SKKN KHAI THÁC PHƯƠNG TIỆN, THIẾT BỊ DẠY HỌC TRONG TIẾT DẠY VĂN BẢN 7

KHAI THÁC PHƯƠNG TIỆN, THIẾT BỊ DẠY HỌC TRONG TIẾT DẠY VĂN BẢN 7
KHAI THÁC PHƯƠNG TIỆN, THIẾT BỊ DẠY HỌC TRONG TIẾT DẠY VĂN BẢN 7
PHẦN A: MỞ ĐẦU
1/ LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI
_Thực hiện theo tinh thần nghị quyết trung ương khóa VII đã đề ra
với nhiệm vụ “Đổi mới phương pháp dạy_học ở tất cả các cấp học”;
“Đổi mới phương pháp dục, đào tạo, khắc phục lối mòn truyền thụ một
chiều; rèn luyện hình thành nếp tư duy sáng tạo cho người học”…
_Trên cơ sở của tinh thần đó, Bộ Giáo Dục & Đào Tạo đã tiến hành
thay đổi chương trình sách giáo khoa ở các cấp học. Và đặc biệt quan
trọng trong lần đổi mới này là một đổi mới mang tính đột phá đó là đổi
mới phương pháp giảng dạy. Trong quá trình đổi mới giáo dục, đổi mới
thiết bị, phương tiện dạy_học là một trong những yếu tố cơ bản bên
cạnh nội dung và phương pháp dạy_học nhằm thực hiện cho mục tiêu
giáo dục. Khác với trước, thiết bị, phương tiện dạy_học không chỉ là
công cụ hỗ trợ trong quá trình dạy_học mà nó còn là nguồn kiến thức,
tư liệu giúp giáo viên rất nhiều trong việc tổ chức cho học sinh học tập
một cách chủ động, sáng tạo…Từ đó hình thành cho học sinh các kĩ
năng cần thiết trong việc cảm thụ một tác phẩm văn học nói riêng và
các kĩ năng tư duy nói chung.
_Với vị trí và tầm quan trọng như thế cho nên việc sử dụng, khai thác
các phương tiện, thiết bị dạy_học đã và đang được hầu hết các giáo viên
quan tâm. Đó là sử dụng phương tiện, thiết bị như thế nào để giúp học
sinh nắm vững kiến thức một cách chủ động, sáng tạo mà không mất
nhiều thời gian của tiết học; sử dụng thế nào để học sinh hiểu rõ và
khắc sâu tri thức, để học sinh cảm thấy ham học và yêu thích văn
chương,… Để làm được điều này, theo tôi, đòi hỏi phải có sự khai thác
triệt để, đúng mực các đồ dùng, phương tiện, thiết bị dạy_học.
_Thế nhưng trong thực tế giảng dạy phân môn Văn bản, các giáo viên
chúng ta chủ yếu là giảng giải, phân tích rồi từ đó định hướng cho học
sinh cách hiểu, cách cảm thụ một tác phẩm văn học. Đó là cách cảm thụ

theo mô hình Nghe Cảm thụ Hiểu (viết). Việc sử dụng mô hình,
phương tiện, đồ dùng và thiết bị dạy_học vào sẽ giúp cho mô hình của
chúng ta sinh động hơn rất nhiều. Đó sẽ là Nghe + Đọc + Nói + Nhìn
Cảm thụ Hiểu (viết)
Giáo viên thực hiện:
Nguyễn Duy Khang Trường THCS Thanh Phước
Nguyễn Duy Khang Trường THCS Thanh Phước
1
KHAI THÁC PHƯƠNG TIỆN, THIẾT BỊ DẠY HỌC TRONG TIẾT DẠY VĂN BẢN 7
KHAI THÁC PHƯƠNG TIỆN, THIẾT BỊ DẠY HỌC TRONG TIẾT DẠY VĂN BẢN 7
_Với ưu điểm đó, cho nên ngay từ đầu năm học, tôi đã mạnh dạn áp
dụng việc khai thác triệt để các phương tiện, thiết bị, đồ dùng dạy_học
sẵn có của nhà trường. Đồng thời, sưu tầm và sáng tạo thêm một số mô
hình, tranh ảnh,… vào tiết dạy văn bản nhằm nâng cao hiệu quả giảng
dạy, giúp học sinh cảm thụ một tác phẩm văn học một cách chủ động
hơn, từ đó yêu thích, ham học môn học này hơn.
2/ ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
- Các phương tiện, thiết bị, đồ dùng dạy học trong tiết dạy văn bản 7.
- Hiệu quả của việc sử dụng các phương tiện, thiết bị, đồ dùng dạy học
- Khả năng cảm thụ tác phẩm văn học của học sinh sau giờ học.
3/ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
_ Học sinh ở 3 lớp 7A1, 7A2, 7A4 Trường THCS Thanh Phước.
_ Cách sử dụng phương tiện, thiết bị, đồ dùng dạy học trong tiết dạy
văn bản 7.
4/ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
_ Nghiên cứu tài liệu:
+Sách giáo khoa Ngữ văn 7 tập 1,2
+Sách giáo viên Ngữ văn 7 tập 1,2
+Thiết kế bài giảng Ngữ văn 7 tập 1,2 NXB Hà Nội (Nguyễn Văn
Đường chủ biên)

+Một số vấn đề về đổi mới phương pháp dạy_học ở trường THCS.
+Bài tập trắc nghiệm Ngữ văn 7
+Tài liệu bồi dưỡng thường xuyên 6,7,8,9 các chu kì.
_ Điều tra mức độ nhận thức, tiếp thu, cảm thụ tác phẩm văn học của
học sinh sau các tiết dạy.
_ Rút kinh nghiệm qua các giờ dạy từ bản thân và từ các đồng nghiệp
dự giờ.
_ Thống kê, đối chiếu kết quả so với khảo sát chất lượng đầu năm,
giữa học kì, cuối học kì.
_ Tham khảo ý kiến với tổ chuyên môn, bộ phận chuyên môn của
trường về nội dung của đề tài.
Giáo viên thực hiện:
Nguyễn Duy Khang Trường THCS Thanh Phước
Nguyễn Duy Khang Trường THCS Thanh Phước
2
KHAI THÁC PHƯƠNG TIỆN, THIẾT BỊ DẠY HỌC TRONG TIẾT DẠY VĂN BẢN 7
KHAI THÁC PHƯƠNG TIỆN, THIẾT BỊ DẠY HỌC TRONG TIẾT DẠY VĂN BẢN 7
B-NỘI DUNG
1/ CƠ SỞ LÍ LUẬN
_Thực hiện qui chế thiết bị giáo dục ban hành theo quyết định số
41/2000/QĐ/BGD&ĐT ngày 24 tháng 3 năm 2000 của Bộ Giáo Dục và
Đào Tạo: “Thiết bị giáo dục phải được sử dụng có hiệu quả cao nhất,
đáp ứng các yêu cầu về nội dung và phương pháp được qui định trong
chương trình giáo dục” (Điều 102)
_ Định hướng đổi mới phương pháp dạy và học của nghị quyết Trung
ương 4 khóa VII đã được thể chế hóa trong luật giáo dục: “Phương
pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động,
sáng tạo của học sinh, phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn
học, bồi dưỡng phương pháp tự học, rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến
thức vào thực tiễn, tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú

học tập cho học sinh” (Điều 24 khoản 2). Có thể nói, cốt lõi của đổi mới
dạy và học là hướng tới hoạt động học tập chủ động, chống lại thói
quen học tập thụ động, học chai, học tủ của người học.
_ Thực hiện tinh thần đổi mới đó, bộ môn Ngữ Văn đã không ngừng
chú trọng cải tiến phương pháp dạy_học, phát huy tính tích cực, chủ
động của học sinh trong việc chiếm lĩnh kiến thức. Để tránh thói quen
dạy_học “cũ” không cách nào khác là phải từng bước thay đổi bằng
phương pháp dạy_học mới. Trong đó, việc sử dụng có hiệu quả, các
phương tiện, thiết bị, đồ dùng dạy học có ảnh hưởng rất quan trọng đến
khả năng tiếp thu, nhận thức, tạo hứng thú học tập của học sinh.
2/ CƠ SỞ THỰC TIỄN
Qua các tiết dạy và dự giờ các đồng nghiệp, tôi nhận thấy:
_ Tiết dạy văn bản đa phần giáo viên sử dụng các phương pháp
dạy_học cũ. Chủ yếu là tìm hiểu các thủ pháp nghệ thuật, phân tích tìm
ra giá trị nội dung.
_ Phương pháp diễn giảng vẫn được xem là phương pháp chủ đạo
được đa số giáo viên sử dụng do đó chưa phát huy được tính tích cực
chủ động của học sinh.
Giáo viên thực hiện:
Nguyễn Duy Khang Trường THCS Thanh Phước
Nguyễn Duy Khang Trường THCS Thanh Phước
3
KHAI THÁC PHƯƠNG TIỆN, THIẾT BỊ DẠY HỌC TRONG TIẾT DẠY VĂN BẢN 7
KHAI THÁC PHƯƠNG TIỆN, THIẾT BỊ DẠY HỌC TRONG TIẾT DẠY VĂN BẢN 7
_ Học sinh ít được giao cho những nhiệm vụ và tạo điều kiện thuận
lợi để tự mình hình thành tri thức về tác phẩm. Nếu có vẫn chủ yếu
xoay quanh việc trao đổi, thảo luận nhóm, làm bài tập theo tổ, nhóm.
_ Các phương tiện dạy_học chủ yếu vẫn là bảng phụ do đồ dùng trực
quan không có, hoặc nếu sử dụng sẽ mất thời gian, ảnh hưởng đến tiết
dạy.

Từ thực trạng trên, có thể nói, về phương pháp dạy_học, rõ ràng là
không đáp ứng được yêu cầu của phát triển giáo dục. Để góp phần biến
đổi thực tế trên tôi và các đồng nghiệp đã tìm tòi, thảo luận và thống
nhất phải tìm ra một giải pháp vừa cơ bản, giản đơn song lại thiết thực
để áp dụng vào giờ dạy_học văn bản. Trong đó, việc khai thác các
phương tiện, thiết bị, đồ dùng dạy học sẵn có là vấn đề được quan tâm
nhiều nhất.
3/ NỘI DUNG VẤN ĐỀ
a/ Vấn đề được đặt ra ở đây là làm thế nào để sử dụng các phương
tiện, thiết bị, đồ dùng dạy học một cách có hiệu quả vừa tạo hứng thú
trong học tập cũng như khả năng cảm thụ tác phẩm văn học của học
sinh lại vừa không mất nhiều thời gian, công sức và kinh phí của giáo
viên.
b/ Giải pháp chứng minh vấn đề được giải quyết:
Để thực hiện phương pháp khai thác các phương tiện, thiết bị, đồ
dùng dạy học trong một tiết dạy văn bản 7, tôi đã tiến hành các biện
pháp sau:
+ Thứ nhất: Lên kế hoạch sử dụng các phương tiện, thiết bị, đồ dùng
dạy học.
+ Thứ hai: Cách sử dụng các phương tiện, thiết bị, đồ dùng dạy học.
+ Thứ ba: Thời điểm sử dụng các phương tiện, thiết bị, đồ dùng dạy
học.
+ Thứ tư: Dự kiến thời gian sử dụng các phương tiện, thiết bị, đồ
dùng dạy học.
4/ NHỮNG GIẢI PHÁP MỚI KHI SỬ DỤNG PHƯƠNG TIỆN,
THIẾT BỊ, ĐỒ DÙNG DẠY HỌC
a/ Lên kế hoạch chuẩn bị các phương tiện, thiết bị, đồ dùng dạy
học.
_Hiện nay, ở bộ môn Ngữ Văn, hầu như các trường THCS trong
tỉnh đều được Sở GD&ĐT cấp cho bộ tranh, ảnh của các tác giả trong

chương trình học. Do vậy, ngay từ đầu năm học, tôi đã lên kế hoạch sử
Giáo viên thực hiện:
Nguyễn Duy Khang Trường THCS Thanh Phước
Nguyễn Duy Khang Trường THCS Thanh Phước
4
KHAI THÁC PHƯƠNG TIỆN, THIẾT BỊ DẠY HỌC TRONG TIẾT DẠY VĂN BẢN 7
KHAI THÁC PHƯƠNG TIỆN, THIẾT BỊ DẠY HỌC TRONG TIẾT DẠY VĂN BẢN 7
dụng bộ tranh, ảnh này để phục vụ cho việc giảng dạy của mình. Việc
sử dụng ảnh tác giả sẽ giúp cho học sinh có cái nhìn đúng đắn hơn về
tài năng của tác giả, cảm nhận một cách tinh tế hơn giá trị của tác phẩm
từ đó các em sẽ yêu thích, ham học hơn.
_Thứ nữa, bảng phụ là phương tiện không thể thiếu được của mỗi
giáo viên khi lên lớp. Bảng phụ có tác dụng rất quan trọng. Nó có thể
giúp cho giáo viên đỡ mất rất nhiều thời gian khi phải ghi lại những ví
dụ, những ngữ liệu từ sách giáo khoa hoặc ghi nội dung kiểm tra bài cũ,
kiểm tra lượng kiến thức cần nắm sau tiết học (câu hỏi và bài tập củng
cố) hay là những việc mà học sinh cần chuẩn bị khi về nhà (hướng dẫn
học sinh tự học),… Có thể nói, bảng phụ là phương tiện không thể thiếu
của giáo viên mỗi khi lên lớp.
_Tranh minh họa:
+ Ngoài lượng tranh có sẵn ở trường thì giáo viên có thể tự lên
kế hoạch thực hiện vẽ một số tranh, ảnh có chất lượng phục vụ cho giờ
dạy của mình. Ngày nay, hầu hết Ban giám hiệu ở các trường đều
khuyến khích các giáo viên có kế hoạch vẽ tranh và sử dụng các
phương tiện, thiết bị tự tạo và nhà trường sẽ hỗ trợ về mặt kinh phí cho
những phương tiện, thiết bị, tranh ảnh có chất lượng (Ở trường tôi kinh
phí sẽ là 100% nếu tranh ảnh có chất lượng)
+ Tùy vào thực tế từng bài mà giáo viên chuẩn bị loại tranh cho
phù hợp. Các loại tranh có thể là tranh phóng to từ sách giáo khoa, tranh
minh họa cho cảnh quan trong bài, tranh tưởng tượng,…

_ Phiếu học tập: Đây là một loại phương tiện khá phổ biến, dễ làm
và dễ sử dụng. Phiếu này có thể sử dụng cho học sinh lúc giáo viên yêu
cầu, tổ chức cho các em thảo luận nhóm. Phiếu sẽ được giáo viên chuẩn
bị trước, in sẵn và phát cho mỗi nhóm, tổ. Sau khi các em thảo luận,
trình bày, giáo viên có thể thu các phiếu này lại và làm cơ sở để ghi
điểm cho các em.
_ Mô hình văn học: Đây là đồ dùng trực quan tương đối phức tạp;
tùy vào từng tiết học cụ thể (giáo viên phải nghiên cứu trước đó) mà sẽ
có những mô hình riêng cho từng bài. (Thể loại này sẽ được minh họa
cụ thể ở phần sau)
b/ Cách sử dụng phương tiện, thiết bị, đồ dùng dạy học.
Do điều kiện và khả năng hạn chế, tôi chỉ xin phép được trình bày
cách sử dụng phương tiện, thiết bị, đồ dùng dạy học trong tiết dạy văn
bản 7. Tuần 14. Tiết 53. Bài: TIẾNG GÀ TRƯA (Xuân Quỳnh)
Giáo viên thực hiện:
Nguyễn Duy Khang Trường THCS Thanh Phước
Nguyễn Duy Khang Trường THCS Thanh Phước
5
KHAI THÁC PHƯƠNG TIỆN, THIẾT BỊ DẠY HỌC TRONG TIẾT DẠY VĂN BẢN 7
KHAI THÁC PHƯƠNG TIỆN, THIẾT BỊ DẠY HỌC TRONG TIẾT DẠY VĂN BẢN 7
Bước 1: Sử dụng bảng phụ
_ Như đã trình bày ở phần trước, bảng phụ là phương tiện không
thể thiếu được của mỗi giáo viên khi lên lớp. Ở bài dạy này, tôi sử dụng
bảng phụ cho phần kiểm tra bài cũ.
_ Bảng phụ sẽ được sử dụng để ghi sẵn câu hỏi trắc nghiệm và tự
luận để học sinh được kiểm tra có thể đọc rõ và có thời gian chuẩn bị
cho câu trả lời được lâu hơn (vì học sinh được đọc ít nhất 2 lần) do đó
khả năng tái hiện kiến thức sẽ có hiệu quả hơn.
Câu hỏi cụ thể được ghi trong bảng ở bài này sẽ là:

Bước 2: Sử dụng ảnh tác giả
_ Ảnh tác giả sẽ được sử dụng ở khâu Tìm hiểu văn bản. Ở phần
này, sau khi hướng dẫn học sinh đọc mục chú thích giới thiệu tác giả,
tác phẩm từ sách giáo khoa giáo viên đính ảnh tác giả lên bảng và giới
thiệu thêm với học sinh đôi nét về tác giả (lượng kiến thức này nằm
ngoài sách giáo khoa), có thể là: Ảnh được chụp (vẽ) lúc tác giả bao
nhiêu tuổi? Đã sáng tác những tác phẩm nào? Lúc ấy đang công tác ở
đâu?,…
_Sử dụng ảnh tác giả ở bước này giúp học sinh có cái nhìn chính
xác hơn về tác giả từ đó giúp các em có cách nghĩ đáng trân trọng hơn
về những con người có những đóng góp lớn lao cho nền văn học nước
nhà.
Bước 3: Sử dụng mô hình văn học:
_Trong bài “Tiếng gà trưa”, sau khi hướng dẫn học sinh phân tích
thấy được tác dụng của tiếng gà trưa, tôi sẽ trình bày mô hình để giúp
học sinh thấy rõ hơn về vai trò, tác dụng của âm vang tiếng gà trưa,
Giáo viên thực hiện:
Nguyễn Duy Khang Trường THCS Thanh Phước
Nguyễn Duy Khang Trường THCS Thanh Phước
6
Câu hỏi 1: Hai bài thơ “Cảnh khuya” và “Rằm tháng giêng”
được Bác Hồ sáng tác vào thời điểm nào? (2đ)
A. Trước CMT8/1945
B. Trong những năm đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp
C. Trong chiến dịch Điện Biên Phủ
D. Sau 1954
Câu hỏi 2: Nêu nhận xét của em về tính cách, tâm hồn và con
người của Bác được thể hiện qua hai bài thơ. (8đ)
KHAI THÁC PHƯƠNG TIỆN, THIẾT BỊ DẠY HỌC TRONG TIẾT DẠY VĂN BẢN 7
KHAI THÁC PHƯƠNG TIỆN, THIẾT BỊ DẠY HỌC TRONG TIẾT DẠY VĂN BẢN 7

thấy được mạch cảm xúc của tác giả xuất phát từ đâu, đồng thời tích
hợp phân môn tiếng Việt giúp học sinh bước đầu hiểu được khái niệm,
tác dụng của phép điệp ngữ.
_Sử dụng mô hình dạy học ở bước này, ngoài việc kích thích sự
tìm tòi của học sinh (vì các em sẽ tự hoàn thiện mô hình) sẽ còn tạo
hứng thú học tập của các em (vì đây là loại hình mới), và hơn nữa, đó là
sản phẩm mà chính các em góp phần tạo ra. Các em sẽ dễ hiểu, dễ nhớ
và nhớ lâu hơn rất nhiều.
Bước 4: Sử dụng tranh minh họa
_Tranh minh họa được sử dụng trong bài “Tiếng gà trưa” sẽ là tranh
được phóng to từ sách giáo khoa. Tuy nhiên nó có sự cách điệu đôi nét
và được thêm thắt vài chi tiết nho nhỏ (có hình ảnh của đứa cháu) để
giúp học sinh có cảm nhận rõ nét hơn về tình bà cháu cũng như hình
ảnh người bà sẽ luôn ở trong tâm trí cháu.
_Tranh minh họa sẽ được dùng để học sinh quan sát, nhận xét, bình
phẩm và rút ra nhận xét của riêng mình.
Bước 5: Sử dụng phiếu học tập
_ Phiếu học tập trong bài này có thể sử dụng đồng thời cùng với bước
4. Tức là sau khi treo tranh minh họa, giáo viên có thể phát kèm phiếu
học tập cho học sinh và tổ chức cho các em thảo luận nhóm , nêu những
nhận xét của mình về hình ảnh người bà và tình bà cháu được thể hiện
trong tranh.
_ Sau khi học sinh hoàn thành yêu cầu, giáo viên thu lại các phiếu
này và ghi điểm tượng trưng cho cả nhóm.
Bước 6: Tái sử dụng bảng phụ
_Sau các thao tác diễn giảng, phân tích để tìm hiểu các giá trị nội
dung, nghệ thuật của tác phẩm và hình thành tri thức, sự cảm thụ của
học sinh về tác phẩm thì khâu củng cố kiến thức là khâu rất quan trọng
trong các bước dạy-học trên lớp. Một lần nữa bảng phụ sẽ phát huy vai
trò và tác dụng của nó.

_Như đã trình bày ở bước 2, bảng phụ sẽ có tác dụng giúp học sinh
đọc kĩ được nội dung câu hỏi, có thời gian tái hiện tri thức và đặc biệt
sẽ giúp cả lớp nghe, nhìn một cách tốt nhất, đồng thời nó cũng giúp
Giáo viên thực hiện:
Nguyễn Duy Khang Trường THCS Thanh Phước
Nguyễn Duy Khang Trường THCS Thanh Phước
7
KHAI THÁC PHƯƠNG TIỆN, THIẾT BỊ DẠY HỌC TRONG TIẾT DẠY VĂN BẢN 7
KHAI THÁC PHƯƠNG TIỆN, THIẾT BỊ DẠY HỌC TRONG TIẾT DẠY VĂN BẢN 7
giáo viên giảm đi một lượng thời gian chuẩn bị rất đáng kể (ở phần câu
hỏi, bài tập củng cố)
_Ngoài ra bảng phụ còn được sử dụng để giáo viên giao những nhiệm
vụ cụ thể mà học sinh cần phải làm khi về nhà, những nội dung kiến
thức trọng tâm cần phải nắm vững, học thuộc ở bài cũ, kiến thức cần
chuẩn bị ở bài mới,…(ở khâu hướng dẫn học sinh tự học ở nhà)
c/ Thiết kế bài học minh họa
Để cụ thể hóa cho việc sử dụng các phương tiện, thiết bị, đồ dùng dạy học trong
tiết dạy văn bản 7, tôi xin trình bày cụ thể một thiết kế bài học cho bài dạy
“TIẾNG GÀ TRƯA” (Xuân Quỳnh) Tiết 53
***********************************
Tuần 14
Tiết 53
Bài:
Ngày dạy:
1/ MỤC TIÊU
1.1/ Kiến thức:
 Sơ giản về tác giả Xuân Quỳnh.
 Cơ sở của lòng yêu nước, sức mạnh của người chiến sĩ trong cuộc kháng
chiến chống Mĩ: những kỉ niệm tuổi thơ trong sáng, sâu nặng nghĩa tình.
 Nghệ thuật sử dụng điệp từ, điệp ngữ, điệp câu trong bài thơ.

1.2/ Kĩ năng:
 Đọc_hiểu, phân tích văn bản thơ trữ tình có sử dụng các yếu tố
tự sự.
 Phân tích các yếu tố biểu cảm trong văn bản.
 Có kĩ năng giao tiếp, trình bày suy nghĩ, ý tưởng,
1.3/ Thái độ: Giáo dục học sinh lòng yêu quê hương đất nước, yêu quí ông bà…
2/ TRỌNG TÂM
 Cơ sở của lòng yêu nước, sức mạnh của người chiến sĩ trong cuộc kháng
chiến chống Mĩ: những kỉ niệm tuổi thơ trong sáng, sâu nặng nghĩa tình.
3/ CHUẨN BỊ
3.1GV: Ảnh tác giả, tranh minh họa, bảng phụ, phiếu học tập, mô hình
3.2HS: Tham khảo SGK và trả lời các câu hỏi ở phần Đọc_hiểu văn bản
4/ TIẾN TRÌNH
4.1/ Ổn định tổ chức và kiểm diện (2p)
4.2/ Kiểm tra miệng (5p_7p) (GV sử dụng bảng phụ)
@ Hai bài thơ “Cảnh khuya” và “Rằm
tháng giêng” được sáng tác vào thời
 HS chọn đáp án B
Giáo viên thực hiện:
Nguyễn Duy Khang Trường THCS Thanh Phước
Nguyễn Duy Khang Trường THCS Thanh Phước
8
TIẾNG GÀ TRƯA
(XUÂN QUỲNH)
KHAI THÁC PHƯƠNG TIỆN, THIẾT BỊ DẠY HỌC TRONG TIẾT DẠY VĂN BẢN 7
KHAI THÁC PHƯƠNG TIỆN, THIẾT BỊ DẠY HỌC TRONG TIẾT DẠY VĂN BẢN 7
gian nào? (2đ)
A. Trước CMT8/1945
B. Trong những năm đầu của cuộc
kháng chiến chống Pháp

C. Trong chiến dịch Điện Biên Phủ
D. Sau 1954
@Nêu nhận xét của em về tính cách,
tâm hồn và con người của Bác qua hai
bài thơ. (8đ)
@GV nhận xét, ghi điểm cho HS.
 Hai bài thơ cho thấy Bác có tâm hồn
lãng mạn của một thi nhân, cũng yêu
thích, đắm say trước cảnh đẹp thiên
nhiên nhưng ở Bác vượt trội hơn cả là
tấm lòng yêu nước, thương dân, lo lắng
cho vận mệnh của nước nhà
4.3/ Bài mới: (30p_35p) @ GV giới thiệu và ghi tựa lên bảng
HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ NỘI DUNG
HĐ1: HDHS Tìm hiểu chung về văn bản.
@GV chỉ định học sinh đọc chú thích
SGK/150 giới thiệu tác giả, tác phẩm.
@ GV đính ảnh Xuân Quỳnh lên bảng và
giới thiệu thêm vài nét về bà.
@Tháng 2 năm 1955 Xuân Quỳnh được
tuyển vào đoàn văn công nhân dân TW,
đào tạo thành diễn viên múa. Bà đã đi biểu
diễn nhiều lần ở nước ngoài và dự Đại hội
Thanh niên sinh viên thế giới năm 1959 ở
Áo. Xuân Quỳnh làm thơ từ thuở tuổi đôi
mươi khi còn là diễn viên múa, giọng thơ
tài hoa đằm thắm và chân tình. Xuân
Quỳnh là nữ thi sĩ tài năng, năng lực sáng
tác dồi dào, nguồn thi hứng của bà rộng
mở, bền bỉ,… Ngày 29/8/1988 bà mất

trong một vụ tai nạn giao thông thảm khốc
cùng chồng là Lưu Quang Vũ và con là
Lưu Quỳnh Thơ ở Hải Dương lúc trên
đường đi công tác.
I/ Tìm hiểu văn bản
1/ Tác giả
_Xuân Quỳnh (1942_1988), tên thật
là Nguyễn Thị Xuân Quỳnh, quê ở
làng La Khê ven thị xã Hà Đông, tỉnh
Hà Tây, là nhà thơ trưởng thành
trong thời chống Mĩ.
_Thơ Xuân Quỳnh giản dị, tinh tế mà
sâu sắc, thường viết về những tình
cảm gần gũi, bình dị trong đời sống
gia đình, biểu lộ những rung cảm
chân thành, những khát vọng cao
đẹp.
2/ Tác phẩm:
Bài thơ “Tiếng gà trưa” được
Giáo viên thực hiện:
Nguyễn Duy Khang Trường THCS Thanh Phước
Nguyễn Duy Khang Trường THCS Thanh Phước
9
KHAI THÁC PHƯƠNG TIỆN, THIẾT BỊ DẠY HỌC TRONG TIẾT DẠY VĂN BẢN 7
KHAI THÁC PHƯƠNG TIỆN, THIẾT BỊ DẠY HỌC TRONG TIẾT DẠY VĂN BẢN 7
HĐ2: HDHS Đọc_phân tích văn bản
@GV hướng dẫn HS cách đọc, đọc mẫu
@Bài thơ có mấy khổ? Theo em bài thơ
có kết cấu như thế nào?
(Kĩ thuật trình bày 1 phút)

 Bài thơ gồm 8 khổ. Có thể xem bài thơ
có kết cấu như sau:
Khổ 1: Tiếng gà trưa gọi về kí ức tuổi thơ
của người chiến sĩ trên đường hành quân.
Khổ 2,3,4,5,6: Những kỉ niệm tuổi thơ của
người chiến sĩ.
Khổ 7,8: Mơ ước tuổi thơ và mơ ước hiện
tại của người cháu_người chiến sĩ trẻ.
@Cảm hứng của tác giả trong bài thơ
được khơi gợi từ sự việc gì?
 Từ việc nghe âm vang của tiếng gà trưa
“Tiếng gà ai nhảy ổ
Cục, cục tác, cục ta”
@Mạch cảm xúc trong bài thơ diễn biến
như thế nào?
@ HS trình bày sơ đồ


@ GV tổ chức cho học sinh thảo luận.
sáng tác trong thời kì đầu của cuộc
kháng chiến chống Mĩ, được in trong
tập thơ “Hoa dọc chiến hào” (1968) –
tập thơ đầu tay của tác giả.
II/ Đọc_phân tích văn bản
1/ Đọc

2/ Phân tích văn bản
a/ Âm vang tiếng gà trưa và mạch
cảm xúc của tác giả.
_Trên đường hành quân, người

chiến sĩ chợt nghe tiếng gà nhảy ổ.
Tiếng gà đã:
+Làm xao động nắng trưa
+Xoa dịu nỗi mệt nhọc
+Đưa người chiến sĩ trở về với
những kỉ niệm của tuổi thơ
_Mạch cảm xúc của bài thơ: Hiện
tạiquá khứ  hiện tạ
tiếng
gà
trưa
Giáo viên thực hiện:
Nguyễn Duy Khang Trường THCS Thanh Phước
Nguyễn Duy Khang Trường THCS Thanh Phước
10
Trên đường hành
quân nghe tiếng gà
(hiện tại)
Nghĩ về những kỉ
niệm. Mục đích chiến
đấu của người cháu
(hiện tại)
Nhớ về
những kỉ
niệm của
tuổi thơ
(quá khứ)
KHAI THÁC PHƯƠNG TIỆN, THIẾT BỊ DẠY HỌC TRONG TIẾT DẠY VĂN BẢN 7
KHAI THÁC PHƯƠNG TIỆN, THIẾT BỊ DẠY HỌC TRONG TIẾT DẠY VĂN BẢN 7
(GV phát phiếu và qui định thời gian)

(Giáo dục kĩ năng giao tiếp, trình bày
suy nghĩ)
Câu hỏi thảo luận: Tiếng gà trưa đã gợi lại
trong tâm trí người chiến sĩ những hình
ảnh, kỉ niệm nào của tuổi thơ? Nêu nhận
xét của em về những kỉ niệm đó.
@HS thảo luận và đại diện nhóm trình
bày. HS nhóm khác nhận xét, bổ sung. GV
kết luận và ghi điểm tượng trưng.
@GV treo tranh và hướng dẫn học sinh
xem tranh, bình tranh.
@GV giáo dục tư tưởng, tình cảm cho học
sinh.
@Qua những kỉ niệm ấy, bài thơ đã biểu
hiện tình cảm gì của tác giả?
@GV chốt ý, tích hợp phần tiếng Việt bài

b/ Những kỉ niệm và tình cảm của
người cháu
_Hình ảnh những con gà mái mơ,
mái vàng và ổ trứng hồng đẹp như
trong tranh (khổ 2)
_Hình ảnh người bà đầy lòng yêu
thương, chắt chiu dành dụm lo cho
cháu (khổ 4,5)
_Kỉ niệm về tuổi thơ dại khờ: xem
trộm gà đẻ bị bà mắng
(khổ 3)
_Kỉ niệm một lần được bà mua cho
bộ quần áo mới

(khổ 6)
=>Qua những kỉ niệm được gợi lại,
tác giả đã biểu lộ tâm hồn trong sáng,
hồn nhiên của một em nhỏ và tình
cảm trân trọng, yêu quí của cháu đối
bà.
=> Sử dụng hiệu quả điệp ngữ Tiếng
Giáo viên thực hiện:
Nguyễn Duy Khang Trường THCS Thanh Phước
Nguyễn Duy Khang Trường THCS Thanh Phước
11
KHAI THÁC PHƯƠNG TIỆN, THIẾT BỊ DẠY HỌC TRONG TIẾT DẠY VĂN BẢN 7
KHAI THÁC PHƯƠNG TIỆN, THIẾT BỊ DẠY HỌC TRONG TIẾT DẠY VĂN BẢN 7
“Điệp ngữ” và sơ kết tiết học. gà trưa, có tác dụng nối mạch cảm
xúc, gợi nhắc kỉ niệm lần lượt hiện
về.
4.4/ Câu hỏi và bài tập củng cố: (5p_7p)(GV treo bảng phụ)
@ Đọc diễn cảm bài thơ.
 HS đọc diễn cảm bài thơ
@ Cảm xúc của tác giả trong bài thơ được khơi gợi từ sự việc gì?
A. Nghe tiếng gà gáy lúc trưa hè
B. Nghe tiếng gà nhảy ổ
C. Nhìn thấy gà đẻ trứng
D. Nhìn thấy xóm làng thân thuộc
@ Qua những kỉ niệm được gợi lại, bài thơ đã biểu hiện tình cảm gì của tác
giả?
 Qua những kỉ niệm được gợi lại, tác giả đã biểu lộ tâm hồn trong sáng, hồn
nhiên của một em nhỏ và tình cảm trân trọng, yêu quí của cháu đối bà.
@ GV nhận xét, bổ sung (nếu có)
4.5/ Hướng dẫn học sinh tự học (2p_4p)(GV treo bảng phụ)

4.5.1/ Đối với tiết học này:
Học thuộc lòng bài thơ và các ý đã phân tích.
Phân tích hiệu quả nghệ thuật của các điệp từ, điệp ngữ trong bài thơ.
Viết đoạn văn ngắn ghi lại kỉ niệm về bà (bà nội hoặc bà ngoại)
4.5.2/ Đối với tiết học tiếp theo:
Chuẩn bị bài mới “Tiếng gà trưa” (tt). Chuẩn bị các câu hỏi còn lại trong
bài. (Chú ý thể thơ và phép điệp ngữ “Tiếng gà trưa”)
5/ RÚT KINH NGHIỆM
Nội dung:


Phương pháp:


SDĐDDH:


*********************************************************
Tóm lại: Việc sử dụng các phương tiện, thiết bị, đồ dùng dạy học khi
lên lớp, đặc biệt là đối với môn Ngữ văn là nghệ thuật của người giáo
viên. Tùy vào từng hoàn cảnh cụ thể mà giáo viên có phương pháp sử
dụng các phương tiện, thiết bị, đồ dùng dạy học cho riêng mình. Tuy
nhiên, qua việc sử dụng các phương tiện, thiết bị, đồ dùng dạy học ở
các tiết thuộc phân môn văn bản, tôi nhận thấy học sinh tích cực hơn,
Giáo viên thực hiện:
Nguyễn Duy Khang Trường THCS Thanh Phước
Nguyễn Duy Khang Trường THCS Thanh Phước
12
KHAI THÁC PHƯƠNG TIỆN, THIẾT BỊ DẠY HỌC TRONG TIẾT DẠY VĂN BẢN 7
KHAI THÁC PHƯƠNG TIỆN, THIẾT BỊ DẠY HỌC TRONG TIẾT DẠY VĂN BẢN 7

chủ động, sáng tạo hơn và đặc biệt là có hứng thú, yêu thích môn học
hơn. Từ đó các em sẽ nhận thấy được tác dụng của các phương tiện,
thiết bị, đồ dùng dạy học hơn và cùng hăng hái tham gia chuẩn bị, làm
các phương tiện, thiết bị, đồ dùng dạy học khi có yêu cầu của giáo viên.
5/ KẾT QUẢ THỰC HIỆN
_ So với kết quả khảo sát chất lượng đầu năm học và kết quả khảo sát
giữa HKI thì kết quả học sinh đạt được ở cuối HKI là rất khả quan. Có
thể thấy được sau nửa năm áp dụng, chất lượng học sinh tăng lên đáng
kể. Học sinh ít vắng, bỏ học vào những hôm có giờ học văn và kết quả
học tập cũng tăng lên đáng kể.
_Kết quả ở cuối HKI cụ thể như sau:
Giai đoạn Lớp Tổng số
học sinh
Dưới trung bình Trên trung bình
Số
lượng
Tỉ lệ Số
lượng
Tỉ lệ
Đầu năm học
Giữa HKI
Cuối HKI
7
1,2,4
7
1,2,4
7
1,2,4
127
127

127
77
52
35
60,6%
40,9%
27,6%
50
75
92
39,4%
59,1%
72,4%
6/ TỰ ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ THỰC HIỆN
_Sau 7 năm thực hiện chương trình thay sách giáo khoa và thực hiện
đổi mới phương pháp giảng dạy bộ môn Ngữ văn, tôi nhận thấy chất
lượng mỗi năm đều tăng. Số học sinh yếu, kém có chiều hướng giảm.
Đặc biệt với kết quả của hai kì khảo sát chất lượng tôi thấy khi áp dụng
phương pháp sử dụng phương tiện, thiết bị, đồ dùng dạy học vào bài
giảng, kết quả học tập của học sinh lần sau cao hơn lần trước. Từ kết
quả đó đã khẳng định được ưu điểm của phương pháp đã mang lại cho
học sinh đạt hiệu quả cao trong học tập.
Qua quá trình thực tế dạy trên lớp và qua các tiết dự giờ của đồng
nghiệp, tôi nhận thấy: Việc sử dụng phương tiện, thiết bị, đồ dùng dạy
học thể hiện sự sáng tạo của mỗi giáo viên trong quá trình dạy_học.
Mỗi người đều có một cách riêng của mình nhưng tất cả đều nhằm mục
đích tổ chức tốt hoạt động nhận thức của học sinh.
Tùy theo từng bài cụ thể mà giáo viên sưu tầm, sử dụng phương tiện,
thiết bị, đồ dùng dạy học giúp học sinh thích thú với bài học; khác với
Giáo viên thực hiện:

Nguyễn Duy Khang Trường THCS Thanh Phước
Nguyễn Duy Khang Trường THCS Thanh Phước
13
KHAI THÁC PHƯƠNG TIỆN, THIẾT BỊ DẠY HỌC TRONG TIẾT DẠY VĂN BẢN 7
KHAI THÁC PHƯƠNG TIỆN, THIẾT BỊ DẠY HỌC TRONG TIẾT DẠY VĂN BẢN 7
trước đây, phương tiện, thiết bị, đồ dùng dạy học chỉ mang tính minh
họa, hình thức.
Từ thực tế qua việc sử dụng phương tiện, thiết bị, đồ dùng dạy học
trong các tiết dạy, tôi nhận thấy:
+ Học sinh hứng thú hơn trong giờ học văn bản, tiết học sinh động,
không gây nhàm chán, buồn ngủ cho học sinh.
+ Các em tiếp thu bài nhanh hơn, hiểu rõ hơn và khả năng tái hiện
tri thức cao hơn.
+ Thông qua việc sử dụng phương tiện, thiết bị, đồ dùng dạy học,
học sinh có khả năng thực hành kĩ năng quan sát, nhận định, đánh giá
vấn đề. Các em phấn khởi, chủ động tham gia xây dựng bài nhiều hơn.
+ Từ khả năng cảm thụ tốt tác phẩm văn học, các em có được vốn
kiến thức về từ vựng, ngữ nghĩa, nắm vững các yếu tố nghệ thuật trong
các tác phẩm và vận dụng chúng vào bài viết tập làm văn của mình có
chất lượng hơn.
Tóm lại, với phương pháp sử dụng phương tiện, thiết bị, đồ dùng dạy
học được nêu trên cho thấy đây thực sự là phương pháp rất có lợi thế để
phát huy tính tích cực, chủ động giúp các em có kĩ năng cảm thụ tác
phẩm văn học bằng chính khả năng, sự hiểu biết của mình.
So với lời nói của giáo viên, các phương tiện, thiết bị, đồ dùng dạy
học có ưu thế hơn rất nhiều trong việc tạo ra hình ảnh cụ thể, diện mạo,
chân dung tác giả, nhân vật,…từ đó tạo nên những cảm xúc chân thật
hơn ở học sinh. Phương pháp này giúp các em tự tin hơn trong học tập
và nắm vững kiến thức mình đã học.
_ Trên đây là những ưu điểm khi đưa hình thức sử dụng phương tiện,

thiết bị, đồ dùng dạy học vào giờ dạy Ngữ văn 7. Tuy nhiên trong quá
trình thực hiện, tôi đã gặp một số khó khăn nhỏ sau:
+ Kiến thức của học sinh không đồng đều, một số học sinh yếu
kém vẫn rất thụ động, tiếp thu chậm, khả năng thực hành chưa cao, các
em chưa mạnh dạn phát biểu, đóng góp ý kiến xây dựng bài.
+ Khi lên lớp cần phải khuân chuyển nhiều lần.
+ Thời gian chuẩn bị tương đối dài. (Tuy nhiên những khó khăn
này sẽ không đáng kể nếu sử dụng phương pháp này lâu dài, nhuần
nhuyễn)
Giáo viên thực hiện:
Nguyễn Duy Khang Trường THCS Thanh Phước
Nguyễn Duy Khang Trường THCS Thanh Phước
14
KHAI THÁC PHƯƠNG TIỆN, THIẾT BỊ DẠY HỌC TRONG TIẾT DẠY VĂN BẢN 7
KHAI THÁC PHƯƠNG TIỆN, THIẾT BỊ DẠY HỌC TRONG TIẾT DẠY VĂN BẢN 7
C. KẾT LUẬN

1/ Bài học kinh nghiệm:
_Thực hiện phương pháp sử dụng phương tiện, thiết bị, đồ dùng dạy
học trong giảng dạy là một trong những hình thức thực hiện tốt nhất
Giáo viên thực hiện:
Nguyễn Duy Khang Trường THCS Thanh Phước
Nguyễn Duy Khang Trường THCS Thanh Phước
15
KHAI THÁC PHƯƠNG TIỆN, THIẾT BỊ DẠY HỌC TRONG TIẾT DẠY VĂN BẢN 7
KHAI THÁC PHƯƠNG TIỆN, THIẾT BỊ DẠY HỌC TRONG TIẾT DẠY VĂN BẢN 7
phương pháp dạy_học theo tinh thần chủ động, sáng tạo, thông minh.
Với hình thức này, phương tiện, thiết bị, đồ dùng dạy học đã tạo ra
những hình ảnh chân thật, sống động giúp các em rèn luyện được nhiều
kĩ năng cần thiết qua đó phát huy tính độc lập suy nghĩ, mạnh dạn phát

biểu và phát hiện những kiến thức bằng chính khả năng của các em với
sự hướng dẫn của giáo viên.
_Trên đây là qui trình của việc khai thác các phương tiện, thiết bị, đồ
dùng dạy học trong một giờ dạy văn bản 7 có sử dụng kết hợp các
phương pháp dạy_học tích cực trong hoạt động dạy học môn Ngữ văn.
Tôi nghĩ rằng những ý kiến của bản thân cũng như những kinh nghiệm
có được sau 9 năm giảng dạy cũng còn ít nhiều hạn chế. Tôi rất mong
được sự đóng góp, xây dựng tận tình của Ban giám hiệu, các thành viên
hội đồng khoa học các cấp của ngành để bài viết hoàn thiện hơn, góp
phần vào sự nghiệp giáo dục nói chung.
2/ Hướng phổ biến áp dụng đề tài:
_Phổ biến cho các giáo viên dạy cùng khối.
_Cùng tổ bộ môn xây dựng thành chuyên đề và phổ biến, nhân
rộng trong cả tổ.
3/ Hướng nghiên cứu tiếp theo:
Giúp học sinh phát huy khả năng viết tập làm văn có chất lượng tốt.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1/ Phân phối chương trình Ngữ văn
2/ Sách giáo khoa Ngữ văn 7 tập 1&2
3/ Sách giáo viên Ngữ văn 7 tập 1&2
Giáo viên thực hiện:
Nguyễn Duy Khang Trường THCS Thanh Phước
Nguyễn Duy Khang Trường THCS Thanh Phước
16
KHAI THÁC PHƯƠNG TIỆN, THIẾT BỊ DẠY HỌC TRONG TIẾT DẠY VĂN BẢN 7
KHAI THÁC PHƯƠNG TIỆN, THIẾT BỊ DẠY HỌC TRONG TIẾT DẠY VĂN BẢN 7
4/ Thiết kế bài giảng Ngữ văn 7 tập 1&2 NXB Hà Nội
5/ Tài liệu bồi dưỡng thường xun các chu kì
6/ Một số vấn đề đổi mới phương pháp dạy_học ở trường THCS_ Tác
giả Vũ Nho

MỤC LỤC
Phần A: MỞ ĐẦU Trang
1/ Lí do chọn đề tài 1
2/ Đối tượng nghiên cứu 2
3/ Phạm vi nghiên cứu 2
4/ Phương pháp nghiên cứu 2
Phần B: NỘI DUNG 3
1/ Cơ sở lí luận 3
2/ Cơ sở thực tiễn 3
3/ Nội dung vấn đề 4
4/ Những giải pháp mới khi sử dụng phương tiện, thiết bị,
đồ dùng dạy học. 4
5/ Kết quả thực hiện 14
6/ Tự nhận xét kết quả thực hiện 14
Phần C: KẾT LUẬN 17
NHẬN XÉT , ĐÁNH GIÁ VÀ XẾP LOẠI CỦA
HỘI ĐỒNG KHOA HỌC.
1- Hội đồng khoa học trường:
Giáo viên thực hiện:
Nguyễn Duy Khang Trường THCS Thanh Phước
Nguyễn Duy Khang Trường THCS Thanh Phước
17
KHAI THÁC PHƯƠNG TIỆN, THIẾT BỊ DẠY HỌC TRONG TIẾT DẠY VĂN BẢN 7
KHAI THÁC PHƯƠNG TIỆN, THIẾT BỊ DẠY HỌC TRONG TIẾT DẠY VĂN BẢN 7
Nhận xét:
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
- Xếp loại: ……………………………………………….
2- Hội đồng khoa học Phòng Giáo dục:
Nhận xét:
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………
- Xếp loại: ……………………………………………
3- Hội đồng khoa học ngành:
Nhận xét:
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
- Xếp loại: ……………………………………………
Giáo viên thực hiện:
Nguyễn Duy Khang Trường THCS Thanh Phước
Nguyễn Duy Khang Trường THCS Thanh Phước
18