ĐỀ VĂN NGHỊ LUẬN

Trần Thị Thanh Bình
`GIÁO ÁN NGỮ VĂN 10
ĐỀ VĂN NGHỊ LUẬN
Bên cạnh văn bản thuyết minh nhằm giới thiệu, trình bày về một sự vật, hiện
tượng trong hiện thực khách quan thì nghị luận lại giúp chúng ta phát huy khả
năng sáng tạo, được bày tỏ những suy nghĩ của mình về đời sống và cả trong
văn học.
Hoạt động của GV&HS Nội dung cần đạt
I.Yêu cầu của đề văn nghị luận
1.Đề văn nghi luận
a, Ví dụ
• Gv nêu tình huống:
Trong cuộc họp bàn về phấn đấu trở
thành Đoàn viên TNCS HCM các bạn
trong lớp em đã phát biểu rất sôi nổi.
Nếu được tham dự cuộc họp đó, em sẽ
nêu lên những lí do gì khiến mình có
nguyện vọng trở thành Đoàn viên?
GV gọi 1 hs trả lời lí do (giải thích) về
vấn đề.
• Gv: Như vậy trong thực tế cuộc
sống có rất nhiều vấn đề đòi hỏi
chúng ta phải trình bày suy nghĩ,
ý kiến của mình vì thế trong
dạy học văn đề văn nghị luận có
vai trò rất quan trọng nhằm giúp
các em phát huy sáng tạo bày tỏ
suy nghĩ, cách đánh giá,tư tưởng
, tình cảm và quan niệm của
mình về đời sống và văn học.
Vậy thế nào là đề văn nghị luận?

Gv đưa ra 2 đề văn
Đề 1: Vẻ đẹp của bài thơ Tỏ
lòng
Đề 2: Đọc bài thơ sau:
Thời gian
Thời gian qua kẽ tay
Làm khô những chiếc lá
Kỉ niệm trong tôi
Giáo án
Trần Thị Thanh Bình
GV: Hai đề văn trên yêu cầu các em
nội dung gì?
Gv : hai đề văn đó là 2 đề nghị luận
Thế nào là đề văn nghị luận?
GV nhấn mạnh: nghị luận có vai trò
quan trọng trong đời sống vì nghị
luận rèn kĩ năng viết cách suy nghĩ, lập
luận, và trình bày 1 vấn đề.
2.Yêu cầu đề văn nghị luận
Gv: Nghị luận  nêu ý kiến > đề
văn nghị luận yêu cầu cơ bản và quan
trọng là gì?
Rơi
như tiếng sỏi
trong lòng giếng cạn
Riêng những câu thơ
còn xanh
Riêng những bài hát
còn xanh
Và đôi mắt em

như hai giếng
nước.
( Văn Cao –
Lá )
Qua bài thơ – anh (chị ) hãy
trình bày suy nghĩ của mình về
thời gian và cuộc sống?
- Vẻ đẹp tác phẩm
- Suy nghĩ về thời gian và cuộc
sống
trình bày suy nghĩ, ý kiến
quan niệm của mình về vấn đề
trong cuộc sống trong văn học.
- Đề văn nghị luận là đề bài làm
văn yêu cầu người viết trình bày
các tư tưởng, quan điểm của
mình về một vấn đề trong cuộc
sống trong văn học
Giáo án
Trần Thị Thanh Bình
Gv trở lại 2 đề bài trên
Đề 1: vẻ đẹp bài thơ - nhận xét
Đề 2 : thời gian và cuộc sống – suy
nghĩ

Gv nêu các đề bài trong SGK yêu cầu
học sinh chỉ ra các yêu cầu về thao tác
nghị luận ở 1 số đề bài cụ thể.
Gv nhấn mạnh :
Như vậy yêu cầu về nội dung nghị

luận là yêu cầu bắt buộc.

3,Phân loại đề văn nghị luận
Gv giới thiệu cách phân loại : theo
cách thức nghị luận: giải thích, chứng
minh, bình luận, phân tích, bình giảng;
bài học này theo nội dung nghị luận:
Nghị luận chính trị - xã hội và nghị
luận văn học
GV cho học sinh đọc đề bài trong sách
giáo khoa và xác định các nội dung
nghị luận theo loại sau đó giới thiệu
thêm về hai loại văn này trong chương
trình và ứng dụng ngoài thực tế cuộc
sống.
II.Tìm hiểu đề
- Đề văn nghị luận cần đảm bảo:
+ vấn đề nghị luận ( luận đề )
Vấn đề nghị luận nêu ngắn gọn
trong câu hỏi, nhận xét.
+ thao tác nghị luận:
Nêu rõ thao tác nghị luận: yêu
cầu về thao tác chính
Không nêu rõ thao tác nghị luận:
vận dụng tổng hợp các thao tác
nghị luận( dựa theo yêu cầu của
đề bài nghị luận)
Phân loại đề văn nghị luận
Theo nội dung:
- Nghị luận chính trị xã hôi

- Nghị luận văn học
Giáo án
Trần Thị Thanh Bình
Gv dẫn dắt:
Tìm hiểu đề ( phân tích đề) là chỉ ra
yêu cầu của đề. Ở trên chúng ta biết đề
văn nghị luận bắt buộc phải có yêu cầu
về nội dung nghị luận và có thể yêu
cầu về thao tác nghị luận chính. Do đó
để tiến hành nghị luận, bày tỏ suy nghĩ
của mình và bài văn triển khai đúng
theo yêu cầu của đề người viết cần xác
định được yêu cầu của đề
Gv hướng dẫn học sinh cách tìm đề
thông qua 1 đề bài cụ thể
Đề 1: vẻ đẹp bài thơ Tỏ lòng
GV đề bài yêu cầu nghị luận về 1 tác
phẩm văn học : giá trị nội dung và
nghệ thuật
Cách thức: phân tích, bình luận, chứng
minh, giải thích
Gv cho học sinh 2 nhóm thực hành 2
đề bài tự chọn theo phiếu học tập
BTVN
1.Sưu tầm một số đề văn nghị luận
2.Tìm hiểu các đề bài sau:
Đề 1:
Nghệ thuật miêu tả tâm trạng nhân vật
và âm điệu thiết tha của đoạn trích
Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ

( trích Chinh phụ ngâm – Đặng Trần
Côn)
Đề 2:
Nước và nguồn sống ?
- Xác định yêu cầu của đề:
+ Nội dung trọng tâm cần bàn
luận, sáng tỏ.
+ Thao tác lập luận chính
+ Phạm vi tư liệu huy động,
trích dẫn.
• Các bước tìm hiểu đề
- Đọc kĩ đề bài nghị luận
- Chú ý và gạch chân các từ ngữ
quan trọng
- Nội dung nghị luận?bao nhiêu
ý?mối quan hệ các ý?thao tác
nghị luận chính?phạm vi tư liệu?
Giáo án
Trần Thị Thanh Bình
`
Giáo án