đánh giá hiệu suất đỉnh toàn phần của đầu dò nai tl bằng chương trình penelope

LỜI CẢM ƠN
u tiên con xin gi li bin cha m, nh
sinh thành và nuôi con khôn ln ngày hôm nay.
K n em xin chân thành ct c các thng ging dng
dn em trong sut nha Khoa Vt lý nói chung và B môn Vt lý Ht
nhân nói riêng. Chính nh s dìu dt tn tình ca các thc
nhng thành qu  ngày hôm nay.
Em xin gi li cn thy Trn Thin Thanh n tình ch bo,
ng d    t nhng kinh nghi    em có th hoàn
thành tt khóa lun tt nghip này.
Em chân thành cthy Nguyn Quc Hùng và các thy cô trong hng
n giúp khóa lun cc hoàn chnh

Em xin gi li cn các anh ch trong b môn, c bit là ch Hunh
Th Yn Hng nhit tình  em trong quá trình thc hin khóa lun
này.
n nhi bnh mình trong sut
quá trình hc tp, quá trình thc hin khóa lun.
Tp.H 
Trn Trung Tín
i

MỤC LỤC
Trang
Mục lục i
Danh mục các ký hiệu và chữ viết tắt iii
Danh mục các bảng iv
Danh mục các hình vẽ v
Mở đầu 1
Chương 1. Tổng quan lý thuyết 2

1.1. Tng quan v tình hình nghiên cu 2
a gamma vi vt cht 4
1.2.1. Hiu n 4
1.2.2. Tán x Compton 5
1.2.3. Quá trình to cp 7
1.3. S suy gi ng vt cht 8
1.4. H ph k và hiu sut ghi 9
1.5. Gii thing PENELOPE 10
1.5.1. Gii thi 10
 12
1.5.3. Gii thi 14
1.6. Nh 16
Chương 2. Bố trí thí nghiệm 17
2.1. Thc nghim 17
2.1.1. H  17
2.1.2. B ngun 18
2.1.3. Detector 20
 detector 21
2.1.5. Tin hành thí nghim 22
2.2. Mô phng 22
2.2.1. Ngu detector 22
ii

2.2.2. Mô hình detector dùng trong mô phng 22
2.2.3. X lý ph mô phng 24
 lý ph 26
2.3. Nh 26
Chương 3. Kết quả và thảo luận 27
3.1. Kt qu thc nghim 27
3.2. Kt qu mô phng 29

3.3. So sánh gia thc nghim và mô phng 31
3.4. Nh 35
Kết luận và kiến nghị 36
Tài liệu tham khảo 37
Phụ lục 39


iii

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VÀ CHỮ VIẾT TẮT

Ký hiu

c
Vn tc ánh sáng trong chân không (3x10
8
m/s)
h
Hng s Plank (6,625x10
-34
J.s)

Tn s photon tán x (Hz)

Tn s photon ti (Hz)

Góc tán x
E
ng (keV)

Ch vit tt
Ting Anh
Ting Vit
MCA
Multi Channel Analyzer
H 
FWHM
Full Width at Half Maximum
B rng mt na giá tr ci
PMT
Photomultiplier Tube
n
PENELOPE
Penetration and Energy Loss of
Positrons and Electrons
ng
PENELOPE







iv

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1. Thông s ca b ngun chun 19

Bảng 2.2. M các vt liu dùng trong quá trình mô phng detector 23
Bảng 3.1. Dinh ca 8 ngun  v trí 20cm và 10cm trong
thc nghim 27
Bảng 3.2. Hiu sut ghi ca detector trong thc nghim  v trí 20cm
và 10cm .29
Bảng 3.3. Dinh ca 8 ngun  v trí 20cm và 10cm trong
mô phng 30
Bảng 3.4. Hiu sut ghi ca detector trong mô phng  v trí 20cm
và 10cm 31
Bảng 3.5.  sai bit v s m dinh gia thc nghim và mô
phng (%) 31
Bảng 3.6.  sai bit v hiu sut ghi gia thc nghim và mô phng (%) 35



v

DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ

Hình 1.1. Hiu n 5
Hình 1.2. Tán x Compton 6
Hình 1.3. Quá trình to cp 7
Hình 1.4.  kh- Carlo tng quát 11
Hình 2.1. H p nháy 17
Hình 2.2. Osprey. 18
Hình 2.3. Ngun dùng trong thc nghim 19
Hình 2.4. B ngun dùng trong thc nghim 20
Hình 2.5. Detector NaI(Tl) 802 3x3 inches 20
Hình 2.6. Bn v k thut ca detector NaI (Tl) model 802  3 x 3 inches 21
Hình 2.7.  detector dùng trong thc nghim. 21

Hình 2.8. Cu trúc detector NaI (Tl) model 802 - 3x3 inches 23
Hình 2.9. Cu hình mô phng ca h  24
Hình 2.10. Ph mô phc và sau khi m rng 25
Hình 2.11. Genie-2K. 26
Hình 3.1. Ph thc nghim ca
60
Co,
137
Cs  v trí 10cm 27
Hình 3.2. Ph mô phng ca
60
Co,
137
Cs  v trí 10cm. 29
Hình 3.3. Ph so sánh thc nghim và mô phng ca
60
Co  v trí 10cm 32
Hình 3.4. Ph so sánh thc nghim và mô phng ca
137
Cs  v trí 10cm 32
Hình 3.5. Ph so sánh thc nghim và mô phng ca
133
Ba  v trí 10cm 33
Hình 3.6. Ph so sánh thc nghim và mô phng ca
22
Na  v trí 5cm 33
Hình 3.7. So sánh hiu sut ghi nhn ca detector gia thc nghim
và mô phng ca 8 ngun  các v trí khác nhau .34

1

MỞ ĐẦU

c khoa hc k thut hin nay, Vt lý Ht nhân ngày càng có vai
trò quan trng,   n nhiu ngành khoa hoc, k thut  c ng
dng rng rãi trong các ngành công nghip, nông nghip, y hc
Do vy vic nghiên cu Vt lý Ht nhân là vic không th thiu, tuy vy vic
thit k các mô hình thí nghim b chính xác và an toàn là vi
 i s phát trin ca khoa h    
phng giúp ích rt nhiu cho vic liên h gia lý thuyt và thc nghim.
H ph k  ng v phóng x và tính hot
 ca chúng. Hin nay có rt nhiu lo
detector HPGe Trong khuôn kh ca khoá lun, em xin trình bày kho sát hiu
sut ghi nhn ca detector NaI(Tl) gia thí nghim thc t và mô phng, ph so
sánh gia thc nghim và mô phng vng Pi
vi mt s ngun phát tia gamma. Nh tin cy c
phng PENELOPE, qua    h tr i làm thc nghim xây dng các
ng cong hiu sung my  u kin ngun
chun không nhii các cu hình khác nhau.
Vi mn này c chia làm ba 
   Tng quan v tình hình nghiên c  c v lý thuyt tia
gamma và gii thiu v ng PENELOPE.
 2: Gii thiu v h c nghim và hình hc mô phng.
 3: Kt qu, so sánh gia thc nghim và mô phng.




2

Chương 1
TỔNG QUAN LÝ THUYẾT

1.1. Tổng quan về tình hình nghiên cứu
   Xia Shi và các cng s [8] s dng detector NaI(Tl) 3x3
inches, phn mm mô phng EGS4, MCNP4B, MARTHA, PETRANS 1.0, ph
pháp BERGER  n nhng tham s y
nhng kt qu sau:
-Tng thp:
Ph thc nghim ca
137
Cs và
60
Co thì phù hp vi ph c to ra bi
MCNP4B, EGS4 và PETRANS 1.0.
Vi nn Compi kênh 200 (400keV) thì tt c kt qu u ít
i d liu thc nghim do tán x Compton.
-Tng cao:
Tt c nh ng (MCNP4B, EGS4) và
c bit (PETRANS 1.0) u cho kt qu chính xác  ng cao do hiu sut
nhp nháy tng cao gn tính.
các cng s [9] ng ca tinh
th nhi vi nhng tia gamma phát ra t ngum và ngun có
th c kt qu 
-i vi ngum:
S dng ngun
137
Cs làm ngum trong mô phng và so sánh kt qu thc
nghim, thy s ng nht gia hai ph trong khong t n 200keV. S
ng nht này do nhng photon tán x c.

-ng vi ngun có th tích:
M ca bài báo ng ci vi
ngun có th tích. Ph mô phc t ngun th tích cho thnh gamma
tán x .
3

 n Thin Thanh và các cng s [6  d 
 nh hiu sung toàn phn ca ngun
152
Eu ti v trí
cách detector  b qua hiu chnh trùng phùng tng ca các tia gamma).
Kt qu cho thy có s phù hp tt gia hiu sung toàn phn
thc nghim và mô phng vi sai bing ch yu
ca
152
Eu, cho th       ph k gamma dùng detector
HPGe và ngun chun
152
c xây dy. Nhng áp dng liên
n detector HPGe này vi hình hc khác có th c tri y
 h tr i làm thc
nghim xây dng cong hiu sung m 
u kin ngun chun không nhii các cu hình ngun khác nhau.
ng s [10]  Carlo ci
ti mô phng ca detector NaI(Tl) va ngun
60
Co
và
137
ng thi nghiên cu nhng nh ng ca vt liu bên trong detector lên

c kt qu:
Khi so sánh ph thc nghim và ph mô phng to ra t lp MgO b dày
0,315(cm) thì có mt s phù hp tng ca biên Compton và
nh tán x c.
Kt qu tt nhc vi b dày 0,315(cm), m 2,5(g/cm
3
) ca lp
MgO và vi b dày 0,21(cm) ca lp MgO có m 3,58(g/cm
3
).
Kt qu tính toán có mt s ng nhng cnh
n.
- Bng vit c nh xy ra ca photon thì tác gi
 c mt s ging nhau gia thc nghim và mô ph u này chng
minh rng mô phng y s phân b ng ca photon
tán x c.
- Do ng ca vùng bên trong detector, ta có th thy mnh không
nh trong nc gnh tán x c, nó sinh ra do tán x
Compton ci vi vt liu bao quanh tinh th detector.
4

Do vy khóa lun này s  và hiu sut ghi nhng ca
detector NaI(Tl) gia thc nghim và mô phng bENELOPE.
1.2. Tương tác của gamma với vật chất
Tia gamma thuc loi bc x có tính thâm nhi vi vt cht. Chúng
có th i ht nhân, electron và nguyên t 
và ng ca chúng b suy gim.
S suy gi ca chùm tia gamma theo quy lu
thuc vào: m vt chn tích hng ca gamma.
Bc x i vt chn:

o Hiu ng quan.
o Tán x Compton.
o Quá trình to cp.
Hiu n chi ng tia gamma th
keV) và vt liu có Z cao. Quá trình to cp chi ng gamma
cao (5-10 MeV) và vt liu có Z thp. Tán x Compton chiu th  ng
gamma trung bình.
1.2.1. Hiệu ứng quang điện
Tia gamma va chi vi nguyên t, truyn toàn b ng cho
electron ca nguyên t. Electron này s b bn ra khi nguyên t c gi là quang
electron) và tia gamma b hp th hoàn toàn, còn nguyên t thì b 
hiu  1.1. [2]
Toàn b ng ca tia gamma b mp th, quang electron nhn
   (E
e)
bng hiu s gi  ng tia gamma ti (h  
ng liên kt (E
b)
ca electron trên lp v c khi b bt ra. [2]
E
e
= hE
b
(1.1)

Hiu n xy ra mnh nht vi các tia ng vào
khong liên kt ca electron trong nguyên tng liên kt
ca nguyên t càng li vi các electron nm sâu  lp trong cùng nên hiu ng
n ch yu xy ra  lp trong cùng ca v nguyên tà các electron
5

lp K. Xác sut hp th n gii
vng vt cht có bc s nguyên t Z ln. Có th coi mt cách g
tit din hp th n bin thiên theo quy lut Z
4
/E
3

.
Các electron t do không liên kt vi ht nhân nguyên t nên không th hp
th hoàn toàn mt photon vì không th ng thi thnh lut bo toàn
y, hiu n ch có th xy ra vi các
electron liên kt vi nguyên t, s git lùi ca nguyên t góp phn hp th xung
ng ca photon ti. Nu kic tha mãn, các electron liên
kt càng cht thì kh y ra hiu n càng ln. [2]
Hiu u hp th ch yu  ng thp, vai
trò c  ng cao. [2]

Hình 1.1. Hiu n
1.2.2. Tán xạ Compton
n giá tr lu so vng
liên kt ca các electron lp K trong nguyên t thì vai trò ca hiu n
    và b u hiu      tán x ca tia
 tán x vi các electron t do. Tán x này gi là tán x
Compton, là tán x i ca tia gamma vi các electron  lp ngoài ca nguyên
6

t ng t gamma mt mt phc gii phóng ra
khi nguyên t. [3]

Hình 1.2. Tán x Compton
Photon tán x ng nh ng ca photon ti (hh
h= hE
e
E
b
| (1.2)
t
o E
e
a electron bn ra.
o E
b
là

ng liên kt ca electron trong nguyên t.
ng hca gamma  góc tán x c tính theo công thc:

'
2
o
hν
hν=
hν
1+ .(1-cosθ)
mc
(1.3)
t
o
c

2
ng ngh ca electron.
Góc bay ca gamma tán x có th i t 0
o
n 180
o
, trong lúc electron
ch yu bay v i t 0
o
n 90
o
. Khi
tán x ng gamma gim, và phng gin cho
electron ging electron git lùi càng ln khi góc tán x càng
ln. [3]
Sau tán x Compton, tia gamma th cp n ln thì vn có
th tán x tip vi vt chi là tán x gamma nhiu ln.
7

1.2.3. Quá trình tạo cặp
 ng cng t gamma l   ng ngh ca
electron (hm
o
c
2
= 1,02MeV) ng t gamma
lên vt cht là s to cp electron - positron.
Cp e
+
, e

-
n t ca hng t gamma
b hp th ng ca nó truyn ht cho cp e
+
, e
-
và ht nhân git
ng git lùi ca hu thnh lut
bng có th c vii dng sau:
E = T
-
+ T
+
+ 2m
o
c
2
(1.4)
vi T
-
, T
+
lt là a electron và positron.
m
o
là khng ngh ca electron.

Hình 1.3. Quá trình to cp
Quá trình to cp electron - positron xy ra ch yu  gng Coulomb ca
ht nhân, hp th mt phng cu. Tit

din hiu dng t l vi Z
2
u ng xy ra ch yu vi các nguyên t nng
(Z l c to ra, cu  b mt do b hy cp vi các
electron ca nguyên t.
e
+
+ e
-

8

Quá trình to ci vng t
5 MeV tr lên. [4]
1.3. Sự suy giảm cường độ gamma qua môi trường vật chất
Tia ng t cn t c sóng nh
ng cách gia các nguyên t (10
-8
cm). Bc x này ngoài tính cht sóng còn
c gi là tia gamma. Gii hng
thp nht ca tia ng E ca tia gamma t l vi tn s 
theo công thc:
E = hhc 
Vi c sóng ca bc x gamma. [2]
Không gin, tia gamma không b vt cht hp th do
n t hp th bc x gamma khác vi các hn. 
do hai nguyên nhân sau:
Tia   n tích nên không chu tác dng ca lc Coulomb.
a tia gamma vi electron xy ra trong min bán kính khong 10
-13

m.
Vì vt chng t gamma ít va chm vi electron và ht nhân, do
ch khu. [3]
Tia gamma có khng ngh bc truyi vn tc
ng t gamma không b làm chm tng. Nó ch b
hp th, hoc tán x 3]
S suy gim tia gamma qua môi trng khác vi s suy gim ca các ht tích
n. Các hn có th b hp th  suy
gi  dày vt cht mà không b hp th i
vng t gamma, không có khái nim quãng chy. [3]
Khi cho chùm gamma ht bn vt ling t gamma hoc b
mt tt c ng (hp th) hoc mt phn lng do quá trình tán x.
 gamma còn li là:
I(x) = I
0.
exp(-x) (1.6)
t
9

o I
0
 gamma tr dày x ca vt liu.
o là h s hp th tuyn tính có th nguyên cm
-1
 gamma gi
l dày 1/
1.4. Hệ phổ kế và hiệu suất ghi









   


          

152
Eu,
226


     




    

                

   
10

 

1.5. Giới thiệu chương trình mô phỏng PENELOPE

1.5.1. Giới thiệu phương pháp Monte Carlo
n chuyn bc x qua vt cht ch có th gic cho mt s
cu hình nhnh. Tuy nhiên ngày a photon và electron
c bit rt t liu tit din thì luôn có sn. T ng s dng
ng Monte Carlo cho vic gii quyt các bài toán vn chuyn
bc x i s cho bài
toán mà mô phng s a nhng vt th này vi nhng vt th khác hay
là vng da trên các mi quan h vt th - vt th và vt th - ng
n. Nó c gng mô hình hóa t nhiên thông qua s mô phng trc tip các lý
thuyng lc hc cn thit da theo yêu cu ca h. Li ginh bng
cách ly mu ngu nhiên ca các quan h n khi kt
qu ng quy. Do vy cách thc hin li gii bao gng hay phép tính
c lp lng hp nhi c mô hình
hóa mt cách toán hc bng li gii lp li mà có th thc hin trên máy tính. [7]
 mô t mt quá trình thng kê
và c bit thích hi vi nhng quá trình vn chuyn phc tp ca các ht bc
x mà không th mô hình hóa bc khác. Các s kin
riêng bit có tính xác sut xy ra trong mt quá trình s c mô phng mt cách
tun t. Các phân b xác su   kic ly mu ngu
 mô t  và chính xác mt hing vt lý. Bi vì s phép th cn
thit là khá l mô t mt hing vt lý cho nên quá trình mô phng s c
thc hin bn t. i vi vic mô phng quá trình vn chuyn ca
ht (photon, neutron, electron) t n khi kt thúc (b hp th hoàn
toàn, hoc thoát kh t tri hn
so v a ht vi
vt lic ly mu ngu nhiên theo các hàm phân b xác su xác
11

nh kt qu xi vi mi s kin hi vt liu trong sut khong
thi gian tn ti ca ht.

Hình 1.4.  kh- Carlo tng quát
c x


Vt lý
 
 Bng tit din
Quá trình ngu nhiên
trong hình hc tính toán
Chn la ngu nhiên ngun E,r,
Lp li s lch
s ht
Lp li quá trình
mng
nh du vt xuyên qua hình hc
chn la ngu nhiên va chm ti v trí r
Phân tích các va chm vt lý, chn la quá
trình ngu nhiên mi , E
Ph 
S ht mô
phng
Kt thúc
không
có
12








c ht thoát ra khi vùn
detector

ng [7]
1.5.2. Chương trình PENELOPE
PENELOPE (PENetration and Energy Loss of Positrons and Electrons  s
xuyên sâu và m   ng ca positron và electron) mô phng s vn
chuyn ca 3 loi ht photon, electron và positron trong mt h thng vt liu tùy ý
c gii hn bi các b mt vi khong ng t
n 1 GeV.
c vn hành trên giao din Dos, s dng ngôn
ng lp trình Fortran 77 vì th nó có th chy trên bt k nn tng nào có ngôn ng
Fortran 77 hay Fortran 90.
Quan trng và thun li s dng thc hin mô
phi dng hình hc và gii hn tùy ý mà không cn lý thuyt phc tp ca s
tán x và truyn qua.
PENELOPE 2008 là kt qu s phát trin liên tc t phiên bc
phát hành t hp nh và b sung các phiên bn
c (1996, 2000, 2001, 2003, 2005, 2006) nhm m tin cy và
tng quát ca h thng mã.
*H thng code PENELOPE
File ngun penelope.f (khong 11000 dòng mã vit bng FORTRAN) gm 4
c v , th tc vào/ra, th tc mô phng
s a ht và th tc to s vn chuyn cho h có th qun lý tt th
tc các nhà thit k t tên ca các th :
13

-Ch  u tiên s biu th cho loi ht (E: electron, P: positron và G:
photon)
-Ch cái th 2 và th 3 biu th   i, IN:
tán x i, BR: bc x hãm, AN: s hy cp, RA: tán x Rayleigh, CO:
hiu ng Compton, PH: hiu ng quan và PP: phn ng sinh cp).
-Th tc ly mu ngu nhiên có 3 ký t. Vi 2 ký t nh loi tính
toán (TX: tit din tng, DX: tit din vi phân) và ch cui cùng th hin cho thao
tác trên file (W: vit d lic d liu t file, I: khi to thut toán mô
phng).
* d liu và file d liu ca vt liu vào
Khi thc hin mô pha bc x i vi vt cht hay tính toán
liu cho các bài toán x tr, v n phi to ra file vt li
ng vi cu trúc không gian cn mô phng.
 c nhng thông tin vt lý cn thit
ca vt liu t file vt lii s d
vt liu s nh các thuc tính vt lý, tit ding kích thích,
ng ngh
 tc file vt liu, ta s s d
ph tr material.exe. Ta cn phi khai báo các thông tin cn thi
t ng ly mu t  d liu có sn (nm c pendbase) to ra file
vt lin.
t liu t các
 n các loi hp cht phc tng
c dùng trong các bài toán mô phng x tr n
c, mô m, mô não, mô ph
 bic nhng thành phn cp cht
này, chúng ta s m m trong
penbase. File pdcompos.tab s cung cp các thông s: nguyên t s Z ca các thành
phn, thành phn kh ng, ch s hóa hc, m  khi. Khi dùng file
14

material.exe, chúng ta cn khai báo s Z ca thành phn vt liu, thành phn khi
ng, ch s hóa hc và m khi (giá tr này kt hp vi th tích kh
vào s c giá tr khng, cùng vng tính toán s giúp ta
c giá tr ng hp th - là giá tr kho sát trong bài toán mô phng
này).
t lic tng t do trung bình và
ng dng cc cho    dày kh (vi 1mtu =
1g/cm
2
và eV/mtu).
Các h s suy gim khi cc th hii dng cm
2
/g.
 to ra 1 file vt liu hoàn chnh cho mt bài toán mô phng, các file vt
lic to ra t c b trí thành 1 h
thng theo th t vt li
1.5.3. Giới thiệu các chương trình chính (MAIN)
   chính (MAIN) c tích hp sn là: penslab.f, pencyl.f,
penmain.f. Chúng ta s tìm hiu qua v m a ch
 s dng sao cho phù hp vi ma mô phng.
* 
 mô phng s vn chuyn ca electron/photon ch trong
1 tm vt ling s dng cho cu trúc hình h
gin nht vì v
penmain. B dày ca tm vt lic gii hn bi 2 mt phng z=0 và z=t. B
rng hai bên ca tm có th m rn vô hn.
File output ca penslab cha các kt qu mô phng:
- Nhng phn hc phép truyn qua, b tán x hay b hp th
- ng phân b ca s truyn qua và tán x các hn.

- Phân b góc ca s truyn qua và tán x các hn.
- Liu phân b  sâu.
- Phân b  sâu.
- Phân b ng hp th trong tm vt liu.
15

- Phân b chia hp.
* 
  mô phng s vn chuyn ca electron/ photon trong
cu trúc hình hi xng trc.
ng nhu
trúc hình hp. H thng vt liu ca chúng ta có th gm 1 lp hoc nhiu
lp vi b dày tng lc. Mi lp gm mt s ng tâm
ng nht ca vt li dày lp). Các lp
u vuông góc vi trc z. Tâm ca các vòng trong mi lnh bi t
x và y. Khi tt c u nm trên trc z, cu trúc hình hi xng qua
phép quay quanh trc z.
Pencyl cung cp nhng thông tin chi tit v s vn chuyn và hp th 
ng bao gng và s phân b theo góc ca các ht mi sinh ra, phân b
liu  sâu, phân b các ht b hp th  sâu, phân b ng hp
th trong các vt lin, li sâu - bán kính) và phân b các ht hp
th trong các phc la chn (hình tr). Pencyl có th c s dng trc tip
 nghiên cu vn chuyn bc x trong mt lot các h thng thc t ng
ion hóa, detector nhp nháy hình tr, detector bán dn và nhng cp.
* 
 mô phng vn chuyn electron - photon trong 1 cu
trúc vt liu phc t  ng xuyên s dng
PENELOPE không cn via h. Cu trúc hình hc ca h
thng vt lic xây dng t gói mô phng pengeom. Gói pengeom có kh 
x lý hình hc phc tp rt hiu qu.

Các hong cc kim soát hoàn toàn t d liu vào. Mc
dù không th bao quát tt c nhng hp vi m
 linh ho gii quyt hu ht các v thc t hay gp.
    yl và penmain ca PENELOPE vn hành
 nhau. Tt c c d liu t mt file d ling (input
16

file) và kt qu xut ra nm trong mt s ng file c nh.Chúng ta cn chú ý rng
 c làm vic. Chúng ta
ph  i tt c các file kt qu trong m    c khi chy li
7].
c gii thii dùng có th vit
tùy theo m dng.
1.6. Nhận xét chương 1
này i thiu v tình hình nghiên cu, khái quát v 
tác ca gamma vi vt cht, h ph k và hiu sut ghi ca detector.
Gii thiu khoa h ca
 kh 
Gii thi      mô phng ph gamma c
dùng trong khóa lun này.

17

Chương 2
BỐ TRÍ THÍ NGHIỆM

2.1. Thực nghiệm
2.1.1. Hệ đo
S dng h p nháy NaI(Tl) gm các thành phn:
ngun và x lý ph; c

b 2.1.

Hình 2.1. H p nháy
Nguyên tc hong:
Khi m i nhp nháy s kích thích các nguyên t hay
phân ti s dch chuyn v trn, chúng s phát ra mt ánh
sáng nht lp dp
vào photocatode ca n và  li ra ca n xut
hin mt tín hi khá ln. Tín hi tin khui,
thit b này có tác dng hòa hp tng tr gia li ra ca detector và li vào ca b
khu phn khui s 
lên my b phn phân tích và ghi nhn. [4]
18

Osprey (hình 2.2) 
c thit k cho
c phòng thí nghim và thc t, mt thit b nh gn có cha mt n cao áp cung
cp (HVPS), tin khui và   k thut s MCA.
 c các thit b riêng bic kim soát
mt cách d dàng thông quá cng USB và phn mm Genie 2000. Nguc
dùng trc tip t ngun ca máy tính.

Hình 2.2. Osprey
2.1.2. Bộ nguồn
Trong khóa lun này, ngu  thc hin là:
60
Co,
54
Mn,
22

Na,
133
Ba,
57
Co,
137
Cs,
109
Cd,
65
Zn có ho c sn xut ngày 15/5/2013. Ngun có
dng tr (5mm x 3,18mm) bao ph bi lp nha epoxy dày 2,ng kính
toàn phn 25,4mm, chiu cao toàn phn 3,18mm có d3 và có các
thông s c trình bày ng 2.1.
19


Hình 2.3. Ngun dùng trong thc nghim
Bảng 2.1. Thông s ca b ngun chun

E (keV)
Ho (µCi)
Sai s
Chu kì bán rã (s)
60
Co
1173
1,011
3%
166,34.10

6

1332
54
Mn
835
1,03
3%
26,97.10
6

22
Na
1275
1,009
3%
82,14.10
6

511
133
Ba
81
1,08
3%
332,61.10
6

356
57

Co
122
1,015
3%
23,48.10
6

137
Cs
662
1,034
3%
948,3.10
6

109
Cd
88
0,9809
3%
39,86.10
6

65
Zn
1115
1,015
3%
211,08.10
6