bài 43" cấu trúc các laọi virut

BÖnh Sars
BÖnh AIDS
BÖnh cóm gµ
T¸c nh©n g©y bÖnh:
Virut
Virut lµ g×?

VIRUT VAỉ BENH TRUYEN NHIEM
Chơng III

Baứi 43
CAU TRUC CAC LOAẽI VIRUT

I. KHAÙI NIEÄM:
1. SÖÏ PHAÙT HIEÄN RA VIRUT:

Thí nghiệm của Ivanôpxki (năm 1892)
Dịch lọc
Nhiễm
vào lá
cây lành
Soi dới
kính hiển vi
quang học
Nuôi
trên môi
trờng
thạch
Không
thấy

mầm
bệnh
Không
thấy
khuẩn
lạc
Cây vẫn
bị bệnh
Gọi mầm
bệnh là
virut
Lá cây
thuốc lá
bị bệnh
Dịch chiết
Nghiền
Lọc qua nến
lọc vi khuẩn
Qua thí nghiệm trên,
em có nhận xét gì về
kích th#ớc của virut ?
Rất nhỏ bé, nhỏ
hơn rất nhiều so
với kích th#ớc
của vi khuẩn.

2.KHÁI NIỆM
•
Virút là một thực thể sống chưa có cấu tạo tế
bào, có kích thước rất nhỏ bé từ 10nm đến

100nm.

KÝch th#íc cña virut
Virut lín nhÊt = 1/10 vi khuÈn E.coli
Virut nhá nhÊt = 1/100 vi khuÈn E.coli

II. HÌNH THÁI VÀ CẤU TẠO
1. Hình thái:
Các em hãy
quan sát hình vẽ sau:

Mét sè Virut thêng gÆp
Virut
viªm n·o
Virut d¹i Virut HIV
Phage T2
Virut kh¶m
thuèc l¸
Virut b¹i liÖt
Dùa vµo h×nh d¹ng, ta cã thÓ ph©n
chia virut thµnh nh÷ng lo¹i nµo?

H×nh d¹ng cña virut
→ Chñ yÕu gåm 3 d¹ng
1. H×nh trô
xo¾n
2. H×nh khèi
3. D¹ng hoãn
hîp
Virut kh¶m

thuèc l¸
Virut b¹i liÖt
Phage T2
Virut HIV
Khèi ®a diÖn Khèi cÇu

T¹i sao virut l¹i cã h×nh d¹ng nh# vËy ?
H×nh d¹ng cña virut phô thuéc vµo yÕu tè
nµo ?
H×nh d¹ng virut phô thuéc vµo
cÊu t¹o v capsitỏ cña virut

Đặc điểm
Loại virut
Hình dạng Axit nucleic Vỏ protein
Vỏ ngoài
Virut có cấu
trúc xoắn
Virut
có
cấu
trúc
khối
Virut cấu trúc
hỗn hợp
Là một dạng
ống hình trụ
ARN dạng
đơn xoắn
Gồm nhiều

capsone ghép
đối xứng với
nhau thành
vòng
Không có
20 mặt, mỗi
mặt là một
tam giác đều
AND dạng
xoắn kép
Mỗi tam giác
đều được cấu
tạo bởi capson
Không cóVirut
adeno
Virut
HIV
Hình cầu
2 sợi ARN
đơn
Capsome ghép
với nhau
•
Có gai
glicoprotein
•
Có vỏ ngoài
Đầu là hình
khối đa diện,
đuôi hình trụ

ADN dạng
xoắn kép
Đầu do các
capsome hình
tam giác
ghép lại
Không
có

2. Cấu tạo của Virut
? Virut đ#ợc cấu tạo gồm
những thành phần
nào ? ? Bản chất của các
thành phần đó là gì??
a. Cấu tạo chung: 2 phần

Lõi( bộ gen): Axit Nuclêic

Vỏ (capsit): Prôtêin
Phức hợp gồm axit nuclêic và
prôtêin đ#ợc gọi là
Nuclêôcapsit
Nuclêôcapsit
Vỏ(capsit)
Prôtêin
Lõi (bộ gen)
Axit nuclêic
Axit
nuclêic
Capsit

Phiếu học tập số 1
Nội dung
Phần vỏ Phần lõi
Đặc điểm
•
Cấu tạo bởi đơn vò
hình thái( capsome)
•
Mang các thành phần
kháng nguyên
•
Chứa ADN hoặc
ARN là bộ gen của
VK.
•
ADN, ARN mạch
đơn hoặc mạch kép.
Chức năng
Bảo vệ lõi
Là vật chất mang
thông tin di truyền

Bé gen cña virut cã thÓ
lµ ADN hoÆc ARN,
1 sîi hoÆc 2 sîi
Bé gen cña sinh
vËt nh©n chuÈn
lu«n lµ ADN 2 sîi
Bé gen cña virut cã ®iÓm g× sai kh¸c so víi

so víi bé gen cña sinh vËt nh©n chuÈn?
Bé gen (ARN) Bé gen (ADN)
Bé gen cña virut
Bé gen cña sinh vËt
nh©n chuÈn
Bé gen (ADN)

b. Các dạng cấu tạo
virut chỉ có cấu tạo
gồm lõi và vỏ capsit
(giống cấu tạo chung)
có lớp vỏ bọc bao bên
ngoài vỏ capsit, trên có
gắn các gai glycôprôtêin
Virut trần
(virut đơn giản)
Virut có vỏ bọc
(virut phức tạp)
Dựa vào hình trên, hãy cho biết:
Virut có thể có các dạng cấu tạo nào?
Đặc điểm của các dạng cấu tạo đó?
Axit nuclêic
Capsit
Vỏ ngoài
Gai
glycôprôtêin

lớp lipit kép và prôtêin
t#ơng tự màng sinh
chất bảo vệ virut.

làm nhiệm vụ kháng
nguyên, giúp virut bám
trên bề mặt tế bào.
Vỏ ngoài của virut có bản chất là gì?
Nó có tác dụng gì?
Gai glycôprôtêin có tác dụng gì ?
Virut có vỏ bọc
Lõi
Capsit
Vỏ ngoài
Gai glycôprôtêin

Virut đã đ#ợc coi là một cơ
thể sống ch#a, vì sao?
Virut ch#a có cấu tạo tế
bào nên ch#a đ#ợc gọi là
cơ thể mà chỉ đ#ợc coi là
một dạng sống đặc biệt ,
gọi là hạt virut hay virion.
Virut
Axit
nuclêic
Prôtêin
Chúng chỉ có cấu tạo
t#ơng đ#ơng với một
Nhiễm sắc thể
Nhiễm sắc thể
Axit
nuclêic
Prôtêin

Hạt virut có cấu tạo t#
ơng đ#ơng với loại cấu
trúc nào trong tế bào sinh
vật nhân chuẩn?

Víi cÊu t¹o nh# vËy,
ph#¬ng thøc sèng cña
virut sÏ nh# thÕ nµo ?

3. Ph¬ng thøc sèng
→ KÝ sinh b¾t buéc trong tÕ bµo chñ
VËt chñ mµ virut ký sinh cã thÓ lµ
nh÷ng sinh vËt nµo ? Cho vÝ dô?
TÕ bµo chñ
§éng vËt
Thùc vËt
Vi sinh vËt
Virut H5N1,virut d¹i…
Virut khoai t©y,cµ chua…
Phage T2, T4 cña
E.Coli…

Kết luận
•
Virut là một thực thể sống chưa có cấu tạo TB, kích
thước nhỏ bé.
•
Virut gồm 2 phần: vỏ là protein và lõi là acid
nucleic.
•

Virut sống kí sinh trên TB chủ.
•
Hình dạng ngoài của virut: virut cấu trúc xoắn, virut
cấu trúc khối và virut cấu trúc hỗn hợp.

II. Phân loại virut
Dựa trên những kiến thức đã học,
ta có thể phân loại virut dựa trên
những tiêu chuẩn nào ?
Có thể phân loại dựa trên 4 tiêu chuẩn:
1.Căn cứ vào loại axit nuclêic ( virut ADN, virut
ARN)
2.Căn cứ vào hình dạng (Trụ, khối, hỗn hợp)
3.Căn cứ vào có hay không có vỏ ngoài( VR đơn
giản, VR phức tạp)
4.Căn cứ vào tế bào chủ mà virut kí sinh( VR
ĐV, VR TV, VR VSV)

Phiếu học tập số 2
Nội dung
Đặc điểm Đại diệnPhân
loại
Virut ở
người và ĐV
Virut ở VSV
Virut ở TV
Chứa ADN hoặc
ARN
Virut HIV, virut
cúm, virut H5N1,

virut lở mồm
long móng
Hầu hết chứa
ADN, một số
chứa ARN mạch
đơn hay kép.
Virut của E.
Coli
Mang ARN
Virut khảm thuốc
lá

Củng cố
Hãy hoàn thành các câu hỏi trắc nghiệm sau:

Câu 1: Virut chưa được coi là 1 cơ thể vì:
Không có đặc điểm cơ bản của một cơ thể
sống, kí sinh bắt buộc.
Chưa có cấu tạo tế bào, không thể tự dưỡng.
Cấu tạo đơn giản và vô cùng nhỏ bé.
Cả A, B, C đều đúng.
A.
B.
C.
D.