CHƯƠNG I - NHẬP MÔN TLHLT VÀ TLHSP

Chương I.Nhập môn TLHLT và
TLHSP
1
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
ĐẠI HỌC NGOẠI NGỮ
BỘ MÔN TÂM LÝ GIÁO DỤC
Giảng viên: Nguyễn Xuân Long
Thời gian : 45 tiết
Chương I.Nhập môn TLHLT và
TLHSP
2
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Tâm lý học lứa tuổi và tâm lý học sư phạm. Lê Văn
Hồng- Lê Ngọc Lan- Nguyễn Văn Thàng. NXB
ĐHQG Hà Nội, 2001.
2. Bộ câu hỏi ôn tập và đánh giá kết quả học tập môn
TLH lứa tuổi và TLH sư phạm. Phan Trọng Ngọ
(chủ biên). NXB ĐHSPHN, 2005.
3. Tâm lý học II của
4. TLH lứa tuổi và TLH sư phạm (tập I, II). A.V.Petro
Vski (chủ biên), Đặng Xuân Hoài dịch. NXB Giáo
dục 1982
Chương I.Nhập môn TLHLT và
TLHSP
3
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN
TÂM LÝ
TÂM LÝ
HỌC II

HỌC II
Phần I. Một số vấn đề cơ bản của TLHLT
Phần I. Một số vấn đề cơ bản của TLHLT
Phần II. Một số vấn đề cơ bản của TLHSP
Phần II. Một số vấn đề cơ bản của TLHSP
Phần III. Một số vấn đề cơ bản của TLH
Phần III. Một số vấn đề cơ bản của TLH
giảng dạy tiếng nước ngoài
giảng dạy tiếng nước ngoài
Chương 1. Nhập môn TLHLT và TLHSP
Chương 2. Tâm lý lứa tuổi học sinh tiểu học
Chương 3. Tâm lý lứa tuổi học sinh THCS
Chương 4. Tâm lý lứa tuổi học sinh THPT
Chương 5. Tâm lý học dạy học
Chương 6. Tâm lý học giáo dục
Chương 7. Tâm lý học nhân cách người thầy giáo
Chương 8. Hoạt động lời nói tiếng mẹ đẻ và tiếng
nước ngoài
Chương 9. Đặc trưng và quy luật của hoạt động
giảng dạy tiếng nước ngoài
Chương I.Nhập môn TLHLT và
TLHSP
4
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN
10
20
30
40
50
60

70
80
90
100
SƠ ĐỒ LƯU GIỮ THÔNG TIN (%)
Nghe
Nhìn
Nghe
và
nhìn
Tự
trình
bày
Tự
hoạt
động
Chương I.Nhập môn TLHLT và
TLHSP
5
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN
CHƯƠNG I
NHẬP MÔN TÂM LÝ HỌC LỨA TUỔI
VÀ TÂM LÝ HỌC SƯ PHẠM
I. Khái quát về tâm lý học lứa tuổi và tâm lý học
sư phạm
II. Lý luận về sự phát triển tâm lý trẻ em
III. Sự phân chia giai đoạn phát triển tâm lý
Chương I.Nhập môn TLHLT và
TLHSP
6

Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN
1. Đối tượng nghiên cứu của TLHLT và TLHSP
TÂM LÝ HỌC LỨA TUỔI
Nghiên cứu động lực phát
triển tâm lý theo lứa tuổi,
sự phát triển cá thể của
các quá trình tâm lý trong
nhân cách con người
đang được phát triển
Khái quát về TLHLT và TLHSP
I
Cùng nghiên cứu tâm lý người
ở các giai đoạn phát triển
TÂM LÝ HỌC SƯ PHẠM
Nghiên cứu những quy
luật tâm lý của việc dạy
học và giáo dục
Chương I.Nhập môn TLHLT và
TLHSP
7
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN
•
Rút ra những quy luật chung của
sự phát triển nhân cách theo lứa
tuổi
•
Rút ra những quy luật lĩnh hội tri
thức, kĩ năng, kĩ xảo trong dạy
học và giáo dục
•

Rút ra những biến đổi tâm lý của
học sinh do ảnh hưởng của giáo
dục và dạy học
2. Nhiệm vụ của TLHLT và TLHSP
Chương I.Nhập môn TLHLT và
TLHSP
8
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN
3. Quan hệ giữa TLHLT và TLHSP
Tâm lý học
lứa tuổi
Tâm lý học
sư phạm
Chung khách thể nghiên cứu
Chặt chẽ, thống nhất,
biện chứng
Con người
Chương I.Nhập môn TLHLT và
TLHSP
9
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN
1. Khái niệm về sự phát triển tâm lý
trẻ em
1.1. Quan niệm về trẻ em
•
Trẻ em là “người lớn thu nhỏ”,
chỉ khác nhau về kích thước.
•
TLH duy vật biện chứng: Giữa
trẻ em và người lớn có sự khác

nhau về chất, trẻ em vận động,
phát triển theo quy luật của trẻ
em.
II. Lý luận về sự phát triển tâm lý trẻ em
Chương I.Nhập môn TLHLT và
TLHSP
10
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN
1.2.1. Quan niệm duy tâm
Quan niệm sai lầm về sự phát triển tâm lý trẻ em
1.2
Sự phát triển tâm lý trẻ
em chỉ là sự tăng lên
hoặc giảm đi về số
lượng các hiện tượng
đang phát triển mà
không có sự chuyển
biến về chất lượng
Sự phát triển tâm lý trẻ
em chỉ là sự tăng lên
hoặc giảm đi về số
lượng các hiện tượng
đang phát triển mà
không có sự chuyển
biến về chất lượng
Chương I.Nhập môn TLHLT và
TLHSP
11
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN
Phát triển tâm lý là do các tiềm năng sinh vật gây ra. Mọi

đặc điểm tâm lý chung và cá thể đều là tiền định và
được quyết định bằng con đường di truyền.
1.2.2. Thuyết tiền định
Nhà TLH Mỹ E.Toocđai
Chương I.Nhập môn TLHLT và
TLHSP
12
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN
Phát triển tâm lý trẻ
là do sự tác động
của môi trường.
Môi trường là yếu tố
quyết định hoàn
toàn.
1.2.3. Thuyết duy cảm
Nhà TLH Anh John Locke
Chương I.Nhập môn TLHLT và
TLHSP
13
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN
Sự phát triển của trẻ chịu sự tác động của 2 yếu tố môi
trường và di truyền, trong đó di truyền giữ vai trò quyết
định và môi trường là điều kiện biến những đặc điểm
tâm lý đã được định sẵn thành hiện thực.
1.2.4. Thuyết hội tụ 2 yếu tố
Chương I.Nhập môn TLHLT và
TLHSP
14
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN
HẠN CHẾ

•
Cho rằng đặc điểm con người là bất biến, tiền
định, hoặc do tiềm năng sinh vật di truyền, hay do
ảnh hưởng của môi trường là bất biến
•
Phát triển tâm lý trẻ tách rời những điều kiện cụ
thể mà quá trình tâm lý tạo ra
•
Đánh giá không đúng vai trò của giáo dục, phủ
nhận tính tích cực cá nhân
Chương I.Nhập môn TLHLT và
TLHSP
15
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN
Sự phát triển tâm lý trẻ em là quá trình trẻ em lĩnh hội
nền văn hoá xã hội loài người thông qua tính tích cực
của trẻ trong hoạt động và giao tiếp (trong đó dạy học và
giáo dục giữ vai trò chủ đạo)
Quan điểm duy vật biện chứng
về sự phát triển tâm lý trẻ em
1.3
Chương I.Nhập môn TLHLT và
TLHSP
16
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN
•
Sự phát triển tâm lý của trẻ em không tuân theo quy
luật sinh học mà tuân theo quy luật xã hội
2. Quy luật chung của sự phát triển tâm lý trẻ em
2. Quy luật chung của sự phát triển tâm lý trẻ em

Chương I.Nhập môn TLHLT và
TLHSP
17
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN
Tính không đồng đều
Tính toàn vẹn
Tính mềm dẻo và
khả năng bù trừ
Chương I.Nhập môn TLHLT và
TLHSP
18
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN
Những chức năng tâm lý khác nhau thì không phát triển
ở mức độ như nhau. Có những thời kì tối ưu cho sự
phát triển 1 hành động tâm lý nào đó.
2.1. Quy luật về tính không đồng đều
2.1. Quy luật về tính không đồng đều
của sự phát triển tâm lý
của sự phát triển tâm lý
1- 5 tuổi
Học nói
phát triển ngôn ngữ
6- 11 tuổi
Kỹ xảo vận động
15- 20 tuổi
Tư duy toán học
Chương I.Nhập môn TLHLT và
TLHSP
19
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN

Cùng với sự phát triển, tâm lý con người ngày
càng có tính trọn vẹn, thống nhất, bền vững. Sự
phát triển thể hiện ở việc chuyển dần các trạng
thái tâm lý thành các đặc điểm tâm lý cá nhân,
thành các nét của nhân cách.
2.2. Quy luật tính toàn vẹn của tâm lý
2.2. Quy luật tính toàn vẹn của tâm lý
Chương I.Nhập môn TLHLT và
TLHSP
20
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN
Hệ thần kinh của trẻ có tính mềm dẻo và có tính bù
trừ. Khi một chức năng tâm lý hoặc sinh lý nào đó
yếu hoặc thiếu thì những chức năng tâm lý khác
được tăng cường, phát triển mạnh hơn để bù đắp
những chức năng yếu hoặc bị hỏng.
2.3. Tính mềm dẻo và khả năng bù trừ
2.3. Tính mềm dẻo và khả năng bù trừ
Chương I.Nhập môn TLHLT và
TLHSP
21
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN
Các yếu tố ảnh hưởng tới sự phát triển tâm lý trẻ
3
Phát triển tâm lý trẻ
D
i

t
r

u
y
ề
n
D
i

t
r
u
y
ề
n
T
i
ề
n

đ
ề

v
ậ
t

c
h
ấ
t
Tập

thể
Tập
thể
Vai trò
to lớn
M
ô
i

t
r
ư
ờ
n
g
M
ô
i

t
r
ư
ờ
n
g
V
a
i

t

r
ò

q
u
a
n

t
r
ọ
n
g
T
ự

g
i
á
o

d
ụ
c
T
ự

g
i
á

o

d
ụ
c
Ý

n
g
h
ĩ
a

đ
ặ
c

b
i
ệ
t
G
i
á
o

d
ụ
c
G

i
á
o

d
ụ
c
Chủ
đạo
H
o
ạ
t
đ
ộ
n
g
H
o
ạ
t
đ
ộ
n
g
Q
u
y
ế
t

đ
ị
n
h

t
r
ự
c

t
i
ế
p
G
i
a
o

t
i
ế
p
G
i
a
o

t

i
ế
p
V
a
i

t
r
ò

c
ơ

b
ả
n
Chương I.Nhập môn TLHLT và
TLHSP
22
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN
Những gì người lớn làm hôm nay, trẻ con sẽ lặp lại vào ngày mai.
Vì vậy, hãy cẩn trọng với mỗi hành vi của mình.
Chương I.Nhập môn TLHLT và
TLHSP
23
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN
Chương I.Nhập môn TLHLT và
TLHSP
24

Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN
4.1. Quan niệm về giai đoạn phát triển tâm lý
•
Quan niệm sinh học: khẳng định tính bất biến, tính
tuyệt đối của giai đoạn lứa tuổi
•
Quan niệm khác: phủ nhận khái niệm lứa tuổi, sự
phát triển tâm lý chỉ là tích luỹ tri thức, kĩ năng, kĩ
xảo
•
Quan niệm duy vật biện chứng (Vưgôtxki):
Lứa tuổi là một thời kì phát triển nhất định đóng
kín một cách tương đối và ý nghĩa của mỗi thời kì
được quy định bởi vị trí của nó trong cả quá trình
phát triển
Sự phân chia giai đoạn phát triển tâm lý
4
Chương I.Nhập môn TLHLT và
TLHSP
25
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN
4.2.1. Giai đoạn trước tuổi học
Tuổi sơ sinh
Tuổi sơ sinh 0- 2 tháng Phức cảm
hớn hở
người lớn
đặc biệt
người mẹ
Phân chia giai đoạn phát triển tâm lý
4.2

Tuổi
Tuổi
hài nhi
hài nhi
2- 12
tháng
Cảm xúc
trực tiếp
người lớn