THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN TÂN THÀNH, TỈNH BÀ RỊA-VŨNG TÀU VÀ GIẢI PHÁP

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH






Nguyễn Hữu Thọ







THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ
ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN
Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG

HUYỆN TÂN THÀNH, TỈNH BÀ RỊA-VŨNG TÀU
VÀ GIẢI PHÁP







LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC

Thành phố Hồ Chí Minh, 2008


MỞ ĐẦU

1- Lý do chọn đề tài
Giáo dục và đào tạo (GD&ĐT) giữ vai trò đặc biệt cần thiết đối với sự phát
triển của mỗi con người và của cả xã hội. Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ
nghĩa Việt Nam năm 1992 quy định GD&ĐT là quốc sách hàng đầu. Văn kiện hội
nghị lần thứ II Ban Chấp hành Trung ương khoá VIII tiếp tục khẳng định: “Thực sự
coi giáo dục (GD) là quốc sách hàng đầu”.
GD&ĐT là sự nghiệp của toàn Đảng,
của Nhà nước và của toàn dân, và chỉ ra nhiệm vụ xây dựng đội ngũ giáo viên, coi
đội ngũ giáo viên là nhân tố quyết định chất lượng GD và được xã hội tôn vinh.
Phát triển đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý (CBQL) là động lực của sự phát triển
nhà trường, của quá trình GD. Luật GD 2005 đã dành 2 điều 15, 16 để nói về vai trò
của nhà giáo và CBQL giáo dục. Lao động của nhà giáo, của đội ngũ CBQL giá
o
dục là lao động sư phạm đòi hỏi có sự sáng tạo và phải có năng lực cao, phẩm chất

nghề nghiệp trong sáng lành mạnh để GD con người.
Nước ta đang có những sự thay đổi nhanh chóng về mọi mặt, trước sự biến
động của nền kinh tế thị trường và sự phát triển kinh tế - xã hội thì GD cũng bị tác
động rất lớn. Đề á
n “Xây dựng, nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và CBQL
giáo dục giai đoạn 2005-5010” của Chính phủ, xác định mục tiêu tổng quát là xây
dựng đội ngũ nhà giáo và CBQL giáo dục theo hướng chuẩn hóa, nâng cao chất
lượng, đảm bảo đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu. Đồng thời chỉ ra nhiệm vụ tiếp
tục bổ sung, sửa đổi, hoàn thiện và thực hiện chính sách ưu đãi đối với nhà giá
o và
CBQL giáo dục, khuyến khích đội ngũ nhà giáo nâng cao trình độ chuyên môn
nghiệp vụ, đổi mới công tác quản lý (QL) nhà giáo. Những bất cập về QL đội ngũ
giáo viên trong nền kinh tế thị truờng, những vấn đề mới về lý luận QL đội ngũ giáo
viên khi Việt Nam đã gia nhập WTO và khi Đảng ta cho phép nước ngoài đầu tư
vào GD, đòi hỏi phải bổ sung về lý luận QL đội ngũ giáo viên và đòi hỏi phải cụ thể
hoá lý l
uận này trong từng trường học, bậc học, cấp học.
Mọi thành tựu, mọi yếu kém trong một trường học xét cho cùng đều có
nguyên nhân của sự QL của Hiệu trưởng (HT) trường đó. Trong công tác QL của


HT thì QL đội ngũ giáo viên là mặt QL quan trọng nhất vì hoạt động giảng dạy, GD
học sinh (HS) của giáo viên (GV) và hoạt động học tập, rèn luyện của HS là hai
hoạt động trung tâm trong một trường học. Tình hình chất lượng GD yếu kém đang
là vấn đề bức xúc của xã hội và của ngành GD nước ta. Vì thế vấn đề QL đội ngũ
giáo viên là vấn đề cấp thiết.
Ở cấp trung học phổ thông (THPT) từ năm học 2006-2007 tiến hành phâ
n
ban theo diện rộng. Trước yêu cầu về thay sách giáo khoa, thay đổi nội dung
chương trình, đổi mới phương pháp giảng dạy, đòi hỏi người thầy giáo phải có đủ

phẩm chất, năng lực thích ứng để đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong giai đoạn hiện
nay. HT trường THPT cần phải có các giải pháp để tăng cường công tác QL đội ngũ
giáo viên phù hợp với yêu cầu phát triển GD trong giai đoạn mới.
Hiện na
y trên địa bàn huyện Tân Thành, tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu (BR-VT) có
3 trường THPT: trường THPT Phú Mỹ (trường PM), trường THPT Hắc Dịch
(trường HD), trường THPT Trần Hưng Đạo (trường THĐ). Đây là huyện có 5 khu
công nghiệp đang hoạt động, đội ngũ lao động từ nhiều nơi khác về gia tăng, vì vậy
số lượng học sinh THPT tăng nhanh kéo theo đội ngũ giáo viên thiếu, các trường
THPT tuyển nhiều G
V từ nhiều nguồn, chất lượng GV không đồng đều. Mặt khác
trong những năm qua, mặc dù công tác QL đội ngũ giáo viên của các HT đã có
nhiều cố gắng song nhìn từ góc độ khoa học quản lý giáo dục (QLGD) thì vẫn còn
thiếu đồng bộ, cần phải có những giải pháp phù hợp với tình hình thực tế để QL,
nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên.
Qua quá trình thực tiễn làm công tác QL tại một trường THPT ở huyện Tân
Thà
nh, tỉnh BR-VT, và quá trình học tập nghiên cứu về khoa học QLGD tại trường
Đại học Sư phạm thành phố Hồ Chí Minh, bản thân tôi xét thấy mình có đủ điều
kiện để nghiên cứu được vấn đề này.
Với các lý do trên tôi chọn vấn đề: “Thực trạng công tác quản lý đội ngũ
giáo viên ở các trường trung học phổ thông huyện Tân Thành, tỉnh Bà Rịa-Vũng
Tàu và giải pháp” làm đề tài nghiên cứu,
với hy vọng góp thêm một phần kết quả
nghiên cứu để ứng dụng vào việc QL đội ngũ giáo viên và nâng cao chất lượng đội


ngũ giáo viên ở các trường THPT trong huyện.
2- Mục đích nghiên cứu
Đề tài này nghiên cứu thực trạng công tác QL đội ngũ giáo viên THPT ở

các trường THPT huyện Tân Thành, tỉnh BR-VT, trên cơ sở đó đề xuất các giải
pháp nhằm thực hiện tốt công tác QL và nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên ở
các trường THPT trong huyện.
3- Nhiệm vụ nghiên cứu
- Hệ thống hóa làm rõ cơ sở lý luận về người giáo viên THPT, về đội ngũ
giáo viê
n THPT và việc QL đội ngũ giáo viên THPT.
- Nghiên cứu thực trạng công tác QL đội ngũ giáo viên ở các trường THPT
huyện Tân Thành, tỉnh BR-VT và tìm ra nguyên nhân của nó.
- Đề xuất các giải pháp nhằm thực hiện tốt công tác QL và nâng cao chất
lượng đội ngũ giáo viên ở các trường THPT huyện Tân Thành, tỉnh BR-VT.
4- Khách thể và đối tượng nghiên cứu
4.1- Khách thể nghiên cứu
- Các trường THPT ở huyện Tân Thành, tỉnh BR-VT.
- HT, Phó hiệu trưởng (PHT), Tổ trưởng chuyên môn (TTCM), GV các
trường THPT nói trên.
4.2- Đối tượng nghiên cứu
Thực trạng công tác QL đội ngũ giáo viên ở các trường THP
T huyện Tân
Thành, tỉnh BR-VT.
5- Giả thuyết nghiên cứu
Trong công tác quản lý đội ngũ giáo viên ở các trường THPT huyện Tân
Thành, tỉnh BR-VT bên cạnh việc QL tương đối tốt ở một số mặt như sử dụng GV,
đánh giá GV, bồi dưỡng (BD) đội ngũ giáo viên, còn có những hạn chế trong tuyển
dụng GV, kiểm tra hoạt động sư phạm của GV. Vì thế chất lượng công tác QL đội
ngũ giáo vi
ên ở các trường THPT huyện Tân Thành, tỉnh BR-VT chỉ ở mức trung
bình khá. Nguyên nhân có thể là do các HT chưa thực hiện chặt chẽ và đồng bộ các
chức năng QL.

Đánh giá đúng thực trạng QL đội ngũ giáo viên và biết được nguyên nhân
của nó thì có thể đưa ra những giải pháp phù hợp nhằm thực hiện tốt hơn công tác
QL đội ngũ giáo viên và nâng cao hơn nữa chất lượng đội ngũ giáo viên.
6- Giới hạn nghiên cứu
6.1- Giới hạn về thời gian: Đề tài này được nghiên cứu trong vòng 12
tháng, kể từ khi được duyệt đề tài cho đến khi hoàn thành đề tài.
6.2- Giới hạn về k
hông gian: Đề tài nghiên cứu tại 3 trường THPT trên địa
bàn huyện Tân Thành, tỉnh BR-VT.
6.3- Giới hạn về đối tượng nghiên cứu: QL đội ngũ giáo viên là vấn đề
khó khăn và phức tạp gắn với nhiều vấn đề như xây dựng quy hoạch đội ngũ giáo
viên; tuyển dụng GV; sử dụng GV; ĐT, BD đội ngũ giáo viên; khen thưởng, kỷ
luật, thực hiện chế độ tiền lương và tạo điều kiện làm
việc cho đội ngũ giáo viên.
Trong đề tài này tác giả luận văn chỉ tập trung nghiên cứu công tác QL đội ngũ giáo
viên ở các trường THPT huyện Tân Thành, tỉnh BR-VT với các vấn đề: Quy hoạch,
tuyển dụng GV; sử dụng GV; kiểm tra hoạt động sư phạm của GV; đánh giá
GV; BD đội ngũ giáo viên.
Đề tài chỉ nghiên cứu QL của HT đối với đội ngũ giáo viên, không nghiên
cứu hoạt động dạy học của GV, chất lượng của đội ngũ giáo viên được xem
như là
hệ quả của hoạt động QL đội ngũ giáo viên.
7- Phương pháp nghiên cứu [26], [44]
Luận văn sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau:
7.1- Các phương pháp nghiên cứu tài liệu
- Phương pháp phân tích và tổng hợp.
- Phương pháp phân loại, hệ thống hóa.
7.2- Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp điều tra: Điều tra bằng phiếu trưng cầu ý kiến dựa trên cơ sở

lý luận, mục đích nghi
ên cứu gồm một số lựa chọn câu hỏi dành cho CBQL và GV
các trường THPT. Đây là phương pháp chủ đạo trong đề tài nghiên cứu.
- Phương pháp tọa đàm: Xin số liệu, thu thập thông tin qua việc nói chuyện


trực tiếp với CBQL Sở GD&ĐT, CBQL và GV các trường THPT.
- Phương pháp nghiên cứu sản phẩm: Thông qua các bảng thống kê để tìm
hiểu tình hình phát triển GD, tình hình đội ngũ CBQL, đội ngũ giáo viên và thực
trạng công tác QL đội ngũ giáo viên.
- Phương pháp quan sát: Người nghiên cứu dùng phương pháp quan sát để
tìm hiểu môi trường, điều kiện làm việc của đội ngũ giáo viên.
7.3- Phương pháp bổ trợ
Người nghiên cứu sử dụng toán thống kê để xử lý số liệu nhằm định lượng
kết quả nghiên cứu,
tập trung vào các phép tính tần số, tần suất (Frequencise), số
trung bình (mean), phương sai (varition ) và độ lệch chuẩn (standard deviation).
8- Đóng góp mới của đề tài
- Đề tài hệ thống hóa được lý luận về người giáo viên THPT; về đội ngũ
giáo viên THPT và về QL đội ngũ giáo viên nói chung, QL đội ngũ giáo viên THPT
nói riêng.
- Đề tài cũng làm rõ được thực trạng công tác QL đội ngũ giáo viên ở các
trường THPT huyện Tân Thà
nh, tỉnh BR-VT và nêu được nguyên nhân của thực
trạng.
- Trên cơ sở đó đề tài đã đề xuất một số giải pháp nhằm khắc phục những
hạn chế trong công tác QL và nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên ở các trường
THPT huyện Tân Thành, tỉnh BR-VT. Kết quả nghiên cứu có thể làm tư liệu có ích
cho CBQL các trường THPT trong huyện tham khảo, vận dụng trong việc QL đội
ngũ giáo viên của trường mình. Đồng thời, các giải pháp và kiến nghị được đưa ra

là khác
h quan và thiết thực có giá trị để Ủy ban Nhân dân huyện Tân Thành, tỉnh
BR-VT; Sở GD&ĐT tỉnh BR-VT; Ủy ban Nhân dân tỉnh BR-VT làm cơ sở hoạch
định một số chủ trương, chính sách trong việc QL các trường THPT trên địa bàn
huyện Tân Thành, tỉnh BR-VT.





Chương 1- CƠ SỞ LÝ LUẬN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
1.1- Lịch sử vấn đề nghiên cứu
Trên thế giới vấn đề QLGD, QL trường học và QL đội ngũ giáo viên rất
được quan tâm nghiên cứu. Các tác giả V.A.Xukhomlinxki, Jaxapob đã nghiên cứu
và đề ra những vấn đề QL của HT trường phổ thông. Các tác giả đều khẳng định
người HT phải là người lãnh đạo toàn diện và chịu trách nhiệm cao nhất trong công
tác QL nhà trường [17, tr.16]; [42, tr.17]. Đặc biệt họ đều thống nhất là trong những
nhiệm vụ QL của HT thì nhiệm vụ hết sức qua
n trọng là xây dựng và BD đội ngũ
giáo viên. HT phải biết tuyển chọn GV bằng nhiều nguồn khác nhau và BD họ trở
thành những GV tốt theo tiêu chuẩn nhất định, bằng những biện pháp khác nhau
[42, tr.24-25]. Giáo sư Stanislaw kowalski khi nghiên cứu về xã hội học GD và GD
học đã khẳng định thầy giáo như là khâu kết hợp nhà trường với môi trường và đề
cập đến các loại QL và phong cá
ch QL nhà trường, vai trò xã hội và trình độ nghề
nghiệp của thầy giáo [37, tr.421-458].
Ở Việt Nam nhiều tác giả đã nghiên cứu chuyên sâu về QLGD, QL đội ngũ
giáo viên. Tác giả Trần Kiểm nghiên cứu một cách toàn diện, hệ thống những vấn
đề về QL, QLGD, phân tích rất cụ thể quá trình QLGD, các chức năng, nguyên tắc,
phương pháp và công cụ QLGD [18]. Trong cuốn “Một số vấn đề cơ bản về GD

phổ thông t
rung học”, nhà xuất bản GD, 1998 [8], tác giả Nguyễn Hữu Dũng đã đưa
ra những vấn đề về xu thế phát triển giáo dục THPT trên thế giới, vị trí mục tiêu của
GD trung học và QL trường trung học. Các tác giả Chu Mạnh Nguyên, Mai Quang
Tâm, Dương Thúy Giang, Đỗ Thị Hòa nghiên cứu một cách hệ thống nghiệp vụ QL
trường Trung học cơ sở và trường Tiểu học, đặc biệt trong đó đã chi tiết hóa công
tác QL, BD, kiểm tra, đánh giá đội ngũ giáo viên. [
27], [38]. Vấn đề QLGD trong
nhà trường, vai trò của HT trong QL trường phổ thông, lao động sư phạm của đội
ngũ giáo viên cũng được các tác giả Trần Thị Tuyết Oanh, Phạm Khắc Chương,
Phạm Viết Vượng, Nguyễn Văn Diệu, Lê Tràng Định nghiên cứu chuyên sâu.
[29,tr.135-168]


Vị trí, tầm quan trọng của người GV, đặc điểm lao động của đội ngũ giáo
viên, những yêu cầu chung về xây dựng đội ngũ giáo viên và nhiệm vụ của họ đều
được thể hiện trong các giáo trình của các tác giả Hà Thế Ngữ [28]; Bùi Minh Hiền,
Vũ Ngọc Hải, Đặng Quốc Bảo [11]; Bùi Thanh Huyền [16].
Các tác giả Phùng Đình Mẫn, Trần Văn Hiếu, Hồ Văn Liên, Phan Minh
Tiến, Trương Thanh Thúy – Đại học Sư phạm Huế, đã đề cập đến những vấn đề cơ
bản về đổi mới giáo dục THPT hiện na
y trong đó nhấn mạnh vai trò của người GV
và xu hướng đổi mới đánh giá ở trường THPT [23]. Riêng tác giả Phạm Quang
Huân đã đưa ra những quan niệm mới: GV thực sự là chủ thể QL chất lượng trong
nhà trường. [15, tr.3]
Các tác giả Nguyễn Kim Hồng – Trường Đại học Sư phạm
thành phố Hồ
Chí Minh, Vũ Lan Hương – Trường Cán bộ QLGD và ĐT II đã có những bài viết
về “coi trọng việc ĐT đội ngũ QLGD có tình độ sau đại học cho các quận/huyện”
và “hướng tới mục tiêu 10% giáo viên THPT có trình độ sau đại học vào năm 2010”

[41, tr.17.82]. Trong quá trình nghiên cứu về lịch sử GD, tác giả Nguyễn Bá Cường
– Trường đại học Sư phạm Hà nội đã chỉ ra vấn đề trọng dụng hiền tài trong tư
tưởng của Ngô Thì Nhậm. Với Ngô Thì Nhậm, vấn đề tuyển chọn và sử dụng nhà

giáo rất được quan tâm, bởi theo ông, nhà giáo có ảnh hưởng to lớn đối với sự
nghiệp phát triển của quốc gia. [5, tr.12]
Vấn đề bồi dưỡng GV về tư tưởng chính trị, chuyên môn, nghiệp vụ để
nâng cao năng lực giảng dạy cho họ là cần thiết. Các tác giả Nguyễn Văn Lê [20]
,
Trần Bá Hoành [12] đã chú ý nhiều đến nội dung này. Đặc biệt tác giả Trần Đình
Thuận đã đề xuất xây dựng chương trình BD cán bộ, GV qua truyền hình, một vấn
đề không mới nhưng rất cần được đầu tư. [40, tr.6]
Nhóm nghiên cứu gồm các tác giả Nguyễn Kim Hồng, Đoàn Văn Điều,
Nguyễn Sỹ Trung, Đoàn Nguyễn Thùy Dương – Trường Đại học Sư phạm thành
phố Hồ Chí
Minh qua nghiên cứu tiêu chí đánh giá GV cấp THPT tại thành phố Hồ
Chí Minh đã đề xuất bảng đánh giá giờ dạy của GV gồm 35 tiêu chí cụ thể. [13]
Các tác giả Nghiêm Đình Vỳ, Nguyễn Đắc Hưng khi nghiên cứu về phát triển


GD, ĐT nhân tài đã đưa ra cách khắc phục những tồn tại trong GD phổ thông, cải
cách chương trình đào tạo GV và tiếp tục khẳng định đội ngũ giáo viên quyết định
chất lượng GD [45, tr.113-121].
Vấn đề QLGD, QL trường học nói chung, QL đội ngũ giáo viên nói riêng
đã được nhiều tác giả trong và ngoài nước quan tâm nghiên cứu. Gần đây các
luận văn Thạc sỹ khoa học chuyên ngành QLGD ở trường Đại học Sư phạm
thành phố Hồ Chí Minh của các tác giả Đỗ Thị Cúc, L
ê Bạt Sơn, Vũ Thị Huyền,
Đỗ Ngọc Mỹ, Phạm Đình Ly, Phạm Kiều Mai cũng đã đề cập đến một số mặt như
tuyển dụng, sử dụng, BD, khen thưởng trong công tác QL đội ngũ giáo viên. QL

đội ngũ giáo viên đang là vấn đề cấp thiết và rất cần được tiếp tục quan tâm
nghiên cứu. Ở huyện Tân Thành, tỉnh BR-VT vấn đề này vẫn chưa được đề cập
đến. Vì t
hế đề tài: “Thực trạng công tác quản lý đội ngũ giáo viên ở các trường
THPT huyện Tân Thành, tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu và giải pháp” đã được trường
Đại học Sư phạm thành phố Hồ Chí Minh phê duyệt và cho phép tiến hành
nghiên cứu.
1.2- Lý luận về người giáo viên THPT và đội ngũ giáo viên THPT
1.2.1- Khái niệm về người giáo viên THPT và đội ngũ giáo viên THPT
1.2.1.1- Khái niệm giáo viên THPT
Khái niệm giáo viên: Theo từ điển tiếng Việt của nhóm tác giả Hồng Mây
- Ngọc Sương - Minh Mẫn, nhà xuất bản Thống kê 2004, thì G
V là người dạy
học ở bậc phổ thông hoặc tương đương. Như vậy: Nhà giáo giảng dạy, GD ở cơ
sở GD mầm non, GD phổ thông, GD nghề nghiệp gọi là GV. Ở các trường Mầm
non, GV không làm công việc giảng dạy, mà GV là người chăm sóc và giáo dục
trẻ em. Nhà giáo giảng dạy ở bậc Đại học đư
ợc gọi là giảng viên.
Khái niệm trường THPT: Trường THPT là cơ sở GD phổ thông, nơi tiến
hành công tác giảng dạy, giáo dục HS từ lớp 10 đến lớp 12. Trường THPT có
loại hình công lập và tư thục.


Khái niệm giáo viên THPT: Giáo viên THPT là người hành nghề giảng
dạy một môn học nào đó ở trường THPT và qua sự giảng dạy môn học đó mà GD
học sinh theo mục tiêu GD mà Bộ GD&ĐT đã đề ra đối với giáo dục THPT.
1.2.1.2-Khái niệm đội ngũ giáo viên THPT
Khái niệm đội ngũ : Đội ngũ được hiểu là một số đông người cùng chức
năng hoặc nghề nghiệp được tập hợp và tổ chức thành một lực lượng.[
27, 166]

Khái niệm đội ngũ giáo viên THPT:
Đội ngũ GV của một trường THPT là tập hợp tất cả các giáo viên của
trường đó theo một cấu trúc nhất định về mặt tổ chức, có một số lượng GV nhất
định (đủ hay chưa đủ theo quy định), có một chất lượng nhất định (về tư tưởng
chính trị, phẩm chất đạo đức và chuyên m
ôn, nghiệp vụ) tạo thành một tập thể sư
phạm được đánh giá là vững mạnh hay yếu kém nói chung, hoặc vững mạnh hay
yếu kém về từng mặt nói riêng.
Đội ngũ giáo viên THPT là tập hợp những GV làm nhiệm vụ giảng dạy,
GD trong trường THPT, là lực lượng chủ yếu giữ vai trò quan trọng trong việc thực
hiện mục tiêu và kế hoạch GD của trường THPT. Bất kỳ GV nào cũng có ảnh
hưởng GD rộng rãi đến một tập thể HS, và n
gược lại HS nào cũng đều trực tiếp
nhận sự GD của đội ngũ giáo viên. Chất lượng GD trong trường THPT là sự đóng
góp chung của tập thể sư phạm trong đó đội ngũ giáo viên đóng vai trò quyết định.
Chất lượng GD không chỉ phụ thuộc vào tinh thần trách nhiệm và năng lực công tác
của từng GV mà còn phụ thuộc vào sự phối hợp GD của các GV. Đội ngũ giáo viê
n
trong trường THPT có sự quan hệ gần gũi, gắn bó, giúp đỡ, tương trợ nhau trong
cuộc sống và trong công tác. Đội ngũ giáo viên THPT tham gia tích cực vào các
hoạt động GD của nhà trường, coi trọng sinh hoạt của các tổ chức, có sự thống nhất
cao về nhận thức và hoạt động GD. [27, 171-172]
1.2.2- Vai trò của người giáo viên THPT và vai trò của đội ngũ giáo viên
THPT
1.2.2.1- Vai trò của người giáo viên THPT


Người giáo viên THPT nói riêng và nhà giáo nói chung đóng vai trò
quyết định đến chất lượng dạy và học. Luật GD năm 2005 quy định vai trò và
trách nhiệm của nhà giáo đối với sự nghiệp GD&ĐT là:

- Nhà giáo giữ vai trò quyết định trong việc đảm bảo chất lượng GD.
- Nhà giáo không ngừng học tập, rèn luyện nêu gương tốt cho người học.
- Nhà nước tổ chức ĐT, BD nhà giáo, có chính sách sử dụng, đãi ngộ, bảo
đảm các điều kiện cần thiết về vật chất và tinh thần để nhà giá
o thực hiện vai trò và
trách nhiệm của mình, giữ gìn và phát huy truyền thống quý trọng nhà giáo, tôn
vinh nghề dạy học. [22, tr.14]
Vai trò của người giáo viên THPT trong các hoạt động giảng dạy, GD:
Vai trò người thiết kế: Căn cứ vào mục tiêu giáo dục THPT, mục tiêu bài
học, nội dung chương trình và lôgic của quá trình sư phạm, dựa trên các khả năng
và điều kiện cho phép, người giáo viên THPT chọn nội dung G
D, xây dựng quy
trình hoạt động, sử dụng và phối hợp các phương pháp giảng dạy, GD, để thiết kế
chương trình dạy học. Quá trình hình thành bản thiết kế bài dạy của GV đáp ứng
được nội dung chương trình; thể hiện tính sáng tạo; khéo léo tạo ra các tình huống
có vấn đề phù hợp với đối tượng HS. Người thầy giáo thiết kế để cho HS tự thiết kế
và tự giác thi công, người thầy vừa thiết kế hoạt động chung cho tập thể vừa thiết kế
cho từng đối tượng H
S.
Vai trò người tổ chức: Thông qua bản thiết kế của mình, với đặc trưng dạy
học theo tiết học, người giáo viên THPT tổ chức cho HS học tập. Việc tổ chức này
phải khéo léo và khoa học mới lôi kéo, thu hút được tất cả các đối tượng HS học
tập. Với phương phá
p dạy học hiện đại, người GV tổ chức cho HS tìm tòi, thảo
luận, tranh luận, phản biện và báo cáo thông qua các hoạt động của cá nhân, tổ,
nhóm, từ đó HS mới nắm vững vấn đề, hiểu sâu, nhớ lâu và có khả năng vận dụng.
Giáo viên THPT cũng là những người dạy Hướng nghiệp, giáo dục HS Ngoài giờ
lên lớp.
Vai trò người cổ vũ: Vai trò cổ vũ của người GV sẽ dẫn dắt, uốn nắn,
điều

chỉnh, khích lệ, khơi dậy và phát huy được khả năng sáng tạo của HS. Nếu người


thầy chỉ thiên về đánh giá HS lĩnh hội tri thức từ người thầy thì HS rất dễ máy móc,
rập khuôn, thụ động. Người thầy phải giữ vai trò cổ vũ cho HS sáng tạo. Bằng
những cử chỉ, ánh mắt, lời nói, sự khen chê, trách phạt, với khả năng sư phạm của
mình người thầy tạo cho HS sự mạnh dạn, tự tin, tạo ra sự hưng phấn cho HS say
mê khai thác tìm tòi tri thức mới.

Vai trò người đánh giá: Người giáo viên THPT cuối học kỳ I và cuối năm
học đánh giá học lực và hạnh kiểm HS. Trong quá trình học tập, kiểm tra, người
thầy là trọng tài tin cậy của HS. Việc đánh giá khách quan, công bằng, chính xác là
một động lực quan trọng thúc đẩy quá trình học tập của HS. Đánh giá đúng sẽ phát
huy được sức sáng tạo, nhiệt tình, say mê học tập của HS. Đánh giá sai không
những ảnh hưởng đến sự say m
ê, nhiệt tình, gây nên sự so bì, không tạo được bầu
không khí lớp học mà còn ảnh hưởng đến uy tín của GV. Muốn vậy người GV phải
có đầy đủ năng lực, trình độ để chỉ ra cái hay, cái độc đáo, đánh giá đúng những giá
trị năng lực thực sự và phẩm chất, nhân cách của HS để từ đó hoàn thiện quá trình
GD. [23, tr.26-27]
1.2.2.2- Vai trò của đội ngũ giáo viên THPT
- Vai trò của đội ngũ giá
o viên THPT đối với sự nghiệp GD&ĐT: Đội ngũ
giáo viên THPT nói riêng và đội ngũ nhà giáo nói chung có một vai trò to lớn trong
sự nghiệp GD-ĐT. Từ xưa, vị trí, vai trò và công ơn của người thầy đã được nhân
dân ta lưu truyền: “Muốn khôn thì phải có thầy”, “Không thầy đố mày làm nên”,
“Mười năm rèn luyện đèn sách, công danh gặp bước chớ quên ơn thầy”. Đảng và
Nhà nước ta luôn luôn tôn vinh nghề dạy học và vị trí cao cả của người thầy. Đảng
ta có đội ngũ giáo viên là lực lượng nòng cốt trong sự nghiệp GD,
người thầy giáo

là chiến sỹ cách mạng trên mặt trận tư tưởng văn hóa. Nghị quyết Hội nghị lần thứ
hai Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa VIII đã khẳng định đội ngũ giáo viên là
nhân tố quyết định chất lượng GD và được xã hội tôn vinh. Chủ tịch Hồ Chí Minh
đã nói: “Có gì vẻ vang hơn là nghề ĐT những thế hệ sau nà
y tích cực góp phần xây
dựng chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản? Người thầy giáo tốt – thầy giáo xứng
đáng là thầy giáo – là người vẻ vang nhất. Dù tên tuổi không đăng trên báo, không


được thưởng huân chương, song những người thầy giáo tốt là những anh hùng vô
danh. Những đóng góp, hy sinh vì sự nghiệp “trăm năm trồng người” của các thế hệ
nhà giáo, cùng với sự chăm sóc của toàn Đảng, toàn dân, ngày nay nước ta có một
nền GD nhân dân. Có thể nói rằng lần đầu tiên trong lịch sử nước nhà chúng ta có
một nền GD có đủ khả năng ĐT từ mẫu giáo đến bậc tiến sỹ. [45, tr.115-116]
- Vai trò của đội ngũ giáo viê
n THPT đối với giáo dục THPT: Đội ngũ giáo
viên THPT quyết định đến chất lượng của giáo dục THPT, giúp HS củng cố và phát
triển những kết quả của GD trung học cơ sở, hoàn thiện học vấn phổ thông và
những hiểu biết thông thường về kỹ thuật và hướng nghiệp, có điều kiện phát huy
năng lực cá nhân để lựa chọn hướng phát triển, để tiếp tục học đại học, cao đẳng,
trung học chuyên nghiệp, học nghề hoặc đi vào cuộc sống lao động. [22, tr.21]

- Vai trò của đội ngũ giáo viên THPT trong quản lý nhà trường: Một mặt
đội ngũ giáo viên THPT là đối tượng QL vì họ là người thực hiện công việc giảng
dạy, giáo dục HS trong trường THPT, họ được xem là đối tượng QL của các chủ thể
QL trực tiếp như: HT, PHT, TTCM. Mặt khác đội ngũ giáo viên THPT là thành
viên chiếm số đông tr
ong tập thể sư phạm, họ tham gia QL nhà trường với tư cách
là những viên chức tham gia QL đơn vị hành chính – sự nghiệp nơi họ công tác. Họ
trực tiếp QL, điều hành những công việc khá phức tạp như: QL một lớp chủ nhiệm

hay một giờ lên lớp, QL tất cả những công việc liên quan tới hoạt động dạy học hay
QL một buổi lao động, một buổi hoạt động ngoài giờ lên lớp,
một buổi hướng
nghiệp. Điều đó đòi hỏi người GV phải biết QL, tổ chức công việc theo một trình tự
nghiêm túc, hợp lý. Không dừng lại ở đó, họ còn phải đảm trách những công việc
với tư cách là một chủ thể QL thực thụ ở phạm vi QL rộng hơn, với những hoạt
động có tính chất phức tạp hơn khi được tập thể, được chính quyền nhà trường và
cấp trên giao phó. [15, tr.3-5]

- Trong mỗi trường THPT đội ngũ giáo viên đã được xây dựng thành một
tập thể thì đội ngũ đó còn có một vai trò quan trọng trong việc phát huy ảnh hưởng
của mình là một tập thể đối với từng cá nhân GV. Tập thể này là tập thể nhỏ của
từng tổ GV và tập thể lớn gồm tất cả GV của tất cả các tổ.


Đội ngũ giáo viên THPT có vai trò to lớn đối với sự nghiệp GD&ĐT và
tham gia công tác QL nhà trường. Là người QL trường THPT, HT phải thấy
được vai trò to lớn của họ, để xây dựng, củng cố và phát triển đội ngũ giáo viên
vững mạnh.
1.2.3- Nhiệm vụ của người giáo viên THPT và nhiệm vụ của đội ngũ giáo
viên THPT
1.2.3.1- Nhiệm vụ của người giáo viên THPT
Điều lệ trường THPT ban hành ngày 2/4/2007 quy định chi tiết nhiệm
vụ của GV trường THPT.
- GV bộ m
ôn có những nhiệm vụ:
+ Dạy học và GD theo chương trình, kế hoạch GD; soạn bài; dạy thực hành
thí nghiệm, kiểm tra, đánh giá theo quy định; vào sổ điểm, ghi học bạ đầy đủ, lên
lớp đúng giờ, quản lý HS trong các hoạt động GD do nhà trường tổ chức, tham gia
các hoạt động của tổ chuyên môn;

+ Tham gia phổ cập GD ở địa phương;
+ Rèn luyện đạo đức, học tập văn hóa, BD chuyên môn nghiệp vụ để nâng
cao chất lượng, hiệu quả giảng dạy và G
D;
+ Thực hiện Điều lệ nhà trường, thực hiện quyết định của HT, chịu sự kiểm
tra của HT và các cấp QLGD;
+ Giữ gìn phẩm chất, danh dự, uy tín của nhà giáo, gương mẫu trước HS, đối
xử công bằng với HS, bảo vệ các quyền lợi và lợi ích chính đáng của HS, đoà
n kết,
giúp đỡ đồng nghiệp;
+ Phối hợp với GV chủ nhiệm, các GV khác, gia đình HS, Đoàn Thanh niên
Cộng sản Hồ Chí Minh trong dạy học và giáo dục HS;
+ Thực hiện các nhiệm vụ khác theo quy định của pháp luật.
- GV chủ nhiệm lớp, ngoài các nhiệm vụ trên còn có nhiệm vụ:
+ Tìm hiểu và nắm vững HS trong lớp về mọi mặt để có biện pháp tổ chức
GD sát đối tượng, nhằm thúc đẩy sự tiến bộ của cả lớp;


+ Cộng tác chặt chẽ với gia đình HS, chủ động phối hợp với các GV bộ môn,
Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, các tổ chức xã hội có liên quan trong hoạt
động giảng dạy và giáo dục HS của lớp mình chủ nhiệm;
+ Nhận xét, đánh giá và xếp loại HS cuối kỳ và cuối năm học, đề nghị khen
thưởng và kỷ luật HS, đề nghị danh sách HS được lên lớp thẳng, phải kiểm tra lại,
phải rèn luyện thêm
về hạnh kiểm trong kỳ nghỉ hè, phải ở lại lớp, hoàn chỉnh việc
ghi vào sổ điểm và học bạ HS;
+ Báo cáo thường kỳ hoặc đột xuất về tình hình của lớp với HT. [1]
1.2.3.2- Nhiệm vụ của đội ngũ giáo viên THPT
- Thực hiện nhiệm vụ giảng dạy: Đội ngũ giáo viên THPT phải thực hiện
nhiệm vụ chuyên môn của mình với một mức độ chuyên môn hóa cao, theo một

thời khóa biểu c
hặt chẽ, khoa học. Điều này đòi hỏi tính tự giác và ý thức trách
nhiệm cao của từng GV.
- Thực hiện nhiệm vụ giáo dục HS: Thông qua các môn học đội ngũ giáo
viên THPT có nhiêm vụ GD toàn diện về lý tưởng, phẩm chất đạo đức, lối sống,
phương pháp tư duy biện chứng, GD truyền thống văn hóa dân tộc cho HS. Phong
cách, hành vi, ứng xử của đội ngũ giáo viên phải hết sức cẩn thận và chuẩn mực để
HS noi the
o.
- Thực hiện nhiệm vụ xây dựng đội ngũ giáo viên THPT thành một tập thể
vững mạnh:
+ Có sự thống nhất cao trong nhận thức và thực hiện mục tiêu GD
+ Hợp tác chặt chẽ trong giảng dạy, giáo dục HS và trong công tác khác
+ BD, giúp đỡ những GV yếu, kém để trở thành GV khá, giỏi. Thường
xuyên BD để nâng cao trình độ chính trị, chuyên môn, nghiệp vụ cho cả đội ngũ.
+ Đấu tranh ngăn c
hặn những biểu hiện tiêu cực như: chống tiêu cực trong
thi cử, chống HS ngồi nhầm lớp, chống dạy thêm, học thêm tràn lan.
+ Phát huy được năng lực của từng GV, tạo được phong trào thi đua thiết
thực trong đội ngũ giáo viên.


+ Đoàn kết, tương trợ, giúp đỡ các thành viên trong công tác và trong cuộc
sống.
1.2.4- Yêu cầu đối với người giáo viên THPT và yêu cầu đối với đội ngũ
giáo viên THPT
1.2.4.1- Yêu cầu đối với người giáo viên THPT
Nhà giáo phải giác ngộ chủ nghĩa Mác- Lênin và có tinh thần yêu nước.
Nhà giáo phải nâng cao tinh thần yêu Tổ quốc, yêu chủ nghĩa xã hội, tăng cường
tình cảm cách mạng, triệt để tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng. Làm thầy phải yêu

trò như con, không nên phân biệt giữa tr
ò này và trò khác. Thầy giáo có đạo đức, có
tình thương yêu trẻ thì chưa đủ mà phải tự sửa mình, làm gương học tập nâng cao
trình độ mà vươn lên mãi để khỏi lạc hậu. [25, tr.126-127]
Điều 70 Luật GD 2005 nêu rõ nhà giáo phải có những tiêu chuẩn sau đây:
- Phẩm chất, đạo đức, tư tưởng tốt;
- Đạt trình độ chuẩn được ĐT về chuyên môn, nghiệp vụ;
- Đủ sức khỏe theo yêu cầu nghề nghiệp;
- Lý lịch bản thân r
õ ràng. [22, tr.60]
Điều lệ trường THPT quy định yêu cầu đối với người giáo viên THPT
như sau:
Về trình độ chuẩn, giáo viên THPT có bằng tốt nghiệp đại học sư phạm
hoặc có bằng tốt nghiệp đại học và có chứng chỉ BD nghiệp vụ sư phạm theo đúng
chuyên ngành tại các khoa, trường đại học sư phạm [ 1]. Đề án “Xây dựng, nâng
cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ QL
GD giai đoạn 2005-2010” ngày
11/1/2005 của Thủ tướng Chính phủ đã đề ra yêu cầu: 100% GV các cấp học, bậc
học phổ thông, dạy nghề phải đạt chuẩn ĐT theo quy định; 10% giáo viên THPT và
dạy nghề đạt trình độ sau đại học. [39]
Về phẩm chất đạo đức, người giáo viên THPT không được có các hành vi
sau đây:
- Xúc phạm danh dự, nhân phẩm, xâm phạm thân thể của HS, đồng nghiệp,
người khác
.


- Gian lận trong kiểm tra thi cử, tuyển sinh, gian lận trong đánh giá kết quả
học tập, rèn luyện của HS.
- Xuyên tạc nội dung GD.

- Ép buộc HS học thêm để thu tiền.
- Hút thuốc, uống rượu, bia; nghe, trả lời bằng điện thoại di động khi đang
dạy học, khi đang tham gia các hoạt động GD ở nhà trường. [1]
1.2.4.2- Yêu cầu đối với đội ngũ giáo viên THPT
Đội ngũ giáo viên THPT phải đủ về số lượng. Q
uy định hiện hành về biên
chế số lượng giáo viên THPT bình quân của một lớp học là 2,5 GV/lớp.
Đội ngũ giáo viên THPT phải đồng bộ về cơ cấu, mỗi bộ môn đều phải có
GV chuyên trách để giảng dạy. Đội ngũ giáo viên THPT phải có đủ số lượng, đồng
bộ về cơ cấu mới đảm bảo được GV không phải dạy trái chuyên môn và dạy không
quá nhiều tiết so với quy định.
Đội ngũ giáo viên THP
T phải được trang bị những kiến thức cơ bản về chủ
nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh để làm nền tảng trong nhận thức tưởng,
chính trị và lập trường giai cấp. Chấp hành tốt chính sách, pháp luật của Nhà nước,
gương mẫu thực hiện đầy đủ nghĩa vụ của cán bộ, viên chức, các quy định của Điều
lệ trường THPT, các Quy chế của tổ chức và hoạt động của trường TH
PT.
Đội ngũ giáo viên THPT phải đạt chuẩn ĐT về chuyên môn, nghiệp vụ; có
kiến thức cần thiết về tâm lý học sư phạm và tâm lý học lứa tuổi; có kiến thức phổ
thông về những vấn đề xã hội và nhân văn; hiểu biết về tình hình chính trị, kinh tế -
xã hội, văn hóa và GD của địa phương nơi họ đang công tác.
Khi
thực hiện nhiệm vụ dạy học ở trên lớp, yêu cầu đội ngũ giáo viên
THPT phải đảm bảo dạy đúng nội dung chương trình và kế hoạch dạy học; chuẩn bị
giáo án và lên lớp đúng quy định nhưng đặc biệt chú ý phù hợp với đối tượng HS;
tổ chức cho HS lĩnh hội vững chắc kiến thức cơ bản, rèn luyện được những kỹ năng
chủ yếu, sử dụng hợp lý phương pháp dạy học làm cho tiết học tự nhiên, nhẹ nhàng,
HS hứng t
hú học và học có tiến bộ.

Trong công tác chủ nhiệm lớp và các hoạt động GD khác, yêu cầu đội ngũ
giáo viên THPT phải thực hiện GD đạo đức cho HS, xây dựng nề nếp, rèn luyện
thói quen tốt, giúp đỡ HS cá biệt; phối hợp với gia đình HS và cộng đồng xây dựng
môi trường GD lành mạnh.
Họ phải tham gia các hoạt động chuyên môn của nhà trường, của tổ chuyên
môn; tham gia các lớp BD chuyên môn, nghiệp vụ theo yêu cầu của các cấp
QLGD, tham gia học tập, tự học tập để nâ
ng cao trình độ.
Đội ngũ giáo viên THPT phải thật sự đoàn kết; trung thực trong công tác;
sống mẫu mực, trong sáng; có uy tín cao trong đồng nghiệp, HS và cha mẹ HS; có
ảnh hưởng tốt trong nhà trường và ngoài xã hội.
Do đặc điểm lao động của đội ngũ giáo viên THPT là lao động sư phạm,
nên yêu cầu đối với đội ngũ GV là phải đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu, có
phẩm chất chính trị, đạo đức tốt, có trình độ chuyên môn, nghiệp vụ vững
vàng,
phải thật sự gương mẫu và đoàn kết. Có như vậy công việc giảng dạy, giáo dục
HS mới đạt hiệu quả cao.
1.3- lý luận về công tác quản lý đội ngũ giáo viên THPT
1.3.1- Quản lý
Thuật ngữ Hán – Việt: “quản” có nghĩa là bao trùm, coi sóc, trông coi tất
cả, giữ gìn, duy trì trạng thái ổn định; “lý” nghĩa là chỉnh đốn, sửa sang, sắp xếp,

đổi mới, đưa vào hệ thống phát triển. “QL” là sự tích hợp hai quá trình “quản” và
“lý”, tức là bảo quản, duy trì, đổi mới, phát triển sự vật ở trạng thái ổn định trong
bối cảnh biến động.
“
QL
” là khái niệm rất chung, rất tổng quát, dùng để chỉ quá trình

QL
xã hội.
Trong QL xã hội cũng có nhiều quan niệm khác nhau về QL:
Theo thuyết QL khoa học của TayLor: QL là biết được điều bạn muốn
người khác làm, và sau đó thấy được rằng họ đã hoàn thành công việc một cách tốt
nhất và rẻ nhất. [6, tr. 89]
Nhà lý luận kinh tế người Pháp Henry Fayol lại định nghĩa rằng: QL hành
chính là dự đoán và lập kế hoạch, tổ chức điều khiển, phối hợp và kiểm tra. [7,tr.90]


Theo tác giả Nguyễn Ngọc Quang thì QL là những tác động có định hướng,
có kế hoạch của chủ thể QL đến đối tượng bị QL trong tổ chức để vận hành tổ chức,
nhằm đạt được mục đích nhất định. [32, tr.130]
Tác giả Nguyễn Bá Sơn cho rằng: QL là tác động có mục đích đến tập thể
những con người để tổ chức và phối hợp hoạt động của họ trong quá trình lao động.
[36, tr.15]

Các khái niệm QL trên đây tuy khác nhau nhưng chúng đều có chung
những dấu hiệu: Là những tác động phối hợp giữa người QL và người bị QL, được
tiến hành trong một tổ chức hay một nhóm xã hội và theo một mục đích nhất định.
Vậy: QL là một quá trình trong đó chủ thể QL tác động bằng một tổ hợp
các chức năng QL đến khách thể QL nhằm đạt được mục tiêu đề ra.
Ngày
nay QL trở thành một khoa học. QL là lao động điều khiển lao động
diễn ra trong mọi lĩnh vực, ở mọi cấp độ và liên quan đến mọi người [14, tr.6-7].
Bản chất của QL là:
- Hoạt động QL mang tính tự giác của con người: là sự biểu hiện ý nguyện
của chủ thể QL muốn điều chỉnh các hiện tượng xã hội.
- Tính mục đích: chủ thể QL luôn hướng tới mục đích xác định, điều khiển,
lôi cuốn đối tượng bị QL t

hực hiện.
- Tính quần chúng: Trong mối quan hệ hai chiều, đối tượng bị QL cũng tác
động trở lại chủ thể QL. Đối tượng bị QL cũng là chủ thể tự giác, tích cực tham gia
vào QL để tất cả cùng đạt mục tiêu mong muốn.
Có thể sơ đồ hóa mô hình QL bằng sơ đồ 1.1 dưới đây:






Sơ đồ 1.1: M
ô hình về quản lý

CHỦ THỂ
QUẢN
LÝ
Công cụ
quản lý
Phương pháp
quản
lý

KHÁCH THỂ
QUẢN LÝ

MỤCTIÊU
QUẢN LÝ

Nội dung, phương pháp hoạt động cơ bản mà nhờ đó chủ thể QL tác động
đến khách thể QL được gọi là chức năng QL. Có 4 chức năng QL cơ bản đó là: Kế
hoạch hóa, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra [24, tr.68]. Tất cả các chức năng QL này lập
thành một chu trình QL và đều cần đến yếu tố thông tin. Chu trình QL được thể
hiện ở sơ đồ 1.2:









Sơ đồ 1.
2: Chu trình quản lý
1.3.2- Quản lý giáo dục
1.3.2.1- Khái niệm quản lý giáo dục
Chúng ta biết rằng về bản chất, GD là quá trình truyền thụ và tiếp thu
những kinh nghiệm lịch sử, văn hóa, xã hội của các thế hệ loài người. Do đó QLGD
được hình thành là một tất yếu khách quan.
Cũng giống như khái niệm QL, có những quan niệm khác nhau về khái
niệm “QLGD”. QLGD một đối tượng có quy mô lớn nhất, bao quát toàn bộ hệ
thống, đó l
à cấp QL vĩ mô. Nhưng trong hệ thống này lại có nhiều hệ thống con,
tương ứng với hệ thống con này là cấp QL vi mô. [18, tr.35]
Đối với cấp vĩ mô:
- QLGD được hiểu là những tác động tự giác có ý thức, có mục đích, có kế
hoạch, có hệ thống của chủ thể QL đến tất cả các mắt xích của hệ thống, từ cấp cao
nhất đến các cơ sở GD là nhà trường, nhằm thực hiện có chất lượng và hiệu quả

mục tiêu phát triển GD, ĐT thế hệ trẻ mà xã hội đặt ra cho ngành G
D.
Kiểm tra
Kế hoạch
hóa
Tổ chức

Chỉ đạo
Thông tin


- QLGD là sự tác động có ý thức của chủ thể QL đến khách thể QL nhằm
đưa hoạt động GD tới mục tiêu đã định, trên cơ sở nhận thức và vận dụng đúng
những quy luật khách quan của hệ thống GD quốc dân. [33]
- QLGD là hoạt động tự giác của chủ thể QL nhằm huy động, tổ chức, điểu
phối, điều chỉnh, giám sát một cách có hiệu quả các nguồn lực GD (nhân lực, vật
lực, tài lực) phục vụ cho
mục tiêu phát triển GD, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế
- xã hội. [18, tr.37]
Đối với cấp vi mô:
- QLGD được hiểu là hệ thống những tác động tự giác (có ý thức, có mục
đích, có kế hoạch, có hệ thống, hợp quy luật) của chủ thể QL đến tập thể GV, công
nhân viên, tập thể HS, cha mẹ HS và các lực lượng xã hội trong và ngoài nhà trường
nhằm thực hiện có c
hất lượng và hiệu quả mục tiêu GD của nhà trường.
- QLGD thực chất là những tác động của chủ thể QL vào quá trình GD,
được tiến hành bởi tập thể GV và HS với sự hỗ trợ đắc lực của các lực lượng xã hội
nhằm hình thành và phát triển toàn diện nhân cách HS theo mục tiêu ĐT của nhà
trường. [18, tr.38]
- QLGD là hệ thống những tác động có mục đích, có kế hoạch, hợp quy luật

của chủ thể QL nhằm làm ch
o hệ thống vận hành theo đường lối và nguyên lý GD
của Đảng, thực hiện được các tính chất của nhà trường xã hội chủ nghĩa Việt Nam,
mà tiêu điểm hội tụ là quá trình dạy học – GD thế hệ trẻ. [32]
Dù ở cấp vĩ mô hay vi mô, khái niệm QLGD đều bao gồm 4 yếu tố: chủ
thể QL, đối tượng QL, khách thể QL và mục tiêu QL.
1.3.2.2- Bản chất quản lý giáo dục

- QLGD là một quá trình diễn ra những tác động QL. Quá trình này diễn ra
khi có chủ thể QL (là cá nhân Bộ trưởng, Giám đốc Sở GD&ĐT hay tổ chức Bộ
GD&ĐT, Sở GD&ĐT…) và đối tượng QL (là hệ thống GD quốc dân, hệ thống QL
GD, tập thể GV, HS…); khi có thông tin hai chiều từ chủ thể QL đến đối tượng QL
và ngược lại, khi chủ thể QL và đối tượng QL có khả năng thích nghi.


- QLGD nằm trong phạm trù xã hội. Tuy nhiên QLGD có những đặc trưng
riêng:
+ QLGD là loại QL Nhà nước, các hành động QL ở đây được tiến hành
dựa trên cơ sở quyền lực Nhà nước. Cơ quan chuyên trách của Nhà nước ở đây là
cơ quan quản lý GD&ĐT các cấp.
+ QLGD thực chất là QL hoạt động GD con người. Do đặc thù riêng của
ngành GD, QL hoạt động GD con người còn có nghĩa là ĐT con người, dạy cho họ
thực hiện vai trò xã hội, những chức năng, nghĩa vụ, trách nhiệm của họ vì sự phát
triển xã hội v
à bản thân.
+ QLGD thuộc phạm trù phương pháp. Chủ thể QL không thể tìm mọi
cách, mọi thủ đoạn áp dụng đối với đối tượng QL là con người để thực thi mục đích
QL được. Vấn đề là nhà QLGD phải tìm ra phương pháp tốt nhất để thực hiện mục
tiêu đề ra.
+ QLGD mang ý nghĩa khá đặc biệt: nó mang tính khoa học cao, mang tính

sư phạm, v
ì sự phát triển của từng GV, vì sự phát triển nhân cách của HS.
+ QLGD được xem là hệ tự QL mà đặc điểm của nó là tự điều chỉnh, tự
hoàn thiện nhằm đạt mục tiêu đề ra
+ QLGD vừa là khoa học vừa là nghệ thuật. QLGD là một ngành khoa học,
nhưng chỉ chú ý tới tính khoa học thì dễ rơi vào cứng nhắc, máy móc. Vì vậy trong
QLGD phải rất chú ý đến tính nghệ thuật. Chỉ có điều không thể lạm dụng tính nghệ
thuật mà làm mất định hướng của nhà QLGD.
[18, tr.40-43]
QLGD có bản chất vì lợi ích phát triển của GD, nhằm mục đích tối
thượng là hình thành và phát triển nhân cách người được GD đáp ứng yêu cầu
xã hội.
1.3.3- Quản lý trường học
Theo tác giả Trần Kiểm, thuật ngữ “QL trường học” có thể xem là đồng
nghĩa với QLGD thuộc tầm vi mô. Đây là những tác động QL diễn ra trong phạm v
i
nhà trường. [18, tr.38]


Theo tác giả Nguyễn Ngọc Quang: QL trường học là đưa nhà trường vận
hành theo nguyên lý GD để tiến tới mục tiêu GD, mục tiêu ĐT đối với ngành GD,
với thế hệ trẻ và với từng HS. [31]
QL trường học có thể hiểu là một hệ thống những tác động sư phạm hợp
lý và có hướng đích của chủ thể QL đến tập thể GV, HS, các lực lượng xã hội
trong và ngoài trường nhằm huy động
và phối hợp sức lực, trí tuệ của họ vào mọi
mặt hoạt động của nhà trường để hoàn thành có chất lượng và hiệu quả mục tiêu
dự kiến.
1.3.4- Quản lý trường THPT
QL trường THPT là QL trường học ở cấp THPT. Theo tác giả luận văn, với

một nghĩa hẹp hơn, có thể nói QL trường THPT là sự QL của Hiệu trưởng trong
một trường học cụ thể ở cấp THP
T.
Đối chiếu với các khái niệm về QL, QLGD, QL trường học, ta thấy QL
trường THPT có những đặc trưng chủ yếu sau đây:
- Chủ thể QL: Đối với trường THPT do Sở GD&ĐT quản lý. Trong trường
THPT người QL toàn diện và cao nhất là HT. HT phải là người có phẩm chất tốt,
năng lực cao để đề xướng tổ chức, điều hành mọi hoạt động QL, hoàn thành nhiệm
vụ đặt ra và tạo uy tín cho cá nhâ
n và tập thể. Các PHT, các TTCM vừa là đối tượng
QL của HT nhưng đồng thời cũng được HT ủy quyền QL một số hoạt động nhất
định và do vậy họ cũng là những chủ thể QL.
- Đối tượng QL trong trường THPT gồm:
+ Các hoạt động trong nhà trường, trong đó hoạt động dạy và học là hoạt
động trung tâm.
+ Các tổ chức, cơ cấu trong nhà trường như tổ chuyên môn, các bộ phận
chức năng: văn phòng, thư viện, thiết bị…
+
Con người thực hiện các hoạt động: GV, nhân viên, HS. Trong một phạm
vi hẹp hơn là lớp học, GV cũng là những chủ thể QL đóng vai trò chủ đạo cho dù
HS có vai trò chủ động tích cực và tương tác giữa GV và HS là tương tác hai chiều.
+ Cơ sở vật chất, phương tiện kỹ thuật, tài chính của nhà trường.


Hiệu trưởng QL trường THPT theo những chức năng, nguyên tắc
chung nhưng phải đặc biệt chú ý đến phương pháp QL và phong cách QL. QL
trường THPT phải tạo nên sự thống nhất giữa dạy chữ và dạy người. Các mối
quan hệ QL trong trường cũng rất đặc biệt, vì vậy việc lựa chọn phương pháp QL
giống như việc lựa chọn phương pháp dạy học, người HT phải sáng suốt, linh
hoạt chọn cho mì

nh phương pháp QL thích hợp, một phong cách QL riêng để đạt
mục đích mong muốn. Xem xét bản chất QL trường THPT dưới góc độ xã hội và
sư phạm thì QL trường THPT về bản chất là QL con người, mà chủ yếu là QL
đội ngũ giáo viên.
1.3.5- Quản lý đội ngũ giáo viên THPT
1.3.5.1- Khái niệm quản lý đội ngũ giáo viên THPT
QL đội ngũ là một mặt cấu thành của hoạt động QL đề cập đến con người
trong tổ chức. Nói một cách ngắn gọn hơn: QL đội ngũ là QL con người.

Trong một trường THPT, HT (và PHT phụ trách chuyên môn giảng dạy)
QL đội ngũ giáo viên thông qua các TTCM, tất nhiên không loại trừ sự QL trực tiếp
của HT tới từng cá nhân GV cho dù có sự tham gia hay không có sự tham gia của
TTCM của từng GV đó:

QL đội ngũ giáo viên THPT là quá trình HT tác động đến đội ngũ giáo
viên để tổ chức và phối hợp các hoạt động của họ trong quá trình giáo dục HS
theo mục tiêu GD. [27, tr.167]
Xuất phát từ vai trò chủ đạo của đội ngũ giáo viê
n trong trường THPT mà
ta có thể nói rằng: QL trường THPT chủ yếu là tác động đến đội ngũ giáo viên, tổ
chức hoạt động của họ trong quá trình giảng dạy, giáo dục HS. Người ta đã phân
loại các nghề nghiệp hiện nay thành 4 nhóm:

HT

TTCM
GV TRONG
TỪNG TỔ CM

Nhóm 1: Người – Máy
Nhóm 2: Người – Thiên nhiên
Nhóm 3: Người – Tín hiệu
Nhóm 4: Người – Người
QL đội ngũ giáo viên rơi vào nhóm 4. Quan hệ trực tiếp hàng ngày giữa HT
và đội ngũ giáo viên là quan hệ giữa người với người. Trong nhóm nghề này năng
suất lao động phụ thuộc một phần vào mối quan hệ giữa người với người. Hiệu quả
lao động của đội ngũ giáo viên phụ thuộc vào mối quan hệ giữa HT và GV cũng
như hiệu quả học tập của HS phụ thuộc một phần vào mối quan hệ Thầy – Trò.
Trong đội ngũ giá
o viên mỗi người đều có nhu cầu được tự khẳng định mình, muốn
được tạo điều kiện để làm việc tốt và ai cũng có tâm lý muốn được tôn trọng. Vì vậy
người HT phải có thái độ cư xử có văn hóa, khôn ngoan và tế nhị trong việc vận
dụng nguyên tắc QL vào QL từng G
V và cả đội ngũ giáo viên. Phải luôn khẳng
định những điểm mạnh, những ưu điểm của GV, tạo cơ hội, cải thiện điều kiện làm
việc và phải luôn luôn có thái độ tôn trọng họ trong QL. [21, tr.3]
Sự QL của HT đối với đội ngũ giáo viên chỉ có thể là những tác động
mang tính dân chủ được thể chế hóa nhằm tổ chức, tập hợp sức mạnh của cả đội
ngũ giáo viên và của từng GV tr
ong việc giảng dạy, giáo dục HS và tham gia QL
nhà trường.
1.3.5.2- Mục tiêu của công tác quản lý đội ngũ giáo viên THPT
- Mục tiêu của công tác QL đội ngũ giáo viên THPT là xây dựng đội ngũ
giáo viên THPT đủ về số lượng; đạt chuẩn về đào tạo; đồng bộ về cơ cấu; đoàn kết
nhất trí trên cơ sở đường lối GD của Đảng Cộng sản Việt Na
m; ngày càng vững
mạnh về chính trị, chuyên môn, nghiệp vụ; đủ sức thực hiện có chất lượng kế hoạch
và mục tiêu GD.
- Trong mỗi trường THPT, mục tiêu của công tác QL đội ngũ GV là xây

dựng đội ngũ GV thành một tập thể đoàn kết để tạo nên sức mạnh tập thể trong sự
hợp tác, giúp đỡ và thi đua với nhau giữa các thành viên, kể cả sự động viên, cổ vũ,
chia sẻ cho nhau về mặt tinh thần và đấu tranh chống tiêu cực tr
ong nội bộ đội ngũ