Đề tài tiểu luận

LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành bài nghiên cứu Tâm lý – Giáo dục này, tôi xin chân thành cảm
ơn Ban giám hiệu nhà trường cùng các thầy cô giáo trong hội đồng sư phạm trường
THCS Nguyễn Du và tất cả các em học sinh của trường, đặc biệt là các em học
sinh lớp 6/5 đã giúp tôi trong quá trình nghiên cứu bài tập nghiên cứu Tâm lý –
Giáo dục.
Trong quá trình thực tập sư phạm này, không thể tránh khỏi những sai sót kính
mong quý thầy cô giáo cùng các em học sinh thông cảm và bỏ qua!
Một lần nữa tôi xin chân thành cảm ơn!
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là đề tài nghiên cứu do bản thân thực hiện tại Trường
CĐSP TT Huế và Trường THCS Nguyễn Du trong thời gian từ tháng 10 đến tháng
04 năm 2013.
Trong quá trình thực hiện đề tài, tôi đã tuân thủ nghiêm túc các quy định. Các
thông tin, số liệu trong đề tài là thực tế, khách quan, trung thực, không có sự gian
lận. Nếu có gì sai trái, tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm.
Huế, ngày 02 tháng 04 năm 2013
Sinh viên thực hiện
Hoàng Thị Thanh Thủy
MỤC LỤC
Trang
Mục lục 1
Mở đầu 1
Chương I 5
CƠ SỞ LÝ LUẬN
1. Giới thiệu về thảo luận nhóm 5
2. Những ưu điểm của thảo luận nhóm 7
Chương II 8
THỰC TRẠNG THẢO LUẬN NHÓM Ở TRƯỜNG THCS NGUYỄN DU
VÀ CÁCH VẬN DỤNG THẢO LUẬN NHÓM TRONG TIẾT HỌC
1. Thực trạng thảo luận nhóm ở trường THCS Nguyễn Du 8

2. Cách vận dụng thảo luận nhóm trong tiết học 9
Chương III 14
BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG THẢO LUẬN NHÓM
1. Một số kỹ thuật cơ bản của thảo luận nhóm 14
2. Giải pháp để kích thích quá trình thảo luận nhóm 14
3. Các chiến thuật làm việc nhóm hiệu quả 15
Chương IV 16
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
1. Kết luận 16
2. Kiến nghị 16
3
MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Sự phát triển của xã hội cuối thế kỷ XX, đầu thế kỷ XXI đòi hỏi con người có
một số phẩm chất và năng lực nổi lên hàng đầu như năng lực làm việc nhóm, năng
lực hoạt động thực tiễn và giải quyết vấn đề do thực tiễn đặt ra, năng lực hợp tác,
năng lực thích ứng Những yêu cầu trên đặt ra cho giáo dục phải đổi mới toàn diện
để đáp ứng tốt hơn nhu cầu giáo dục của xã hội và cá nhân, từ học chế đào tạo,
cách thiết kế chương trình, tìm tòi những phương thức, cách thức giáo dục thích
hợp hơn.
Một số lý thuyết khoa học gần đây đã làm sáng tỏ bản chất việc học dưới những
cách nhìn mới. Tâm lý học hoạt động, khi nghiên cứu bản chất tâm lý người đã chỉ
ra rằng tâm lý hình thành trong hoạt động. Từ đó, GS.TS Phạm Minh Hạc nhấn
mạnh: “Nhà trường hiện đại ngày nay là nhà trường hoạt động, dùng phương pháp
hoạt động Thu hẹp sự cưỡng bức của nhà giáo thành sự hợp tác bậc cao”,
“Phương pháp giáo dục bằng hoạt động là dẫn dắt học sinh tự xây dựng công cụ
làm trẻ thay đổi từ bên trong Hoạt động cùng nhau, hoạt động hợp tác giữa thầy
và trò, hoạt động hợp tác giữa trò và trò có một tác dụng lớn”. Từ đó có thể rút ra
kết luận: “cần kết hợp hoạt động cá nhân và hoạt động nhóm”; Dạy học là tổ chức
các dạng hoạt động học tập khác nhau cho học sinh; Dạy học cần thay đổi phương

thức cưỡng bức học sinh học tập bằng phương thức học tập hợp tác, làm việc cùng
nhau.
Theo quan điểm Tâm lý học lịch sử, L.X.Vưgôtxki cho rằng các chức năng tâm
lý cao cấp xuất hiện trước hết ở mức độ liên nhân cách giữa các cá nhân, trước khi
chúng tồn tại ở mức độ bên trong. Chính vì vậy, theo ông, trong một lớp học, cần
coi trọng sự khám phá có trợ giúp hơn là sự tự khám phá. Từ đó cần rút ra một
nguyên tắc là dạy học cần tổ chức cho học sinh học tập với sự trợ giúp, hỗ trợ của
bạn học, học tập cùng nhau sẽ giúp học sinh lĩnh hội kiến thức tốt hơn.
Ông bà ta đã dạy:
“Một cây làm chẳng nên non
Ba cây chụm lại nên hòn núi cao”
4
Nhưng làm sao để tổ chức được một giờ dạy Sinh học tốt khi vận dụng phương
thức thảo luận nhóm? Việc giảng dạy này được kéo dài trong các buổi học nên
người dạy sẽ có cơ hội thiết lập và phát triển một không khí học tập năng động và
hữu ích cho học sinh. Việc sử dụng phương pháp thảo luận nhóm là một kinh
nghiệm vô cùng quý giá cho người giáo viên. Để thành công trong việc giảng dạy
theo phương pháp thảo luận nhóm, người giáo viên cần chuẩn bị bài chu đáo và có
kỹ năng quản lý nhóm. Người giáo viên không nên cho rằng việc thảo luận trong
nhóm tất yếu sẽ xảy ra và dù điều này có diễn ra đi nữa thì nó thường mất trật tự,
vô bổ và thường không đúng yêu cầu học tập. Để tránh tình trạng này, người giáo
viên phải biết cách làm việc theo nhóm và có thể kết hợp các phương pháp dạy học
để giờ dạy thành công.
Nhận thức được sự cần thiết của việc thảo luận nhóm đối với việc giảng dạy và
học tập của các em học sinh nói chung và học sinh khối 6 trường THCS Nguyễn
Du nói riêng cùng với sự hướng dẫn tận tình về phía trường CĐSP TT Huế, quí
thầy cô và các em học sinh trường THCS Nguyễn Du tôi đã mạnh dạn chọn đề tài:
“Vận dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy học môn Sinh học lớp 6 ở
trường THCS Nguyễn Du”.
2. Mục tiêu nghiên cứu

Nghiên cứu cơ sở lý thuyết của dạy học thảo luận nhóm để xây dựng cách thức
tổ chức bài học nhằm góp phần nâng cao chất lượng dạy học môn Sinh học 6 ở
trường THCS Nguyễn Du.
3. Khách thể nghiên cứu và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Quá trình dạy học sinh học 6.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Dạy học thảo luận nhóm trong dạy học sinh học 6 ở trường THCS Nguyễn Du.
4. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Tìm hiểu cơ sở lý thuyết và thực tiễn của dạy học thảo luận nhóm.
- Thiết kế và tổ chức bài học sinh học 6 theo phương thức thảo luận nhóm.
5
- Thăm nhập thực tế việc dạy và học theo phương thức thảo luận nhóm.
5. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp nghiên cứu lý thuyết.
- Phương pháp quan sát sư phạm.
- Phương pháp điều tra, khảo sát thực tế.
- Phương pháp thống kê.
6. Tiến trình nghiên cứu
Tôi nghiên cứu đề tài này từ 10/2012 đến 03/04/2013 với kế hoạch nghiên cứu
như sau:
Thời gian Hoạt động Kết quả dự kiến
10 - 12/2012
Giai đoạn
chuẩn bị
- Xác định tên đề tài nghiên cứu.
- Xây dựng và thông qua đề cương
nghiên cứu.
- Đề tài được phép
triển khai nghiên cứu.

12/2012-
2/2013
Thực hiện
nghiên cứu
- Nghiên cứu, thu thập lý thuyết
đề tài.
- Đề tài được hình
thành trên cơ sở lý
thuyết.
2/2012-
04/2013
Nghiệm thu
đề tài
- Nghiên cứu thực tiễn và
hoàn thành đề tài.
- Nộp đề tài nghiên cứu.
- Đề tài được đánh
giá, nghiệm thu và
đưa vào thực tiễn.
6
CHƯƠNG I
CƠ SỞ LÝ LUẬN
1. Giới thiệu về thảo luận nhóm
1.1. Khái niệm và nguồn gốc ra đời thảo luận nhóm
Thảo luận nhóm là phương pháp trong đó nhóm lớn (lớp học) được chia thành
những nhóm nhỏ để tất cả các thành viên trong lớp đều được làm việc và thảo luận
về một chủ đề cụ thể và đưa ra ý kiến chung của nhóm mình về vấn đề đó. Phương
pháp này có mầm mống từ những năm 70 của thế kỷ XX, ở trường đại học sư
phạm của một số nước tiên tiến, bắt đầu từ môn học “Năng động tập thể” (Group
dynanies) – một môn học dạy cho sinh viên kỹ năng làm việc tập thể. Dần dần,

môn học này chuyên rèn luyện kỹ năng làm việc theo nhóm, từ đó hình thành nên
phương pháp thảo luận nhóm trong dạy học ở tất cả các cấp học. Ở Việt Nam,
phương pháp này được áp dụng rộng rãi trong dạy học từ những năm cuối thế kỷ
XX, đầu thế kỷ XXI.
Thảo luận nhóm là một trong những phương pháp dạy học tích cực được sử dụng
thường xuyên trong quá trình đổi mới phương pháp dạy học hiện nay. Để khắc
phục lối truyền thụ tri thức một chiều, lối học thụ động, máy móc, cần phải sử
dụng phối hợp nhiều phương pháp, phương pháp dạy học truyền thống và phương
pháp dạy học hiện đại, trong đó có phương pháp thảo luận nhóm.
1.2. Lý luận về thảo luận nhóm
Jean Piaget (1896 – 1980) với thuyết mâu thuẫn nhận thức xã hội đã cho rằng:
Trong khi tương tác cùng nhau, mâu thuẫn nhận thức xã hội xuất hiện đã tạo ra sự
mất cân bằng về nhận thức giữa mọi người. Các cuộc tranh luận diễn ra liên tục và
được giải quyết. Trong quá trình đó, những lý lẻ, lập luận chưa đầy đủ sẽ được bổ
sung và điều chỉnh. Như vậy, học là một quá trình xã hội, trong quá trình đó, con
người liên tục đấu tranh giải quyết các mâu thuẫn nhận thức.
Hay như PGS.TS. Nguyễn Hữu Châu khái quát, học là quá trình cá nhân tự kiến
tạo kiến thức cho mình nhưng đó là những kiến thức thông qua tương tác với các
cá nhân khác, với xã hội và thực tiễn mà có. Từ quan niệm về học, quan niệm về
hoạt động dạy và phương pháp dạy học cũng thay đổi. Hoạt động dạy là hoạt động
7
của giáo viên nhằm tổ chức và hướng dẫn hoạt động học của người học, để họ tự
khám phá và thực hiện nhiệm vụ học tập. Học tập chịu sự tác động của các cá nhân
nhận thức, xã hội, văn hóa, liên nhân cách do vậy dạy học phải tổ chức các dạng
hoạt động đa dạng cho học sinh tham gia; phải tạo ra các tác động dạy học đa dạng
như tác động nhận thức cá nhân (tự phát hiện, tìm tòi, tự lĩnh hội); tác động xã hội
văn hóa (như gắn việc học với hoàn cảnh cụ thể, với bối cảnh văn hóa xã hội, thời
đại); phải tạo ra các tác động tâm lý (sự hợp tác, gắn kết, chia sẻ trách nhiệm và lợi
ích).
Trong số phương pháp dạy học đang được sử dụng, phương pháp dạy học nhóm

có nhiều ưu thế trong thực hiện các mục tiêu giáo dục mới hiện nay.
Hơn nữa, triết lý dạy học của phương pháp nhóm xuất phát từ những quan niệm
mới về bản chất học tập nói chung và việc tổ chức học tập hiện nay.
Một học giả đã nói, nếu bạn có một quả táo, tôi có một quả táo, chúng ta trao đổi
cho nhau thì mỗi người cũng chỉ có một quả táo. Song nếu bạn có một ý tưởng, tôi
có một ý tưởng, chúng ta trao đổi cho nhau thì mỗi người sẽ có hai ý tưởng.
Tuy nhiên bên cạnh việc đề cao sự hợp tác, phối hợp trong học tập thì phương
pháp dạy học nhóm lại nhấn mạnh về thực chất, học tập là một hoạt động cá nhân
có tính tích cực cao, những kiến thức mà cá nhân thu nhận được không phải chỉ là
kết quả hoạt động riêng biệt của cá nhân người học mà là những điều con người
thu nhận được thông qua quá trình cọ sát, chia sẻ, hợp tác. Nếu không có quan hệ,
không có sự thúc đẩy của hoàn cảnh sống, của xã hội, của bạn học, con người
không có động lực học. Còn sự cạnh tranh, đấu tranh giữa những nhận thức trái
ngược nhau đã tạo nên động lực thôi thúc sự tìm tòi chân lý của mỗi cá nhân, thúc
đẩy cá nhân hoạt động để tự khẳng định mình.
Như vậy, phương pháp dạy học nhóm một mặt vừa chú trọng phát huy tính tích
cực cao, tính chủ thể của người học; mặt khác lại chú trọng sự phối hợp, hợp tác
cao giữa các chủ thể đó trong quá trình học tập. Cần kết hợp tốt giữa năng lực cạnh
tranh và năng lực hợp tác ở người học. Để sử dụng có hiệu quả phương pháp dạy
học nhóm, giáo viên cần phải chú trọng xây dựng trách nhiệm cá nhân và trách
nhiệm nhỏ, xây dựng vị thế của mỗi người học trong nhóm và trong lớp, hình
thành kỹ năng làm việc nhóm cho học sinh.
8
2. Những ưu điểm của thảo luận nhóm
- Phương pháp này kích thích lòng ham mê học tập của học sinh, tránh lối học thụ
động.
- Giúp học sinh phát triển kỹ năng giải quyết vấn đề theo nhóm, có tinh thần đoàn
kết cao.
- Học sinh hợp tác hỗ trợ lẫn nhau trong quá trình học tập, tự đánh giá, tự điều
chỉnh vốn tri thức của bản thân bằng phương pháp tự học và khám phá thêm những

kiến thức liên quan từ thực tiễn.
- Khi nhóm thảo luận hoạt động dưới sự giám sát của thầy cô giáo, giúp hạn chế rất
nhiều những thói quen xấu như nói chuyện riêng, thiếu tập trung, đùa giỡn
- Đa số học sinh đều dùng phương pháp suy luận và tư duy để giải quyết vấn đề.
Nên những tri thức khoa học mà các em thu thập được sẽ khắc sâu và dễ nhớ.
- Làm việc theo nhóm là một cách học cho phép tất cả các thành viên trong nhóm
giải quyết một cam kết làm việc được mô tả rõ ràng, không được giáo viên dẫn dắt
trực tiếp mà chỉ nhờ vào sự hợp tác chặt chẻ và sự phân công công việc trong
nhóm nhỏ.
- Làm việc theo nhóm thỏa mãn nhu cầu học tập cá nhân, phù hợp với việc học
hướng tới người học; khuyến khích sự độc lập tự chủ, người học có thể đưa ra
những giải pháp, cách biểu đạt riêng cho vấn đề nào đó. Nếu trong phương pháp
thuyết trình, người học chỉ có thể trao đổi với nhau được rất ít thì trong làm việc
theo nhóm các thành viên tham gia có cơ hội đưa ra quan điểm của mình đối với
chủ đề thảo luận, mặt khác ở đó cũng đòi hỏi tăng cường tư duy độc lập và trao đổi
lẫn nhau trong nhóm.
- Trong khi thực hiện phương pháp làm việc theo nhóm, giáo viên đóng vai trò là
người chuyển giao kiến thức và hiểu biết, chuẩn bị, tổ chức, theo dõi việc thực hiện
và đánh giá tổng kết kết quả làm việc của các nhóm.
9
CHƯƠNG II
THỰC TRẠNG THẢO LUẬN NHÓM Ở TRƯỜNG THCS NGUYỄN DU VÀ
CÁCH VẬN DỤNG THẢO LUẬN NHÓM TRONG TIẾT HỌC
1. Thực trạng thảo luận nhóm của học sinh lớp 6 trường THCS Nguyễn Du
Trong chương trình Sinh học 6 có nhiều bài liên hệ thực tế, nếu chỉ dạy suôn theo
sách giáo khoa học sinh sẽ cảm thấy rất nhàm chán, đòi hỏi người thầy phải linh
hoạt vận dụng phương pháp dạy học sao cho làm sáng tỏ vấn đề, khám phá những
tri thức mới có liên quan, tạo sự tích cực trong học sinh, tiết học trở nên hứng thú
hơn.
Theo một cuộc khảo sát của tôi trong quá trình thực hiện đề tài này với 31/180

học sinh của khối 6 trường THCS Nguyễn Du cho thấy:
Câu 1: Em đã tham gia thảo luận nhóm trong một tiết học nào chưa?
Vấn đề đặt ra Số lượng trả lời Tỷ lệ (%)
Có 30 96.8
Kông 1 3.2

Câu 2: Khi tham gia thảo luận nhóm, em đã hoạt động tích cực chưa?
Vấn đề đặt ra Số lượng trả lời Tỷ lệ (%)
Rất tích cực 18 58.1
Tích cực 6 19.4
Ít tích cực 6 19.4
Không tham gia 1 3.1
Câu 3: Em có thấy hứng thú khi tham gia thảo luận nhóm không?
Vấn đề đặt ra Số lượng trả lời Tỷ lệ (%)
Có 28 90.3
Không 3 9.7
10
Câu 4: Ở trường thầy (cô) có thường xuyên cho các em thảo luận nhóm trong môn
Sinh học không?
Vấn đề đặt ra Số lượng trả lời Tỷ lệ (%)
Thường xuyên 2 6.4
Thỉnh thoảng 25 80.6
Không bao giờ 4 13
Câu 5: Sau khi thảo luận nhóm em có nhận thấy mình hiểu bài hơn không?
Vấn đề đặt ra Số lượng trả lời Tỷ lệ (%)
Nhiều hơn 25 80.6
Bình thường 6 19.4
Ít hơn 0 0
Câu 6: Khi thảo luận nhóm thì:
Vấn đề đặt ra

Số lượng trả
lời
Tỷ lệ (%)
Các bạ khá giỏi đều làm hết 12 38.7
Các thành viên trong nhóm
đều tham gia thảo luận và làm
bài tập nhóm cùng nhau.
19 61.3
Ở trường THCS Nguyễn Du cũng đã áp dụng phương pháp thảo luận nhóm trong
các tiết dạy môn Sinh học 6. Tuy nhiên vấn đề được quan tâm khi làm việc nhóm là
các học sinh khá giỏi thường làm hầu hết các công việc trong khi những em khác
chỉ nhởn nha chơi đùa, nhưng vẫn nhận kết quả giống nhau. Đa số các em biết và
đã quen với việc thảo luận nhóm, nhưng các em chưa biết hợp tác, phân công và
cách thức làm việc nhóm sao cho đúng và có hiệu quả. Các em còn yếu trong kỹ
năng làm việc nhóm, những em học yếu, lười học thường phó thác công việc nhóm
cho các em học sinh giỏi làm.
11
2. Cách vận dụng thảo luận nhóm trong tiết học
2.1. Các bước tiến hành thảo luận nhóm
2.1.1. Chuẩn bị thảo luận
- Yêu cầu học sinh nghiên cứu trước bài học và chuẩn bị nội dung phát biểu.
- Hướng dẫn cách thực hiện và phân bố thời gian hợp lý.
- Giải đáp thắc mắc của học sinh trước khi chính thức đi vào hoạt động, đồng thời
ghi lại chủ đề và chỉ dẫn lên bảng hoặc máy chiếu.
2.1.2. Tiến hành thảo luận
- Giám sát của người thầy: Khi học sinh tiến hành hoạt động, giáo viên chuyển từ
vị trí người hướng dẫn sang vị trí người giám sát. Nhiệm vụ của giáo viên lúc này
là nhận biết tiến trình hoạt động của các nhóm từ đó có thể có những can thiệp kịp
thời để mang lại hiệu quả. Muốn vậy khi giám sát hoạt động nhóm, giáo viên cần:
+ Chú ý đến hoạt động mà giáo viên yêu cầu lớp thực hiện. Không nên tranh thủ

làm việc riêng khi học sinh đang thảo luận.
- Di chuyển, quan sát toàn bộ lớp để giám sát được mọi hoạt động.
+ Lắng nghe quá trình trao đổi của học sinh trong nhóm. Từ đó giáo viên có thể có
những phát hiện thú vị và khả năng đặc biệt của từng em, hướng thảo luận của từng
nhóm để điều chỉnh kịp thời.
+ Quan sát để xem có học sinh nào “đứng bên lề” hoạt động không? Nếu có, giáo
viên tìm cách đưa các em vào không khí chung của nhóm.
- Nhận biết bầu không khí xem các nhóm hoạt động “thật” hay “giả”.
- Có khi vấn đề giáo viên đặt ra là nguyên nhân gây nên sự thay đổi không khí hoạt
động của nhóm. Nếu vấn đề quá khó, học sinh không đủ khả năng giải quyết,
ngược lại vấn đề quá dễ, khiến học sinh không có gì phải làm. Cả hai trường hợp
này đều có thể làm giảm đi độ “nóng” của bầu không khí trong lớp. Lúc này giáo
viên cần có sự điều chỉnh kịp thời.
+ Khen ngợi và khuyến khích, gợi ý nếu thật sự cần thiết.
12
+ Nhắc thời gian để các nhóm hoàn thành phần hoạt động của mình đúng thời gian
quy định.
- Trong suốt buổi thảo luận nhóm, giáo viên cần đi vòng quanh các nhóm và lắng
nghe ý kiến học sinh. Thỉnh thoảng cũng rất hữu ích nếu giáo viên xen lời bình
luận vào giữa cuộc thảo luận của một nhóm.
2.1.3.Kết thúc hoạt động
Đại diện từng nhóm lên trình bày trước lớp, có thể trình bày dưới hình thức nói,
viết hoặc kết hợp cả hai. Sau khi đại diện nhóm lên trình bày, giáo viên cho cả lớp
góp ý.
Các thành viên trong lớp phát biểu bổ sung hoặc tranh luận đúng sai và trao đổi ý
kiến chung có liên quan tới những gì vừa trình bày.
+ Giáo viên tóm tắt lại tất cả các điểm chính và làm rõ bất kỳ điểm nào còn khác
nhau về ý kiến.
+ Giáo viên chốt lại các ý kiến đưa ra định hướng đúng những vấn đề học sinh cần
nhớ sau khi thảo luận.

Giáo viên nhận xét, hệ thống hóa những kiến thức, kỹ năng theo yêu cầu đã đặt
ra.
2.2. Chuẩn bị cho thảo luận nhóm của giáo viên và học sinh
2.2.1. Chuẩn bị của giáo viên
- Mục tiêu của hoạt động nhóm trong bài này là gì?
- Những vấn đề thảo luận trong nhóm là những vấn đề gì?
- Nên chia lớp ra làm mấy nhóm?
- Hoạt động này cần bao nhiêu thời gian?
- Dạy tại lớp hay dạy tại phòng máy chiếu?
- Dự kiến tình huống xảy ra và cách giải quyết.
- Học sinh phải chuẩn bị những gì?
13
- Soạn giáo án cho phù hợp với việc thảo luận nhóm.
2.2.2. Chuẩn bị của học sinh
- Chuẩn bị những thứ cần thiết mà giáo viên dặn dò.
- Thuộc bài cũ và chuẩn bị bài mới.
- Làm những bài tập của giờ học lần trước.
- Chuẩn bị bài thuyết trình về vấn đề mà giáo viên đã dặn trước.
2.3. Nội dung thảo luận và thời gian thảo luận
- Nội dung thảo luận có thể giống hoặc khác nhau.
- Thời gian thảo luận có thể căn cứ vào nội dung thảo luận cũng như đặc điểm lớp
học.
2.4.Vai trò của người giáo viên và nhóm trưởng trong thảo luận nhóm
2.4.1. Vai trò của người giáo viên
Trong thời gian học sinh thảo luận theo nhóm nhỏ, giáo viên cần đi vòng quanh
các nhóm và lắng nghe ý kiến của học sinh, giúp đỡ, gợi ý nếu cần thiết.:
+ Người giáo viên phải là người điều động các nhóm nhỏ làm việc.
+ Phải quan sát và theo dõi hoạt động, công việc của từng nhóm để tìm ra cách giải
quyết hợp lý nhất.
+ Trong quá trình quan sát các nhóm làm việc, người giáo viên cần phát hiện các

sai lầm mà các nhóm mắc phải khi tham gia nhóm, những sai lầm mang tính diển
hình và chưa được sửa chữa để cuối phần thảo luận nhóm giáo viên có nhận xét,
góp ý.
+ Ngoài những vấn đề mà các thành viên nhóm thảo luận tổng kết để báo cáo thì
giáo viên phải đặt thêm những câu hỏi bổ sung để phát huy tính tích cực hoạt động
của nhóm.
14
+Giáo viên nhắc lại các ý kiến mà nhóm đã trình bày một lần nữa khẳng định lại ý
kiến của nhóm để nhóm cần ý kiến bổ sung hay không. Nhấn mạnh các khái niệm,
các ý quan trọng của bài học.
+ Giáo viên tóm tắt, tổng hợp, liên kết các ý kiến của từng nhóm thảo luận theo thứ
tự để nêu bật được nội dung bài học.
+ Người giáo viên là người hướng dẫn và giúp đỡ các nhóm nếu các nhóm có gặp
khó khăn trong quá trình thảo luận.
2.4.2. Vai trò của nhóm trưởng
- Nhóm trưởng phải là người chuẩn bị nội dung: Phải xác định đúng mục tiêu của
phần thảo luận nhóm, hướng dẫn các thành viên nhóm chuẩn bị tài liệu và cung cấp
tài liệu cho từng nhóm viên, phân công nhiệm vụ cho từng người.
- Trong buổi thảo luận: nhóm trưởng phải điều động được tất cả các nhóm viên
tham gia tích cực vào buổi thảo luận, người nhóm trưởng phải biết lắng nghe,
khuyến khích các người rụt rè, ngăn chặn những người nói nhiều, theo dõi và quan
sát phản ứng của từng người để điều chỉnh buổi thảo luận.
15
CHƯƠNG III
BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG THẢO LUẬN NHÓM
1. Một số kỹ thuật cơ bản của thảo luận nhóm
- Kỹ thuật thiết lập mục tiêu hoạt động nhóm.
- Kỹ thuật thiết kế nhiệm vụ học tập nhóm.
- Kỹ thuật thiết kế nhóm học tập: bao gồm việc hình thành nhóm; các loại nhóm và
cấu trúc nhóm; kỹ thuật xác định quy mô nhóm.

- Kỹ thuật thiết lập, duy trì, kiểm soát các mối quan hệ tương tác trong hoạt động
nhóm.
- Kỹ thuật tổ chức, hướng dẫn và quản lý, đánh giá hoạt động học theo nhóm của
học sinh trong phương pháp dạy hoc nhóm.
- Vấn đề xác lập các điều kiện dạy học khác.
2. Giải pháp để kích thích quá trình tham gia thảo luận nhóm
Để tổ chức hoạt động nhóm nhỏ có hiệu quả, có nhiều phương tiện giúp giáo
viên kích thích học sinh tham gia thảo luận. Do đó, tùy theo nhu cầu và mục tiêu
của mình, giáo viên có thể chọn các phương tiện phù hợp. Sau đây là một số gợi ý
về phương tiện khuyến khích sự thảo luận của học sinh mà giáo viên có thể dùng:
+ Bài kiểm tra trắc nghiệm ngắn (về các nội dung còn chưa rõ ràng ).
+ Giải quyết bằng một tình huống.
+ Các tài liệu trực quan: tranh ảnh, mẫu vật thật,
+ Băng ghi âm hoặc hình
+ Các tài liệu thu thập trên mạng internet.
+ Các bảng tóm tắt về một nội dung chủ đề theo trọng tâm bài học.
16
3. Các chiến thuật làm việc nhóm hiệu quả
- Dạy học tương hỗ: là phương pháp học tập nhóm, trong đó học sinh đóng vai trò
“giáo viên” và làm việc theo nhóm để hiểu bài học nào đó.
- Ghép nối là một chiến thuật học tập nhóm có khả năng thúc đẩy việc học tập hiệu
quả hơn, thúc đẩy động cơ học tập của học sinh và cho phép các học sinh trong
một nhóm học tập chia sẻ được nhiều kiến thức hơn.
- Nhóm động não: một chiến thuật học tập nhóm yêu cầu các nhóm học sinh cùng
nhau động não để đưa ra ý tưởng và sử dụng ý tưởng của nhau trong một môi
trường an toàn.
17
CHƯƠNG IV
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
1. Kết luận

Qua quá trình tìm hiểu đề tài này tôi có những kết luận sau:
- Về thời gian: một tiết học 45 phút người thầy phải truyền tải nhiều nội dung của
bài học, nếu dành nhiều thời gian cho việc thảo luận, giáo viên không dạy hết bài
học.
- Về việc chia nhóm: số học sinh mỡi lớp hiện nay từ 30 em trở lên, nếu chia lớp
thành 2 nhóm thì sẽ quá đông còn nếu chia làm nhiều nhóm thì không đủ không
gian để thảo luận, hoặc chia nhóm như hiện nay có thể chấp nhận được nhưng giáo
viên khó bao quát được lớp, khó phát hiện học sinh nào còn thụ động.
- Về tâm lý: Một số em học sinh sẽ ỷ lại vào nhóm trưởng, nếu giáo viên không
bao quát lớp tốt sẽ có nhiều em thụ động, không tích cực.
- Về việc đánh giá kết quả học tập nhóm còn nhiều khó khăn.
- Hiện nay chưa có văn bản nào quy định cho việc đánh giá thảo luận nhóm, đây
cũng là một hạn chế bởi lẽ nếu có điểm số đánh giá, thì chất lượng thảo luận nhóm
chắc là sẽ khác vì nó bắt buộc học sinh phải cố gắng tối đa.
Tuy còn nhiều hạn chế nhưng tôi nghĩ đề tài này sẽ có hiệu quả thiết thực với các
biện pháp cụ thể.
2. Kiến nghị
- Vấn đề đưa ra thảo luận quá dễ hoặc kết quả đã có trong sách giáo khoa khiến
học sinh không có gì để thảo luận hay tranh cải để giải quyết vấn đề, hay câu hỏi
quá dài, chứa đựng nhiều nội dung khó hiểu nên khi thảo luận học sinh vẫn còn
chưa rõ vấn đề cần thảo luận, học sinh vẫn còn chưa quen với việc thảo luận nhóm,
vẫn chưa tự giác học tập. Vì vậy, giáo viên cần đưa ra các câu hỏi thảo luận phù
hợp để học sinh thảo luận nhóm có hiệu quả.
18
- Tôi hy vọng nhà trường cùng quý thầy cô giáo sẽ tiếp tục nghiên cứu, xem xét và
đề ra biện pháp hay một tiêu chí nào đó cho việc đánh giá kết quả hoạt động nhóm
ngày càng khoa học, công bằng và khách quan hơn.
- Tôi mong rằng trong năm học tới, phương pháp này vẫn được Ban giám hiệu
quan tâm chỉ đạo, tổ chức để cho giáo viên có điều kiện trao đổi và học hỏi kinh
nghiệm lẫn nhau trong giảng dạy, nâng cao tay nghề phục vụ giảng dạy tốt hơn.

- Đặc biệt đối với môn Sinh học, hy vọng hình thức đổi mới phương pháp giảng
dạy “thảo luận nhóm” sẽ ngày càng được áp dụng phổ biến và càng nhiều người
hưởng ứng hơn.
19
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Bùi Gia Thịnh. Lý thuyết kiến tạo, một hướng phát triển mới của lý luận dạy học
hiện đại, Tạp chí KHGD số 52, tháng 11 & 12 /1995, tr. 30- 34.
2. Nguyễn Hữu Châu. Dạy học kiến tạo, vai trò của người học và quan điểm kiến
tạo trong dạy học, Tạp chí dạy và học ngày nay số 5/2005.
3. Phạm Minh Hạc. Tâm lý học Vưgôtxki, NXB Giáo dục, Hà Nội 1997.
20
21