Tổng hợp câu hỏi và đáp án môn triết học cao học đại cương Đại học Kinh tế TP.HCM

Câu 1: Phân tích c s lý lun và yêu cu phng pháp lun ca nguyên tc khách quan ca
ch ngha duy vt bin chng. ng ta đã và đang vn dng nguyên tc này nh th nào vào
trong s nghip Cách mng hin nay  nc ta.

A- TÓM TT Ý CHÍNH
1/ C s lý lun:
(Trình bày mi quan h gia vt cht và ý thc)
 Vt cht là gì
 Ý thc là gì
Phân tích ý 1: Vt cht quyt đnh ý thc
 Quyt đnh ni dung
 Qđ ngun gc
 Qđ hình thc tn ti ý thc
 Qđ vai trò tác dng ý thc
Phân tích ý 2: Ý thc có tính đc lp tng đi, nó có th tác đng ngc li vt cht.
 iu kin đ nó tác đng là gì: thông qua hot đng thc tin có ý thc ca con ngi
 Khi tác đng thì sc mnh nó nh th nào: xâm nhp càng sâu rng thì sc mnh càng ln.
 Thúc đy khi nào, kìm hãm khi nào: Thúc đy hay kìm hãm ph thuc vào ý thc đó là ý thc
gì, nhân t tinh thn đó là gì. (Làm sáng t phm trù ý thc và phm trù nhân t tinh thn (nhân t
ch quan))
2/ Phng pháp lun ca nguyên tc khách quan duy vt bin chng
(Có 2 yêu cu)
* Tôn trng hin thc khách quan, phi xut phát t hin thc khách quan, tôn trng vai trò quyt
đnh ca vt cht.
* Phát huy tính nng đng ch quan. Phân tích đi vào thc tin phi làm gì, đi vào nhn thc phi
làm gì. Nu không tuân theo nhng yêu cu đó thì mc phi sai lm gì (sa vào ch ngha ch quan
và ch ngha khách quan coi thng nhng nhân t ch quan)
3/ Vn dng nh th nào :
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF ( />

Toàn ng, toàn dân phi quán trit nguyên tc này đ chng li ch ngha ch quan duy ý chí.
Hin nay ta luôn phi thc hin nguyên tc này đ ngn nga s tái din li ch ngha ch quan
duy ý chí trong các đng li chính sách.

B- TRIN KHAI Ý
1/ C s lý lun:
(Trình bày mi quan h gia vt cht và ý thc)
Phân tích ý 1: Vt cht quyt đnh ý thc)
Vt cht là mt phm trù trit hc dùng đ ch thc ti khách quan đc đem li cho con ngi
trong cm giác, đc cm giác ca chúng ta chép li, chp li, phn ánh và tn ti không l thuc
vào cm giác (Lenin)
 Ý thc là s phn ánh hin thc khách quan vào trong b óc con ngi mt cách nng đng
sáng to.
 CNDVBC khng đnh vai trò quyt đnh ca vt cht đi vi ý thc, th hin thông qua vic vt
cht quyt đnh ni dung, ngun gc, hình thc tn ti ý thc và vai trò tác dng ý thc.
 Quyt đnh ni dung ý thc :ý thc là hình nh ch quan ca th gii khách quan. Th
gii vt cht nh th nào thì v c bn th gii tinh thn nh th đó. iu đó có ngha là ni dung
ca ý thc là do th gii vt cht qui đnh. ( phân tích thêm: con ngi trong xã hi khác nhau,
sng trong điu kin t nhiên, thuc giai cp, tng lp khác nhau, có điu kin sinh hot vt cht
khác nhau s có ý thc khác nhau, vì ni dung ý thc do điu kin vt cht c th quyt đnh)
 Qđ ngun gc ý thc
 Ngun gc t nhiên: ý thc không ch là thuc tính ca 1 dng vt cht có t chc cao là
b óc con ngi mà còn là , là s phn ánh th gii bên ngoài vào đu óc con ngi. CNDVBC
cho rng, b óc con ngi cùng vi s tác đng ca th gii vt cht lên b óc con ngi là ngun
gc t nhiên ca ý thc.
 Ngun gc xã hi: Ý thc là s phn ánh nng đng sáng to th gii khách quan vào
trong b óc con ngi thông qua lao đng, ngôn ng và din ra trong các quan h xã hi. Thông
qua hot đng lao đng nhm ci to th gii khách quan mà con ngi có th phn ánh đc th
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF ( />

gii khách quan và hình thành nên ý thc. Ngôn ng là h thng tín hiu vt cht mang ni dung ý
thc. Không có ngôn ng thì ý thc không th tn ti đc.
 Qđ hình thc tn ti ý thc: Ý thc không th tn ti bên ngoài vt cht mà nó luôn phi
tn ti thông qua, nh vào vt cht (ngôn ng, hình nh, âm thanh, các vt phm do con ngi to
nên…)
. Phng thc, cách thc, hình thc tn ti ca ý thc đu ph thuc vào vt cht.
 Qđ vai trò tác dng ý thc: ý thc có vai trò quan trng khi và ch khi nó xâm nhp và tn
ti đc trong lc lng vt cht thông qua hot đng thc tin, và qua đó nó th hin vai trò & tác
dng ca mình. Ý thc luôn luôn tn ti trong vt cht. Sc mnh ca ý thc ph thuc vào mc
đ xâm nhp ca nó vào lc lng vt cht.
Nu ý thc không thông thâm nhp đc vào th gii
vt cht thì nó không có tác dng gì c. Mt khác ý thc th hin đc vai trò, tác dng ca nó khi
khi nó phn ánh đúng hin thc khách quan. Ngc li nó s kìm hãm s phát trin và sm mun
cng b xoá b do không hp qui lut.
Phân tích ý 2: Ý thc có tính đc lp tng đi, nó có th tác đng ngc li vt cht.
 Ý thc do vt cht sinh ra và quyt đnh, song sau khi ra đi, ý thc có tính đc lp tng đi
nên có s tác đng tr li to ln đi vi vt cht.
Tính đc lp tng đi này có đc là nh thuc
tính sáng to, tn ti thng nht cùng vi thuc tính phn ánh nh 2 mt thng nht trong bn cht
ca ý thc. Bn thân th gii vt cht không bao gi bc l ht bn cht ca nó, do đó da trên s
phn ánh hin thc và chính nh s sáng to mà con ngi bit xây dng, đ xut các mô hình, các
gi thuyt v đi tng nghiên cu và dùng thc tin đ kim chng các mô hình, các gi thuyt đ
tìm ra chân lý. Do đó ý thc có tính đc lp tng đi.
*
iu kin đ ý thc tác đng tr li vt cht chính là thông qua hot đng thc tin có ý thc ca
con ngi, thông qua hot đng thc tin, các nhân t ý thc xâm nhp vào lc lng vt cht và
qua đó chúng th hin vai trò tác dng ca mình qua vic vch ra mc tiêu, k hoch, tìm kim
bin pháp, phng thc t chc thc hin, kp thi điu chnh, un nn hot đng con ngi theo
mc đích đt ra.

 S xâm nhp ca các nhân t ý thc vào llvc càng sâu rng, s tác dng ca chúng trong xã hi
càng ln. Sc mnh ca ý thc s thúc đy hin thc phát trin khi các nhân t ý thc là trong
sáng, tin b, phn ánh đúng quy lut khách quan ca hin thc. Ngc li nó s kìm hãm hin
thc phát trin khi các nhân t ý thc phn ánh không đúng quy lut khách quan ca hin thc mà
da trên tình cm, li ích ch quan ca giai tng bo th, lc hu.
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF ( />

- T c s lý lun và phân tích trên ta thy rng, nguyên tc khách quan có 2 yêu cu c bn,
+ Vì VC quyt đnh YT nên ta cn phi tôn trng hin thc khách quan
+ YT có tính đc lp tng đi nên ch th cn phát huy tính nng đng, sáng to ch quan.

2/ Phng pháp lun ca nguyên tc khách quan duy vt bin chng
 Trong hot đng nhn thc phi:
 Xut phát t hin thc khách quan, tôn trng hin thc khách quan, tôn trng vai trò quyt
đnh ca vt cht, tái hin li nó nh nó vn có mà không đc tùy tin đa ra nhng nhn đnh
ch quan.
 Bit phát huy tính nng đng sáng to ca ch th, đa ra các gi thuyt khoa hc có giá
tr v khách th, đng thi bit cách tin hành kim chng các gi thuyt đó bng thc nghim.
 Trong hot đng thc tin phi:
 Xut phát t hin thc khách quan, phát hin ra nhng quy lut chi phi nó.
 Da trên các quy lut khách quan đó đ vch ra các mc tiêu, k hoch, bit tìm kim các
bin pháp, phng thc đ t chc thc hin, bit kp thi điu chnh, un nn hot đng ca con
ngi theo li ích và mc đích đc đt ra.
=> Vic tuân th 2 yêu cu c bn ca nguyên tc khách quan CNDVBC giúp chúng ta
tránh đc ch ngha ch quan, duy ý chí, tùy tin và tránh c ch ngha khách quan (coi thng
vai trò ca yu t ch quan, km hãm s sáng to ) qua đó giúp chúng ta nâng cao tinh thn, dám
ngh, dám làm suy ngh và hành đng đúng phng pháp, có tri thc, phù hp qui lut.
3/ Vn dng nh th nào
a/ Phi tôn trng hin thc khách quan, tôn trng vai trò quyt đnh ca vt cht. C th:
 Xut phát t hin thc khách quan ca đt nc, ca thi đi đ hoch đnh chin lc, sách

lc phát trin đt nc.
 Bit tìm kim, khai thác, t chc nhng llvc (cá nhân-cng đng kinh t-quân s, trong nc –
ngoài nc, quá kh - tng lai,…) đ hin thc hóa chúng.
 Coi CM là s nghip ca qun chúng, coi đi đoàn kt toàn dân tc là đng lc ch yu phát
trin đt nc. Bit kt hp hài hòa các dng li ích khác nhau (kinh t, chính tri, tinh thn,…; cá
nhân, tp th, xã hi) thành đng lc thúc đy công cuc đi mi.
 Mi đng li ch trng ca ng phi xut phát t thc t, tôn trng quy lut khách quan.
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF ( />

b/ Phát huy tính nng đng sáng to ca ý thc trong hot đng nhn thc – thc tin ci to
đt nc. C th:
 Coi s thng nht nhit tình cách mng & tri thc khoa hc là đng lc tinh thn thúc đy công
cuc đi mi; Chng li thái đ th đng,  li, bo th, trì tr; Bi dng nhit tình, phm cht
cách mng, khi dy lòng yêu nc nng nàn, ý chí qut cng, tài trí ngi Vit Nam…
 Coi trong công tác t tng, đy mnh giáo dc t tng (ch ngha Mac – Lenin & t tng
HCM); Nâng cao và đi mi t duy lý lun (v CNXH & con đng đi lên CNXH); Ph bin tri
thc khoa hc – công ngh cho cán b, nhân dân.
 Kiên quyt nn nga tái din bnh ch quan, duy ý chí; li suy ngh, hành đng gin đn, nóng
vi chy theo nguyn vng ch quan o tng, bt chp quy lut khách quan.
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF ( />

Câu 2: Bng lý lun và thc tin,Anh/ch hãy chng minh rng: “ Ý thc con ngi không
ch phn ánh th gii mà còn góp phn sáng to ra th gii”.
Tr li:
“ Ý thc con ngi không ch phn ánh th gii mà còn góp phn sáng to ra th gii”.
a) Chng minh bng lý lun:
*Da vào bn cht ý thc: Ý thc là s phn ánh nhng là s phn ánh có sáng to .
Ý thc bao gm nhiu yu t nh tri thc, tình cm, nim tin, lý trí, ý chí…. Trong đó, tri thc
(yu t ct lõi) và tình cm có vai trò rt quan trng. Tri thc và tình cm thng nht, chuyn hoá
ln nhau; s thng nht ca chúng to ra đng lc tinh thn mnh m thúc đy hot đng ca con

ngi, góp phn làm cho con ngi tr thành ch th sáng to ra lch s.
Sáng to và phn ánh là hai mt thuc bn cht ý thc, do vy lý lun v bn cht ca ý thc
có th dùng đ chng minh lun đim trên. Ý thc là s phn ánh nhng là s phn ánh sáng to.
Tính sáng to ca ý thc là sáng to ca s phn ánh, da trên nhng gì đã đc phn ánh, theo
quy lut ca s phn ánh t đó to ra nhng hình tng, nhng t tng, nhng hiu bit mang li
tri thc cho con ngi. Khi nói ý thc là hình nh ch quan ca th gii khách quan, cng có ngha
là ý thc là s phn ánh nng đng sáng to v th gii.
Tht vy, th gii vt cht không bao gi
bc l ht bn cht ca nó, d
o nhu cu khám phá và chinh phc gii t nhiên đ phc v nhu cu
cuc sng, trên c s nhng cái đã đc phn ánh con ngi đã đ xut các mô hình, các gi
thuyt
, các đ án, các tiên đoán, d báo tng lai…v s vt, hin tng trong th gii vt cht và
dùng thc tin đ buc s vt, hin tng bc l bn cht nhm kim chng các mô hình, các gi
thuyt nh mt cách khng đnh chân lý.
ng thi thông qua hot đng thc tin, ý thc con
ngi thâm nhp vào lc lng vt cht đ
hin thc hoá -bin nhng mô hình, nhng đ án,
chng trình, k hoch đi vào cuc sng t đó góp phn ci to th gii mà trc ht là đi sng
xã hi ca loài ngi.
* Da vào vai trò ca ý thc.
- Ý thc t rõ sc sáng to khi ý thc xâm nhp vào hin thc cuc sng và phn ánh đc hin
thc cuc sng:
+ Ý thc xâm nhp càng sâu thì to ra sc mnh càng ln, t đó to ra sc sáng to càng
ln. Thông qua hot đng thc tin, mà trc ht là thc tin lao đng, ý thc con ngi xâm nhp
vào hin thc vt cht, nh đó, nó có đc sc mnh ca cái tinh thn. Da trên sc mnh này, ý
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF ( />

thc tác đng đn th gii, góp phn làm cho th gii bin đi. C gii t nhiên th hai hay đi
sng xã hi ca con ngi là s th hin vai trò tác dng ca các nhân t ý thc. Ý thc con ngi

không ch phn ánh th gii mà còn góp phn sáng to nên th gii theo nhu cu thc tin xã hi.
+ Sc tác dng ca ý thc ph thuc vào mc đ xâm nhp ca các nhân t ý thc vào lc
lng vt cht. Nu các nhân t ý thc không xâm nhp đc vào lc lng vt cht thì chúng
không có tác dng gì c. Ý thc có vai trò sáng to khi và ch khi xâm nhp vào hin thc cuc
sng, đc vt cht hóa, qun chúng hóa. Nu chúng xâm nhp càng sâu rng vào các lc lng
vt cht thì sc mnh càng ln, phn ánh càng đúng quy lut, do đó sc sáng to, sc tác dng ca
chúng đn hin thc vt cht càng cao.
- Ý thc là mt b phn ca th gii góp phn to ra
th gii t nhiên th 2 gi là xã hi loài
ngi:
B phn th gii mà ý thc góp phn to ra gi là đi sng xã hi con ngi. Con ngi là
ch th sáng to ra đi sng xã hi. Con ngi có ý thc và thông qua hin tng vt cht, ý thc
xâm nhp vào hot đng thc tin. B phn th gii con ngi góp phn sáng to ra gi là xã hi
loài ngi. Trt t xã hi, ch đ xã hi là gii t nhiên th hai vi nhng công trình, nhng thành
tu khoa hc công ngh, nhng thành tu trong các lnh vc vn hóa xã hi , hay đi sng xã hi
ca con ngi là s th hin vai trò tác dng ca các nhân t ý thc. Vì vy, ý thc con ngi
không ch phn ánh th gii mà còn góp phn sáng to nên th gii na.
b) Bng thc tin chúng ta thy rng:
- Ch ngha cng sn là s sáng to ra ca nhân dân lao đng di s lãnh đo ca đng cng sn:
Ch ngha cng sn là kt qu s sáng to ca đông đo qun chúng nhân dân lao đng di
s lãnh đo ca ng Cng sn đc trang b bng lý lun ca CN Mác-Lênin. Cách mng là đi
mi, là sáng to. Cách mng đã thc s làm đi thay c bn c cu xã hi Vit Nam vn đã tn ti
t lâu, đa đn mt s thay đi ln cho dân tc và qun chúng dân nhân. Cách mng t tng góp
phn không nh đa dân tc ta thoát khi ách áp bc bóc lt, xây dng cuc sng m nó, hnh
phúc, xây dng ch ngha công sn. Trong công cuc đi mi, xây dng và bo v T quc ngày
nay, ng vn đóng vai trò quyt đnh s đi lên, phát trin ca đt nc thông qua s lãnh đo
bng các đng li, ch trng đúng đn, sáng to. Trong bi cnh tình hình đã có nhiu s bin
chuyn, khi đt nc đã có s phát trin mnh m v kinh t, xã hi, mt bng dân trí đc nâng
cao, mi mt đi sng đã hi nhp sâu vi th gii, xu th toàn cu hoá đóng vai trò ch đo, thì
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF ( />

các đng li, ch trng, chính sách đã chng minh đc điu chnh phù hp và nhn đc s
đng thun cao ca toàn dân trong các vn đ trng đi ca đt nc. ó là kt qu ca tri thc và
tri thc là khoa hc, th hin s không ngng nâng cao kh nng nhn thc cho mi ngi. Tuy
nhiên nu tri thc không bin thành nim tin và ý chí thì t nó cng không có vai trò gì đi vi đi
sng hin thc c.
- Sn phm làm ra có mt phn cht xám chính là ý thc con ngi tham gia vào quá trình to nên
sn phm :
Ngày nay loài ngi có sc sáng to to ln, đt đc nhng thành công, to ra các phát
minh vt tri là do con ngi phát huy đc ti đa sc mnh ca tinh thn, đó chính là nn kinh
t tri thc. Sn phm làm ra có mt phn cht xám. Mi sn phm to ra là s đúc kt ca tri thc
ca con ngi, tri thc tham gia cu thành và to nên sn phm. Tác đng ca ý thc, mà ch yu
là tri thc đi vi con ngi là vô cùng to ln. Nó không nhng là kim ch nam cho hot đng thc
tin mà còn là đng lc thc tin. S thành công hay tht bi ca thc tin, tác đng tích cc hay
tiêu cc ca ý thc đi vi s phát trin ca t nhiên, xã hi ch yu ph thuc vào vai trò ch đo
ca ý thc mà biu hin ra là vai trò ca khoa hc, vn hoá và t tng.
- T tng hng dn qun chúng nhân dân xóa b ch đ c to ra ch đ mi:
S thay đi trong mô hình xã hi cng là mt minh chng thc tin ca lun đim trên. Các
cuc CM bao gi cng đc hng dn bi t tng CM, ly t tng CM làm kim ch nam cho
hành đng. T tng CM xâm nhp vào qun chúng, đc qun chúng ng h thì s to ra đng
lc thúc đy qun chúng xóa b XH c, xây dng XH mi. iu này có th đc thy rt rõ ràng
trong cuc CM ca CN t bn, t tng t sn đã hng dn qun chúng nhân dân xóa b XH
phong kin, sáng to và xây dng nên CN t bn.

Print to PDF without this message by purchasing novaPDF ( />

Câu 3: Bng l ý lun và thc tin, Anh/Ch hãy chng minh rng: “Trong mi thi đi,
nhng t tng ca giai cp thng tr là nhng t tng thng tr. iu đó có ngha là giai
cp nào là lc lng vt cht thng tr trong xã hi thì cng là lc lng tinh thn thng tr
trong xã hi”.

Theo trit hc Mác, xã hi là mt h thng có mt cu trúc phc tp bao gm các lnh vc:
lnh vc kinh t, tc lnh vc quan h sn xut; lnh vc xã hi, tc lnh vc quan h gia các con
ngi, các cng đng; lnh vc chính tr và lnh vc tinh thn. Trong các lnh vc này, lnh vc
kinh t đóng vai trò nn tng, có ý ngha quyt đnh tt c các lnh vc, các quan h xã hi khác
nu xét đn cùng. Hn na, theo Mác, các quan h sn xut xã hi còn quy đnh tính đc đáo riêng
ca tng xã hi c th. Nó chính là tiêu chun khách quan đ phân bit xã hi này vi xã hi kia.
Hai c s lý lun quan trng:
1. Mi quan h gia c s h tng quyt đnh kin trúc thng tng
Mác cho thy rng: toàn b các quan h sn xut hin đang tn ti trong xã hi và to thành
kt cu kinh t ca xã hi đó là c s h tng; còn các mt, các quan h còn li (chính tr, pháp
quyn, tinh thn, …) là kin trúc thng tng. C s h tng và kin trúc thng tng là hai trong
các mt c bn cu thành mt hình thái kinh t - xã hi. Chúng thng nht và tác đng qua li ln
nhau, trong đó, c s h tng quyt đnh đi vi kin trúc thng tng, song kin trúc thng tng
cng có tác đng tích cc tr li c s h tng.
Mi c s h tng s hình thành mt kin trúc thng tng tng ng vi nó. Trong đó, tính
cht ca c s h tng quyt đnh tính cht ca kin trúc thng tng. Trong xã hi có giai cp,
giai cp nào gi đa v thng tr v mt kinh t
, trong đi sng vt cht và nm t liu sn xut nm
b máy nhà nc
thì giai cp đó cng gi đa v thng tr v mt chính tr và đi sng tinh thn, t
tng ca xã hi
và tr thành h t tng thng tr.
Giai cp nào là lc lng quyt đnh vt cht thì giai cp đó quyt đnh ý thc. C th:
Giai cp thng tr kinh t s thng tr v mt chính tr; nm ly t liu sn xut ch yu
trong xã hi mi có kh nng thng tr kinh t. Thng tr v t liu sn xut s nm gi ca
ci thng d do xã hi làm ra; -> thng tr v mt ý thc. Các mâu thun trong lnh vc
kinh t, xét ti cùng, quyt đnh mâu thuãn trong lnh vc chính tr, t tng.
Trong xã hi có giai cp, kin trúc thng tng luôn mang tính giai cp, th hin mt cuc
đu tranh v chính tr, t tng gia các giai cp đi kháng mà trong đó đc trng là s thng tr
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF ( />

v mt chính tr - t tng ca giai cp thng tr. Trong kin trúc thng tng, nhà nc đóng vai
trò quan trng nht. Bi vì, nó không ch tiêu biu cho ch đ chính tr ca xã hi c th mà hn
na, nh có nhà nc, giai cp thng tr mi có th thc hin đc s thng tr ca mình đi vi
tt c các mt ca đi sng xã hi. -> Kin trúc thng tng b ph thuc vào c s h tng.
2. Mi quan h gia tn ti xã hi quyt đnh ý thc xã hi;
Nhng giai đon sn xut xã hi khác nhau, sn sinh ra nhng kiu đi sng xã hi khác
nhau. Yu t ct lõi ca nn sn xut vt cht ca xã hi là phng thc sn xut. Phng thc
sn xut quyt đnh tt c quá trình sinh hot ca đi sng xã hi. Tn ti xã hi quyt đnh ý thc
xã hi.
V thc cht lch s tn ti và phát trin ca xã hi loài ngi gn lin vi lch s tn ti và
phát trin ca nn sn xut ra ca ci vt cht, gn lin vi lch s tn ti và phát trin ca các
phng thc sn xut ra ca ci vt cht.
Nh vy t hai lun đim trên, ta có th nói rng: “Trong mi thi đi, nhng t tng ca
giai cp thng tr là nhng t tng thng tr. iu đó có ngha là giai cp nào là lc lng vt cht
thng tr trong xã hi thì cng là lc lng tinh thn thng tr trong xã hi”.
Thc tin: Quan đim giai cp nào thng tr lc lng vt cht trong xã hi thì cng là lc
lng thng tr tinh thn trong xã hi đc chng minh qua thc t cuc sng di thi đi
phong kin và ch ngha t bn:
- Thi phong kin, tá đin là lc lng lao đng chính nhng không có t liu sn xut nên
phi làm thuê, bán sc lao đng cho đa ch, ca ci vt cht làm ra đu ri vào tay đa ch. a
ch cng là ngi nm quyn lc, tá đin phi nghe li và phc v li ích ca h. Giai cp thng
tr nm đc các t liu sn xut c bn (vt cht) và đã tr thành lc lng thng tr tinh thn. 
đây ta thy rõ rng, các quan h sn xut (c s h tng) đã quy đnh các mt v đi sng tinh thn,
chính tr t tng (kin trúc thng tng). H t tng thng tr là ca giai cp giai cp thng tr.
- Thi t bn ch ngha, vô sn là lc lng lao đng chính trong xã hi, tuy nhiên phn ln
t liu sn xut và phng thc sn xut đu nm trong tay giai cp t sn, và giai cp này đã thu
v tt hu ht các giá tr thng d do xã hi to ra. Quyn lc thuc v giai cp t sn, h thng tr
v kinh t và c các mt chính tr, xã hi và dùng chúng đ phc v cho chính giai cp mình. T
đó, ta có th thy t tng ca giai cp t sn (giai cp thng tr) là t tng thng tr, h là lc

lng vt cht thng tr trong xã hi thì cng là lc lng tinh thn thng tr trong xã hi.
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF ( />


Câu 4: Bng lý lun và thc tin, anh ch hãy chng minh rng, cuc đu tranh gia cái mi
và cái c là mt quá trình khó khn, lâu dài, phc tp; cái mi có th tht bi tm thi
nhng cui cùng nó s chin thng cái c.
V lý lun
 Quy lut ph đnh ca ph đnh ca phép t duy bin chng mang đn cho chúng ta s hiu
bit đy đ hn v cái mi , thông qua mt hoc mt s ln ph đnh thì cái mi đc ra
đi. Cái mi ra đi là cái phù hp vi quy lut là cái tt thng , cha yu t tích cc đi vi
s tn ti ca s vt, sc sng s ngày càng ln và là cái đc khng đnh. Cn phân bit cái
mi và cái quái…. : cái quái cng mi xut hin, nhng nó không hp quy lut, không hp
thi, do đó s nhanh chóng b lùi tàn.
 C s phân bit là: tính quy lut, hp thi, tin b, lc hu, tính tích cc và tính tiêu cc.
 Cái c là cái đã tn ti, nhng không còn hp thi, hp quy lut na, cha yu t tiêu cc
đi vi s phát trin ca s vt, nó s ngày càng suy tàn và là cái b ph đnh. Cn phân bit
cái c và cái truyn thng : cái truyn thng cng là cái đã tn ti, nhng nó vn còn hp
thi, hp quy lut, do đó nó vn có sc sng mnh m và đc gìn gi và lu truyn qua
nhiu th h.
 Cái mi ngày càng mnh lên, cái c ngày càng yu đi;
Cuc đu tranh gia cái mi và cái c là mt quá trình khó khn, lâu dài và phc tp vì:
 Cuc đu tranh này không đn thun là gia hai cái, hai cá th, mà là s đu tranh gia hai
phe, hai th lc đi lp nhau. Mt lc lng ra sc duy trì cái c, mt lc lng bo v,
phát trin cái mi.

Do không có ranh gii rõ ràng: Cái mi và cái c không tách bch, rch ròi mà quyn vào
nhau.
Cuc đu tranh gia nhng cái mà nó choàng ly nhau,ôm chm ly nhau gây ra s
khó khn trong phân bit

. Cái mi ra đi t cái c nên b ph đy cái c. Cái c có th ngy
trang, ra v ging nh cái mi khin ta nhm ln. Vì vy, cuc đu tranh này rt khó khn.
 Cái mi còn non tr, yu t, cha đc ng h nhiu, trong khi cái c đã tn ti lâu, mnh,
bám r sâu vào hin thc. Do đó, ban đu cái mi có th tht bi tm thi nhng vì hp quy
lut, hp thi nên s dn đc ng h và mnh m lên, càng ln mnh hn, trong khi cái c
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF ( />

không hp thi nên s ngày càng suy yu, ít đc ng h. Cái c bám r n sâu vào hin
thc cuc sng nên nó mnh. Trong khi cái c cha bám r cha n sâu nên còn yu t.
 n mt lúc nào đó, sc mnh cái mi và cái c s ngang bng, và tip theo, cái mi ngày
càng mnh hn, cái c ngày càng suy yu, cái mi cui cùng s thng cái c. Quá trình đu
tranh này không din ra mt sm mt chiu, đó là mt cuc đu tranh lâu dài và phc tp.
V thc tin:
(có th nói thc tin đt nc, nhân loi hay cá nhân)
 Có th nói, cách mng tháng 10 Nga là vt son trong lch s ca nhân loi. Ln đu tiên
trong lch s, nhà nc Xã Hi ch Ngha ra đi. ây là hình thái kinh t xã hi tin b so vi
ch Ngha T Bn lúc by gi. Cách mng tháng 10 Nga thng li, nc Nga Xô Vit đc
thành lp, sau đó là hàng lot các nc XHCN  ông Âu đc thành lp, Trung Quc, Vit
NAM, Cu Ba. CNXH tr thành mt h thng trên th gii tuy nhiên không có ngha là CNXH
đã thng hoàn toàn CNTB. CNXH mi ra đi, còn non yu, li b các nc TB bao vây, cm
vn v kinh t, chia r v chính tr. Các nc XHCN mi ra đi còn non yu phi da vào
chính mình, h tr ln nhau đ chng li bè l Q hùng mnh luôn tìm đ mi cách, dùng
nhiu hình thc t cây gy đn c cà rt đ tiêu dit CNXH. Sau hn 80 nm phát trin, nm
1991, Liên Xô sp đ, kéo theo các nc XHCN  ông Âu sp đ theo. ây đc coi nh là
bc ngot, bc lùi ca CNXH trên toàn th gii. Tuy nhiên, do tính hp quy lut, nên
CNXH cho thy nhiu đim u vit, nên nó không b dit vong mà vn phát trin và ngày càng
vng chc và ln mnh. Còn CNTB-đi din cho cái c – hin nay ngy trang, bin đi di
nhiu hình thc ví d nh hình thc bóc lt tinh vi hn. Tuy nhiên, CNTB vn bc l nhiu
đim yu. Nó là cái c, vì vy s b thay th trong tng lai. Mc dù vy, cuc đu tranh gia
CNXH và CNTB là mt cuc đu tranh cam go, phc tp, không th giành thng li trong

ngày mt ngày hai mà đòi hi phi có mt quá trình lâu dài, có nhng bc tht lùi, nhng
cui cùng, cái mi tin b s chin thng.
 CNTB ra đi sm nht ti Hà Lan 1648, và  Anh 1688. Cuc CMTS Hà lan và CMTS Anh
gia th k XVII là mt cuc tn công vào thành trì ca xã hi c đ xây dng ch đ xã hi
mi’ lt đ quan h sn xut phong kin lc hu, m đng cho CNTB phát trin. Tuy nhiên
CNTB lúc đó còn non yu, phong kin còn mnh. Ví d nh sau khi CMTS Anh thng li, sau
đó vào nm 1660,Charles II, (con ca Charles I) phc hi ch đ phong kin. Vng triu
Stuart đc phc hi. Sau khi nm chính quyn, Charles II khng b nhng ngi tham gia
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF ( />

cách mng, cai tr ht sc phn đng. Nm 1685 Charles II cht, em là James II lên thay, tip
tc cng c th lc phong kin. Phi đi đn cui th k 18, CMTS Pháp thành công 1789,
CNTB mi đc xem thng li hoàn toàn. Cuc CMTS Pháp m ra thi thng li và cng c
quyn thng tr ca giai cp t sn trên phm vi th gii.
PHN C VÀ B SUNG THÊM đ bài có đim cao:
1. Quy lut Ph đnh ca ph đnh; Trang 57-59 Giáo trình;
2. Nguyên tc ca ph đnh bin chng; Trang 76 – 77 giáo trình
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF ( />

Câu 5: Anh/ch hãy gii thích câu nói ca Lênin: “Có th đnh ngha vn tt phép bin chng
là hc thuyt v s thng nht ca các mt đi lp. Nh th là nm đc ht nhân ca phép
bin chng, nhng điu đó đòi hi phi có nhng s gii thích và mt s phát trin thêm”.

Hc thuyt v s thng nht ca các mt đi lp nói mt cách đy đ là hc thuyt v s thng
nht và đu tranh gia các mt đi lp hay hc thuyt v mu thun bin chng. Lê Nin đã nói
:“Có th đnh ngha vn tt PBC là hc thuyt v s thng nht ca các mt đi lp. Nh th là
nm đc ht nhân ca PBC, nhng điu đó đòi hi phi có nhng s gii thích và mt s phát
trin thêm” vì các lý do:
+ Ngun gc, đng lc ca s vn đng và phát trin ca th gii vt cht là vn đ ln nht
trong nhng vn đ ln ca phép bin chng. Lch s trit hc trong gn 2000 nm, ngi ta cho

rng ngun gc ca vn đng, phát trin đu là do Thng đ hoc th lc siêu nhiên nào đó to ra.
Ch đn khi đn Kant cho rng “Th gii vn đng không phi là cú hích ca Thng đ” và tip
theo đó Hêghen hoàn thin h thng lý lun và cho ra đi PBC duy tâm nh là cuc cách mng v
phng pháp trong trit hc. Lúc này phép bin chng đã ch ra ngun gc ca s vn đng, phát
trin là do mâu thun ni ti trong lòng s vt, hin tng gây ra. C.Mác và Ph.Angghen ci to
“ht nhân hp lý” ca PBC duy tâm ca Hêghen theo tinh thn trit hc duy vt ca Phoibc, xây
dng nên PBC duy vt – giai đon phát trin cao nht ca PBC trong lch s trit hc, làm cho
phép bin chng tr nên hoàn b. Chính vic ch ra mâu thun bin chng là ngun gc, đng lc
ca mi s vn đng phát trin xy ra trong th gii mà đim nghn đã đc khai thông. Tht vy,
khi nghiên cu bt k s vt, hin tng nào phép bin chng yêu cu ta phi tìm cách khám phá
ra nhng mâu thun bin chng bên trong s vt, xem xét c quá trình hình thành, tn ti và
chuyn hóa ca các mt đi lp, xác đnh nhng mâu thun nào là c bn qui đnh bn cht ca s
vt, hin tng trong tng giai đon lch s c th. iu này có ngha ct lõi ca vic nghiên cu
s vt, hin tng là nghiên cu các mâu thun bin chng ca nó. Do đó Lê nin mi cho rng có
th đnh ngha vn tt phép bin chng là hc thuyt v s thng nht ca các mt đi lp, là
nm đc ht nhân ca phép bin chng.
+ Tuy nhiên mun thc hin đc vic nghiên cu nêu trên, yêu cu ca phép bin chng
duy vt còn đòi hi ch th luôn xem xét s vt đt trong mi liên h ràng buc ln nhau, luôn vn
đng và phát trin. Tc là phi ch ra nhng mi liên h chi phi s tn ti ca s vt, trong đó mi
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF ( />

liên h ph bin chi phi mt cách tng quát nht đi vi quá trình vn đng và phát trin ca s
vt, hin tng và th hin thông qua các cp phm trù. Thông qua các cp phm trù trong tng
giai đon c th c quá kh và hin ti ch th có th ch ra bn cht ca s vt, hin tng đã và
đang đc th hin qua hình thc tn ti nào, cha đng ni dung gì? bn cht và hin tng và s
vt th hin là gì? trong quan h vi nhng s vt và hin tng khác cái gì là cái chung, cái gì là
cái riêng, cái đc thù? chúng qui đnh và chuyn hóa ln nhau nh th nào ? cái gì là tt nhiên,
mang tính qui lut, cái gì là ngu nhiên? kt qu xy ra là do nhng nguyên nhân nào…đ t đó ch
ra đc bn cht tht s ca s vt, hin tng. Mt khác phép bin chng duy vt đòi hi phi ch
ra cách thc ca s phát trin là lng đi làm cht đi và ngc li; ch ra xu hng vn đng và

phát trin là ph đnh bin chng, cái mi hình thành thay th cái c theo xu hng tin lên, da
trên c s k tha nhng yu t tích cc ca cái c và loi tr nhng cái tiêu cc, li thi ca cái
c , thông qua nhng thông tin trong quá kh và cp phm trù hin thc-kh nng, vi nguyên tc
ph đnh bin chng ch th d báo nhng mâu thun bin chng có kh nng xut hin trong
tng lai và bit đc s vt s tn ti nh th nào vi nhng mâu thun bin chng đó. Vì l đó
mà Lê Nin nói phi có nhng s gii thích và mt s phát trin thêm.
Tóm li Phép bin chng duy vt là phng pháp trit hc đòi hi phi xem xét s vt hin
tng trong mi liên h ràng buc ln nhau, luôn vn đng phát trin. Phép bin chng đc th
hin trong mt h thng các nguyên lý, quy lut, phm trù chuyn hoá ln nhau phn ánh mi lin
h và và s vn đng, phát trin xy ra trong th gii (t nhiên, xã hi và t duy). Phép bin chng
bao gm:
 Bin chng khách quan: bin chng ca th gii vt cht
 Bin chng ch quan: S phn ánh ca bin chng khách quan vào trong đi sng ý thc
ca con ngi. Tc là t duy bin chng.
Dù là bin chng ch quan hay khách quan thì nó cng là phép bin chng vi nhng nguyên lý,
qui lut và các cp phm trù. Vy khi nói đn phép bin chng, không dng li  hc thuyt mâu
thun mà còn phi nói đn các hc thuyt v lng đi -cht đi và ngc li, hc thuyt v cái
mi cái c (ph đnh bin chng) và hc thuyt v các cp phm trù. ó là lý do Lênin nói: “Có
th đnh ngha vn tt phép bin chng là hc thuyt v s thng nht ca các mt đi lp.
Nh th là nm đc ht nhân ca phép biên chng, nhng điu đó đòi hi phi có nhng s
gii thích và mt s phát trin thêm”.
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF ( />

Câu hi 6: C s nào đ khng đnh nguyên tc lch s - c th (LS-CT) là “linh hn”
phng pháp lun ca trit hc Mác – Lênin? Nêu nhng yêu cu c bn ca nguyên tc
LSCT. ng cng sn Vit nam đã và đang vn dng nguyên tc này nh th nào vào công
cuc đi mi  nc ta?
a) C s đ khng đnh nguyên tc LS-CT là “linh hn” PPL ca TH Mác:
Th nht, theo ngha hp, nguyên tc LS-CT có c s lý lun gm 2 nguyên lý c bn :
nguyên lý v mi liên h ph bin và nguyên lý v s phát trin, nói cách khác là tng hp ca

nguyên tc toàn din và nguyên tc phát trin ca phép bin chng duy vt. Tc là, khi xem xét
mt s vt, hin tng c th đòi hi chúng ta phi xem xét s vt mt cách toàn din đt trong các
mi quan h c th, điu kin, hoàn cnh, giai đon c th, xác đnh đc nhng mi quan h nào
là c bn trong hoàn cnh và giai đon đó Mt khác phi tìm hiu cho đc quá kh nhng giai
đon ch yu ca s vt, hin tng đó đc hình thành nh th nào, t đâu đn, nó đã vn đng,
bin đi, phát trin nh th nào, nhng mi quan h bin chng ca nó là gì, làm c s xây dng
khái quát v s vt, hin tng vi nhng đc đim c bn mang tính qui lut, bn cht, tt yu ca
s vt, hin tng đt trong bc tranh chung v th gii. T đó ta có th d báo đc xu hng
vn đng và phát trin ca s vt đ thông qua thc tin s dng nhng công c, phng tin, bin
pháp thích hp đ phát huy hay hn ch nhng kh nng tn ti ca s vt nhm lèo lái s vt vn
đng, phát trin theo hng hp qui lut và có li cho chúng ta.
Th hai, theo ngha rng, nguyên tc LC-CT là toàn b ni dung lý lun ca PBCDV, là h
thng các nguyên lý, quy lut, phm trù nói v MLH ph bin và s phát trin xy ra trong toàn b
th gii. Ta phi nm vng các yêu cu c bn v PPL rút ra t các cp phm trù và vn dng
nhng nguyên tc khác ca PBCDV: nguyên tc khác
h quan, nguyên tc mâu thun, nguyên tc
phân tích lng-cht, nguyên tc ph đnh bin chng nhm giúp ta thy đc  tng giai đon c
th s vt đã tn ti: di hình thc nào và n cha ni dung gì? trong quan h vi nhng s vt
khác thì cái gi là cái chung, cái riêng hay cái đn nht…; hin tng biu hin bên ngoài cái nào là
đin hình cái nào là gi tng và bn cht tht s ca s vt là gì; s vt đang b tác đng bi
nhng mâu thun nào, mâu thun nào là c bn; s vt đã, đang tn ti thông qua nhng cht,
lng nào, th hin qua nhng đ nào, đim nút và bc nhy ra sao, nhng cht và lng mi nào
hình thành; và thông qua hin thc đ khám phá kh nng có mc hin thc hoá cao đ xác đnh
đc xu hng vn đng và phát trin trong tng lai theo nguyên tc ph đnh bin chng.
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF ( />

Vì vy nguyên tc lch s - c th hiu theo ngha rng hay ngha hp đu đc xem là
nguyên tc li, nguyên tc ca mi nguyên tc trong h thng phng pháp lun ca phép bin
chng duy vt mà Lê-Nin đánh giá là “linh hn” phng pháp lun ca trit hc Mác-Xít
b) Nhng yêu cu c bn ca nguyên tc LS-CT:

Trong hot đng nhn thc, phi tìm hiu quá trình hình thành, tn ti và phát trin c th ca
nhng s vt c th trong nhng điu kin, hoàn cnh c th. Ngha là phi bit đc:
- S vt đã ra đi và đã tn ti nh th nào, trong nhng điu kin, hoàn cnh nào, b chi
phi bi nhng quy lut nào;
- Hin gi s vt đang tn ti nh th nào trong nhng điu kin, hoàn cnh ra sao, do
nhng quy lut nào chi phi;
- Trên c s đó, phi nm bt đc s vt có th s phi tn ti nh th nào (trên nhng
nét c bn) trong tng lai.
Trong hot đng thc tin, phi xây dng đc nhng bin pháp, đi sách c th, áp dng cho
nhng s vt c th, đang tn ti trong nhng điu kin, hoàn cnh, quan h c th. Không nên áp
dng nhng khuôn mu chung chung cho bt c s vt nào, trong bt k điu kin, hoàn cnh,
quan h nào. T đó giúp cho ch th có th s dng, khai thác hiu qu nhng công c, phng
tin vt cht can thip đúng lúc vào tin trình vn đng và phát trin ca s vt, lèo lái nó theo
đúng qui lut và hp vi li ích ca ch th.
Phi bao quát đc các s kin xy ra trong NCKH hay các bin c trong LS nhân loi. Nó
không cho phép ta kt hp chúng nh nhng cái ngu nhiên, thun tuý, đn l mà phi tái hin, mô
t chúng trên c s vch ra đc cái tt yu lôgích, cái chung (quy lut, bn cht) ca chúng, ch ra
đc nhng trt t nhân qu qui đnh chúng. Nguyên tc này đòi hi chúng ta phi xây dng đc
bc tranh KH v th gii đ nhn thc đc tính muôn v ca t nhiên, tính phong phú ca LS
trong s thng nht.
c) CS đã và đang vn dng nguyên tc vào công cuc đi mi:
CSVN cng đang quán trit và vn dng sáng to nguyên tc LS-CT vào thc tin ca đt
nc đ xây dng cho quc gia mt con đng đi lên CNXH. ng ta luôn xem xét quá trình tn
ti và phát trin ca đt nc trong bi cnh c th liên quan đn tình hình trong nc và quc t
trên tt c các lnh vc.
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF ( />

Nc ta là mt nc vn có nn kinh t nông nghip lc hu, qua nhiu nm chin tranh nên
có xut phát đim v kinh t thp so vi điu kin các nc trong khu vc. Do đó đ xây dng
ch đ Xã Hi Ch Ngha  nc ta, vn dng nguyên tc LS-CT vào công cuc đi mi  nc

ta, trong tng giai đon ng ta luôn xem xét tng kt và đánh giá hot đng thc tin theo
nguyên tc lch s c th. T cng lnh xây dng đt nc nm 1991 đn nay là cng lnh b
sung phát trin nm 2011, ng ta luôn xem xét quá trình tn ti và phát trin ca đt nc
trong nhng bi cnh c th liên quan đn tình hình quc t, tình trong nc trên các mt kinh t-
chính tr-xã hi, các vn đ v môi trng, hp tác toàn cu, các tác đng tích cc, tiêu cc….
ng luôn xác đnh quan h bên trong, ni lc đóng vai trò ch đo đng thi ch ra nhng c
hi nh cuc cách mng khoa hc công ngh, kinh t tri thc đang tác đng mnh m đn s phát
trin ca các nc và là c hi cho nc ta có th đi tt đón đu, thc hin đc mc tiêu công
nghip hoá, hin đi hoá mà c th là phn đu đn nm 2020 tr thành mt nc c bn công
nghip hin đi. ng cng khng đnh phong trào cng sn quc t tuy có thoái trào sau s kin
Liên Xô sp đ nhng xu hng vn đng đi lên ch ngha xã hi vn là xu hng tin b mang
tính qui lut ca xã hi loài ngi cho dù còn là quá trình đy cam go th thách. T đó ng
khng đnh tip tc con đng đi lên ch ngha xã hi  nc ta đang  quá trình quá đ lâu dài,
phc tp. Trong giai đon lch s hin nay ng đa ra nhng đc đim v xã hi XHCN mà
nhân dân ta đang xây dng, trong đó nn “kinh t phát trin cao da trên lc lng sn xut hin
đi và quan h sn xut phù hp” thay vì “ch đ công hu v t liu sn xut ch yu” nh
cng lnh 1991. iu này là mt trong nhng minh chng cho s vn dng nguyên tc lch s
c th, phn ánh đúng thc tin và phù hp vi thc tin nhm phát huy đc sc mnh ca các
thành phn kinh t trong công cuc CNH-HH đt nc.
ng cng đ ra các mc tiêu v tng quát v xây dng kin trúc thng tng v chính tr,
t tng vn hoá phù hp trên nn tng kinh t ch ngha xã hi, thc hin tng trng kinh t đi
lin vi phát trin vn hóa, tng bc ci thin đi sng vt cht và tinh thn ca nhân dân, thc
hin tin b và công bng xã hi, bo v và ci thin môi trng; kt hp phát trin kinh t - xã
hi vi tng cng an ninh, quc phòng; bo v và xây dng h thng chính tr vng mnh.


Print to PDF without this message by purchasing novaPDF ( />

Anh quc đã phi mt gn c trm nm đ tr thành 1 nc công nghip. Nhng ng ta đã
đt ra mc tiêu vào nm 2020 nh trên là nh đánh giá đc nhng điu kin hin ti nh sau:

- Cách mng khoa hc và công ngh, đc bit là công ngh thông tin và công ngh sinh
hc, tip tc có bc phát trin nhy vt, ngày càng tr thành lc lng sn xut trc tip, thúc đy
s phát trin kinh t tri thc, làm chuyn dch nhanh c cu kinh t và bin đi sâu sc các lnh vc
ca đi sng xã hi. Tri thc và s hu trí tu có vai trò ngày càng quan trng. Trình đ làm ch
thông tin, tri thc có ý ngha quyt đnh s phát trin.
- Toàn cu hoá din ra mnh m. ây là xu th khách quan, lôi cun các nc, bao trùm hu ht
các lnh vc, va thúc đy hp tác, va tng sc ép cnh tranh và tu thuc ln nhau gia các nn
kinh t. Quan h song phng, đa phng gia các quc gia ngày càng sâu rng c trong kinh t,
vn hoá và bo v môi trng, phòng chng ti phm, thiên tai và các đi dch
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF ( />

Câu 7: Phép bin chng t duy, t duy bin chng là gì? Mi quan h gia chúng? T duy
bin chng có vai trò nh th nào trong hot đng nhn thc và thc tin ca thi đi chúng
ta?
Khái nim phép bin chng t duy, t duy bin chng
Phép bin chng là hc thuyt nói v mi liên h ph bin và s vn đng phát trin ca vn
vt xy ra trong th gii.
 Trong th gii gm t nhiên, xã hi  Bin chng khách quan.
 Trong nhn thc và t duy  Bin chng ch quan.
Phép bin chng t duy là mt b phn ca phép bin chng ch quan, nó nói v mi liên h
ph bin và s vn đng, phát trin ca t duy, t tng con ngi.
Phép bin chng t duy phát trin rc r nht thông qua nhà t tng Hêghen, ông cho rng
t duy mi mang tính bin chng, còn cái vt cht, cái t nhiên thì siêu hình.
Theo Mác, phép bin chng t duy là s phn ánh phép bin chng khách quan t nhiên, xã
hi vào trong đu con ngi cho nên t duy là hình nh ch quan v th gii khách quan. o đó,
th gii khách quan vn đng phát trin thì t duy con ngi phi phát trin, vn đng. Th gii
vn vt luôn luôn có liên h qua li ln nhau thì trong t duy, t tng con ngi nó cng phi
liên h qua li ln nhau đ phn ánh phù hp vi hin thc khách quan.
Mun có phép BC t duy thì phi có t duy BC.
T duy bin chng là mt h thng các nguyên tc, các yêu cu nn tng đc rút ra t phép

bin chng mà trc ht là bin chng ca t duy. T duy phi tuân th các nguyên tc: nguyên
tc khách quan (khách quan xem xét), nguyên tc toàn din (toàn din xem xét), nguyên tc phát
trin, nguyên tc mâu thun, nguyên tc phân tích lng và cht… Nhng nguyên tc, yêu cu,
phng pháp đc rút ra t phép bin chng nói chung và phép bin chng t duy nói riêng.
Hêghen là ngi xây dng nên phép bin chng t duy và chính Hêghen đã làm cho t duy
tr thành t duy bin chng.
Mi quan h gia chúng
Phép bin chng t duy và t duy bin chng khác nhau nh th nào?
Phép bin chng t duy là hình nh ch quan trong đu chúng ta phn ánh đúng hin thc.
Do đó, phép bin chng t duy mi là chân lý. Chân lý là hình nh ch quan trong đu con ngi
phn ánh phù hp vi s vt tn ti trong th gii hin thc khách quan. Chc nng chính ca t
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF ( />

duy là gii thích, lý gii nhng s tn ti ca vn vt trong th gii, nó làm sáng rõ bn tính bin
chng th gii.
T duy bin chng là mt s yêu cu mang tính phng pháp lun điu phi suy ngh ca
chúng ta và sau đó là hành đng ca chúng ta đ đa suy ngh ca chúng ta đn chân lý.
Nh vy, nh vào phép bin chng ca t duy mà chúng ta rút ra xây dng đc t duy bin
chng. Ngc li nh vào t duy bin chng mà chúng ta mi xây dng đc phép bin chng ca
t duy.
T duy bin chng phát trin t trình đ thp lên trình đ cao và phép bin chng ca t duy
cng phát trin t cht phác, hi ht sang ngày càng sâu sc hn. Vì vy chúng làm cho nhau cùng
hoàn thin.
Phép bin chng t duy ca Hêghen và phép bin chng t duy ca Mác khác nhau. Phép
bin chng t duy Hêghen là ông thn to ra mi cái trong th gii này nên nó mang tính duy tâm,
thn bí. Còn phép bin chng t duy ca Mác là hình nh ch quan trong đu con ngi, phn ánh
phù hp vi th gii khách quan, tn ti mi liên h phát trin trong hin thc nên nó mang tính
duy vt và khoa hc.
Vai trò ca t duy bin chng trong hot đng nhn thc và thc tin ca thi đi chúng
ta.

Khi th gii này đn điu, đn gin, đng yên, n đnh thì ta không cn t duy bin chng đ
xem xét.
Chúng ta đang sng trong mt thi đi mà vn vt th gii liên h vô cùng phc tp vi nhau
và không ngng vn đng thay đi mt cách nhanh chóng. Nu không có t duy bin chúng ta s
không th thu hiu th gii này, cng không th tái hin nó li trong đu chúng ta đ chúng ta
nhn thc đúng đn th gii, đ ta vn lên làm ch và ci to th gii. Nh vy, t duy bin
chng có vai trò rt quan trng trong hot đng nhn thc và th tin ca thi đi chúng ta, c th:
T duy bin chng giúp chúng ta, mt mt, khc phc đc li t duy siêu hình, phin din,
chit trung, ngu bin; mt khác, xem xét đánh giá vn đ mt cách toàn din, đúng đn. Nó giúp
chúng ta nghiên cu bit đi thng vào vn đ, xem xét và phân tích đi tng mt cách chính xác,
đy đ, toàn vn; khc phc đc cách đánh giá đn gin, mt chiu.
T duy bin chng duy vt giúp cho chúng ta khc phc đc t tng bo th, trì tr và thái
đ đnh kin vi cái mi. Vì thiu nguyên tc phát trin ca t duy bin chng duy vt, chúng ta d
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF ( />

mc phi sai lm khi nhn thc các vn đ, thng ri vào duy tâm, siêu hình, không thy rng
đng lc ni ti ca s phát trin chính là s gii quyt mâu thun bên trong ca s vt và hin
tng.
T duy bin chng giúp chúng ta tránh nhng sai lm, s mò mm, phng đoán thiu c s
khoa hc và nguy c ri vào o tng. Khi cha đc trang b t duy bin chng duy vt, nht là
nguyên tc lch s c th, chúng ta thng nhìn nhn và đánh giá s vt mt cách chung chung,
hoc tuyt đi hoá nhng kt lun nào đó mà không gn vi nhng điu kin, hoàn cnh thc tin
xã hi c th; h d ri vào tình trng th đng, thiu sáng to trong hc tp và hot đng thc
tin.
T duy bin chng duy vt giúp cho chúng ta nhìn nhn s vt, hin tng mt cách khách
quan và khoa hc, khc phc sai lm ch quan. Thiu nguyên tc khách quan ca t duy bin
chng duy vt, vic nhn thc trong hc tp và nghiên cu ca sinh viên s gp nhiu hn ch.
Trong hc tp và nghiên cu, có nhng ngi mc bnh ch quan, duy ý chí, tuyt đi hoá nhn
thc ca bn thân, xa ri thc tin.
T duy bin chng duy vt còn giúp sinh viên có điu kin hc tp và nghiên cu các môn

khoa hc khác mt cách hiu qu hn. Thiu t duy bin chng duy vt, vic hc tp và nghiên
cu khoa hc ca sinh viên không đt đc hiu qu cao, d ri vào tình trng mò mm, thiu đnh
hng khoa hc; t duy thin cn, vn vt, kh nng khái quát, tru tng khoa hc thp kém.
Trong điu kin kinh t th trng và xu th toàn cu hoá đang tác đng đn các quc gia, các
mt ca đi sng xã hi. Nu không có t duy bin chng, chúng ta s không bit chn lc, không
bit tip thu nhng giá tr tích cc, đích thc t các lung vn hoá bên ngoài và b lôi kéo, sa ngã
vào các t nn xã hi, sng buông th, đua đòi, n mc lai cng; quan nim mt cách đn gin v
nhiu vn đ h trng, chng hn nh tình yêu, hôn nhân, vic làm, li sng

Print to PDF without this message by purchasing novaPDF ( />

CÂU 8: Anh ch hãy phân tích ni dung c bn ca quy lut v s phù hp ca quan h sn
xut vi trình đ phát trin ca lc lng sn xut(hay quy lut llsx quyt đnh qhsx). ng
cng sn vit nam đã và đang vn dng quy lut này nh th nào vào qua trình xây dng ch
ngha xã hi  nc ta.
1. Ni dung quy lut:
Quy lut v s phù hp ca QHSX vi trình đ phát trin ca LLSX có 2 ni dung ln:
 LLSX quyt đnh QHSX.
 S tác đng ngc li ca QHSX đn LLSX.
2. Phân tích ni dung quy lut:
 Lc lng sn xut:
LLSX biu hin mi quan h gia con ngi vi gii t nhiên, là nng lc thc tin ca con
ngi trong quá trình sn xut vt cht.
LLSX là s kt hp gia ngi/sc lao đng vi t liu sn xut (TLSX).
- Ngi/sc lao đng bao gm trí lc và th lc, trong đó trí lc gi vai trò hàng đu.
- TLSX gm 2 loi là t liu lao đng và đi tng lao đng.
 T liu lao đng là cái cn thit trong quá trình lao đng, nó gm có 2 b phn: phng tin
lao đng và công c lao đng, trong đó công c lao đng là quan trng nht. Công c lao đng là
t liu lao đng dn truyn trc tip sc lao đng ca ngi lao đng lên đi tng lao dng, nó là
yu t đng nht, cách mnh nht, thay đi hàng ngày hàng gi trong quá trình sn xut ca nhân

loi, nó nói lên nng sut lao đng ca XH. Công c càng hiu qu, nng sut lao đng càng cao,
nó nói lên trình đ chinh phc và ci to t nhiên ca con ngi, nó nói lên s phân bit ca các
thi k kinh t.
 i tng lao đng gm
+ i tng có sn trong t nhiên: ngày xa là quan trng nht.
+ i tng do con ngi làm ra: ngày nay quan trng nht.
LLSX có tính cá nhân và xã hi:
 XH: LLSX do nhiu ngi cùng phi hp s dng đ to ra sn phm ca XH.
 Cá nhân: LLSX do 1 con ngi lao đng s dng đ sn xut ra sn phm ca XH.
Nh vy, XH ngày càng phát trin thì LLSX có xu hng ngày càng mang tính XH. Ví d: 1
cái máy trong nhà máy nhiu ngi dúng nhng ngi khác nhau đng  giai đon khác nhau mi
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF ( />

làm ra đc sn phm, nhng nhng sn phm làm ra ri vào tay 1 ngi. ó là s bi đát ca
CNTB gây ra mâu thun trong CNTB.
Trình đ phát trin ca LLSX ngày càng cao, cao nht là trong thi đi chúng ta. Do:
 Lý do mang tính cht xuyên sut chiu dài lch s (lý do c bn): ngi lao đng luôn luôn t
hoàn thin nng lc lao đng ca mình, luôn luôn tìm kim nhng công c, phng tin lao đng
mi đ cho quá trình lao đng ca mình ngày càng nh nhàng hn và hiu qu hn. Vì vy mà
hàng ngày hàng gi và muôn đi nay con ngi luôn luôn làm cho LLSX phát trin không ngng.
 Trong thi đi ngày nay, đc bit là t khi CNTB ra đi đn nay, có 1 lý do, đó là s tác đng
trc tip ca cuc cách mng khoa hc k thut trc đây và CM khoa hc công nghê ngày nay.
ây là lý do ch yu trong thi đi chúng ta, cho nên nói cuc CMKH công ngh ngày nay là cuc
CM ca LLSX, nó làm thay đi tính cht và trình đ ca LLSX.
 Quan h sn xut
QHSX là quan h gia con ngi vi con ngi trong quá trình sn xut, nó bao gm 3 mi
quan h co bn: QH v s hu t liu SX, QH trong vic t chc và qun lý SX, QH trong vic
phân phi sn phm làm ra. Trong đó, QH s hu v TLSX gi vai trò quyt đnh. Vì thng thì ai
nm quyn s hu TLSX, ngi đó đc quyn t chc, qun lý ngun máy sn xut ca Xh,
ngi đó đc quyn phân phi sn phm do XH làm ra. Vì vy khi thay đi QH s hu là thay

đi trt t kinh t XH. Mun thay đi trt t kinh t thì trc ht phi thay đi ch đ s hu. Ch
đ SH nh th nào thì trt t kinh t nh th y. Nhng ngày nay, không phi ni nào cng th.
Trong nn sn xut TBCN hin đi có xu hng tách ra quyn s hu vi quyn t chc, qun lý.
Ông ch là ông ch, còn giám đc làm giám đc.
Các QHSX hp thành h thng tng đi n đnh (hình thc xã hi ca quá trình SX) so vi
s vn đng và phát trin liên tc ca LLSX (ni dung xã hi ca quá trình SX).
 LLSX quyt đnh QHSX:
 S phát trin ca LLSX (nâng cao trình đ và thay đi tính cht) đã làm thay đi QHSX sao
cho phù hp vi LLSX đc th hin nh sau:
 PTSX mi ra đi, QHSX luôn phù hp vi trình đ và tính cht ca LLSX. Khi PTSX
mi ra đi, QHSX v c bn là phù hp nhng thnh thong có trng hp không phù hp. Ví d:
Nc ta bt đu thi k quá đ lên CNXH. Chúng ta duy ý chí, làm cho QHSX có nhiu yu t
phát trin quá nhanh, vt xa trình đ, tính cht ca LLSX. ó là QH s hu tiên tin (SH Nhà
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF ( />

nc, Sh tp th) li tn ti trên 1 trt t kinh t LLSX rt  là lc hu, dn đn không phù hp.
ây là trng hp him khi xy ra, thng thì QHSX phù hp vi trình đ phát trin ca LLSX.
 QHSX (QHSH t liu SX…) khá n đnh, chm thay đi, còn LLSX (công c lao
đng,…) luôn thay đi. Lúc đu thì ph hp nhng sau đó chúng li không phù hp do tc đ thay
đi ca chúng không nh nhau. Vì QHSX thay đi chm, trong đó QHSH là thay đi chm nht
(do QHSh thng đc pháp lut, hin pháp quy đnh, nó to thành trt t nn tng KT-XH nên
không d dàng thay đi đc. Trong khi đó, LLSX, đc bit là công c lao đng thay đi rt
nhanh.
 Khi LLSX thay đi đn mt trình đ và tính cht nào đó thì nó s không còn phù hp vi
QHSX na, tc là nó mâu thun vi QHSX hin có.
 Mâu thun này ngày càng gay gt đòi hi phi đc gii quyt bng cách xóa b QHSX
c, thay th vào đó QHSX mi cho phù hp vi trình đ và tính cht mi ca LLSX. Ta thay đi
QHSX thông qua CMXH din ra trên lnh vc kinh t, gi là cách mng kinh t, mi thay đi đc
QHSX.
 T đó PTSX c mt đi, PTSX mi tin b hn ra đi.

 S tác đng ca QHSX đn LLSX:
Do QHSX có tính đc lp tng đi so vi LLSX nên QHSX tác đng ngc li LLSX. QHSX có
tính đc lp tng đi là do:
 QHSX là hình thc XH ca quá trình SX. Xét đn cùng nó ph thuc, nhng nó hoàn toàn
không ph thuc, nó có tính đc lp tng đi.
 QHSX nói chung, QHSH nói riêng trc tip quy đnh mc đích ca nn SX xã hi, và vì vy
nó tác đng đn LLSX.
Ví d: CNTB, mc đích là sn xut ra hàng hóa bán trên th trng đ t sn thu đc giá tr
thng d m.
XHPK, đa ch t chc sn xut đ thu đa tô.
Nc ta ngày nay mc đích sn xut xã hi là SX ra nhiu ca ci đ tha mãn nhu cu tiêu dùng
ca nhân dân ta ngày càng cao, đ m rng sn xut, không chy theo li nhun.
 QHSX chi phi trc tip đn li ích ca ngi lao đng, nht là QH qun lý và phân phi.
Trc khi đi mii, ngi ta rt th  vi s phát trin ca LLSX vì làm nhiu hay làm ít thì cng
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF ( />