơm thì dùng
cuốc, thuổng, gậy gộc. Ai cũng phải ra sức chống thực dân Pháp cứu n ớc.
Hỡi anh em binh sĩ, tự vệ, dân quân!
Giờ cứu n ớc đã đến. Ta phải hi sinh đến gọt máu cuối cùng để giữ gìn đất n ớc.
Dù phải gian lao kháng chiên, nh ng với một lòng kiên quyết hi sinh, thắng lợi
nhất định về dân tộc ta!
Việt Nam độc lập và thống nhất muôn năm!
Kháng chiến tháng lợi muôn năm!
Hà Nội, ngày 19 tháng 12 năm 1946
Hồ Chí Minh
(Hồ Chí Minh toàn tập, tập 4)


Tiết 109:
tìm hiểu yếu tố biểu cảm trong văn nghị luận
I. yếu tố biểu cảm trong văn nghị luận:
Đọc văn bản sau và trả lời câu hỏi:
a) Văn bản: Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến.
1. Ví dụ:
Hãy tìm trong bài những từ ngữ biểu thị tình cảm mãnh
liệt của tác giả và những câu cảm thán?
Từ ngữ biểu cảm Câu cảm thán
Hỡi, muốn, nhân nh
ợng, quyết tâm c ớp,
không, thà, nhất
định, hễ là, ai cũng
phải
- Hỡi đồng bào toàn quốc!
- Hỡi đồng bào!

- Chúng ta phải đứng lên!
- Hỡi anh em binh sĩ, tự vệ, dân quân!
- Thắng lợi nhất định về dân tộc ta!
Việt Nam độc lập và thống nhất muôn
năm!
- Kháng chiến thắng lợi muôn năm!

Tiết 109:
tìm hiểu yếu tố biểu cảm trong văn nghị luận
I. yếu tố biểu cảm trong văn nghị luận:
Đọc văn bản sau và trả lời câu hỏi:
a) Văn bản: Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến.
1. Ví dụ:
Về mặt sử dụng từ ngữ và đặt câu có tính chất biểu cảm, lời kêu gọi
toàn quốc kháng chiễn của Hồ Chí Minh có giống với Hịch t ớng sĩ
của Trần Quốc Tuấn không?
Giống: Có nhiều từ ngữ, câu cảm thán, câu bộc lộ tình cảm, cảm
xúc: Ta viết bài Hịch này để các ng ơi biết bụng ta lúc bấy giờ các ng
ơi dẫu không muốn vui chơi phỏng có đ ợc không? Ta th ờng tới bữa
quên ăn, nữa đêm vỗ gối, ruột đau nh cắt, n ớc mắt đầm đìa, chỉ căm
tức ch a xả thịt lột da, nuốt gan uống máu quân thù. Dẫu cho trăm
thân này phơi ngoài nội cỏ, nghìn xác này gói trong da ngựa, ta cũng
vui lòng
Tuy nhiên, lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến và Hịch t ớng sĩ vẫn là
văn bản nghị luận chứ không phải văn biểu cảm. Vì sao?
Là văn nghị luận vì mục đích chính là nghị luận: nêu quan điểm, ý
kiến để bàn luận phải trái, đúng sai, nên suy nghĩ và nên sống nh
thế nào. Còn biểu cảm chỉ là yếu tố phụ trợ cho nghị luận.

Tiết 109:

tìm hiểu yếu tố biểu cảm trong văn nghị luận
I. yếu tố biểu cảm trong văn nghị luận:
Đọc văn bản sau và trả lời câu hỏi:
a) Văn bản: Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến.
1. Ví dụ:
So sánh đối chiếu hai cột ở bảng sau và rút ra nhận xét cột nào hay hơn.
Vì sao?
Thấy sứ giặc đi lại ngoài đ ờng,
sỉ mắng triều đình, bắt nạt tể
phụ.
Ngó thấy sứ giặc đi lại nghênh ngang ngoài
đ ời, uốn l ỡi cú diều mà sỉmắng triều đình,
đem thân dê chó mà bắt nạt tể phụ.
Lúc bấy giờ ta cùng các ng ơi sẽ
bị bắt.
Lúc bấy giờ ta cùng các ng ơi sẽ bị bắt, đau
xót biết chừng nào!
Chúng ta săn sàng hi sinh tất
cả, chứ không thể mất n ớc,
không thể làm nô lệ.
Không! Chúng ta thà hi sinh tất cả, chứ nhất
định không chịu mất n ớc, nhất định không
chịu làm nô lệ.
Chúng ta cần phải đứng lên Hỡi đồng bào! Chúng ta cần phải đứng lên!
(1)
(2)

So sánh đối chiếu hai cột ở bảng sau và rút ra nhận xét cột nào hay hơn.
Vì sao?
Thấy sứ giặc đi lại ngoài đ ờng,

sỉ mắng triều đình, bắt nạt tể
phụ.
Ngó thấy sứ giặc đi lại nghênh ngang ngoài
đ ời, uốn l ỡi cú diều mà sỉmắng triều đình,
đem thân dê chó mà bắt nạt tể phụ.
Lúc bấy giờ ta cùng các ng ơi sẽ
bị bắt.
Lúc bấy giờ ta cùng các ng ơi sẽ bị bắt, đau
xót biết chừng nào!
Chúng ta săn sàng hi sinh tất
cả, chứ không thể mất n ớc,
không thể làm nô lệ.
Không! Chúng ta thà hi sinh tất cả, chứ nhất
định không chịu mất n ớc, nhất định không
chịu làm nô lệ.
Chúng ta cần phải đứng lên Hỡi đồng bào! Chúng ta cần phải đứng lên!
(1)
(2)
Cột (2) hay hơn, thuyết phục hơn vì có yếu tố biểu cảm: từ ngữ biểu
cảm, câu cảm thán nên vừa tác động đến lí trí vừa tác động đến tình
cảm ng ời nghe.
Từ đó hãy cho biết yếu tố biểu cảm có tác dụng gì trong bài văn
nghị luận?
Văn nghị luận rất cần yếu tố biểu cảm. Yếu tố biểu cảm là phụ trợ
giúp văn nghị luận có hiệu quả thuyết phục lớn hơn, vì nó tác động
mạnh mẽ tới tình cảm của ng ời đọc (ng ời nghe).

Tiết 109:
tìm hiểu yếu tố biểu cảm trong văn nghị luận
I. yếu tố biểu cảm trong văn nghị luận:

Đọc văn bản sau và trả lời câu hỏi:
a) Văn bản: Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến.
1. Ví dụ:
Ghi nhớ: SGK
Văn nghị luận rất cần yếu tố biểu cảm. Yếu tố biểu cảm là phụ trợ
giúp văn nghị luận có hiệu quả thuyết phục lớn hơn, vì nó tác động
mạnh mẽ tới tình cảm của ng ời đọc (ng ời nghe).
b) Qua tìm hiểu văn bản Hịch t ớng sĩ và Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến.
Hãy cho biết: làm thế nào để phát huy hết tác dụng của yếu tố biểu cảm trong
văn nghị luận?
* Ng ời làm văn chỉ cần suy nghĩ về luận điểm và lập luận hay còn
phải thực sự xúc động tr ớc từng điều mình đang nói tới?
Ng ời viết vừa suy nghĩ về luận điêm, lập luận vừa phải thực sự xúc
động tr ớc điều đang nói, viết, bàn luận (cảm xúc chân thành)
* Chỉ có rung cảm không thôi đã đủ ch a? Phải chăng chỉ có lòng yêu n
ớc, căm thù giặc nồng cháy là có thể dễ dàng tìm ra những cách nói
nh : không! Chúng ta thà hi sinh tất cả hay uốn l ỡi cú diều ?
Để viết đ ợc những câu nh thế, ng ời viết cần phải có phẩm chất gì khác
nữa?
-
Biết diễn tả cảm xúc bằng các từ ngữ câu văn có sức truyền cảm.
-
Phải có sự diễn tả cảm xúc chân thực
* Có bạn cho rằng: càng dùng nhiều từ ngữ biểu cảm, càng đặt nhiều
câu cảm thán thì giá trị biểu cảm trong văn nghị luận càng tăng.
ý kiến ấy có đúng không? Vì sao?
Không. Vì yếu tố biểu cảm không đ ợc phá vỡ mạch nghị luận và
không đ ơc lấn át nghị luận (đ a biểu cảm vào bài nghị luận phai phù
hợp)
* Từ phân tích trên em rút ra kết luận gì về việc đ a yếu tố biểu cảm và

phát huy hết tác dụng của yếu tố biểu cảm trong bài văn nghị luận?
Để bài văn nghị luận có sức biểu cảm cao, ng ời làm văn nghị luận phải
thực sự có cảm xúc tr ớc những điều mình viết (nói) và phải biết diễn tả
cảm xúc đó bằng những từ ngữ, câu văn có sức truyền cảm. Sự diễn tả
cảm xúc cần phải chân thực và không đ ợc phá vỡ mạch lạc nghị luận
của bài văn.
Ghi nhớ: SGK

Tiết 109:
tìm hiểu yếu tố biểu cảm trong văn nghị luận
I. yếu tố biểu cảm trong văn nghị luận:
1. Ví dụ:
Văn nghị luận rất cần yếu tố biểu cảm. Yếu tố biểu cảm là phụ trợ giúp văn
nghị luận có hiệu quả thuyết phục lớn hơn, vì nó tác động mạnh mẽ tới tình
cảm của ng ời đọc (ng ời nghe).
Để bài văn nghị luận có sức biểu cảm cao, ng ời làm văn nghị luận phải
thực sự có cảm xúc tr ớc những điều mình viết (nói) và phải biết diễn tả cảm
xúc đó bằng những từ ngữ, câu văn có sức truyền cảm. Sự diễn tả cảm xúc
cần phải chân thực và không đ ợc phá vỡ mạch lạc nghị luận của bài văn.
2. Ghi nhớ:
II. Luyện tập:
Hãy chỉ ra các yếu tố biểu cảm trong phần I Chiến tranh và Ng ời
bản xứ (Thuế máu) và cho biết tác giả đã sử dụng những biện pháp gì
để biểu cảm. Tác dụng biểu cảm đó là gì?
Bài tập 1.

Hãy chỉ ra các yếu tố biểu cảm trong phần I Chiến tranh và Ng ời
bản xứ (Thuế máu) và cho biết tác giả đã sử dụng những biện pháp gì
để biểu cảm. Tác dụng biểu cảm đó là gì?
Yếu tố biểu cảm Biện pháp biểu cảm Tác dụng biểu cảm

- Tên da đen bẩn thỉu, tên
An-nam-mit bẩn thỉu, con
yêu, bạn hiền, chiễn sĩ
bảo vệ tự do, công lí.
- Những ng ời bản xứ đã
chứng kiến cảnh Kì diệu
của trò biểu diễn khoa học
về phóng ng lôi, đã đ ợc
xuống tận đáy biển để bảo
vệ Tổ quốc của các loài
thủy quái. Một số khác đã
bỏ xác tại những miền
hoang vu thơ mộng vùng
Ban căng
Giễu nhại, t ơng phản
đối lập.
Dùng hình ảnh mỉa mai,
giọng điệu tuyên truyền
của thực dân
Phơi bầy bản chất dối
trá của thực dân Pháp,
sắc thái mỉa mai.
Ngôn từ mĩ miều không
che đậy đ ợc thực tế phũ
phàng. Lời mỉa mai thể
hiện thái độ khinh bỉ sâu
sắc đối với giọng điệu
tuyên truyền của th ch
dân pháp -> tạo hiệu quả

châm biếm sâu cay

Tiết 109:
tìm hiểu yếu tố biểu cảm trong văn nghị luận
I. yếu tố biểu cảm trong văn nghị luận:
1. Ví dụ:
Văn nghị luận rất cần yếu tố biểu cảm. Yếu tố biểu cảm là phụ trợ giúp văn
nghị luận có hiệu quả thuyết phục lớn hơn, vì nó tác động mạnh mẽ tới tình
cảm của ng ời đọc (ng ời nghe).
Để bài văn nghị luận có sức biểu cảm cao, ng ời làm văn nghị luận phải
thực sự có cảm xúc tr ớc những điều mình viết (nói) và phải biết diễn tả cảm
xúc đó bằng những từ ngữ, câu văn có sức truyền cảm. Sự diễn tả cảm xúc
cần phải chân thực và không đ ợc phá vỡ mạch lạc nghị luận của bài văn.
2. Ghi nhớ:
II. Luyện tập:
Bài tập 1.
Bài tập 2.
Đọc đoạn nghị luận sau đây:

Tôi muốn nói với các bạn câu chuyện làm Việt luận và học Việt văn, luôn
thể giãi bày hết nỗi khổ tâm của ng ời anh các bạn đã ddeo một cái
nghiệp vào ng ời: nghiệp dạy tiếng mẹ đẻ.
Nỗi buồn thứ nhất là thấy các bạn có quan niệm học tủ. Ông thầy dạy
giỏi đối với các bạn là ông thâyd giảng và soạn sách đúng tủ?
Nói làm sao cho các bạn hiểu rằng trong 7, 8 năm trời, nào nhận xét, đọc
sách, xem truyện, giảng văn , nào tập dùng chữ, đặt câu, dàn ý, làm bài,
tôi thiết t ởng một học sinh, với khiếu thông minh, trí nhớ trung bình,
không có lí do gì phải nhấm bút tr ớc một đề văn trong kỳ thi viết.
Sự học mà đã hạ xuống là học tủ thì chúng tôi cũng không còn cânf
làm việc cùng các bạn nữa. Sao không có một hãng nào đó in ra độ

500 bài làm săn để học sinh cứ việc mang về học thuộc nh con vẹt, rồi đem
nguyên văn chép lại cho hội đồng chấm thi duyệt xem chấm sai hay đúng,
việc gì còn phải lôi thôi bày đặt ra ch ơng trình học tập để bắt trẻ em ngày
ngày phải đễn tr ờng?
(Theo Nghiêm Toản, luận văn thi phạm)

Cho biết: Những cảm xúc gì đã đ ợc biểu hiện qua đoạn văn trên? Tác
giả đã làm thế nào để những đoạn văn đó không chỉ có sức thuyết
phục lí trí mà còn gợi cảm?
-
Đoạn văn thể hiện cảm xúc: nỗi buồn và khổ tâm của một ng ời thầy
tâm huyết và chân chính tr ớc vấn nạn học vẹt, học tủ của học sinh
trong học ngữ văn.
-
Cách biểu hiện cảm xúc rất tự nhiên chân thật viết văn nghị luận mà
nh câu chuyện tâm tình giữa thầy và trò. Khi phân tích lí lẽ và dẫn
chứng vẫn thấy nỗi lên một tấm lòng, một nỗi lo, một lời nhắc nhở,
khuyên nhủ.
-
Đoạn văn có sử dụng các từ ngữ biểu cảm, câu cảm, giọng điệu tâm
tình: tôi muốn nói với các bạn câu chuyện luôn thể giãi bày hết nỗi
khổ tâm của ng ời anh các bạn Nỗi buồn thứ nhất là nói làm sao
cho các bạn hiểu

-Häc thuéc ghi nhí SGK.
-Lµm c¸c bµi tËp cßn l¹i.
So n bµi: ạ
Luyện tập đưa yếu tố biểu cảm vào bài văn nghị
luận