so sánh hệ thống giáo dục quốc dân việt nam và nhật bản

Giáo dục học đại cương
Câu hỏi bài tập: hãy so sánh hệ thống giáo dục quốc dân Việt Nam với hệ
thống giáo dục quốc dân của một quốc gia khác trên thế giới? Hãy chỉ ra sự
giống vầ khác nhau giải thích tại sao?
Mục lục
I. Khái niệm về hệ thống giáo dục
1. Khái niệm
2. Mục đích tổ chức
3. Nguyên tắc
4. Đặc điểm
II. So sánh hệ thống giáo dục quốc dân Việt Nam và hệ thống
giáo dục quốc dân Nhật Bản
1. So sánh số bậc học, số cấp học, số năm học của từng bậc
học
2. So sánh về mục tiêu giáo dục
3. So sánh về nội dung giáo dục
4. So sánh về phương pháp giáo dục
5. So sánh giáo viên và học sinh
6. So sánh đánh giá kết quả học tập
III. Bài học rút ra để phát triển hệ thống giáo dục quốc dân Việt
Nam

Bài làm
I. Khái niệm về hệ thống giáo dục quốc dân
1. Khái niệm
Hệ thống giáo dục quốc dân là mạng lưới các trường học được xậy dựng để tiến hành
giáo dục thế hệ trẻ và đào tạo nhân lực theo yêu cầu của xã hội. Hệ thống các trường
học được xây dựng thống nhất trên phạm vi cả nước, được sắp xếp theo các cấp học,
ngành học, với các loại hình đào tạo…nhằm thỏa mãn nhu cầu học tập của nhân dân.
2. Mục đích tổ chức
- Nâng cao trình độ dân trí

- Đào tạo nhân lực cho mọi lĩnh vực kinh tế-xã hội
- Bồi dưỡng nhân tài cho quốc gia
3. Nguyên tắc
- Phù hợp với trình độ phát triển kinh tế, văn hóa, khoa học của đất nước
- Giáo dục hướng tới phổ cập cho đông đảo quần chúng, mỗi công dân đều có
quyền và nghĩa vụ học tập
- Tổ chức quá trình đào tạo mềm dẻo, tạo điều kiện thuận lợi cho mọi người học
tập. Giáo dục và dạy học phải phục vụ thiết thực cho nhu cầu thực tế của cuộc
sống xã hội
- Hệ thống giáo dục thống nhất trên cả nước, liên thông các cấp học, nghành học,
đồng bộ và liên tục
- Tổ chức các trường chuyên ngành cho học sinh giỏi, có năng khiếu. Phân hóa
học sinh theo năng lực và hướng nghiệp dạy nghề
4. Đặc điểm
- Luôn “động”
- Rất phức tạp
- Tổ chức cao, tự tổ chức và thích nghi
- Có tính thống nhất cao
- Phổ biến và đa dạng, phong phú
- Ổn định , thường xuyên và liên tục
- Có mục tiêu phát triển tổng quát
II. So sánh hệ thống giáo dục quốc dân Việt Nam và hệ thống giáo dục quốc
dân Nhật Bản
Nhật Bản được biết đến không chỉ là một nước hùng mạnh về kinh tế vào hàng đầu
thế giới mà còn được coi là quốc gia có hệ thống giáo dục rất đa dạng và chất
lượng.Hệ thống giáo dục của Nhật Bản được đánh giá đứng thứ 3 thế giới (sau Mỹ
và Anh).
Còn Việt Nam? Mới đây Diễn đàn kinh tế thế giới (WEF) công bố bản báo cáo
Năng lực cạnh tranh toàn cầu 2013-2014 thực hiện với 148 nước. Kết quả xếp hạng
các hạng mục lớn của báo cáo này cho thấy: Về chất lượng giáo dục phổ thông,

Việt Nam đứng thứ 67 bảng xếp hạng, thứ 4 trong các nước ASEAN: sau
Singapore (2), Brunei (23), Malaysia (33). Ở hạng mục Giáo dục đại học và đào
tạo, Việt Nam đứng thứ 95 trong bảng xếp hạng, thứ 7 trong các nước ASEAN: sau
Singapore (2), Malaysia (46), Brunei (55), Thái Lan (66), Indonesia (64),
Philippines (67).
Vậy những yếu tố, điều kiện gì khiến cho chất lượng giáo dục Việt Nam thấp hơn
Nhật Bản? Sau đây là sơ đồ so sánh hệ thống giáo dục Việt Nam và Nhật bản:
1. So sánh số bậc học, cấp học, số năm học của từng bậc học
Việt Nam và Nhật Bản đều có các cấp học là mẫu giáo, tiểu học, trung học, đại học và
sau đại học( thạc sĩ và tiến sĩ) nhưng lại có số năm học ở các cấp học lại khác nhau:
- Mẫu giáo ở Nhật chỉ có 2 năm nghĩ là chỉ nhận các cháu từ 4 đến 6 tuổi nhưng
mẫu giáo ở Việt Nam là 3 năm, nhận các cháu từ 3 đến 6 tuổi. Ngoài ra còn có
các nhà trẻ nhận các chau từ 1 đến 3 tuổi
- Ở bậc Tiểu học có sự khác biệt rõ rệt về năm học giữa 2 quốc gia: Nhật Bản 6
năm ( từ 6 tuổi đến 12 tuổi), Việt Nam 5 năm (từ 6 tuổi đến 11 tuổi)
- Ở bậc Trung học:
+ Trung học cơ sở: Việt Nam 4 năm (từ 11 tuổi đến 15 tuổi), Nhật bản 3 năm
(từ 12 tuổi đến 15 tuổi)
+ Trung học phổ thông : cả Việt lẫn Nhật đều 3 năm học (từ 15 tuổi đến 18
tuổi)
- Ở bậc Đại học: tùy từng trường và ngành học mà có số năm học khác nhau
nhưng đa số là Việt Nam 4 năm (từ 18 đến 22 tuổi), Nhật Bản thì 5 năm (từ 18
đến 23 tuổi)
- Sau Đại học: Việt Nam ta chia làm 2 bậc là Thạc sĩ 2 năm (từ 22 đến 23 tuổi),
Tiến sĩ 3 năm (từ 23 đến 26 tuổi) nhưng Nhật Bản thì sau Đại học gộp Thạc sĩ
với Tiến sĩ làm một bậc gồm 4 năm (từ 23 đến 27 tuổi)
- Ngoài ra còn các cấp học khác là:
+ Giáo dục chuyên nghiệp: cả Việt Nam và Nhật bản gồm cao đẳng, trung cấp
nghề, trung cấp chuyên nghiệp đào tạo từ 2 đến 3 năm, học xong trung học cơ
sở, không thi lên trung học phổ thông có thể học luôn lên giáo dục chuyên biệt

+ Nhật bản không có giáo dục thương xuyên và giáo dục chó các tổ chức chính
trị, xã hội, đoàn thể, lực lưỡng vũ trang nhân dân như Việt Nam
Ở Việt Nam, học sinh sinh viên bắt đầu năm học từ tháng 9 năm trước đến tháng 6
năm sau và có 3 tháng nghỉ hè, cong học sinh sinh viên ở Nhật Bản thì bắt đầu từ
tháng 4 năm trước đến tháng 3 năm sau và thường có 2 tuần nghỉ đông trong khoảng 1
năm học ấy từ khoảng 25/12.
Ở Nhật, thời gian bắt đâu đi học trong ngày là 8h30, Việt Nam ta là 7h , 1 tiết của ta và
của họ đều 45 phút và có 5 đến 10 phút giải lao . Tuy nhiên hầu hết các trường ở Nhật
đều học liền cả sáng đến chiều, nghĩa là thời gian trưa học sinh ăn trưa tại trường, có
thể ăn căn tin hoặc từ mang đồ ăn từ nhà theo, còn học sinh Việt Nam thường có 2
tiếng để về nhà trước khi đi học chiều.
2. So sánh về mục tiêu giáo dục
Nghị quyết 142 của Bộ Chính trị Đảng Cộng sản Việt Nam chỉ rõ những mục tiêu
giáo dục là:
" Xây dựng cho được một đội ngũ cán bộ khoa học, kỹ thuật và quản lý kinh tế
đông đảo vững mạnh, ngày càng hoàn chỉnh về trình độ và ngành nghề, vừa có
phẩm chất chính trị tốt, tuyệt đối trung thành với Đảng, với giai cấp công nhân, với
dân tộc, liên hệ chặt chẽ với công nông, vừa có trình độ khoa học kỹ thuật và
nghiệp vụ giỏi, nắm vững những quy luật của tự nhiên và quy luật xã hội, có năng
lực tổ chức và động viên quần chúng, đủ sức giải quyết những vấn đề khoa học, kỹ
thuật và quản lý kinh tế do thực tế nước ta đề ra và có khả năng tiến kịp trình độ
khoa học, kỹ thuật tiên tiến trên thế giới."
Mục tiêu giáo dục Nhật bản khác chúng ta ở chỗ Nhật bản theo tư bản chủ nghĩa
nên giáo dục của họ cũng trung thành với giái cấp tư sản, giáo dục sẽ cung cấp nhân
lực, nhân tài cho các lĩnh vực kinh tế-xã hội nhằm phát triển đất nước
3. So sánh về nôi dung giáo dục
Cả Việt Nam và Nhật bản đều chú trọng “tiên học lễ, hậu học văn” , dạy trò ý thức
trước rồi mới dạy kiến thức nhưng do văn hóa 2 nước khác nhau mà cách dạy “tiên
học lễ, hậu học văn” của 2 nước có sự khác nhau. Do chữ viết Nhật Bản là chữ hán
tượng hình nên rất khó học đối với trẻ nhỏ nên Nhật ưu tiên không dạy chữ viết cho trẻ

từ mẫu giáo cho đến lớp 3 mà chỉ dạy cho các chau ý thức , thực hành như cách tự mặc
quần áo, đeo cặp, biết cảm ơn , xin lỗi, cách chào hỏi, lễ phép với người lớn, cách hòa
đồng với bạn bè và yêu thương động vật, giờ học chơi là chính, giáo viên không can
thiệp mà chỉ đứng từ xa quan sát và hỗ trợ khi cần thiết, kích thích sự tò mò, sáng tạo
và ham học. Học sinh nhật bản phải học hết lớp 12 mới đọc được hết 1 tờ báo vì chữ
của Nhật rất khó và nhiều loại, Nhật dạy cho học sinh loại chữ Kansai trước, đó là 1
loại chữ được Latinh hóa, rất dễ học để học sinh có thể tiếp cận sách giáo khoa, truyện
tranh,…Đến tận lớp 3, học sinh Nhật mới bắt đầu có bài kiểm tra, ưu tiên dạy thực
hành nhiều hơn lý thuyết. Chẳng hạn , dạy học sinh về làm nông thì nhà trường cho
học sinh được ra đồng và hướng dẫn trồng lúa, các loại rau củ đẻ học sinh tiếp thu kiến
thức thực tế đồng thời biết quý trọng lương thực và công sức lao động của các bác
nông dân,….Đến bậc đại học và sau đại học, sinh viên luôn được tiếp thu cái mới, các
công nghệ khoa học mới nhất, có ích và được thực hành ngay tại trường và thực tập
nhiều nơi….Tóm lại , nội dung giáo dục nhật bản thiết thực, cơ bản, hiện đại và toàn
diện. Việt Nam ta cần học tập nhiều nội dung giáo dục của họ, đặc biệt là giáo dục ý
thức và thực hành cho học sinh.
Chữ viết của ta rất đơn giản vì nó gần giống ngôn ngữ Tiếng anh- ngôn ngữ chung của
thế giới. Vì vậy học sinh nước ta lớp 2 đã hoàn toàn biết đọc biết viết, đọc sách xem
báo, dù nhận thức chưa hiểu. Trẻ mẫu giáo đã được dạy bảng chữ cái, các cháu vừa
chơi vừa học nhằm phát triển đầy đủ cả thể lực, trí tuệ, nhân cách. Bước lên từ lớp 1,
học sinh có 2 kì kiểm tra lớn là giữa kì và cuối năm, và các bài kiểm tra nhỏ như kiểm
tra miệng, kiểm tra 15 phút, kiểm tra 1 tiết. Học sinh được kiểm tra liên tục để xét
kiến thức và trí nhớ. Nôi dung giáo dục luôn xen kẽ dạy kiến thức và ý thức . Chẳng
hạn tiểu học, ta vừa dạy học sinh các kiến thức về thế giới tự nhiên vừa bồi dưỡng thái
độ, tình cảm cho học sinh để có hành vi tốt đẹp đối với thế giới tự nhiên.Nội dung giáo
dục nước ta rất đề cao các truyền thống tốt đẹp và bản sắc văn hóa dân tộc, giáo dục
phù hợp với các lứa tuổi từ tâm lý đến sinh lý cho học sinh. Tuy nhiên do cơ sở vật
chất của Việt Nam ta còn kém, chưa hỗ trợ học sinh nhiều để thực hành nên nhiều môn
học mới chỉ dạy học sinh về lý thuyết . Nôi dung giáo dục nước ta rất cơ bản, hiện đại
nhưng chưa được hoàn thiện và thiết thực, Nhà nước và Bộ giáo dục đào tạo đang cố

gắng cải cách tiến bộ và có các biện pháp để giải quyết các hạn chế và ngày một hoàn
thiện và nâng cao.
4. So sánh về phương pháp giáo dục
Ngày nay, phương pháp giáo dục của nước ta đã có sự đổi mới, học tập từ các quốc gia
phát triển trên thế giới, đó là phương pháp dạy học tích cực: dạy và học không qua tổ
chức các hoạt động học tập của học sinh, chú trọng rèn luyện phương pháp tự học cho
học sinh, tăng cường học tập cá thể phối hợp với học tập hợp tác, kết hợp đánh giá của
thầy và tự đánh giá của trò. Phương pháp giáo dục của nước ta không còn diễn giảng
và truyền thụ 1 chiều nữa mà thay vì đó là điều tra, tìm tòi, đặt và giải quyết vấn đề,
dạy học tương tác, vấn đáp, hoạt động nhóm, đóng vai, động não,….Các phương pháp
mới này giống với các quốc gia tiên tiến khác như Nhật bản “học sinh là trung tâm”,
chỉ khác biệt ở chỗ Nhật đầu tư nhiều hơn về giáo dục nên cơ sở vật chất, thiết bị giáo
dục, thư viện, sách, internet của họ cao hơn nước ta nên phương pháp dạy học tích cực
của họ có hiệu quả hơn.
5. So sánh giáo viên và học sinh
a. Giáo viên: Giáo viên Việt Nam ngày càng được đào tạo chu đáo để thích ứng
với những thay đổi về chức năng, nhiệm vụ rất đa dạng và phức tạp của mình,
nhiệt tình với công cuộc đổi mới giáo dục. Giáo viên vừa phải có kiến thức
chuyên môn sâu rộng, có trình độ sư phạm lành nghề, biết ứng sử tinh tế, biết
sử dụng các công nghệ tin vào dạy học, biết định hướng phát triển của học sinh
theo mục tiêu giáo dục nhưng cũng đảm bảo được sự tự do của học sinh trong
hoạt động nhận thức. Điều này cũng giống với việc đào tạo giáo viên ở Nhật
nhưng khác biệt 1 chút về việc Nhật bản đào tạo giáo viên không chỉ về kiến
thức mà còn đào tạo rất kĩ và đề cao đạo đức nghề nghiệp, giáo viên mỗi tháng
đều phải đến tận nhà học sinh, thường là học sinh kém, cá biệt để nói chuyện
với phụ huynh hoặc kèm cặp thêm tại nhà cho học sinh ấy mà không lấy thêm
học phí, hướng nghiệp cho các học sinh ngay khi còn trên ghế nhà truongf, gặp
riêng các em để tư vấn con đường tương lai,…
b. Học sinh: Dưới sự chỉ đạo của giáo viên, học sinh phải dần dần có được
những phẩm chất và năng lực thích ứng với phương pháp dạy học tích cực như:

giác ngộ mục đích học tập, tự giác trong học tập, có ý thức trách nhiệm về kết
quả học tập của mình và kết quả chung của lớp, biết tự học và tranh thủ học ở
mọi nơi, mọi lúc, bằng mọi cách, phát triển các loại hình tư duy biện chứng,
lôgíc, hình tượng, tư duy kĩ thuật, tư duy kinh tế…Học sinh của Nhật không chỉ
có các phẩm chất và năng lực trên mà còn có tính cạnh tranh và ý thức cộng
đồng cao.
6. So sánh đánh giá kết quả học tập
Đánh giá là một khâu quan trọng không thể thiếu được trong qúa trình giáo dục. Đánh
giá thường nằm ở giai đoạn cuối cùng của một giai đoạn giáo dục và sẽ trở thành khởi
điểm của một giai đoạn giáo dục tiếp theo với yêu cầu cao hơn, chất lượng mới hơn
trong cả một qúa trình giáo dục.
Đánh giá kết quả học tập là qúa trình thu thập và xử lý thông tin về trình độ, khả năng
thực hiện mục tiêu học tập của học sinh về tác động và nguyên nhân của tình hình đó
nhằm tạo cơ sở cho những quyết định sư phạm của giáo viên và nhà trường cho bản
thân học sinh để học sinh học tập ngày một tiến bộ hơn
Hướng tới yêu cầu kiểm tra đánh giá công bằng, khách quan kết quả học tập của học
sinh, bộ công cụ đánh giá sẽ được bổ sung các hình thức đánh giá khác như đưa thêm
dạng câu hỏi, bài tập trắc nghiệm; chú ý hơn tới đánh giá cả qúa trình lĩnh hội tri thức
của học sinh, quan tâm tới mức độ hoạt động tích cực, chủ động của học sinh trong
từng tiết học, kể cả ở tiết tiếp thu tri thức mới lẫn tiết thực hành, thí nghiệm.
Hệ thống câu hỏi kiểm tra đánh giá cũng cần thể hiện sự phân hóa, đảm bảo 70% câu
hỏi bài tập đo được mức độ đạt trình độ chuẩn - mặt bằng về nội dung học vấn dành
cho mọi học sinh THPT và 30% còn lại phản ánh mức độ nâng cao, dành cho học sinh
có năng lực trí tuệ và thực hành cao hơn
Giáo dục nước ta có nhiều bài kiểm tra hơn so với giáo dục Nhật bản nên đánh giá
kết quả học tập của học sinh 2 nước có sự khác nhau. Cách đánh giá của nước ta đã
nêu trên, cách đánh giá của Nhật bản cũng tương tự nhưng họ coi trọng thành tích hơn
và tính cạnh tranh hơn như việc công bố điểm bài thi và xếp loại cao thấp trên phạm vi
cả trường nghĩa là họ dán danh sách điểm thi và xếp loại trước sân trường để tất cả học
sinh đều biết….Cách chấm bài của họ là đúng hết 100 điểm, còn nước ta là 10 điểm….

III. Bài học rút ra để phát triển hệ thống giáo dục quốc dân Việt Nam
Giáo dục dù là nước nào cũng có cái hạn chế do các điều kiện, yếu tố khác nhau, cả
Việt nam và Nhật bản cũng vậy, tuy nhiên Nhật bản là 1 nước phát triển nên nền
giáo dục của họ tiên tiến hơn nước ta. Chúng ta cần phải học tập tự Nhật bản rất
nhiều, tiếp thu cái tiên tiến của họ 1 cách chọn lọc và phát huy giáo dục nước nhà
sao cho phù hợp với truyền thống tốt đẹp và đạm đã bản sắc dân tộc. Để phát triển
giáo dục nước ta cần phát triển kinh tế để đầu tư cho giáo dục hiện đại hơn như đầu
tư trang thiết bị dạy học tiên tiến để học sinh có thể thực hành, tăng lương giáo
viên , cải cách giáo dục như sách giáo khoa, tiết học, giờ học, phương pháp nội
dung giáo dục,…. Rèn luyện ý thức trách nhiệm, kích thích sáng tạo, bồi dưỡng
nhân tài, tạo điều kiện cho mọi công dân đều được đi học,… Hệ thống giáo dục
quốc dân thống nhất hơn, tổ chức cao hơn, thường xuyên thay đổi sao cho phù hợp
với tiến trình phát triển của đất nước và thế giới.
Danh mục tài liệu tham khảo
1. Giáo trình Giáo dục học –Phạm Viết Vượng- NXB Đại học
Quốc gia Hà Nội
2. Giáo trình Giáo dục học đại cương- Nhiều tác giả- NXB Đại
học Sư phạm Hà Nội
3. Giáo trình Giáo dục học mầm non- Nguyễn Thị Hòa- NXB
Đại học Sư phạm Hà Nội
4. Giáo trình Giáo dục học hiện đại-Nhiều tác giả- NXB Đại học
Sư phạm Hà Nội
5. Giáo trình Cải cách giáo dục ở các nước phát triển- Nhiều tác
giả- NXB Giáo dục Việt Nam
6. Giáo trình Giáo dục học Tiểu học II – Nguyễn Thị Thanh
Chung- NXB Văn học
7. Giáo trình Phương pháp dạy học Giáo dục học- Phan Thị
Hồng Vinh- NXB Đại học Sư phạm Hà Nội
8. Sách Cải cách giáo dục Nhật bản- Ozaki Muzen, Nguyễn
Quốc Vương dịch