THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG BÁN HÀNG ĐA CẤP TẠI VIỆT NAM

1
Đề án môn học chuyên ngành QTKD Tổng hợpDecember 31, 2011
Mục lục…………………………………………………………………………….trang số
Bán hàng đa cấp hay kinh doanh đa cấp hoặc kinh doanh theo mạng ( tên nguyên
gốc tiếng anh là Multilevel Marketing - MLM - ) là một hình thức kinh doanh đã xuất hiện
và phát triển từ giữa thế kỷ XX, một nhánh đầy triển vọng của lĩnh vực bán hàng trực tiếp (
Direct Selling ), đã có mặt và phát triển mạnh mẽ tại nhiều quốc gia trên thế giới từ những
nước phát triển như Mỹ, Nhật Bản… cho tới các nước đang phát triển khác như Trung
Quốc, Brazill. Trong đó, nhiều quốc gia thuộc khu vực Đông Nam Á như Thái Lan,
Malaysia đã ứng dụng và phát triển thành công ngành kinh doanh này và có được thành tựu
đáng kể góp phần vào quá trình phát triển nền kinh tế quốc gia.
Không nằm ngoài xu thế hội nhập và phát triển của nước ta, từ những năm cuối
cùng của thế kỷ XX bán hàng đa cấp cũng đã bắt đầu xuất hiện và phát triển ở nước ta.
Khởi đầu là những sự hợp tác phân phối rồi sau đó là sự hiện diện trực tiếp của các công ty
nước ngoài và các doanh nghiệp thuần Việt kinh doanh trong lĩnh vực này. Thập kỷ đầu
tiên của thế kỷ XXI đã chứng kiến sự bùng nổ của bán hàng đa cấp ở nước ta. Hàng loạt
doanh nghiệp ra đời trong đó có sự xuất hiện của các tập đoàn kinh doanh đa cấp hàng đầu
thế giới, các công ty này không ngừng lớn mạnh, nhiều công ty trong số đó có cả mạng
lưới phân phối quy mô toàn quốc với số lượng người tham gia rất lớn bao gồm đủ mọi
thành phần, đủ lứa tuổi và doanh số bán của chúng là những con số khổng lồ.
Trong bối cảnh đó, không ít các công ty đã lợi dụng sự mới mẻ, thiếu hiểu biết của
người dân và kẽ hở của pháp luật để tiến hành lừa đảo, kinh doanh đa cấp bất chính.
Những điều này tác động không nhỏ đến nền kinh tế, đến lao động và tác động hoàn toàn
không nhỏ đến đội ngũ sinh viên. Những vấn đề khá khái quát nêu trên cho thấy rằng bán
hàng đa cấp là một mô hình kinh doanh mới nhưng nó đang tồn tại như là một vấn đề nhạy
cảm và nóng bỏng.
Với sự hướng dẫn của Ths. Nguyễn Thị Phương Lan, em chọn nghiên cứu đề tài : ’
Hoàn thiện hoạt động bán hàng đa cấp tại Việt Nam ‘ với mục đích :
- Khái quát về hoạt động bán hàng đa cấp nhằm cung cấp cái nhìn khoa học về hình
thức kinh doanh này.

- Đánh giá thực trạng hoạt động bán hàng đa cấp tại Việt nam qua đó rút ra các ưu
nhược điểm và nguyên nhân của nhược điểm.
- Từ đó đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện hoạt động bán hàng đa cấp tại Việt
Nam
Nội dung của bài gồm 3 phần:
Họ và tên sinh viên : Nguyễn Anh Tuấn mã sinh viên : CQ513266

2
Đề án môn học chuyên ngành QTKD Tổng hợpDecember 31, 2011
- Chương I : Cơ sở lý thuyết. Phần này khái quát những vấn đề lý luận về hoạt động
bán hàng đa cấp từ đó cung cấp cơ sở cho hoạt động phân tích ở các chương sau.
- Chương II: Thực trạng hoạt động bán hàng đa cấp tại Việt Nam, tập trung vào giai
đoạn 2007-2010. Dựa trên số liệu thu thập được để phân tích và đưa ra toàn cảnh
hoạt động bán hàng đa cấp đang diễn ra tại nước ta, đánh giá những điểm mạnh và
điểm yếu của hoạt động bán hàng đa cấp.
- Chương III: Định hướng và giải pháp để phát triển bán hàng đa cấp ở nước ta trong
giai đoạn tiếp theo.
Bài nghiên cứu của em không tránh khỏi có những sai sót mong quý thầy cô góp ý để bài
nghiên cứu của em được hoàn thiện hơn.
Em xin chân thành cảm ơn!
Chương I : CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HOẠT ĐỘNG BÁN HÀNG ĐA CẤP
1.1. Khái niệm cơ bản về bán hàng đa cấp
1.1.1.Khái niệm
Bán hàng đa cấp hay được biết tới với các cái tên như kinh doanh theo mạng, kinh
doanh đa cấp… thực chất có nguồn gốc từ thuật ngữ Multi – Level - Marketing ( MLM )
dùng để chỉ một hoạt động kinh doanh và tiếp thị sản phẩm được phát triển từ giữa thế kỷ
XX, là một nhánh đang rất phát triển của ngành bán hàng trực tiếp( Direct Selling ). Cùng
với sự phát triển của hoạt động bán hàng đa cấp đã có nhiều cách tiếp cận khác nhau để có
thể đưa ra định nghĩa chính xác về hoạt động này, Có thể tham khảo tới một số cách tiếp
cận như :

- Trên góc độ kinh doanh : Bán hàng đa cấp là phương thức kinh doanh kết hợp giữa
bán hàng trực tiếp (Direct Selling) và nhượng quyền thương mại (Franchasing). Đại
Họ và tên sinh viên : Nguyễn Anh Tuấn mã sinh viên : CQ513266

3
Đề án môn học chuyên ngành QTKD Tổng hợpDecember 31, 2011
diện bán hàng đa cấp (hay còn gọi là nhà phân phối, hợp tác viên, đại lý,…) nhận
hoa hồng từ hiệu quả bán hàng của chính mình. Ngoài ra, khi kêu gọi được những
thành viên mới tham gia hệ thống của, họ còn nhận được hoa hồng từ hiệu quả bán
hàng của các thành viên mới (gọi là cấp dưới). Trong Franchising, hoa hồng được
trả cho cá nhân người kinh doanh Franchise và người nhượng quyền Franchise. Còn
trong hệ thống bán hàng đa cấp, tiền hoa hồng được trả cho nhiều người thuộc các
cấp khác nhau trong hệ thống.
- Theo góc độ marketing : Bán hàng đa cấp là một phương thức bán hàng trong đó
vấn đề tiếp thị và tiêu thụ sản phẩm được thực hiện qua một cơ cấu nhiều tầng là
các mạng lưới phân phối bao gồm những nhà phân phối- người tham gia bán hàng
đa cấp có nhiệm vụ phân phối hàng hóa đến tay người tiêu dùng và xây dựng mạng
lưới phân phối. Những người này hoạt động độc lập và mỗi nhà phân phối có thu
nhập được tính theo những tỉ lệ nhất định trên doanh số bán hàng của chính nhà
phân phối và của mạng lưới do nhà phân phối này xây dựng
- Theo luật pháp nước ta quy định :
Khoản 11 điều 3 Luật Canh Tranh 2005 của nước ta định nghĩa bán hàng đa cấp như
sau:
“Bán hàng đa cấp là phương thức tiếp thị để bán lẻ hàng hóa đáp ứng các điều kiện sau
đây:
a) Việc tiếp thị để bán lẻ hàng hóa được thực hiện thông qua mạng lưới người tham
gia bán hàng đa cấp gồm nhiều cấp, nhiều nhánh khác nhau;
b) Hàng hóa được người tham gia bán hàng đa cấp tiếp thị trực tiếp cho người tiêu
dùng tại nơi ở, nơi làm việc của người tiêu dùng hoặc địa điểm khác không phải là địa
điểm bán lẻ thường xuyên của doanh nghiệp hoặc của người tham gia;

c) Người tham gia bán hàng đa cấp được hưởng tiền hoa hồng, tiền thưởng hoặc lợi
ích kinh tế khác từ kết quả tiếp thị bán hàng của mình và của người tham gia bán hàng đa
cấp cấp dưới trong mạng lưới do mình tổ chức và mạng lưới đó được doanh nghiệp bán
hàng đa cấp chấp thuận.”
Còn trong “Nghị định về quản lí hoạt động bán hàng đa cấp" do Chính phủ Việt
nam ban hành, tại Điều 2 đã định nghĩa: "Bán hàng đa cấp là một phương thức tổ chức
kinh doanh của doanh nghiệp thông qua nhiều cấp khác nhau, trong đó người tham gia sẽ
được hưởng tiền hoa hồng, tiền thưởng và/hoặc lợi ích kinh tế khác từ kết quả bán hàng
hóa của mình và của người khác trong mạng lưới do người đó tổ chức ra và được doanh
nghiệp bán hàng đa cấp chấp thuận".
Họ và tên sinh viên : Nguyễn Anh Tuấn mã sinh viên : CQ513266

4
Đề án môn học chuyên ngành QTKD Tổng hợpDecember 31, 2011
Từ những định nghĩa trên ta thấy, dưới góc độ doanh nghiệp thì bán hàng đa cấp
được hiểu thiên hướng là một hình thức tiếp thị và tiêu thụ sản phẩm trực tiếp tới khách
hàng còn dưới góc độ người tham gia thì bán hàng đa cấp lại là một hình thức kinh doanh
thu lợi nhuận trực tiếp. Vì vậy, mỗi đối tượng khác nhau trong hệ thống bán hàng đa cấp sẽ
có quan niệm về bán hàng đa cấp là khác nhau. Qua đó khi đưa ra các quyết định nhằm
điều chỉnh hoạt động bán hàng đa cấp cần xác định rõ và bao quát đối tượng qua đó sẽ có
định nghĩa hoạt động của họ và đưa ra các điều chỉnh thích hợp.
1.1.2.Các ưu điểm của bán hàng đa cấp so với hình thức phân phối
truyền thống
Tiêu chí. KD truyền thống KD theo mạng
Vốn Rất lớn Rất ít
Ngành nghề Cần có bằng cấp hoặc nghiệp vụ Không đòi hỏi bằng cấp
Mặt hàng Đa dạng và dễ bão hòa.
Độc đáo, chất lượng tốt , độc
quyền, dễ sử dụng
Lợi nhuận Rất thấp Rất cao

Thời gian Gò bó. Tự do
Cạnh tranh trong
công việc
Khắc nghiệt Không có, rất ít
Tình cảm Mất mát Giàu có bạn bè
Kinh nghiệm Không phổ biến Luôn chia sẻ
Rủi ro Rất lớn. Ít
Ngoài ra việc phát triển bán hàng đa cấp một cách đúng đắn còn mang lại nhiều lợi
ích khác cho nhiều đối tượng hữu quan.
Đối với các Công ty kinh doanh bán hàng đa cấp :
Họ và tên sinh viên : Nguyễn Anh Tuấn mã sinh viên : CQ513266

5
Đề án môn học chuyên ngành QTKD Tổng hợpDecember 31, 2011
- Loại bỏ các khâu trung gian, tiết kiệm chi phí quảng cáo khổng lồ.
- Chi phí tập trung cho việc nghiên cứu nâng cao chất lượng sản phẩm nên sản phẩm
mang tính ưu việt cao: độc đáo, độc quyền, chất lượng.
- Chống được hiện tượng hàng gian, hàng giả
- Tạo ra 1 lực lượng tiếp thị, tư vấn, đội ngũ bán hàng khổng lồ rộng khắp mọi nơi
trên thế giới một cách nhanh chóng và ổn định bền lâu.
Đối với xã hội và đất nước :
- Xã hội tiết kiệm được chi phí rất lớn dành cho quảng cáo, khuyến mãi.
- Tăng khả năng cạnh tranh giữa các doanh nghiệp, thúc đẩy nền kinh tế quốc dân
phát triển nhanh hơn.
- Huy động được nguồn vốn và sức lao động nhàn rỗi hoặc dư thừa trong nhân dân.
- Kích thích tiêu dùng, tăng thị phần kinh doanh, nâng cao thu nhập và chất lượng
cuộc sống.
- Đóng góp, tăng cường đáng kể ngân sách nhà nước, tăng phúc lợi xã hội
Đối với người dân và người tiêu dùng :
- Có nhiều sự lựa chọn và nhiều cơ hội hơn được sử dụng hàng chất lượng cao với

giá phải chăng. Có thêm quyền được kinh doanh, thêm ý tưởng kinh doanh sáng tạo.
- Ngành nghề làm thêm không tốn thời gian
- Phát huy lòng yêu thương, tinh thần đồng đội hỗ trợ, giúp đỡ nhau cùng vươn tới
thành công.
- Tăng cường ý thức bảo vệ và chăm sóc sức khỏe, phòng bệnh hơn trị bệnh, giảm tải
cho bệnh viện và các cơ sở y tế.
- Nâng cao thu nhập người dân
Chính vì những ưu điểm cơ bản trên nhiều chuyên gia và quốc gia trên thế giới coi bán
hàng đa cấp là ngành kinh doanh triển vọng nhất thế kỷ XXI.
1.2. NỘI DUNG CỦA BÁN HÀNG ĐA CẤP
1.2.1.Các đối tượng tham gia trong bán hàng đa cấp
Theo định nghĩa bán hàng đa cấp là hoạt động tiếp thị và tiêu thụ sản phẩm thông qua
các nhà phân phối, khi một cá nhân đăng ký tham gia với tư cách nhà phân phối họ sẽ nhận
được hoa hồng không chỉ từ doanh thu của họ mà còn từ các cá nhân họ tuyển dụng được
cùng tham gia hoạt động bán hàng đa cấp.( Theo cách gọi thông thường cá nhân tuyển
Họ và tên sinh viên : Nguyễn Anh Tuấn mã sinh viên : CQ513266

6
Đề án môn học chuyên ngành QTKD Tổng hợpDecember 31, 2011
dụng gọi là cấp trên - Upline - và người được tuyển gọi là cấp dưới -Downline ) thì hoạt
động bán hàng đa cấp bao gồm 4 nhóm đối tượng chính:
Thứ nhất là các doanh nghiệp (thường gọi là công ty mẹ - Mother company-) đăng ký
về mặt pháp luật để kinh doanh dưới hình thức bán hàng đa cấp. Doanh nghiệp này chịu
trách nhiệm về mặt luật pháp và có vai trò như:
o Cung cấp sản phẩm dịch vụ cho các nhà phân phối trong hệ thống đa cấp để
đưa sản phẩm dịch vụ đó tới tay người tiêu dùng.
o Tự xác định mô hình kinh doanh đa cấp để tiến hành kinh doanh. Mô hình
này có tính quyết định tới sự hấp dẫn và mức chi trả hoa hồng cho các nhà
phân phối. Nó cũng là cơ sở quan trọng nhất của hình thức bán hàng đa cấp.
o Chịu trách nhiệm đào tạo và quản lý các nhà phân phối để họ hoạt động tốt

và hiệu quả đúng pháp luật.
Thứ hai là sản phẩm dịch vụ, đối tượng trong bán hàng đa cấp, sản phẩm đánh giá sự
tồn tại lâu dài của một công ty kinh doanh theo mạng vì vậy sản phẩm trong kinh doanh đa
cấp phải có chất lượng tốt (do sản phẩm được lan truyền từ người này đến người khác, nên
nếu chất lượng không tốt thì sẽ không có sức lan truyền) , cần thiết cho hầu hết người tiêu
dùng và được sử dụng thường xuyên. Các sản phẩm mang đáp ứng nhu cầu hầu hết của
người tiêu dùng và sẽ được sử dụng liên tục sau đó chủ yếu nằm trong 3 nhóm:
- Hàng tiêu dùng
- Mỹ phẩm
- Thực phẩm ăn uống và Thực phẩm dinh dưỡng chức năng
Ngoài ra, sản phẩm phải đảm bảo tính độc quyền: nghĩa là chỉ bán thông qua các nhà phân
phối của công ty, không bán rộng rãi trên thị trường; độc đáo: tức là trên thị trường không
có sản phẩm tương tự.
Thứ ba là khách hàng. Khách hàng là những người sử dụng sản phẩm dịch vụ của
công ty kinh doanh đa cấp một cách tự nguyện. Họ có thể là hoặc không là nhà phân
phối sản phẩm dịch vụ của công ty bán hàng đa cấp và cũng là đối tượng chủ yếu để
mời chào trở thành nhà phân phối chính thức.
Thứ tư là các nhà phân phối. Họ chính là khách hàng của công ty nhưng họ cũng ký
hợp đồng với công ty để trở thành nhà phân phối các sản phẩm dịch vụ thuộc bán hàng
đa cấp. Các nhà phân phối này có vai trò như các đại lý và người bán lẻ trong hình thức
phân phối sản phẩm và dịch vụ truyền thống. Trong phân phối truyền thống sản phẩm
dịch vụ tới tay người tiêu dùng phải trải qua nhiều cấp trung gian và tăng giá thành. Tuy
nhiên với bán hàng đa cấp sản phẩm dịch vụ tới tay người tiêu dùng qua duy nhất một
cấp là các nhà phân phối.
Họ và tên sinh viên : Nguyễn Anh Tuấn mã sinh viên : CQ513266

7
Đề án môn học chuyên ngành QTKD Tổng hợpDecember 31, 2011
1.2.2.Các hoạt động cơ bản
Từ các định nghĩa trên có thể thấy nội dung của hoạt động bán hàng đa cấp bao gồm 2

hoạt động chính : bán hàng trực tiếp cho khách hàng và xây dựng mạng lưới tiêu thụ. Bên
cạnh đó còn có những nội dung nhỏ hơn nhưng không kém phần quan trọng là việc nghiên
cứu phát triển sản phẩm, trả thưởng, hoạt động đào tạo cho các nhà phân phốitrở thành các
chuyên gia.
Bán hàng trực tiếp hay phân phối trực tiếp là hoạt động qua đó nhà phân phốitrực
tiếp tới lấy hàng tại kho của doanh nghiệp kinh doanh đa cấp mang đi tiếp thị, bán hàng
cho khách hàng (thường là người thân quen trước tiên.. ) qua đó thu lại tiền hoa hồng hoặc
lợi ích kinh tế. Hoạt động này tiến hành dựa trên nguyên tắc chia sẻ thông tin với
nhau.Đây là tiền hoa hồng mà nhà phân phốinhận được trong điều kiện là sản phẩm được
người tiêu dùng ưa thích, chấp nhận mua để sử dụng và giá bán cảu sản phẩm do công ty
quy đinh( thường không chênh lệch nhiều so với các sản phẩm cùng loại trên thị trường ).
Tiền hoa hồng này có nguồn gốc từ việc thông qua việc tiêu thụ trực tiếp sản phẩm qua
một trung gian duy nhất chứ không qua nhiều trung gian như trong kinh doanh truyền
thống qua đó doanh nghiệp tiết kiệm được nhiều loại chi phí như quảng cáo, kho bãi, vận
chuyển …( theo điều tra có thể lên tới 70% giá bán sản phẩm). Số tiền thu được từ việc tiết
kiệm chi phí này một phần để trả hoa hồng cho nhà phân phốivà phần còn lại được đầu tư
lại vào quá trình nghiên cứu nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm.
Đồng thời với việc án hàng trực tiếp, các nhà phân phốicòn tập trung xây dựng cho
mình mạng lưới phân phối riêng có thể hiểu qua hoạt động nhượng quyền thương mại
(Franchasing). Mạng lưới phân phối này bao gồm những khách hàng thường xuyên sử
dụng sản phẩm, những người tham gia bán hàng đa cấp sau được bảo trợ bởi nhà phân
phốitrước. Nhà phân phốitrước sẽ nhận được phần trăm hoa hồng nhất định từ doanh thu
bán hàng của những nhà phân phốisau thuộc mạng lưới của mình ( tùy thuộc vào chính
sách trả thưởng của doanh nghiệp bán hàng đa cấp ). Để có thể xây dựng được mạng lưới
của mình, nhà phân phốicần phối hợp để mời gọi, thu hút thành viên mới qua các buổi giới
thiệu sản phẩm của công ty, tiếp thị sản phẩm tới người khách hàng khơi gợi sự hứng thú
của khách hàng, đào tạo và truyền thụ kinh nghiệm kỹ năng cho nhà phân phốikhác để họ
tiếp tục quá trình mở rộng mạng lưới theo nguyên tắc cấp số nhân này. Chính việc đội ngũ
phân phối tăng không ngừng theo cấp số nhân khiến cho thị trường của công ty tăng lên
nhanh chóng.

Theo quy tắc 70 do luật pháp Hoa Kỳ quy định :’ 70% doanh thu từ việc tiêu thụ sản
phẩm qua hình thức bán hàng đa cấp phải được sử dụng để trả hoa hồng cho các nhà phân
phốivà nghiên cứu phát triển sản phẩm’ . Qua đó có thể thấy vai trò của hoạt động nghiên
cứu và phát triển sản phẩm với hoạt động bán hàng đa cấp. Nghiên cứu và phát triển sản
phẩm là không thể thiếu với bất kỳ doanh nghiệp nào, nhưng lại càng quan trọng với các
Họ và tên sinh viên : Nguyễn Anh Tuấn mã sinh viên : CQ513266

8
Đề án môn học chuyên ngành QTKD Tổng hợpDecember 31, 2011
doanh nghiệp bán hàng đa cấp. Do không sử dụng các hoạt động truyền thông, nên đặc tính
mới ở sản phẩm trong hoạt động bán hàng đa cấp đóng vai trò trọng yếu trong việc thu hút
khách hàng và tạo nên sự khác biệt cho doanh nghiệp. Nội dung này thường được các
doanh nghiệp bán hàng đa cấp khá coi trọng.
Hệ thống trả thưởng của doanh nghiệp đa cấp quy định rõ ràng mức hoa hồng cảu
một nhà phân phối nhận được khi bán được sản phẩm và mức hoa hồng gián tiếp mà người
đó nhận được từ doanh thu từ mạng lưới của anh ta. Trả thưởng có nhiều loại như hoa hồng
trực tiếp, gián tiếp từ quá trình bán hàng và xây dựng mạng lưới, hoa hồng cấp bậc…Hệ
thống trả thưởng đóng vai trò quan trọng với bất kỳ doanh nghiệp bán hàng đa cấp nào. Nó
thể hiện mức hấp dẫn người tham gia, đòn bẩy tiêu thụ hàng hóa. Tuy nhiên, thật khó để
tìm thấy một công ty nào có kế hoạch trả thưởng mang lại lợi ích xứng đáng cho tất cả nhà
phân phốivì nó phải đảm bảo rằng công ty thu được lợi nhuận lớn từ việc bán hàng đồng
thời phải thể hiện rằng nhà phân phốicó thể làm giàu trên kế hoạch này.
Hoạt động đào tạo cũng thường xuyên được các công ty bán hàng đa cấp tở chức chủ yếu
cung cấp kiến thức cho nhà phân phối mới về sản phẩm, về hình thức kinh doanh mới này
và tập trung việc biến họ trở thành các chuyên gia có hiểu biết chuyên sâu để có thể tiến
hành bán hàng và mở rộng mạng lưới của mình. Hoạt động này là thiết yếu để người tham
gia có thể hiểu rõ bản chất hình thức bán hàng đa cấp mình tham gia, cách thức tiến hành
theo đúng quy định của luật pháp. Hoạt động này đảm bảo cho doanh nghiệp phát triển bền
vững và mở rộng thị trường nhanh hơn.
1.2.3.Nguyên tắc hoạt động của bán hàng đa cấp

Bán hàng đa cấp hoạt động dựa trên 2 nguyên tắc cơ bản: Nguyên tắc chia
sẻ( truyền khẩu ) và nguyên tắc phát triển theo cấp số nhân ( bội tăng )
Nguyên tắc chia sẻ hay còn gọi là nguyên tắc truyền khầu là nguyên tắc dựa trên
thói quen của người tiêu dùng khi họ biết được và sử dụng một sản phẩm tốt có chất lượng
thì họ có thói quen đem sản phẩm dịch vụ này chia sẻ với bạn bè và người thân để cùng sử
dụng sản phẩm này. Những sản phẩm được chia sẻ như thế này thường có sức hấp dẫn và
lòng tin tưởng để sử dụng ở những người được chia sẻ hơn là quảng cáo hay hình thức giới
thiệu sản phẩm khác. Trên cơ sở này, bán hàng đa cấp đã phát triển nó bằng việc khi một
người chia sẻ thành công với người khác thì họ nhận được thêm tiền hoa hồng, qua đó kích
thích sự chia sẻ này. Mặt khác, thông qua việc truyền khẩu việc quảng bá sản phẩm trở nên
dễ dàng và hiệu quả hơn rất nhiều với quảng cáo.
Nguyên tắc bội tăng hay phát triển theo cấp sô nhân có nguồn gốc từ một chuyện cổ
của Ấn Độ. Ngày xưa ở nước Ấn Độ có một ông vua rất thích chơi cờ. Một hôm có một
người nông dân phát minh ra một cách chơi cờ mới mà ngày nay được gọi là cờ vua, ông ta
Họ và tên sinh viên : Nguyễn Anh Tuấn mã sinh viên : CQ513266

9
Đề án môn học chuyên ngành QTKD Tổng hợpDecember 31, 2011
liền mang đến dâng cho Quốc Vương. Quốc Vương rất hài lòng và nói rằng: "Nhà ngươi
muốn ta ban thưởng gì". Người nông dân đáp rằng: "Thần không ước muốn gì cao xa, chỉ
xin Quốc Vương đặt lên ô bàn cờ thứ nhất 1 hạt gạo, ô thứ hai 2 hạt gạo, ô thứ ba 4 hạt và
cứ thế, mỗi ô sau số hạt gạo được đặt gấp đôi ô trước. Khi đặt đầy 64 ô cờ là hạ thần mãn
nguyện vô cùng". Vừa nghe xong Quốc Vương liền cười lên và gật đầu đồng ý. Thế nhưng
rồi khi đem ra thực thi thì Quốc Vương nọ đã phải vét kho đến hạt gạo cuối
cùng rồi mà không trả đủ cho người nông dân ấy. Qua câu chuyện cho thấy sức mạnh của
nguyên tắc bội tăng này. Trong bán hàng đa cấp nguyên tắc bội tăng có mặt trong mô hình
trả thưởng ( nhà phân phối cấp trên hưởng hoa hồng cả từ doanh số của nhà phân phối cấp
dưới ) và kết hợp với nguyên tắc truyền khầu để tạo nên sức bật cho hoạt động bán hàng đa
cấp. Khi một người chia sẻ cho 2 người khác và 2 người này mỗi người lại chia sẻ cho 2
người khác…nó hoàn toàn chính là nguyên tắc bội tăng và không cần quảng cáo sản phẩm

dịch vụ vẫn có thể lan truyền rộng rãi và hiệu quả.
Tuy hai nguyên tắc trên rất đơn giản và dễ hiểu nhưng để có thể áp dụng thành công
chúng trong thực tiễn là hoàn toàn không dễ dàng và hiệu quả như trên lý thuyết.
1.3 MÔ HÌNH CỦA BÁN HÀNG ĐA CẤP
1.3.1.Các mô hình bán hàng đa cấp cơ bản
Về cơ bản, các mô hình bán hàng đa cấp đều gồm nhiều tầng tuy nhiên có sự sắp xếp và
quy định khác nhau.Mỗi công ty bán hàng đa cấp đều có mục đích hàng đầu là phát triền
nhanh chóng mạng lưới. Nhưng do đặc thù quản trị và những mục tiêu cụ thể của mỗi công
ty mỗi khác nên mỗi công ty thiết kế cho mình một mô hình kinh doanh và các nhà phân
phối của nó dựa vào đó để xây dựng mạng lưới cho mình. Trên thế giới có hàng chục ngàn
công ty kinh doanh theo mạng, thì cũng có một số lượng rất lớn mô hình kinh doanh, tuy
nhiên, chúng là những kết hợp hoặc là những biến tấu của các mô hình: Mô hình đơn cấp,
mô hình bậc thang, mô hình bậc thang ly khai, mô hình ly khai, mô hình nhị phân, mô hình
ma trận, mô hình đều tầng. Sau đây em xin nêu 4 mô hình cơ bản nhất của bán hàng đa cấp
là : mô hình bậc thang ly khai, mô hình ma trận, mô hình nhị phân và mô hình đều tầng.
1.1 Mô hình nhị phân được coi là mô hình đơn giản nhất nhưng lại có nhiều tranh cãi về
tính hợp pháp của nó. Trong mô hình này mỗi nhà phân phối chỉ được có hai người thuộc
tầng tiếp theo, mô hình này phân thành hai nhánh và mô hình này có thể có vô số tầng. Có
nhiều người quan niệm rằng mô hình này chính là mô hình ma trận với hai cột n tầng.
Trong mô hình này, nhà phân phối được trả hoa hồng gián tiếp từ doanh thu mạng lưới của
mình dựa trên doanh thu của nhánh yếu hơn ( nhánh doanh thu ít hơn ). Phần chênh lệch
hoa hồng giữa hai nhánh lại do công ty nắm giữ. Điều này yêu cầu người sở hữu mạng lưới
này muốn có hoa hồng cao phải cố gắng cân bằng hai nhánh với nhau và có sự giúp đỡ lớn
Họ và tên sinh viên : Nguyễn Anh Tuấn mã sinh viên : CQ513266

10
Đề án môn học chuyên ngành QTKD Tổng hợpDecember 31, 2011
hơn với cấp dưới. Tuy nhiên,mô hình gây tranh cãi ở nhược điểm là cho người vào trước
luôn có lợi hơn người vào sau và người vào sau không thể vượt qua người vào trước của
mô hình này.Đồng thời mô hình này cũng tạo ra sự ỷ lại lớn của cấp dưới với cấp trên và

rất khó cân bằng sự phát triển của hai nhánh.
1.2 Mô hình ma trận xuất hiện khi máy tính được sử dụng rộng rãi, nó quy định số
lượng người tối đa trong tuyến dưới trực tiếp của nhà phân phối đồng thời nó cũng quy
định số tầng tối đa mà mỗi nhà phân phối có thể được hưởng hoa hồng. Như vậy sơ đồ ma
trận quy định kích thước tối đa của một mạng lưới phân phối của một nhà phân phối. Cụ
thể một sơ đồ ma trận m x n quy định mỗi nhà phân phối không được phép có quá m người
thuộc tuyến dưới trực tiếp và được hưởng hoa hồng tính trên số lượng tầng không vượt quá
n. Ví dụ, sơ đồ 3x6 cho phép bạn tuyển vào 3 người ở mức một và giới hạn mức 6 là mức
chi trả hoa hồng cuối cùng. Khi một nhà phân phối đã có m người ở tuyến dưới trực tiếp,
anh ta vẫn có thể giới thiệu người khác vào mạng lưới của mình nhưng những người này
được phân bổ vào những chỗ còn trống trong mạng lưới của ai đó trong tuyến dưới trực
tiếp của nhà phân phối trên.Ưu điểm của mô hình là đơn giản, duy trì sự năng động giúp
đỡ của tuyến trên với tuyến dưới.Tuy nhiên lại hạn chế quy mô mạng lưới, phân phối ‘bình
quân hóa’ . Hơn nữa, tốc độ phát triển đội nhóm của người tầng dưới sẽ luôn chậm hơn
những người tuyến trên.Chính vì những lý do trên mà mô hình ma trận (và nhị phân) bị
quy kết vào "hình tháp ảo" và bị cấm (hoặc kiểm tra hoạt động rất gắt gao)tại các nước trên
thế giới.
1.3 Mô hình đều tầng: Cho phép nhà phân phối có số lượng tuyến dưới trực tiếp là
không giới hạn, nhà phân phốiđược hưởng hoa hồng hay phần trăm hoa hồng từ đội nhóm
của mình là như nhau đối với cùng một thế hệ, các thế hệ có thể có mức phần trăm giống
hoặc khác nhau. Để bảo đảm tính công bằng giữa người vào trước và vào sau nên mô hình
đều tầng chỉ cho phép hưởng tối đa ba thế hệ, bốn thế hệ hay năm thế hệ hay nhiều hơn
nữa tùy theo chính sách của mỗi công ty. Nếu cho hưởng tối đa các thế hệ thì xảy ra tình
trạng: tiền dùng để chi trả hoa hồng cho nhà phân phốisẽ lớn hơn giá trị sản phẩm (Giả sử
cứ ở mỗi thế hệ công ty sẽ chi trả cho nhà phân phối5% thì tới thế hệ thứ 10 đã có 50%
dùng để chi trả hoa hồng, và để đến thế hệ 20 con số đã lên tới 100% !?) vì thế người tham
gia chỉ được hưởng đến một mức nhất định nào đó. nhà phân phối muốn đi lên nhất thiết
phải hỗ trợ tuyến dưới của mình phát triển. Một nhà phân phối nếu muốn thành công phải
phát triển không ngừng mạng lưới của mình theo chiều rộng-có tuyến dưới trực tiếp càng
nhiều càng tốt và theo chiều sâu-gia tăng số lượng tầng trong mạng lưới của mình. Nhưng

việc đạt hiệu quả đồng thời ở hai mục tiêu trên là không dễ dàng. Tính ổn định của mô
hình này không cao do không có giới hạn về chiều rộng. Nhiều nhà phân phối nhận xét
rằng mô hình này là đất dụng võ cho những nhà phân phối tài năng.
1.4 Mô hình bậc thang li khai:Bậc thang li khai là mô hình tiên tiến nhất hiện nay. Nó
cho phép mỗi nhà phân phốiđược tuyển tuyến dưới với số lượng tùy thích (cũng giống như
Họ và tên sinh viên : Nguyễn Anh Tuấn mã sinh viên : CQ513266

11
Đề án môn học chuyên ngành QTKD Tổng hợpDecember 31, 2011
mô hình đều tầng). Ngoài hệ thống thế hệ, bậc thang li khai còn tạo ra một hệ thống cấp
bậc. Ở mỗi cấp bậc, nhà phân phốiđược hưởng hoa hồng cá nhân khác nhau, là hoa hồng
đội nhóm cũng khác nhau tùy vào cấp bậc của nhà phân phốituyến dưới. Vì thế, mô hình
cho phép nhà phân phốihưởng không giới hạn thế hệ mà vẫn bảo đảm được tính công
bằng.
Đặc trưng của Bậc thang li khai là hệ thống được quản lí theo hệ thống cấp bậc, tức là phần
trăm hoa hồng sẽ được phân chia theo hệ thống cấp bậc. Mỗi cấp bậc sẽ có mức hoa hồng
riêng và hoa hồng khối lượng (giá trị thặng dư) sẽ được tính dựa trên số dư từ % hoa hồng
cao trừ đi phần trăm hoa hồng thấp hơn. Khi các nhà phân phốitrong mạng lưới tầng dưới
của bạn đạt đến trạng thái vượt cấp nhất định thì họ sẽ "bứt ra" khỏi nhóm của bạn. Bạn sẽ
không còn nhận được các khoản hoa hồng trực tiếp từ các sản phẩm của họ hay là mạng
lưới của họ bán nữa. Tuy nhiên bạn vẫn sẽ tiếp tục nhận được một khoản lợi tức hoa hồng
nhỏ từ khối lượng của nhóm các nhà phân phốiđã tách ra và từ mạng lưới của họ. Nên nhớ
rằng, phần trăm hoa hồng nhỏ nhưng từ một mạng lưới lớn. Mặc dù có nhiều tính ưu việt
trong cách thức chi trả hoa hồng, mô hình bậc thang li khai vẫn có nhược điểm nếu doanh
nghiệp tổ chức không thể cân bằng tầng trên và tầng dưới. Cụ thể là, nếu chính sách không
phù hợp, khi vừa vào sẽ có thu nhập rất nhỏ (nhỏ đến mức nhà phân phối không thể đủ
kinh phí để duy trì công việc kinh doanh) hoặc nhà phân phối lâu năm sẽ không đạt được
thu nhập đúng với công sức của họ. Vì thế, dù biết mô hình bậc thang li khai vượt trội so
với các mô hình khác nhưng nhiều doanh nghiệp không đủ sức để cân bằng, khi mà những
nhà phân phối mới vẫn đủ thu nhập để duy trì hoạt động kinh doanh đến khi họ thật sự đạt

được sự tự do về thời gian và tài chính.
1.3.2.Phân biệt tháp ‘ảo’ trong bán hàng đa cấp
Hình tháp ảo (hay kim tự tháp, trò tháp ảo) là biến tướng của bán hàng đa cấp và hai mô
hình kinh doanh này là hoàn toàn phân biệt bởi những “nhà” bán hàng đa cấp nhưng nó lại
nhập nhằng với khá nhiều người rằng không có sự phân biệt nào giữa hai hình thức và
công ty bán hàng đa cấp bất chính là hình tháp ảo đương nhiên được gọi là công ty bán
hàng đa cấp. Nhưng từ khi bán hàng đa cấp được pháp luật điều chỉnh thì hình tháp ảo
chính thức đi vào nền kinh tế như một mô hình kinh doanh phi pháp.
Việc những nhà phân phối hình tháp ảo phải làm để có thu nhập là lôi kéo người
vào mạng lưới của mình, thù lao và vị trí trong hệ thống phụ thuộc vào mạng lưới đã phát
triển thế nào về số lượng. Cụ thể, thu nhập của họ do đâu mà có? Mua sản phẩm của công
ty với số lượng tối thiểu do công ty quy định, sau đó ký hợp đồng là điều kiện cần và đủ để
người muốn tham gia gia nhập mạng lưới phân phối, chính số tiền người tham gia bỏ ra
mua sản phẩm sẽ được dùng để chi trả cho các nhà phân phối và phần còn lại thuộc về
công ty.
Họ và tên sinh viên : Nguyễn Anh Tuấn mã sinh viên : CQ513266

12
Đề án môn học chuyên ngành QTKD Tổng hợpDecember 31, 2011
Tuy người tham gia vào mạng lưới này được xem là nhà phân phối, và các công ty
hình tháp ảo có thể gọi họ theo những danh từ khác nhau như “chuyên viên kinh doanh”,
“đại lý bán hàng”, nhưng ngoại trừ lần mua hàng đầu tiên nhằm thỏa mãn điều kiện tham
gia, họ không phải lấy hàng một lần nào để phân phối ra ngoài vì đây hoàn toàn không phải
là cách tốt mang lại thu nhập cho họ và vì người đỡ đầu không khuyến khích họ làm như
thế, nó cũng không giúp họ thăng tiến. Những sản phẩm của các công ty hình tháp ảo luôn
được bán với giá cao gấp nhiều lần giá trị thật của nó.
Các nhà phân phối hình tháp ảo không cần quan tâm đến giá cả, chất lượng sản
phẩm như thế nào, thị trường có nhu cầu không. Nói cách khác, sản phẩm như một vỏ bọc
ngụy trang cho công ty và cách làm ăn của các nhà phân phối trong một mô hình kinh
doanh mà thu nhập của người đi trước phụ thuộc vào số tiền người đi sau đã bỏ ra để tham

gia vào mạng lưới.
Hình tháp ảo cũng sử dụng sức mạnh của cấp số nhân: Mạng lưới càng về sau càng
rộng. Cũng như bán hàng đa cấp, trong hệ thống phân phối giá trị đi lên là tiền, nhưng khác
với bán hàng đa cấp, trong khi giá trị đi xuống của bán hàng đa cấp là sản phẩm dịch vụ có
chất lượng được thị trường đón nhận thì trong hình tháp ảo, giá trị đi xuống của nó là giá
trị ảo: chỉ có giá trị tạm thời trong nội bộ hình tháp và sản phẩm của nó chỉ quanh quẩn nơi
các nhà phân phối. Trong một mô hình kinh doanh vận dụng nguyên lý bán hàng đa cấp
nhưng mạng lưới của nó toàn những người mua hàng không nhằm mục đích sử dụng cũng
không nhằm mục đích bán hàng mà chỉ để có quyền lôi kéo người khác vào mạng lưới và
lĩnh hoa hồng thì đó chính là hình tháp ảo. Đây là một hình thức lừa đảo đang bị cấm ở các
nước trên thế giới, do bản chất của nó, các công ty này sớm muộn cũng tan vỡ.
Càng ngày các mô hình tháp ảo càng giống với các mô hình bán hàng đa cấp khác
và càng khó để nhận diện. Tuy nhiên vẫn có thể có một vài đặc điểm có thể dùng để đối
chiếu mô hình tháp ‘ảo’ và mô hình kinh doanh đa cấp chân chính.
Bảng so sánh kinh doanh đa cấp chân chính và tháp ảo
Kinh doanh đa cấp Hình tháp ảo
Cách
thức
Hợp pháp Bất hợp pháp
Tự nguyện
Có tính chất lôi kéo, ép
buộc tham gia
Người tham gia bán sản phẩm cho những người ngoài
mạng lưới (theo giá lẻ) và tuyển mộ người khác vào mạng
lưới (bán sản phẩm theo giá sỉ)
Không có bán hàng, chỉ
mời người vào mạng lưới
Không quan trọng là bạn tham gia khi nào, ở vị trí nào.
Phụ thuộc vào cách thức bạn làm việc
Tốt nhất là tham gia từ

lúc ban đầu, càng vào sau
Họ và tên sinh viên : Nguyễn Anh Tuấn mã sinh viên : CQ513266

13
Đề án môn học chuyên ngành QTKD Tổng hợpDecember 31, 2011
cơ hội của bạn càng thấp
Phí
tham
gia
Không lớn, là chi phí làm thủ tục và cung cấp tài liệu.
Chi phí này không được tính vào tiền hoa hồng
Chính là tiền mua sản
phẩm, dùng để phân chia
hoa hồng
Đối
tượng
làm việc
Sản phẩm Tiền (từ người mới)
Hoa
hồng
Phát sinh khi hàng hóa được bán
Được nhận khi có thêm
người vào mạng lưới.
Phụ thuộc vào cấp bậc và hệ thống
Phụ thuộc chủ yếu vào vị
trí trong mạng lưới là cao
hay thấp, trên đỉnh hay
nằm ở đáy
Chính
sách

Rõ ràng, minh bạch, thống nhất Mập mờ, không rõ ràng
Quy định đầy đủ các vấn đề là dự án hoàn chỉnh: ở đó
quy định các chính sách từ khi mới tham gia đến từng
bước thành công và cả việc thừa kế và hôn nhân
Dự án sơ sài, thiếu sót
Công bằng, không phụ thuộc vào việc tham gia trước hay
sau, sớm hay muộn. Đã có rất nhiều nhà phân phối tham
gia vào một công ty, khi nó đã được hình thành 10 năm,
20 năm hoặc hơn thế nữa nhưng lại thành công hơn tất cả
những người tham gia trước anh ta, kể cả những người
thuộc tuyến trên
Chính sách không công
bằng: Người vào sau luôn
nằm ở đáy và không thể
thoát ra độc lập
Không bắt ép mua sản phẩm
Bắt buộc đóng góp một
khoản tiền lớn để được
tham gia hoặc bắt người
tham gia mua một lượng
sản phẩm nhất định
Mua sản
phẩm
Vì có nhu cầu
Vì được tham gia mạng
lưới để có lợi ích kinh tế
hay lợi ích khác,
không có nhu cầu sử dụng
Sản
phẩm

Chất lượng tốt
Chất lượng bình thường
hoặc kém chất lượng,
được nâng giá cao gấp
nhiều lần để chi trả hoa
hồng
Được tiêu thụ cả bên trong và ngoài mạng lưới
Chỉ được tiêu thụ bên
trong hình tháp
Được hướng dẫn về sản phẩm trước khi chia sẻ Không được hướng dẫn
Họ và tên sinh viên : Nguyễn Anh Tuấn mã sinh viên : CQ513266

14
Đề án môn học chuyên ngành QTKD Tổng hợpDecember 31, 2011
hoặc hướng dẫn qua loa
Nhà phân phối am hiểu và đam mê sản phẩm
Nhà phân phối không chú
trọng đến sản phẩm,
thường rất mập mờ về
tính năng và công dụng
sản phẩm
Bán ra thị trường cao hơn giá mua
Không thể bán ra thị
trường hoặc bán ra với giá
thấp hơn giá mua sỉ
Cam kết nhận lại sản phẩm và trả lại ít nhất 90% giá trị
Không cam kết hoặc cố
tình trì hoãn thực hiện
nhận lại sản phẩm
Nhà

phân
phối
Được đào tạo để trở thành chuyên gia
Chỉ phát triển rất ít kỹ
năng
Nguồn WIKIPEDIA
1.4. NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG TỚI HOẠT ĐỘNG BÁN HÀNG ĐA CẤP TẠI VIỆT
NAM
1.4.1.Khách quan
Tình hình phát triển của nền kinh tế có tác động tới tất cả các ngành nghề và bán
hàng đa cấp cũng không ngoại lệ. Giai đoạn 2000-2007 tốc độ phát triển kinh tế của nước
ta thuộc mức khá, nhu cầu tiêu dùng của người dân gia tăng và hoạt động bán hàng đa cấp
phát triển khá mạnh mẽ. Gần đây, tuy tình hình kinh tế biến động nhưng nền kinh tế vẫn ổn
định, tiêu dùng không giảm, hoạt động bán hàng đa cấp vẫn duy trì phát triển. Tuy có vấp
phải tình trạng thất nghiệp gia tăng nhưng đó là cơ hội để bán hàng đa cấp phát triển, do
những người thất nghiệp có xu hướng gia nhập bán hàng đa cấp để có việc làm tạm thời.
Lạm phát và khó khăn tín dụng lại khiến nhiều người ngần ngại và khó khăn hơn để tiếp
cận và quyết định kinh doanh theo mạng, hạn chế sự xuất hiện của các doanh nghiệp bán
hàng đa cấp
Tốc độ phát triển và thay đổi công nghệ. Có một thực tế là công nghệ nước ta khá
lạc hậu và trình độ sản xuất trong nước còn kém. Trong khi đó, các công ty bán hàng đa
cấp phần lớn là công ty nước ngoài góp vốn hay là đại diện cho họ, phân phối các sản
phẩm có nhiều sự khác biệt và chất lượng chủ yếu được đảm bảo nên hoạt động bán hàng
Họ và tên sinh viên : Nguyễn Anh Tuấn mã sinh viên : CQ513266

15
Đề án môn học chuyên ngành QTKD Tổng hợpDecember 31, 2011
đa cấp khá năng động. Nhưng nước ta đang trong quá trình hội nhập nhanh, tiếp cận với
các công nghệ hiện đại đã dần rút ngắn khoảng cách sản phẩm cạnh tranh lại. Vì vậy, tốc
độ thay đổi công nghệ đang dần nhanh hơn, chu kỳ sản phẩm đã ngắn hơn khiến các doanh

nghiệp bán hàng đa cấp cần thay đổi và không chủ quan. Bên cạnh đó, phát triển công nghệ
ở nước ta ở lĩnh vực viễn thông- internet đang diễn ra với tốc độ cao hàng đầu thế giới. tạo
điều kiện cho việc tiếp nhận các thông tin về bán hàng đa cấp nhanh hơn, có cái nhìn tổng
thể hơn và cung cấp cho hoạt động bán hàng đa cấp một lợi thế là xu hướng bán hàng đa
cấp kết hợp với mạng xã hội và internet.
Các điều kiện văn hóa - xã hôị
- Quy mô dân số nước ta khá lớn với 89 triệu dân, mật độ dân số tập trung tại các
thành thị là rất lớn, tốc độ gia tăng dân số cao. Đây là cơ sở khiến các doanh nghiệp
và các doanh nghiệp bán hàng đa cấp xác định nước ta là một thị trường không thể
bỏ qua với quy mô lớn, nhu cầu về các sản phẩm tiêu dùng, y tế , mỹ phẫm .. lớn cái
mà vốn là thế mạnh của hình thức bán hàng đa cấp
- Cơ cấu dân số nước ta là cơ cấu dân số ‘ vàng’ , số người trong độ tuổi lao động
lớn, dân số trẻ. Họ là những người năng động, sẵn sàng chấp nhận cái mới. điều
kiện thuận lợi cho bán hàng đa cấp và các doanh nghiệp mới gia nhập và phát triển
nhanh hơn, mạnh hơn. Nghiên cứu cho thấy rằng ngày càng nhiều sinh viên tham
gia hình thức kinh doanh này để thỏa mãn giấc mơ và thử sức mình.
- Trình độ dân trí của nước ta còn thấp, nhận thức của đông đảo quần chúng nhân dân
về hình thức mới mẻ này còn chưa đầy đủ khiến cho họ dễ bị kẻ xấu lợi dụng và
khiến cho hình thức kinh doanh này bị biến tướng mà khó bị phát hiện. Minh chứng
rõ nét cho điều này là trong giai đoạn 2000-2004 hàng loạt công ty kinh doanh bất
chính bị rút giấy phép nhưng trước đó nó đã lôi kéo, lừa đảo được hàng chục nghìn
người tham gia. Và vẫn tiếp diễn cho tơi ngày nay.
- Thêm vào đó là làn sóng dư luận và các thông tin nhiều chiều về bán hàng đa cấp ở
nước ta là nhân tố ảnh hưởng không nhỏ tới hoạt động này. Cụ thể, nó ảnh hưởng
trực tiếp tới tâm lý khách hàng khi sử dụng sản phẩm của bán hàng đa cấp và sự do
dự trong tham gia bán hàng đa cấp của người mới.
Về mặt địa lý, nước ta là một quốc gia có vị trí địa lý đắc địa tại khu vực đông nam á, một
thị trường đầy tiềm năng trong khu vực. Đặc điểm con người nước ta là thân thiện, chăm
chỉ lao động và ham học hỏi.
Về mặt lịch sử phát triển để lại cho nước ta hệ thống văn hóa còn cũ, chế độ trọng

nam khiến có một số lượng không nhỏ phụ nữ chỉ ở nhà nội trợ. Tuy nhiên họ lại là những
người quyết định về việc tiêu dùng các sản phẩm tương thích vơi kinh doanh theo mạng,
nên hiện nay có xu hướng ngày càng gia tăng lượng phụ nữ tham gia vào bán hàng đa cấp.
Bên cạnh đó là văn hóa làng xã, sống tập thể chia sẻ thông tin, tính ‘cả nể’ là điều kiện
thuận lợi cho bán hàng đa cấp thậm chí là đa cấp bất chính phát triển.
Họ và tên sinh viên : Nguyễn Anh Tuấn mã sinh viên : CQ513266