bài 10. nói giảm nói tránh, lớp 8

M«n Ng÷ v¨n - líp 8a
Thế nào là nói quá ? Cho biết tác dụng
của nói quá ?
Nói quá là biện pháp tu từ phóng đại
mức độ, quy mô, tính chất của sự vật,
hiện t ợng đ ợc miêu tả để nhấn mạnh ,
gây ấn t ợng, tăng sức biểu cảm.
Nói quá có thể đ ợc dùng
trong các lĩnh vực nào sau đây?
A . Thành ngữ, tục ngữ, ca dao.
B . Văn thơ trữ tình.
C . Văn thơ châm biếm, hài h ớc.
D . Trong đời sống th ờng ngày.
x
x
x
x
Nói quá có thể đ ợc dùng trong tất cả
các lĩnh vực trên.
Khởi động:
Ng÷ v¨n 8 - TiÕt 40
Bµi 10
Gv: Cao Hồng Thương
I. Nói giảm nói tránh và tác dụng của nói
giảm nói tránh
1.Xét các ví dụ:
1.Xét các ví dụ:
VD1:
VD1:
a. Vì vậy, tôi để sẵn mấy lời này, phòng khi
a. Vì vậy, tôi để sẵn mấy lời này, phòng khi

tôi sẽ
tôi sẽ
đi gặp cụ Các Mác, cụ Lê-nin và các vị
đi gặp cụ Các Mác, cụ Lê-nin và các vị
cách mạng đàn anh khác
cách mạng đàn anh khác
,
,
thì đồng bào cả
thì đồng bào cả
nước, đồng chí trong đảng và bầu bạn khắp
nước, đồng chí trong đảng và bầu bạn khắp
nơi điều khỏi cảm thấy
nơi điều khỏi cảm thấy
đột
đột
ngột.
ngột.


(Hồ Chí Minh-Di chúc)
(Hồ Chí Minh-Di chúc)
Tiết 40: Nói giảm nói tránh
b. Bác đã
b. Bác đã
đi
đi


rồi sao, Bác ơi !

rồi sao, Bác ơi !
Mùa thu đang đẹp, nắng xanh trời.
Mùa thu đang đẹp, nắng xanh trời.
(Tố Hữu,
(Tố Hữu,
Bác ơi
Bác ơi
)
)
c. Lượng con ông Độ đây mà Rõ
c. Lượng con ông Độ đây mà Rõ
tội nghiệp, về đến nhà thì bố mẹ
tội nghiệp, về đến nhà thì bố mẹ
chẳng còn
chẳng còn
. (Hồ Phương,
. (Hồ Phương,
Thư nhà
Thư nhà
)
)
Tiết 40: Nói giảm nói tránh
a) đi gặp cụ Các Mác,
a) đi gặp cụ Các Mác,
cụ Lê-nin và các vị
cụ Lê-nin và các vị
cách mạng đàn anh
cách mạng đàn anh
khác
khác

* Nhận xét :
* Nhận xét :
b)
b)
đi
đi
c) chẳng còn
c) chẳng còn
CHẾT
CHẾT



→
→
Tr¸nh kh«ng dïng tõ
Tr¸nh kh«ng dïng tõ
“chÕt“
“chÕt“
mµ dïng c¸c tõ
mµ dïng c¸c tõ
ng÷ cã ngh a t ¬ng ® ¬ng, l m gi m ph n n o n i ĩ à ả ầ à ỗ
ng÷ cã ngh a t ¬ng ® ¬ng, l m gi m ph n n o n i ĩ à ả ầ à ỗ
đ
đ
au bu nồ
au bu nồ
Tiết 40: Nói giảm nói tránh
VD2:
VD2:

Phải bé lại lăn vào lòng một người mẹ, áp
Phải bé lại lăn vào lòng một người mẹ, áp
mặt vào
mặt vào
bầu sữa
bầu sữa


nóng của người mẹ, để bàn tay
nóng của người mẹ, để bàn tay
người mẹ vuốt ve từ trán xuống cằm, và gãi
người mẹ vuốt ve từ trán xuống cằm, và gãi
rôm ở sống lưng cho, mới thấy người mẹ có một
rôm ở sống lưng cho, mới thấy người mẹ có một
dịu êm vô cùng.
dịu êm vô cùng.


(Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu)
(Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu)


→
→

VD2:
từ “ bầu sữa”
từ “ bầu sữa” dùng

cách diễn đạt tế nhị để
cách diễn đạt tế nhị để
tránh sự thô tục, thiếu lịch sự
tránh sự thô tục, thiếu lịch sự
vµ gîi c¶m xóc th©n
vµ gîi c¶m xóc th©n
th ¬ng, tri u mÕn khi nãi vÒ mÑề
th ¬ng, tri u mÕn khi nãi vÒ mÑề
.
.
Tiết 40: Nói giảm nói tránh
VD3:
VD3:
a. Con dạo này
a. Con dạo này
lười lắm
lười lắm
.
.


b.Con dạo này
b.Con dạo này
không được chăm chỉ cho lắm.
không được chăm chỉ cho lắm.
→
→
VD 3(
VD 3(
b

b
):
):


d
d
ïn
ïn
g cách nói tế nhị, nhẹ nhàng để
g cách nói tế nhị, nhẹ nhàng để
người nghe dễ tiếp thu.
người nghe dễ tiếp thu.


Tiết 40: Nói giảm nói tránh
→
→
VD 3(
VD 3(
b
b
):
):


d
d
ïn
ïn

g cách nói tế nhị, nhẹ nhàng.
g cách nói tế nhị, nhẹ nhàng.




→
→


VD2:
VD2:


dïng
dïng
cách diễn đạt tế nhị để tránh
cách diễn đạt tế nhị để tránh
sự thô tục, thiếu lịch sự
sự thô tục, thiếu lịch sự
.
.


→
→
VD1(a,b,c):
VD1(a,b,c):
l m gi m ph n n o n i à ả ầ à ỗ
l m gi m ph n n o n i à ả ầ à ỗ

đ
đ
au bu n.ồ
au bu n.ồ
→ NÓI GIẢM NÓI TRÁNH

Tiết 40: Nói giảm nói tránh
2. Ghi nhớ
2. Ghi nhớ
(SGK)
(SGK)
Nói giảm nói tránh là biện
Nói giảm nói tránh là biện
pháp tu từ dùng cách diễn
pháp tu từ dùng cách diễn
đạt tế nhị, uyển chuyển,
đạt tế nhị, uyển chuyển,
tránh gây cảm giác quá đau
tránh gây cảm giác quá đau
buồn, ghê sợ, nặng nề;
buồn, ghê sợ, nặng nề;
tránh thô tục, thiếu lịch sự.
tránh thô tục, thiếu lịch sự.

II. Luyện tập:
Tiết 40: Nói giảm nói tránh
Viết câu cho
mỗi tình huống
sau?
cút ra

khỏi nhà
tôi ngay!
TÌNH HuỐNG 1 .
Bệnh nặng
lắm chắc sắp
chết!
TÌNH HUỐNG 2.
Trẻ mù .
TÌNH HUỐNG 3.
Bài văn
quá dở!
TÌNH HUỐNG 4.
Bài tập:1(SGK):
a / Khuya rồi, mời bà
b / Cha mẹ em từ ngày em còn
rất bé, em về ở với bà ngoại.
c/ Đây là lớp học cho trẻ em
đi nghỉ
chia tay nhau
khiếm thị
Tiết 40: Nói giảm nói tránh


Tiết 40: Nói giảm nói tránh
d / Mẹ đã rồi, nên chú ý giữ gìn sức
khoẻ.
có tuổi
e / Cha nó mất, mẹ nó , nên chú nó
rất thương nó.
đi bước nữa

Lớp chia thành 4 nhóm:
- Nhóm 1,2: viết 5 câu về lão Hạc. (viết
thực)
- Nhóm 2,4: viết 5 câu về lão Hạc (sử dụng
câu nói giảm nói tránh)
THẢO LUẬN NHÓM:
HƯỚNG DẪN HỌC Ở NHÀ