khóa luận tốt nghiệp nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro trong cho vay tại ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn huyện hữu lũng tỉnh lạng sơn

B GIÁO DC ÀO TO
TRNGăI HCăTHNGăLONG
o0o
KHịAăLUN TT NGHIP
 TÀI:
NỂNGăCAOăHIU QU QUN TR RI RO
TRONG CHO VAY TIăNGỂNăHÀNGăNỌNGăNGHIP
VÀăPHÁTăTRINăNỌNGăTHỌNăHUYN HUăLNGă
TNH LNGăSN
SINHă VIểNă THC HIN
: PHM TH THU THO
MÃăSINHă VIểN
: A14519
CHUYểNă NGÀNH
:ăăTÀIă CHệNHă - NGỂNăHÀNG
HÀăNI ậ 2012
LI CMăNă

Li đu tiên cho em xin cm n chân thành đn thy cô B môn Kinh t trng
i hc Thng Long đã ging dy cng nh truyn đt cho em nhng kin thc vô
cùng quỦ báu, đc bit là Th.s Ngô Khánh Huyn - ngi đã trc tip hng dn và
giúp đ em trong sut quá trình hoàn thành khóa lun tt nghip này. Bên cnh đó, em
cng cng xin gi li cm n chân thành nht đn Ban lãnh đo ca NHNo&PTNT
Huyn Hu Lng và ch Nguyn Thúy Hng, cán b tín dng đang công tác ti Chi
nhánh đã tn tình giúp đ ch bo em trong sut thi gian thc tp ti Chi nhánh.


SINH VIÊN
Phm Th Thu Tho

Thang Long University Library
MC LC
CHNGăI:ăCăS Lụă LUN CHUNG V RIăROăVÀă QUN TR RI
RO TRONG CHO VAY CAăNGỂNăHÀNGăTHNGăMI 1
1.1 NHNG VNă  Că BN TRONG CHO VAY CAă NGỂNă HÀNGă
THNGăMI 1
1.1.1. Khái nim cho vay ca ngân hàng thng mi 1
1.1.2. Nguyên tc cho vay ca ngân hàng thng mi 2
1.1.3. iu kin cho vay ca ngân hàng thng mi 3
1.1.4. c đim cho vay ca ngân hàng thng mi 4
1.1.5. Phân loi cho vay trong ngân hàng thng mi 6
1.1.6. Vai trò ca cho vay trong hot đng ca ngân hàng thng mi 10
1.2 RI RO CHO VAY TRONG HOTăNG CA NHTM 12
1.2.1. Khái nim v ri ro cho vay trong hot đng ca NHTM 12
1.2.2. c đim ca ri ro cho vay 14
1.2.3. Phân loi ri ro cho vay 15

1.2.4. Nguyên nhân dn đn ri ro cho vay 18
1.3 QUN TR RI RO TRONG CHO VAY CAă NGỂNă HÀNGă THNGă
MI 21
1.3.1. Khái nim v qun tr ri ro cho vay trong ngân hàng thng mi 21
1.3.2. Vai trò ca qun tr ri ro trong hot đng cho vay đi vi ngân hàng thng
mi. 22
1.3.3. Ni dung quy trình các bc ca hot đng qun tr ri ro trong cho vay 23
1.3.4. Nhng biu hin ch yu v nhng khon cho vay có vn đ và chính sách
cho vay kém hiu qu 25
1.4 HIU QU QUN TR RI RO CHO VAY 26
1.4.1. Khái nim hiu qu qun tr ri ro trong cho vay ca ngân hàng thng mi
26
1.4.2. Các ch tiêu đnh tính 27
1.4.3. Các ch tiêu đnh lng 34
1.4.4. Các nhân t nh hng đn qun tr ri ro trong cho vay ca ngân hàng
thng mi 37

Kt lun chng 1…………………………………… …………………………… 41
CHNGă2:ăTHC TRNG RIăROăCHOăVAYă VÀă HOTă NG
QUN TR RI RO TRONG CHO VAY TIă NGỂNăHÀNGă NỌNGăNGHIP
VÀăPHÁTăTRINăNỌNGăTHỌNăHUYN HUăLNGăTNH LNGăSN. 42
2.1 TNG QUAN V NGỂNă HÀNGă NỌNGă NGHIPă VÀă PHÁTă TRIN
NỌNGăTHỌNăHUYN HUăLNGăTNH LNGăSN 42
2.1.1. Lch s hình thành và phát trin 42
2.1.2. C cu t chc b máy qun lý NHNo&PTNT Hu Lng 43
2.1.3. Các sn phm và dch v tín dng cung cp chính 44
2.1.4. Nguyên tc và điu kin cho vay ca chi nhánh NHNo&PTNT Hu Lng .47
2.1.5. Quy trình cho vay ca chi nhánh NHNo&PTNT Hu Lng 49
2.2 THC TRNG HOTă NGă KINHă DOANHă VÀă RI RO CHO VAY TI
NHNo&PTNT HUăLNG 56

2.2.1. Tình hình hot đng kinh doanh chính ca NHNo&PTNT Hu Lng 56
2.2.2. Thc trng tình hình ri ro cho vay ti chi nhánh NHNo&PTNT Hu Lng
58
2.2.3. Nhng nguyên nhân dn đn ri ro cho vay ti chi nhánh NHNo&PTNT
Hu Lng 72
2.3 TỊNHă HỊNHă CỌNGă TÁCă QUN TR RIă ROă TệNă DNG TI
NHNo&PTNT HUăLNG 75
2.3.1. C cu t chc hot đng tín dng cho vay 75
2.3.2. Các bin pháp NHNo&PTNT thc hin đ qun tr ri ro cho vay 76
2.4 ÁNHă GIÁă HIU QU QUN TR RI RO CHO VAY TI
NHNo&PTNT HUăLNG 79
2.4.1. Các ch tiêu đnh tính 79
2.4.2. Các ch tiêu đnh lng 85
2.4.3. Nhng kt qu trong công tác qun tr ri ro cho vay ca NHNo&PTNT
Hu Lng 89
2.4.4. Nhng tn ti 90
Thang Long University Library
Kt lun chng 2 92
CHNGă3:ăMT S GIIăPHÁPăNHMăNỂNGăCAOăHIU 93
QU QUN TR RI RO CHO VAY TIăNGỂNăHÀNGăNỌNGăNGHIP 93
VÀăPHÁTăTRINăNỌNGăTHỌNăHUYN HUăLNG,ăTNH LNGăSN. 93
3.1 NHă HNG HOTă NG CAă CHIă NHÁNHă NGỂNă HÀNGă NỌNGă
NGHIPăVÀăPHÁTăTRINăNỌNGăTHỌNăHUYN HUăLNG. 93
3.1.1. Phân tích mô hình SWOT ca chi nhánh NHNo&PTNT Hu Lng 93
3.1.2. nh hng chung hot đng ca chi nhánh ngân hàng nông nghip và phát
trin nông thôn Huyn Hu Lng 98
3.1.3. Mt s phng hng nhim v trong thi gian ti 98
3.2 MT S GIIă PHÁPă GịPă PHNă NỂNGă CAOă HIU QU QUN TR
RI RO TRONG HOTă NG CHO VAY TIă CHIă NHÁNHă
NHNo&PTNT HUYN HUăLNG 100

3.2.1. Tng cng công tác kim soát khi cho vay và hoàn thin quy trình nghip
v cho vay 100
3.2.2. Nâng cao hiu qu trong công tác thm đnh, xét duyt cho vay 101
3.2.3. Nâng cao hiu qu trong vic thu thp và s dng thông tin trong hot đng
cho vay 101
3.2.4. Tng cng phân loi khách hàng 102
3.2.5. ánh giá kh nng tr n ca khách hàng 102
3.2.6. Kt hp cht ch vi chính quyn và các c quan có liên quan đn hot đng
ca ngân hàng 103
3.2.7. Không ngng nâng cao cht lng đi ng CBTD 104
3.2.8. Tng cng công tác qun lý hn ch ri ro cho vay 105
3.2.9. Bin pháp gii quyt n có vn đ và n quá hn 106
3.2.10. Các gii pháp hn ch tn tht khi xy ra ri ro cho vay 107
3.3 MT S KIN NGH 107
3.3.1. Kin ngh đi vi Nhà nc 108
3.3.2. i vi UBND tnh và UBND huyn 109
3.3.3. i vi ngân hàng nhà nc 109
Kt lun chng 3 111
Thang Long University Library
LI M U

1.Tínhăcp thit caăđ tƠi
Hin nay, ti Vit Nam nói riêng cng nh trên th gii nói chung đang trong quá
trình toàn cu hóa. Trc bi cnh đó, ri ro là điu tt yu và không th tránh khi
trong bt c hot đng kinh doanh nào ca nn kinh t th trng. c bit, trong lnh
vc ngân hàng, ri ro càng đa dng và phc tp bi các hot đng kinh doanh ca
ngân hàng đu liên quan đn tt c mi hot đng khác ca nn kinh t. Ri ro ca mt
ngân hàng có th lan rng ra nhiu ngân hàng khác và c h thng ngân hàng gây nh
hng đn toàn b h thng kinh t, xã hi. Trong các nghip v ca ngân hàng, cho
vay là mt nghip v ch yu ca ngân hàng đ tài tr cho chi tiêu ca các doanh

nghip, cá nhân và các c quan Chính ph. Hot đng cho vay ca ngân hàng có mi
quan h mt thit vi tình hình phát trin kinh t ti các lnh vc ngân hàng phc v,
do đó cho vay thúc đy s tng trng ca các doanh nghip, to ra sc sng cho nn
kinh t.
Hot đng cho vay là mt trong các hot đng truyn thng và ch yu ca các
Ngân hàng thng mi. Trên thc t, đi vi hu ht các Ngân hàng thng mi Vit
Nam hin nay c cu tài sn ch yu là các khon vay. Chính vì vy, cht lng ca
các khon vay đóng vai trò quyt đnh đn s tn ti và phát trin ca các Ngân hàng
thng mi. Qun tr ri ro trong hot đng cho vay tr thành yêu cu cp thit trong
tình hình th trng tài chính đy bin đng khi Vit Nam gia nhp WTO, nht là khi
nhng yu t và nguyên nhân gây ra ri ro trong hot đng cho vay ngày càng đa dng
và phc tp.
Trong thi gian thc tp ti chi nhánh ngân hàng Nông nghip và phát trin nông
thôn Huyn Hu Lng Tnh Lng Sn em nhn thy: i vi NHNo&PTNT Huyn
Hu Lng, tnh Lng Sn thì hot đng cho vay là hot đng chính, đây là hot đng
ch yu quan trng nht mang li ngun thu cho ngân hàng và ngun vn cho các t
chc sn xut kinh doanh trên đa bàn Huyn Hu Lng. ng thi trong nhng nm
gn đây tình hình kinh t trong nc và th gii có nhiu din bin phc tp, nn kinh
t chu nh hng trc tip trc nhng bin đng ca nn kinh t toàn cu: Giá c các
mt hàng thit yu nh vàng, xng du bin đng tng, gim mnh khó d đoán đc.
Cùng vi s điu hành ca Ngân hàng Nhà nc đã làm gim tính ch đng trong hot
đng kinh doanh ca các NHTM. Trc bi cnh kinh t đt nc nh vy, thì hot
đng cho vay ca các NHTM nói chung và NHNo&PTNT Huyn Hu Lng, Tnh
Lng Sn nói riêng đã b nh hng rt ln. Chính vì vy hot đng qun tr ri ro
cho vay là mt vic làm tt yu và cn thit. Qua quá trình tìm hiu và nhn thc rõ
đc tính cp bách ca vn đ trên, em đã chn đ tài: “ Nâng cao hiu qu qun tr ri
ro cho vay ti ngân hàng Nông nghip và phát trin nông thôn Huyn Hu Lng, Tnh
Lng Sn”.
2. Mcătiêuănghiênăcu caăđ tƠi
Mc tiêu nghiên cu ca đ tài tp trung vào 3 ni dung chính:

- H thng hóa các vn đ c bn v cho vay, ri ro trong cho vay và qun tr ri
ro trong cho vay ca ngân hàng thng mi.
- Phân tích, đánh giá thc trng cho vay và qun tr ri ro trong cho vay ca ngân
hàng nông nghip và phát trin nông thôn - Chi nhánh Hu Lng.
-  xut mt s gii pháp nhm nâng cao hiu qu qun tr ri ro trong cho vay
ti NHNo&PTNT – Chi nhánh Hu Lng.
3. iătngăvƠăphmă viănghiênăcu
i tng nghiên cu: Thc trng cho vay và qun tr ri ro trong cho vay ti
ngân hàng nông nghip và phát trin nông thôn – Chi nhánh Hu Lng.
Phm vi nghiên cu: Thc trng cho vay kinh doanh và qun tr ri ro trong cho
vay ti NHNo&PTNT – Chi nhánh Hu Lng giai đon nm 2009 – 2011 và 6 tháng
đu nm 2012.
4. Phngăphápă nghiênăcu
Khóa lun s dng phng pháp duy vt bin chng kt hp vi các hc thuyt
kinh t, phng pháp thng kê, phng pháp phân tích tng hp.
Thu thp s liu: Các báo cáo, tài liu ca ngân hàng NHNo&PTNT Hu Lng,
thông tin trên báo chí và internet.
5. Kt cu caăkhóaălun
Ngoài phn m đu, kt lun, danh mc các bng, tài liu tham kho, ni dung
khóa lun đc chia làm 3 chng:
Chng I: Căs lỦălun chung v riăroăvƠăqun tr ri ro trong cho vay ca
ngơnăhƠngăthngămi.
ChngăII: Thc trng riăroăchoăvayăvƠăhotăđng qun tr ri ro cho vay
ti NHNo&PTNT HuăLng.
Chngă III: Mt s giiă phápănhmănơngăcaoăhiu qu qun tr ri ro cho
vay ti NHNo&PTNT HuăLng

Thang Long University Library
1

1 CHNGă I:ă Că S Lụă LUN CHUNG V RIă ROă VÀă QUN TR RI
RO TRONG CHO VAY CAă NGỂNăHÀNGă THNGăMI

1.1 NHNG VNă  Că BN TRONG CHO VAY CAă NGỂNă HÀNGă
THNGă MI
1.1.1. Kháiănim cho vay caăngơnăhƠngăthngămi
Cho vay ca ngân hàng thng mi (NHTM) là quan h gia mt bên là ngi
cho vay (NHTM) bng cách chuyn giao tin hoc tài sn cho bên ngi vay hay còn
gi là khách hàng vay đ s dng trong mt thi gian nht đnh vi cam kt ca ngi
vay là hoàn tr c gc và lãi khi đn hn. Cho vay là quyn ca NHTM, vì vy NHTM
có quyn yêu cu khách hàng vay phi tuân th nhng điu kin mang tính pháp lỦ
nhm đm bo vic tr n khi đn hn.
Theo wikipedia.org: Cho vay hay còn gi là mt hình thc cp là tín dng, là
vic mt bên (bên cho vay) cung cp ngun tài chính cho đi tng khác (bên đi vay)
trong đó bên đi vay s hoàn tr tài chính cho bên cho vay trong mt thi hn tha
thun và thng kèm theo lãi sut.
Theo khon 16 điu 4 trong Lut các t chc tín dng nm 2010 thì cho vay là
mt hình thc cp tín dng, theo đó bên cho vay giao hoc cam kt giao cho khách
hàng mt khon tin đ s dng vào mc đích xác đnh trong mt thi gian nht đnh
theo tha thun vi nguyên tc có hoàn tr c gc và lãi.
T khái nim trên và nhiu tài liu tng hp li thì cho vay ca NHTM là hình
thc cp tín dng nhm đáp ng nhu cu ca các cá nhân, t chc doanh nghip vi
nhng mc đích, yêu cu khác nhau ph thuc vào thi hn cho vay. i vi hot
đng cho vay ngn hn ca ngân hàng thì vn vay nhm đáp ng nhu cu cn b sung
vn lu đng đ thanh toán chi phí phc v cho hot đng sn xut kinh doanh
(SXKD) hoc có nhu cu m rng quy mô hot đng nhng ngun vn lu đng b
thiu ht. Còn đi vi hot đng cho vay trung và dài hn ca ngân hàng có đc đim
là vn vay trung và dài hn thng gn lin vi quá trình luân chuyn vn c đnh ca
doanh nghip hay cho vay trung dài hn tài tr thiu ht v vn c đnh cho doanh
nghip; do đó, cho vay trung và dài hn s đáp ng nhu cu mua sm tài sn c đnh

ca doanh nghip (mua, nâng cp, sa cha ln tài sn c đnh).
2

1.1.2. Nguyênătc cho vay caăngơnăhƠngăthngămi
Cho vay đc coi là mt trong nhng hot đng đem li ngun thu ch yu cho
NHTM. Do vy đ đm bo NHTM hot đng mt cách hiu qu, đm bo an toàn
vn, trong quá trình cho vay các NHTM luôn phi tuân th các nguyên tc sau đây:
Th nht, tin vay đc cp phi đc s dng đúng mc đích đã tha thun
trong hp đng tín dng
ây là nguyên tc chính yu trong cho vay đc ngân hàng thng xuyên xem
xét đn, theo nguyên tc này thì mi khon vay đu phi đc xác đnh trc v mc
đích kinh t. Bi vy, bt c đi tng nào có nhu cu vay vn, trc khi vay phi gii
trình vi ngân hàng mc đích vay vn, gi cho ngân hàng các k hoch hay d án sn
xut kinh doanh, các hp đng cung cp và tiêu th sn phm, các tài liu k toán đ
ngân hàng xem xét, cho vay. Khi cho vay, ngân hàng cùng khách hàng lp hp đng
tín dng vay vn và khách hàng phi cam kt s dng tin vay đúng mc đích và điu
này đc ghi nhn trong hp đng vay vn.
Sau khi đã nhn đc tin vay khách hàng phi s dng đúng mc đích nh đã
cam kt. Ngân hàng có trách nhim kim soát vic s dng vn ca khách hàng, nu
khách hàng s dng vn vay sai mc đích ngân hàng phi áp dng các ch tài thích
hp nhm ngn nga ri ro có th xy ra cho ngân hàng.
Th hai, phi hoàn tr đúng hn đy đ c gc và lãi
Khi cho khách hàng vay vn, s hoàn tr đúng hn luôn là mi quan tâm hàng
đu ca ngân hàng. Thu hi n c gc và lãi đúng hn là c s đ các NHTM tn ti
và phát trin. Ngun vn cho vay ca ngân hàng ch yu là ngun vn huy đng, ngân
hàng là ngi “đi vay đ cho vay”. Ngân hàng phi đm bo hoàn tr đy đ, kp thi
cho ngi gi khi h có nhu cu rút tin. Vì vy, ngân hàng luôn yêu cu ngi vay
vn phi hoàn tr cho ngân hàng đúng hn. Nu ngân hàng không thu hi hoc không
thu hi đúng hn các khon cho vay thì có kh nng dn mt kh nng thanh toán và
phá sn.

Hn na, trong quá trình thc hin các nghip v tín dng ca mình, ngân hàng
phi bù đp các chi phí nh: tr lãi tin gi, chi phí n ch, tr lng cán b nhân viên,
np thu, trích lp các qu… Do đó, ngân hàng phi thu thêm khon chênh lch ngoài
s vn gc cho vay.
 có th thc hin đc nguyên tc này trong qun lỦ vn vay ngân hàng phi
xác đnh thi hn cho vay, các k hn n ca tng khon cho vay, đng thi thng
xuyên theo dõi, đôn đc khách hàng trong vic tr n.
Thang Long University Library
3

1.1.3. iu kin cho vay ca ngơnăhƠngăthngămi
Ngân hàng s đáp ng nhu cu vay vn cho bt k mt khách hàng nào nu h
tha mãn tt c các điu kin vay vn ca ngân hàng. Theo lut pháp Vit Nam, ni
dung các điu kin vay vn gm:
Th nht, khách hàng phi có đ t cách pháp lý
Quan h tín dng gia ngân hàng vi khách hàng là quan h đc pháp lut bo
v. Vì vy, nó phi đc lp trên c s quy đnh ca lut pháp. Do đó, các ch th
tham gia quan h phi có đ t cách pháp lỦ; hn th trong quan h tín dng s phát
sinh s chuyn giao và giao dch v tài sn; do đó cn có s xác nhn ca các bên
tham gia theo đúng quy đnh ca lut pháp. Nh vy, khách hàng phi có đ t cách
pháp lỦ đ thc hin các giao dch. Theo điu 7, trong quyt đnh 1627 ca Thng đc
ngân hàng Nhà nc ban hành, v quy ch cho vay ca T chc tín dng (TCTD) đi
vi khách hàng kt hp vi s tay tín dng ca NHNo&PTNT, có quy đnh điu kin
cho vay sau:
Th hai, mc đích s dng vn vay phi hp pháp
Khách hàng s dng vn vay phi có mc đích phù hp vi đng kỦ kinh doanh
ca doanh nghip, t chc kinh t; khách hàng không đc vay vn s dng vi mc
đích trái pháp lut hay trái vi mc đích vay vn. Vì vy, khi khách hàng s dng vn
bt hp pháp thì các tài sn đó s b phong ta hoc b tch thu; t đó nh hng ti
kh nng hoàn tr gc và lãi cho NH. Ngoài ra, khi vn vay s dng bt hp pháp thì

t cách pháp lỦ ca khách hàng có th b mt đi do đó nh hng ti quan h tín dng
hp pháp gia ngân hàng vi khách hàng.
Th ba, có d án đu t, phng án sn xut, kinh doanh, dch v kh thi và
có hiu qu; hoc có d án đu t, phng án phc v đi sng kh thi và phù hp
vi quy đnh ca pháp lut
Vì bn cht ca NHTM là t chc kinh doanh trong đó vic cho vay phi đm
bo các nguyên tc sinh li c bn. Do đó d án và phng án mà ngân hàng tài tr
vn phi đm bo tính kh thi và hiu qu.
Trong hot đng tín dng ca NHTM, ngun thu t phng án và d án vay vn
đc coi là ngun thu “th nht” đm bo an toàn vn cng nh phát trin liên tc ca
khách hàng và ngân hàng.

4

Th t, khách hàng phi có kh nng tài chính đm bo tr n trong thi hn
cam kt.
Doanh nghip có tình hình tài chính lành mnh tc là doanh nghip đó có kh
nng qun lỦ tt; chng minh s phát trin n đnh ca khách hàng; đm bo cho
khách hàng có c s vng chc v tài chính đ đm bo cho cam kt hon tr tin vay
đúng hn; quy đnh c th: Khách hàng phi có vn t có tham gia vào d án, phng
án sn xut, kinh doanh, dch v và đi sng. Vn t có đc tính cho tng nhu cu
vn sn xut, kinh doanh trong k hoc tng ln cho mt d án, phng án sn xut,
kinh doanh, dch v, đi sng. Mc vn t có ca khách hàng tham gia vào d án,
phng án sn xut, kinh doanh, dch v và đi sng.
Th nm, khách hàng phi thc hin các quy đnh v bo đm tin vay theo
quy đnh ca Chính ph và hng dn ca Ngân hàng Nhà nc Vit Nam
LỦ do mà NHTM quan tâm đn bo đm tin vay là vì đm bo tin vay là công
c bo đm trong vic thc hin trách nhim và ngha v ca khách hàng trong quan
h vay vn. m bo tin vay cng cung cp ngun thanh toán “th hai” cho NHTM
(trong trng hp khách hàng không tr đc khon vay).

1.1.4. căđim cho vay caăngơnăhƠngăthngămi
Bn cht ca hot đng cho vay là mt loi hình cp tín dng nên nó có đy đ
nhng đc đim ca hot đng tín dng. Ngân hàng cp tín dng vì mc tiêu sinh li,
nh vy, mc tiêu an toàn và sinh li vn là mc tiêu chính trong qun lỦ tín dng.
Cho vay là hot đng mang li thu nhp ln nht cho ngân hàng.
Thu d tính t hot đng cho vay (là mt b phn ca thu lãi) ph thuc vào quy
mô, thi gian và lãi sut; và c ba yu t này có quan h mt thit vi nhau. Th nht,
ngân hàng s dng mi n lc ca mình đ tng quy mô cho vay nh m rng mng
li, đa dng hóa các loi hình cho vay, phát trin công ngh mi nhm gia tng tin
ích cho khách hàng, gim lãi sut hoc cung cp các điu kin u đãi,…các bin pháp
này mt mt làm tng quy mô, song mt khác cng làm tng chi phí. Do vy, th hai
ngân hàng phi nghiên cu và xác lp mi quan h gia các bin pháp tng quy mô vi
thu nhp ròng t hot đng cho vay thông qua chênh lch lãi sut biên. Mi quan h
này cho phép ngân hàng phân bit lãi sut và các điu kin tài tr khác vi các khách
hàng ln, quan trng và liên kt vi các t chc tín dng khác trên th trng.
Cho vay cng là hot đng mang li ri ro ln nht cho NHTM.
Ri ro này, có rt nhiu nguyên nhân, đu có th gây ra tn tht và làm gim thu
nhp ca ngân hàng. Có nhiu khon cho vay mà tn tht có th chim phn ln vn
Thang Long University Library
5

ch s hu, đy ngân hàng đn tình trng phá sn. Do vy, an toàn tín dng là ni
dung chính trong qun lỦ ri ro ca mi ngân hàng thng mi. Có hai mi quan h
gia ri ro và sinh li trong hot đng cho vay. Trc khi cho vay, mi quan h có th
là: ri ro càng cao, sinh li k vng càng ln; cho vay trung và dài hn, cho vay tiêu
dùng,… ri ro cao hn thì lãi sut danh ngha s cao hn so vi lãi sut cho vay ngn
hn hoc cho vay đi vi doanh nghip,… Tuy nhiên sau khi cho vay ri thì mi quan
h s là: tn tht càng cao thì sinh li càng thp. Ngân hàng có th theo đui chin
lc tài tr ri ro cao hoc thp trong ngn hn, song đu phi xác lp mi quan h ri
ro và sinh li nhm đm bo gia tng thu nhp cho ch s hu trong dài hn.

Nu phân chia theo thi gian có cho vay ngn hn và cho vay trung, dài hn. T
trng cho vay ngn hn trong ngân hàng thng cao hn so vi cho vay trung và dài
hn: các ngân hàng ch yu tài tr cho tài sn lu đng ca khách hàng. Cho vay trung
và dài hn thng có t trng thp hn do ri ro cao hn, ngun vn đt và khan him
hn. Có nhiu yu t nh hng đn t l này nh: k hn và tính n đnh ca ngun
vn, kh nng qun lỦ thanh khon ca ngân hàng, kh nng d báo và d phòng ri ro
trong trung và dài hn,…
Tín dng là hot đng có quy mô rt ln, khon mc này thng chim khong
70% tng tài sn ca ngân hàng, mà trong đó phn ln là cho vay. Vi quy mô nh
vy, cho vay nh hng ti rt nhiu chin lc hot đng ca ngân hàng nh d tr,
huy đng vn, đu t,… Khi chng khoán thanh khon cha có hoc khan him, hoc
khi kh nng gia tng huy đng vn b hn ch, nhiu ngân hàng đã phi s dng cho
vay nh mt tài sn đm bo thanh khon. Vì vy ngân hàng thng ngiêng v vic
nm gi các khon cho vay ngn hn, hoc các khon tín dng có kh nng chuyn đi
nhanh. Các khon cho vay 3 tháng nhanh chóng s đc thu hi đ đáp ng nhu cu
chi tr. Trong điu kin ngân hàng chuyn hoán k hn ca ngun, vic thu n nhiu
ln trong k (nhiu k hn n) s góp phn tng tính thanh khon cho khon cho vay.
Ngoài ra c s tín nhim và s tin tng gia ngi đi vay và cho vay là đc
đim c bn ca hot đng cho vay. Khi ngân hàng chuyn giao tin cho ngi đi vay
thì ngân hàng có s tin tng đi vi ngi đi vay v uy tín và thái đ nghiêm túc ca
ngi đi vay trong vic thanh toán n gc và lãi cho ngân hàng. S tin tng này đc
th hin thông qua vic khách hàng đáp ng đc nhng điu kin vay vn c th mà
ngân hàng đ ra. Hn na, quyn s dng vn là đc trng ca hot đng cho vay;
ngân hàng cho khách hàng đc quyn s dng vn theo nhng tha thun nht đnh,
đc th hin thông qua hp đng cho vay và các cam kt khác.
6

Nguyên tc hoàn tr luôn đc tha thun và đm bo trong quan h cho vay. Có
th nói s hoàn tr là đc trng thuc v bn cht ca hot đng cho vay do vic đi vay
mn ch là s chuyn nhng tm thi quyn s dng vn t tay ngi tm thi d

tha vn sang ngi đang tm thi thiu vn, không phi là s chuyn giao quyn s
hu nên sau mt khong thi gian nht đnh, s vn này phi đc hoàn tr li cho
ngi vay. Giá tr hoàn tr thông thng ln hn giá tr lúc cho vay vì ngoài phn gc
còn bao gm c phn lãi tr cho vic s dng vn vay
1.1.5. PhơnăloiăchoăvayătrongăngơnăhƠngăthngămi
Có rt nhiu cách phân loi cho vay khác nhau tùy theo thi gian cn c mc
đích s dng vn vay hay hình thc hoàn tr n vay. Sau đây là mt s cách phân loi
vay thng gp, c th nh sau:
1.1.5.1 Cn c theo thi gian
- Cho vay ngn hn: di 12 tháng, mc đích ca loi cho vay này thng tài tr
cho vic đu t vào tài sn lu đng ca khách hàng;
- Cho vay trung hn: t 1 đn 5 nm, nhm tài tr cho vic đu t vào tài sn c
đnh;
- Cho vay dài hn: trên 5 nm, thng là đu t vào các d án.
Vic xác đnh thi hn trên cng ch mang tính tng đi vì nhiu khon vay
không xác đnh trc đc chính xác thi hn. Vic phân chia theo thi gian có Ủ
ngha rt quan trng đi vi ngân hàng vì thi gian liên quan mt thit đn tính an toàn
và sinh li ca tài sn.
1.1.5.2 Cn c vào phng thc cho vay ca ngân hàng
- Thu chi: Thu chi là nghip v cho vay mà ngân hàng cho phép khách hàng
(ngi vay) đc chi tri trên s d tin gi thanh toán ca mình đn mt gii hn
nht đnh và trong mt khong thi gian xác đnh. Gii hn này đc gi là hn mc
thu chi. Thu chi da trên c s thu và chi ca khách hàng không phù hp v thi
gian và quy mô. Hình thc cho vay này to điu kin cho khách hàng trong vic thanh
toán: ch đng, nhanh chóng và kp thi. Thu chi là hình thc tín dng ngn hn, linh
hot, th tc đn gin, phn ln là không có đm bo, có th cp cho doanh nghip ln
cá nhân trong vài ngày trong tháng, vài tháng trong nm, dùng đ tr lng, chi các
khon phi np, mua hàng,… Do vy hình thc này ch s dng cho đi tng khách
hàng có đ tin cy cao, thu nhp đu đn và kì thu nhp ngn.
Thang Long University Library

7

- Cho vay theo hn mc: Là nghip v tín dng theo đó ngân hàng tha thun cp
cho khách hàng mt hn mc tín dng, là s d ti đa ti thi đim tính. Hn mc tín
dng đc cp trên c s k hoch sn xut kinh doanh, nhu cu vn và nhu cu vay
vn ca khách hàng. Trong k khách hàng có th vay – tr nhiu ln nhng s d
không đc vt quá hn mc tín dng.
- Cho vay luân chuyn: Là nghip v cho vay da trên luân chuyn hàng hóa.
Doanh nghip khi mua hàng có th thiu vn, ngân hàng có th cho khách hàng vay đ
mua hàng và s thu n khi doanh nghip bán hàng. Cho vay da trên lu chuyn ca
hàng hóa nên c ngân hàng và khách hàng đu phi nghiên cu k k hoch lu
chuyn hàng hóa đ d đoán dòng ngân qu trong thi gian ti. Rt thun tin cho
khách hàng vì ch cn làm th tc 1 ln cho nhiu khon vay.
- Cho vay gián tip: Phn ln các khon cho vay ca ngân hàng đu là cho vay
trc tip, bên cnh đó ngân hàng cng phát trin hình thc cho vay gián tip- là hình
thc cho vay thông qua các t chc trung gian. Ngân hàng cho vay qua các t, đi, hi,
nhóm nh nhóm sn xut, Hi nông dân, Hi ph n, Hi cu chin binh,… Ngân
hàng có th chuyn mt vài khâu ca quá trình cho vay sang các t chc trung gian,
nh thu n, phát tin vay,… T chc trung gian cng có th đng ra tín chp cho các
thành viên vay vn. iu này rt thun tin khi ngi vay không có hoc không đ tài
sn th chp.  bù đp mt phn chi phí trung gian, ngân hàng trích mt phn thu
nhp đ li cho trung gian. Ngân hàng cng có th cho vay thông qua ngi bán l các
sn phm đu vào ca quá trình sn xut. Vic cho vay này s hn ch ngi vay s
dng tin sai mc đích. Hình thc cho vay gián tip thng đc áp dng đi vi th
trng có các món vay nh, ngi vay phân tán, cách xa ngân hàng, qua trung gian có
th tit kim đc chi phí cho vay ( phân tích, giám sát, thu n,…). Mc dù hình thc
cho vay qua trung gian hn ch đc ri ro và chi phí cho ngân hàng, nhng nó cng
bc l mt s khuyt đim nh: nhiu trung gian đã li dng v th ca mình và nu
ngân hàng không kim soát tt s tng lãi sut đ cho vay li, hoc gi ly s tin ca
các thành viên khác cho mình, các nhà bán l có th li dng đ bán hàng kém cht

lng hoc vi giá đt cho ngi vay vn.
1.1.5.3 Cn c theo hình thc hoàn tr n vay:
- Cho vay tr góp: Là hình thc tín dng, theo đó ngân hàng cho phép khách
hàng tr gc làm nhiu ln trong thi hn tín dng xác đnh. Cho vay tr góp thng
đc áp dng vi các khon vay trung và dài hn, tài tr cho TSC hoc hàng lâu bn.
S tin tr mi ln đc tính toán sao cho phù hp vi kh nng tr n. Ngân hàng
thanh toán tin hàng hóa mà khách hàng đã mua tr góp cho ngi bán l. Các ca
8

hàng bán l nhn ngay tin sau khi bán hàng t phía ngân hàng, và làm đi lỦ thu tin
cho ngân hàng, hoc khách hàng tr tin trc tip cho ngân hàng. ây là hình thc tín
dng tài tr cho ngi mua ( qua đó đn ngi bán) nhm khuyn khích tiêu th hàng
hóa. ây là hình thc cho vay mang li ri ro cao do khách hàng thng dùng chính
hàng hóa mua tr góp đ th chp, kh nng tr n ph thuc vào thu nhp đu đn ca
ngi vay. Vì ri ro cao nên cho vay tr góp thng có lãi sut cao nht trong khung
lãi sut cho vay ca ngân hàng.
- Cho vay trc tip tng ln: Là hình thc cho vay tng đi ph bin ca ngân
hàng đi vi nhng khách hàng không có nhu cu vay thng xuyên, không có điu
kin đ đc cp hn mc thu chi. Mi ln vay khách hàng phi làm đn và trình
ngân hàng phng án s dng vn vay. Ngân hàng s phân tích khách hàng, kỦ hp
đng cho vay, xác đnh quy mô cho vay, thi hn gii ngân, thi hn tr n, lãi sut và
yêu cu đm bo nu cn. Theo tng kì hn n trong hp đng, ngân hàng s thu gc
và lãi. Trong quá trình khách hàng s dng tin vay, ngân hàng s kim soát mc đích
và hiu qu. Nu thy có du hiu vi phm hp đng, ngân hàng s thu n trc hn
hoc chuyn n quá hn. Lãi sut có th c đnh hoc th ni theo thi đim tính lãi.
Nghip v cho vay tng ln tng đi đn gin, ngân hàng có th kim soát tng món
vay cách bit.
1.1.5.4 Cn c theo đm bo hay da vào mc đ tín nhim khách hàng:
- Cho vay không có tài sn đm bo;
- Cho vay có đm bo bng tài sn th chp hoc cm c.

V nguyên tc mi khon cho vay ca ngân hàng đu phi có đm bo. Tuy
nhiên ngân hàng ch ghi vào hp đng tín dng loi đm bo mà ngân hàng có th bán
đi đ thu n nu khách hàng không tr n. Do đó các khon n có đm bo thc cht
là các khon tài tr có ngun thu n th hai t đm bo. Các khon n không gn vi
hp đng đm bo đc ngân hàng xp vào tài tr không đm bo. Vic phân chia này
không nói lên tính an toàn ca khon tài tr ca ngân hàng mà ch giúp ngân hàng theo
dõi các hp đng v đm bo, đa ra các bin pháp x lỦ đm bo khi cn thit.
1.1.5.5 Cn c vào mc đích cho vay đu t theo d án và cho vay tiêu dùng.
- Cho vay đu t theo d án: Bên cnh loi hình truyn thng là cho vay ngn
hn, ngân hàng ngày càng tr nên nng đng hn trong vic cho vay đi vi các d án,
tài tr cho xây dng các nhà máy mi, đc bit là trong các ngành công ngh cao. Khi
khách hàng có k hoch mua sm, xây dng tài sn c đnh,… nhm thc hin nhng
d án nht đnh, có th xin vay ngân hàng. Mt trong nhng yêu cu ca ngân hàng là
Thang Long University Library
9

ngi đi vay phi xây dng d án, th hin mc đích, k hoch đu t cng nh quá
trình thc hin d án. Thm đnh d án là điu kin đ ngân hàng quyt đnh phn vn
cho vay và kh nng hoàn tr ca doanh nghip. Do ri ro trong loi hình tín dng này
nói chung là rt cao song lãi li ln.
- Cho vay tiêu dùng: Là nhng món vay nh l cho cá nhân, phc v cho mc
đích tiêu dùng, mua hàng tr góp hàng hóa lâu bn nh ô tô, xe máy, nhà ca,… Cho
vay tiêu dùng đc bt đu t các hãng bán l, do yêu cu đy mnh tiêu th hàng hóa.
Hình thc cho vay tiêu dùng ca các hãng là bán tr góp. Mt s hãng đã phi vay
ngân hàng đ bù đp vn lu đng thiu ht.
Trong thi gian đu hu ht các ngân hàng đu không tích cc cho vay đi vi cá
nhân và h gia đình, vì h tin rng các khon cho vay tiêu dùng có ri ro v n tng
đi cao. S gia tng thu nhp ca ngi tiêu dân dn đn nhu cu tiêu dùng ngày mt
cao và s cnh tranh trong cho vay đã khin ngân hàng phi hng ti ngi tiêu dùng
nh mt đi tng khách hàng tim nng. Sau chin tranh th gii th hai, cho vay

tiêu dùng đã tr thành mt trong nhng loi hình tín dng tng trng mnh nht  các
nc phát trin.
Phng thc cho vay có th cho vay trc tip đi vi ngi mua hoc thông qua
tài tr cho các doanh nghip bán l hàng lâu bn, các công ty xây dng đ các doanh
nghip này bán hàng tr góp. Ngân hàng có th tài tr (hoc đng tài tr) toàn b, hoc
mt phn giá tr hàng hóa. Cho vay tiêu dùng có ri ro rt cao; nu ngi vay b cht,
m, hoc mt vic, ngân hàng s khó thu đc n. Nhiu khon cho vay vi thi hn
dài (mua nhà th chp), vì vy ngân hàng cn lp d phòng cho vay tiêu dùng đ
chuyên theo dõi. Bên cnh đó ngân hàng thng đòi hi lãi sut rt cao, yêu cu ngi
vay phi mua bo him tht nghiêp, bo him nhân th, bo him hàng hóa đã mua.
Ngoài ra các ngân hàng cng có th cho vay bng cách mua trái phiu trung và
dài hn ca Chính ph hoc doanh nghip nhm tài tr cho quá trình hình thành tài sn
c đnh. Kì hn và kh nng chuyn đi ca trái phiu, lãi sut, tình hình tài chính ca
doanh nghip, các k hoch tng lai… đu đc ngân hàng tính toán khi mua trái
phiu. Trái phiu cng có th xem nh là khon đu t ca ngân hàng trung và dài
hn.
Ngân hàng thc hin tài tr theo nhiu nghip v và hình thc khác nhau, nhm
đáp ng nhu cu ngày càng cao và đa dng ca hàng triu khách hàng, t quc gia, t
chc tài chính, t chc liên chính ph và phi chính ph, các doanh nghip, h gia
đình,… Các loi hình cho vay không ngng đc m rng, đa dng và hoàn thin theo
10

hng mang li nhiu tin ích cho khách hàng, đng thi vn đm bo an toàn và li
ích cho ngân hàng.
1.1.6. Vaiătròăca cho vay trong hotăđng ca ngơnăhƠngăthngămi
Hot đng chính ca ngân hàng thng mi là tìm kim các khon vn (huy đng
vn) đ s dng nhm thu li nhun. Vic s dng vn chính là quá trình to nên các
tài sn khác nhau ca ngân hàng, trong đó cho vay và đu t là hai loi tài sn ln nht
và quan trng nht. Cho vay là tài sn ln nht trong các khon mc tín dng, phn
ánh hot đng đc trng ca ngân hàng thng mi. Hot đng cho vay trong ngân

hàng có vai trò đc bit quan trng, th hin trên nhng quan đim sau:
1.1.6.1 i vi nn kinh t:
Cho vay là mt kênh cung cp vn quy mô ln và quan trng nht trong nn kinh
t. Có rt nhiu cách đ huy đng vn nh: góp vn, đi vay, phát hành c phiu, trái
phiu, vn t tài tr, huy đng t các ngun khác,…Tuy nhiên đi vay vn là kênh vn
ph bin nht vi chi phí va phi, và tit kim thi gian. Mc dù nu doanh nghip
huy đng vn bng các hình thc khác, lãi sut s thp hn nhng nhng chi phí khác
mà doanh nghip phi b ra không phi là nh, li mt nhiu thi gian. Ngoài ra đi vay
còn giúp doanh nghip có mt khon tit kim t thu không phi np cho Nhà nc;
th hin trên nhng quan đim c th sau:
Kênh tài tr vn có hiu qu
C th hn, hot đng cho vay ca ngân hàng đáp ng các nhu cu vn đ duy trì
quá trình tái sn xut, đng thi góp phn đu t phát trin kinh t; do đc đim ca
tun hoàn vn nên trong quá trình sn xut kinh doanh ca các doanh nghip luôn có
s không n khp v thi gian và khi lng, gia lng tin cn thit đ d tr vt
t, hàng hóa cho quá trình sn xut kinh doanh tip theo vi khi lng tin thu đc
t vic tiêu th hàng hóa ca chu trình sn xut kinh doanh trc đó. Ngun vn
doanh nghip tm thi nhàn ri cùng vi các ngun tit kim t dân c, ngun d t
ngân sách…đc NHTM huy đng và s dng đ đu t cho các doanh nghip đang
tm thi thiu vn, do nhu cu tiêu dùng tm thi vt quá thu nhp ca dân chúng,
cng nh cho yêu cu chi ca ngân sách Nhà nc trong lúc cha có ngun thu… Nh
vy, hot đng cho vay ca ngân hàng đã góp phn điu hòa vn mt cách có hiu qu
trên phm vi toàn b nn kinh t.
Ngoài ra, vn vay ca ngân hàng thúc đy quá các quá trình tp trung vn và tp
trung sn xt lu thông: thông qua vic tp trung và u tiên vn cho các nghành kinh
t mi nhn, kinh t trng đim, nhng ni có nhu cu vn ln, cho vay ngân hàng
Thang Long University Library
11

góp phn nâng cao sc mnh, sc cnh tranh ca nn kinh t, to điu kin đ phát

trin các quan h kinh t vi nc ngoài.
Vn vay cu ngân hàng thúc đy quá trình luân chuyn hàng hóa và luân chuyn
tin t thông qua vic to điu kin cho các doanh nghip thc hin đc các c hi
đu t sn xut kinh doanh ca mình. Thông thng các doanh nghip ch s dng đn
vn ngân hàng sau khi đã huy đng mi ngun lc ca bn thân, điu đó cng có
ngha là nu không có tín dng ngân hàng thì doanh nghip khó có kh nng thc hin
c hi đu t kinh doanh ca mình, nht là trong c ch th trng nh hin nay. Nh
vy, có th nhn đnh rng cho vay ngân hàng là ngun hình thành vn ca doanh
nghip, góp phn thúc đy ng dng khoa hc công ngh vào sn xut đ đy nhanh
quá trình tái sn xut xã hi. Ngoài ra, cho vay ngân hàng giúp doanh nghip tng
thêm sc mnh trong cnh tranh, vn lên tn ti và phát trin trên thng trng.
Cho vay ngân hàng là công c thúc đy ch đ hch toán kinh doanh, tng cng
qun lỦ tài chính, tng tích ly đi vi doanh nghip. V phía doanh nghip vi s tài
tr tín dng ca các ngân hàng, mi doanh nghip phi thc hin mt ch đ hch toán
kinh t mt cách minh bch và hiu qu hn. Khi s dng vn vay ngân hàng, các
doanh nghip phi tôn trng các hp đng tín dng, phi thc hin thanh toán lãi và n
vay đúng hn, cng nh vic chp hành các quy đnh ràng buc trách nhim, ngha v
khác ghi trong hp đng nh là vn đ tài chính.
Vì vy đòi hi các doanh nghip khi s dng vn vay ca ngân hàng phi quan
tâm đn vic nâng cao hiu qu s dng vn, gim chi phí sn xut, tng li nhun ca
doanh nghip. V phía ngân hàng, trc khi cho vay cng đòi hi khách hàng phi
tha mãn nhiu điu kin v tình hình tài chính cng nh cht lng ca các báo cáo
tài chính. iu đó buc các doanh nghip phi tng cng hn na công tác hch toán
kinh doanh, qun lỦ tài chính và tích ly vn.
Công c giúp Nhà nc điu tit khi lng tin t lu thông trong nn kinh
t
Nh chúng ta đã bit, khi NHTM thc hin hành vi cp tín dng cho nn kinh t,
cùng vi kh nng “to tin”, các “bút t” s đc nhân rng, tc là đã to ra mt kh
nng cung ng tin t; và hiu ng ngc li s xy ra khi ngân hàng thng mi thu
hp. Chính vì vy, cho vay ngân hàng đã đc nhà nc s dng nh là mt công c

đ điu tit khi lng tin t lu thông quan h các chính sách tin t ca NHNN
nh: d tr bt buc, hn mc tín dng, lãi sut chit khu, nghip v th trng m…

12

áp ng nhu cu tit kim và m rng đu t ca nn kinh t
Hat đng cho vay ca NHTM là công c giúp nhà nc thc hin tt chính sách
tin t, đng thi cng giúp chính NHTM có mt môi trng kinh doanh tt. Vi sc
mua đng tin n đnh s to tâm lỦ an tâm trong dân chúng, t đó huy đng đc ti
đa các ngun vn tim tàng trong xã hi, tha mãn cao nht nhu cu vn m rng đu
t ca nn kinh t. Mt khác, vi hot đng cho vay NHTM tr thành trung tâm tài
chính đc bit có kh nng gim thiu các chi phí và ri ro; do đó đã tha mãn nhu cu
tit kim và m rng đu t ca nn kinh t.
1.1.6.2 i vi ngân hàng
Hot đng ch yu đem li li nhun cho NHTM
Cho vay là nghip v c bn ca ngân hàng nhm s dng ngun vn đã huy
đng đc đ thu li nhun. Li nhun t hot đng cho vay là ngun li nhun chính
ca ngân hàng, (chim khong 70% tng li nhun). Chính vì vy nghip v cho vay
càng đc đa dng hóa càng làm tng vai trò ca tín dng trong tng th kinh doanh
ca NHTM và do đó, thu nhp t hot đng cho vay chim phn ln li nhun, quyt
đnh hiu qu ca hot đng kinh doanh ngân hàng.
Cho vay còn là kênh “tiêu th” cho ngun vn huy đng đc, không đ ngun
tin nhàn ri trong dân c tr nên lãng phí trong khi có rt nhiu d án phc v đu t
phát trin đang cn vn. Ngân hàng cho vay, thu lãi nhm bù đp phn lãi phi tr cho
ngi gi tin, đng thi kim li cho mình, đm bo duy trì n đnh và kinh doanh có
hiu qu.
Vì vy, có th nói tín dng ngân hàng thúc đy s ra đi và phát trin ca các
doanh nghip, không ch các doanh nghip thuc thành phn kinh t Nhà nc mà còn
tác đng đn c các doanh nghip thuc các thành phn kinh t khác.
1.2 RIăROăCHOăVAYă TRONGă HOTă NGăCAăNHTM

1.2.1. Kháiănim v ri ro cho vay trong hotăđng ca NHTM
Ri ro là s bt trc, bt ng xy ra gây thit hi, mt mát, nguy him. Trong lnh
vc kinh doanh, ri ro đc hiu là kh nng gim sút v tài sn hay s gim sút li
nhun thc t vi li nhun d kin, hoc là nhng bt trc ngoài Ủ mun xy ra trong
quá trình sn xut, kinh doanh ca doanh nghip, tác đng xu đn s tn ti và phát
trin ca doanh nghip. Mt cách khác, ri ro trong kinh doanh là kh nng xy ra các
bin c không lng trc, khi xy ra s làm cho kt qu thc t khác xa kt qu mong
mun, d kin. Do đó, chp nhn có ri ro trong kinh doanh và t đó tìm ra gii pháp
hn ch ri ro là yêu cu đòi hi chính đáng ca mi doanh nghip.
Thang Long University Library
13

i vi các NHTM, ri ro là nhng bin c không mong đi có th xy ra gây
mt mát, thit hi v tài sn, thu nhp trong quá trình hot đng. Các NHTM cn đánh
giá c hi kinh doanh da trên mi quan h ri ro – li ích nhm tìm ra nhng c hi
đt đc li ích xng đáng vi mc ri ro chp nhn. Các NHTM s hot đng tt nu
mc ri ro mà các NHTM gánh chu là hp lỦ và kim soát đc, đng thi nm trong
phm vi kh nng các ngun lc tài chính ca NHTM.
Ri ro trong hot đng kinh doanh ngân hàng là nhng s c xy ra ngoài d
kin ca ngân hàng, có kh nng gây tn tht cho hot đng kinh doanh ngân hàng.
Nh vy, v hc thut khái nim ri ro trong hot đng kinh doanh ngân hàng bao
gm nhng s c xy ra ngoài s kin có th gây tn tht và cng có th không gây
tn tht nhng gây nên nhng bt li trong hot đng kinh doanh ca ngân hàng.
Theo đnh ngha ca u ban Basel: “Ri ro trong hot đng cho vay là kh nng
mà khách hàng vay hoc bên đi tác không thc hin đc các ngha v ca mình theo
nhng điu khon đã tho thun”; cng theo U ban này, mt đnh ngha khác có th
nêu ra là: “Ri ro tht thoát đi vi mt ngân hàng là s v n ca ngi giao c
trong hp đng, trong đó s v n đc xác đnh là bt k s vi phm nghiêm trng
nào đi vi ngha v hp đng khi hoàn tr gc, lãi hoc c gc và lãi”.
Có nhiu cách khác nhau đ đnh ngha v ri ro trong hot đng cho vay, song

các quan nim v ri ro trong hot đng cho vay đu hi t vi nhau v bn cht đó là:
Ri ro trong hot đng cho vay là kh nng xy ra nhng thit hi v kinh t mà
NHTM phi gánh chu do khách hàng vay vn thanh toán n không đúng hn hoc
không hoàn tr đc n vay bao gm gc, lãi hoc c gc và lãi.
Tóm li, ri ro trong cho vay ca NHTM bao gm tt c các khon cho vay ca
ngân hàng có th xut phát t nhng mc đích khác nhau; nhng đn k hn mà khách
hàng, ngi phát hành không thanh toán hoc tr n cho ngân hàng; đây có th coi là
loi ri ro ln nht và thng xuyên nht. Vic đánh giá ri ro này là trách nhim
chính ca ngh ngân hàng. Bi vì hn 2/3 s tài sn có  ngân hàng là các món cho
vay và đu t chng khon, đem li thu nhp ch yu cho ngân hàng. Ngoài ra các
hot đng ngoi bng nh: Các giao dch trên th trng ngoi hi, các hp đng trao
đi, bo lãnh tín dng, tín dng tài tr…đu rt d gp ri ro dn ti thua l, mt mát.
Nu các món cho vay hay chng khoán đn hn mà không đc hoàn tr thì ngân hàng
s mt c vn ln lãi. Nu thit hi quá ln đn mc vt vn t có ca ngân hàng thì
vic đóng ca ngân hàng là điu chc chn và s gây ra mt cú sc ln cho h thng
ngân hàng.
14

Trong hot đng kinh doanh ca ngân hàng, cho vay luôn là khon mc ln nht
thng chim trên 70% tài sn có sinh li ca ngân hàng. Ri ro cho vay luôn tim n
trong toàn b d n cho vay ca ngân hàng và gn lin vi kh nng khách hàng
không tr đc n theo hp đng. C th là lung thu nhp d tính mang li t các tài
sn có sinh li ca các ngân hàng có th không đc hoàn tr đy đ xét c v mt s
lng và thi hn. Trong nghip v tín dng, ri ro trong cho vay hàm cha t trng
ln nht trong tng ri ro. Do đó, ni dung nghiên cu ri ro tín dng đc đ cp ch
yu v ri ro trong cho vay.
1.2.2. căđim ca ri ro cho vay
Ri ro trong hot đng cho vay ca ngân hàng là mt yu t khách quan nên
ngân hàng không th nào loi tr đc hoàn toàn mà ch có th tìm bin pháp phòng
nga đ hn ch s xut hin cng nh nhng tác hi do chúng gây nên.

Ri ro cho vay có tính tt yu tc luôn tn ti và gn lin vi hot đng cho vay
ca ngân hàng thng mi: Tình trng thông tin bt cân xng đã làm cho ngân hàng
không th nm bt đc các du hiu ri ro mt cách toàn din và đy đ, điu này
làm cho bt c khon vay nào cng tim n ri ro đi vi ngân hàng. Kinh doanh ngân
hàng thc cht là kinh doanh ri ro  mc phù hp và đt đc li nhun tng ng.
Có th nói chp nhn ri ro là tính tt yu trong hot đng ngân hàng. Các ngân hàng
cn phi đánh giá các c hi kinh doanh da trên mi quan h gia ri ro và li ích
nhm tìm ra nhng c hi đt đc và nhng li ích xng đáng vi mc ri ro chp
nhn. Ngân hàng s hot đng tt nu mc ri ro ngân hàng gánh chu là hp lỦ, kim
soát đc và nm trong phm vi kh nng các ngun lc tài chính và nng lc cho vay
ca ngân hàng.
Do tình trng thông tin bt cân xng nên thông thng ngân hàng  vào th b
đng, ngân hàng thng bit thông tin sau hoc bit thông tin không chính xác v
nhng khó khn hay tht bi ca khách hàng và do đó ngân hàng thng có nhng ng
phó chm tr gây nhng nh hng xu, nh khi ngi vay gp ri ro trong SXKD:
ha hon, l lt, chin tranh, s đ v ca đi tác, ngi mua hàng ty chay sn phm
công ty… dn đn thua l, phá sn thì s tác đng gián tip là nguyên nhân gây ra ri
ro cho ngân hàng.
Ri ro cho vay có tính cht đa dng và phc tp: c đim này th hin  s đa
dng và phc tp ca nhng nguyên nhân gây ra ri ro trong hot đng cho vay ca
ngân hàng, cng nh din bin s vic, hu qu khi ri ro xy ra. Ri ro cho vay mang
tính cht này nguyên nhân là do s lng khách hàng ca ngân hàng rt đông đo,
nhiu thành phn và thi gian cho vay linh hot… Hin nay, ri ro cho vay có th chia
Thang Long University Library
15

làm nhiu loi nh: ri ro v đo đc, ri ro c ch, ri ro trong công tác kim tra,
kim soát. Do đó khi phòng nga và x lỦ ri ro cho vay phi chú Ủ đn mi du hiu
ri ro, xut phát t nguyên nhân bn cht và hu qu do ri ro cho vay đem li đ có
bin pháp phòng nga phù hp.

1.2.3. Phơnăloi ri ro cho vay
i vi h thng NHTM thì vic phân loi ri ro cho vay có Ủ ngha vô cùng
quan trng trong vic thit lp chính sách, quy trình, th tc và c mô hình t chc
qun tr và điu hành nhm bo đm, nhn bit đy đ các yu t gây ra ri ro và phân
bit trách nhim rõ ràng gia các b phn, gia các khâu trong toàn b quá trình tác
nghip thm đnh, công tác cho vay giám sát thu hi n và x lỦ khon n nu nhng
khon cho vay có du hiu không bình thng. Thc t cho thy s phân chia trách
nhim càng rõ ràng, càng c th, s giúp cho quá trình qun tr ri ro cho vay có hiu
qu; v c bn có th phân loi ri ro cho vay ca NHTM da trên nhng tiêu chí c
th sau:
1.2.3.1 Phân loi ri ro trong cho vay theo đi tng s dng vn vay:
Ri ro khách hàng cá th:
Là ri ro xy ra khi cho các khách hàng là cá nhân vay vn. Thông thng s
lng khách hàng s rt nhiu, tuy nhiên mc đ ri ro ca tng khon vay đn l s
thp, mc đ nh hng ca vic mt kh nng thanh toán ca tng khon vay là nh;
loi hình giao dch, c cu giao dch d qun lỦ.
Ri ro khách hàng công ty, t chc kinh t:
ây là ri ro khi cho khách hàng là công ty, t chc kinh t vay vn. Tùy theo
quy mô ca công ty, t chc kinh t là ln hay nh thì mc đ nh hng ca ri ro
các khon vay vào đi tng này s đc đánh giá  mc va hay ln, tác đng ca nó
đn kh nng thanh toán khon n là va hay cao.
Ri ro quc gia hay khu vc đa lý:
Nhng ngân hàng hot đng phm vi toàn cu có s phân chia theo lãnh th quc
gia, nu trong phm vi mt quc gia phân chia ri ro trong cho vay tp trung theo khu
vc đa lỦ, ví d nh mc đ ri ro khu vc Min Bc, Min Trung, Min Nam.
1.2.3.2 Cn c vào nguyên nhân phát sinh
Cn c vào nguyên nhân phát sinh, có th phân loi các loi ri ro cho vay nh
sau:
16

Ri ro giao dch: ây là mt hình thc ca ri ro cho vay mà nguyên nhân phát
sinh là do nhng hn ch trong quá trình giao dch và xét duyt cho vay, đánh giá
khách hàng. Ri ro giao dch bao gm:
 Ri ro la chn đi nghch: Ri ro có liên quan đn quá trình đánh giá và phân
tích cho vay, khi ngân hàng la chn nhng phng án vay vn có hiu qu đ quyt
đnh cho vay nhng do ngân hàng không có đy đ thông tin v khách hàng, khon
vay TSB hoc nhng thông tin ca ngân hàng thu thp đc không có s chính xác
dn đn vic ngân hàng đa ra s la chn sai lm
 Ri ro bo đm: Ri ro phát sinh t các tiêu chun đm bo nh các điu khon
trong hp đng cho vay, các loi TSB. Ri ro xy ra do TSB b gim sút hoc mt
giá tr theo thi gian, hoc do quy trình thm đnh b b sót hoc do nhân viên non
kém nghip v không thm đnh, tìm hiu k lng.
 Ri ro nghip v: Ri ro liên quan đn công tác qun lỦ khon vay và hot đng
cho vay, bao gm c vic s dng h thng xp hng ri ro và k thut x lỦ các
khon vay có vn đ. Ri ro xy ra do chính sách, quy đnh ca ngân hàng không cht
ch hoc do trình đ cán b nhân viên không đ nng lc hay c tình gian di gây ra
ri ro cho ngân hàng.
Ri ro danh mc: Là mt hình thc ca ri ro cho vay mà nguyên nhân phát
sinh là do nhng hn ch trong qun lỦ danh mc cho vay ca ngân hàng, đc chia
thành hai loi: Ri ro ni ti và ri ro tp trung.
 Ri ro ni ti: Xut phát t đc đim hot đng và s dng vn ca khách hàng
vay vn, lnh vc kinh t.
 Ri ro tp trung: Ri ro do ngân hàng tp trung cho vay quá nhiu vào mt s
khách hàng, mt ngành kinh t hoc trong cùng mt vùng đa lỦ nht đnh hoc cùng
mt loi hình cho vay có ri ro cao.
1.2.3.3 Cn c vào giai đon phát sinh
Ri ro trong thm đnh: Là ri ro mà TCTD đánh giá sai khách hàng. Do hin
tng thiu thông tin dn đn “thông tin không cân xng” làm cho TCTD chp nhn
cho các khách hàng có kh nng tr n ti vay vn dn đn ri ro không thu hi đc
vn sau khi cho vay. Ngoài ra, còn có trng hp ngân hàng t chi cho vay vi

nhng khách hàng tt, gây ra tác đng tiêu cc: làm gim uy tín ca ngân hàng và làm
mt mt c hi kinh doanh cho ngân hàng. Hn na, do thiu thông tin và tin tng
vào TSB, bo lãnh, bo him t phía khách hàng dn đn đánh giá sai giá tr các
Thang Long University Library
17

khon th chp, bo lãnh, bo him gây ra ri ro không thu hi đc n khi khách
hàng không tr đc n.
Ri ro khi cho vay: Là ri ro mà khi gii ngân vn sai mc đích làm cho khon
vay không phát huy hiu qu. Ri ro này có th phát sinh trong quá trình đa ra quyt
đnh cho vay khi thiu thông tin hoc có s thoái hoá đo đc ca cán b cho vay đ
cho khách hàng c Ủ s dng vn sai mc đích ngay t đu làm cho c cu khon vay
và mc đích vay không tng thích dn đn ri ro không tr đc n ca ngi vay.
Trong giai đon này, ngân hàng ch yu xem xét li mt ln na tính hp pháp, hp l
ca h s vay vn và s đy đ ca h s, nu h s thiu hay không hp pháp hp l
thì sau này khi khách hàng không tr đc n mà phi khi kin ra tòa kinh t hay nh
trng tài kinh t x lỦ mà trong tay ngân hàng li không có đy đ h s, tài liu thì rt
khó đ có th giành phn thng, không chng minh đc đy đ quyn li ca ngân
hàng trong hot đng cho vay.
Ri ro trong qun lý, thu hi n: Là ri ro phát sinh do quá trình giám sát thu
hi n không theo dõi đc dòng tin ca khách hàng đ khách hàng s dng vn
quay vòng vào vic khác không thu đc n đúng k hn, hoc không thu đc n
làm gim kh nng sinh li và nh hng đn hiu qu s dng vn vay và gim kh
nng qun lỦ tt TSB ca khách hàng, đc bit là tài sn th chp.
1.2.3.4 Cn c vào cách phân loi n
N nhóm 1 (N đ tiêu chun): là nhng khon n trong hn đc đánh giá có
kh nng thu hi đ gc và lãi đúng hn, các khon n quá hn di 10 ngày và đc
ngân hàng đánh giá có kh nng thu hi đy đ n gc và lãi, và các khon n có th
phát sinh trong tng lai nh các khon bo lãnh, cam kt cho vay, chp nhn thanh
toán.

N nhóm 1 là nhng khon n đ tiêu chun và theo đánh giá ca ngân hàng đây
là nhng khon n có đ ri ro thp nht tuy nhiên vn có xác sut xy ra ri ro do
nhng yu t bên ngoài mà ngân hàng cha lng trc đc nhng kh nng xy ra
ri ro là thp gn nh bng không.
N nhóm 2 (N cn chú ý): là nhng khon n quá hn t 10 đn 90 ngày, các
khon n điu chnh k hn tr n ln đu (đi vi khách hàng là doanh nghip, t
chc thì t chc tín dng phi có h s đánh giá khách hàng v kh nng tr n đy đ
gc và lãi đúng k hn đc điu chnh ln đu)
N nhóm 2 là nhng khon n đã có ri ro xy ra nhng vì thi gian quá hn ca
nó ch t 10- 90 ngày cha vt quá 3 tháng nên kh nng thu hi n vn còn cao.