CẤM CHẨN ĐOÁN VÀ LỰA CHỌN GIỚI TÍNH TRƯỚC SINH:Từ chính sách đến thực thi – nghiên cứu tại Bắc Giang và Đồng Tháp

HANOI SCHOOL OF PUBLIC HEALTH
CẤM CHẨN ĐOÁN VÀ LỰA CHỌN GIỚI
TÍNH TRƯỚC SINH:
Từ chính sách đến thực thi – nghiên cứu tại
Bắc Giang và Đồng Tháp
www.hsph.edu.vn
Nội dung trình bày
•
Đặt vấn đề
•
Các quá trình của cấm chẩn đoán GTTS
•
Các bên tham gia
•
Các yếu tố ảnh hưởng tới quy định
•
Hiệu quả của quy định
•
Kết luận
•
Khuyến nghị
www.hsph.edu.vn
Đặt vấn đề
•
Tỷ số giới tính (SRB) tự nhiên: 102/100
•
SRB mức chấp nhận được: 105/100
•
Chênh lệch giới tính khi sinh ở 1 số nước
lân cận:
–

TQ (đại lục): 120.6/100 (2008)
–
Ấn độ: 112.1/100 (2004)
–
Nam Triều tiên 106.4/100 (2008)
www.hsph.edu.vn
Việt nam
•
VN đang phấn đấu cải thiện chất lượng,
cấu trúc, qui mô dân số
•
Đạt nhiều thành tựu y tế, dân số (giảm
mức sinh, HDI, tuổi thọ )
•
Nảy sinh vấn đề mới “mất cân bằng giới
tính khi sinh”
www.hsph.edu.vn
SRB tại Việt nam qua các năm
(Nguồn: Điều tra biến động dân số qua các năm)
NĐ 104/2003/NĐ-CP
CV HD
cấm chẩn
đoán, lựa
chọn giới
tính trước
sinh
3698/BYT-
SKSS
CV HD
kiểm tra

giám sát
chẩn
đoán giới
tính trước
sinh
5476/BYT-
TCDS
CVHD
cấm sử
dụng các
kỹ thuật
cao CĐ,
LC giới
tính
3121/BYT-
BMTE
NĐ 114/2006/NĐ-CP
www.hsph.edu.vn
SRB theo vùng sinh thái, 2009 (Nguồn: TCDS)
www.hsph.edu.vn
SRB theo thứ tự sinh
Nguồn: Điều tra biến động dân số, 2008
www.hsph.edu.vn
Nghị định 104/2003/NĐ-CP
•
Có 6 chương, 39 điều
•
Hướng dẫn thi hành pháp lệnh dân số
•
Mục tiêu: đảm bảo qui mô, cấu trúc và

chất lượng dân số
www.hsph.edu.vn
Điều 10, NĐ hướng dẫn pháp lệnh dân
số
•
Nghiêm cấm các hành vi:
–
Tuyên truyền, phổ biến phương pháp tạo giới
tính thai nhi dưới mọi hình thức
–
Chẩn đoán để lựa chọn giới tính thai nhi
–
Loại bỏ thai nhi vì lý do lựa chọn giới tính thai
nhi bằng các biện pháp khác nhau
www.hsph.edu.vn
Câu hỏi nghiên cứu
•
Quá trình xây dựng, hướng dẫn và triển
khai các qui định cấm chẩn đoán giới tính
thai nhi như thế nào?
•
Yếu tố nào ảnh hưởng đến quá trình
chính sách đó?
•
Hiệu quả của nghị định từ khi triển khai
đến nay như thế nào?
www.hsph.edu.vn
Khung lý thuyết
QUI TRÌNH CHÍNH
SÁCH

TÌNH TRẠNG SỨC
KHỎE NGƯỜI MẸ
Hướng dẫn nghị
định
HỆ THỐNG Y TẾ
Xây dựng nghị
định
Triển khai nghị định
Hiệu quả
YẾU TỐ
ẢNH
HƯỞNG
CÁC
BÊN
LIÊN
QUAN
www.hsph.edu.vn
PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
•
Sử dụng phương pháp nghiên cứu định
tính
•
PVS các đầu mối thông tin và thu thập số
liệu thứ cấp
www.hsph.edu.vn
Quá trình chính sách của
cấm chẩn đoán giới tính trước sinh
www.hsph.edu.vn
Khung lý thuyết
QUI TRÌNH CHÍNH

SÁCH
TÌNH TRẠNG SỨC
KHỎE NGƯỜI MẸ
Hướng dẫn chính
sách
HỆ THỐNG Y TẾ
XÂY DỰNG
CHÍNH SÁCH
Thực hiện chính sách
Hiệu quả
CÁC
BÊN
LIÊN
QUAN
YẾU TỐ
ẢNH
HƯỞNG
www.hsph.edu.vn
Xây dựng chính sách
Tổng cục dân số
Bộ Tư pháp
Bộ GD ĐT
Bộ Tài chính
Bộ KH ĐT
Bộ VH TT TT DL
Đoàn thể (phụ nữ, thanh
niên,
Thành lập ban soạn thảo
Xin ý kiến các ngành liên quan
Chỉnh sửa

Bộ Tư pháp thẩm tra các vấn
đề liên quan đến luật
Trình Thủ tướng chính phủ
Đưa bản thảo lên website của
Bộ Tư pháp để lấy ý kiến đóng
góp rộng rãi
•
Sự phối hợp liên ngành ?
•
Lấy ý kiến đóng góp của nhân dân?
•
Thử nghiệm trước khi triển khai ?
www.hsph.edu.vn
Khung lý thuyết
QUI TRÌNH CHÍNH
SÁCH
TÌNH TRẠNG SỨC
KHỎE NGƯỜI MẸ
HƯỚNG DẪN
CHÍNH SÁCH
HỆ THỐNG Y TẾ
Xây dựng chính
sách
Triển khai chính sách
Hiệu quả
BỐI
CẢNH
MÔI
TRƯỜNG
CÁC

BÊN
LIÊN
QUAN
www.hsph.edu.vn
Ban hành triển khai chính sách ở tuyến TW
–
TCDS, Bộ y tế chịu trách nhiệm chính
–
Soạn thảo công văn, lập kế hoạch, phân bổ
nguồn lực, tập huấn, hướng dẫn
–
Năm 2009, xây dựng và hướng dẫn triển khai
đề án “giảm thiêu mất cân bằng giới tính khi
sinh” tại 11 tỉnh.
–
Mở rộng đề án 2010 ở 43 tỉnh
•
Quá trình HD tập trung vào hệ thống công, chưa quan tâm tư nhân
•
Chưa đầu tư thích đáng vào nhân lực và kinh phí
•
Thực sự triển khai từ 2006
•
Thay đổi hệ thống dân số năm 2007
www.hsph.edu.vn
–
Ngành DS và y tế (Sở y tế, phòng y tế,
TTYTDP) chịu trách nhiệm chính
–
Hướng dẫn xuống tuyến dưới và các ban

ngành đoàn thể (gửi CV, đưa lên mạng của
Sở Y tế, phối hợp với các hoạt động hội thảo,
tập huấn, truyền thông đại chúng,
•
Hướng dẫn muộn (2006)
•
Tại ĐT: chưa có kế hoạch triển khai, can thiệp cụ thể
•
Sự tham gia của hệ thống thanh tra y tế và các ban ngành liên
quan còn hạn chế
Ban hành triển khai chính sách ở tuyến tỉnh và
huyện
www.hsph.edu.vn
•
BV công:
–
Lãnh đạo BV, khoa sản chịu trách nhiệm
chính
–
Phổ biến trong giao ban
–
Photo công văn gửi các đơn vị trong BV
•
Cơ sở y tế tư nhân:
–
Phòng y tế gửi công văn hướng dẫn
Ban hành triển khai chính sách ở các
cơ sở cung cấp dịch vụ y tế
•
BV công: hướng dẫn muộn (2006), không nhắc nhở thường xuyên

•
Tư nhân: chưa được quan tâm đầy đủ
www.hsph.edu.vn
Phản hồi về quá trình hướng dẫn
•
Cơ chế phản hồi với việc hướng dẫn chưa rõ
ràng: không biết phản hồi với ai? Như thế nào?
•
Một số ít phản hồi qua các đợt KT-GS
–
Thiếu tính khả thi
–
Cần có sự tham gia mạnh mẽ của Đảng và chính
quyền
–
Hình thức, mức độ xử phạt nghiêm hơn
“…Nó phải là chỉ thị thì cái hiệu lực nó mới cao, đối với
các cấp đảng và chính quyền thì nó mới cao”
ANC_BG_LUC NAM_4
www.hsph.edu.vn
Khung lý thuyết
QUI TRÌNH CHÍNH
SÁCH
TÌNH TRẠNG SỨC
KHỎE NGƯỜI MẸ
Hướng dẫn chính
sách
HỆ THỐNG Y TẾ
Xây dựng chính
sách

THỰC HIỆN
CHÍNH SÁCH
Hiệu quả
CÁC
BÊN
LIÊN
QUAN
YẾU TỐ
ẢNH
HƯỞNG
www.hsph.edu.vn
Thực hiện tại tuyến tỉnh
và huyện
•
DS, y tế phối hợp với ban ngành đoàn thể
tổ chức hoạt động truyền thông (tuyên
truyền, CLB, truyền thông đại chúng,…)
•
Thanh tra y tế, dân số, phòng y tế giám
sát BV, y tế tư nhân, cơ sở bán và xuất
bản sách báo, web
•
BG: thực hiện đề án từ 2009 tại 6 huyện
•
Hình thức truyền thông chưa phù hợp
•
ĐT: chưa có hoạt động cụ thể, thiếu kiểm tra giám sát thường xuyên, CBYT
không quan tâm
•
Sự tham gia ban ngành đoàn thể còn hình thức

www.hsph.edu.vn
Thực hiện tại tuyến xã
•
Chưa có hoạt động cụ thể nào được triển khai
•
Nhiều người dân chưa biết nội dung NĐ
““Nói chung là cái can thiệp vào việc thực hiện những chỉ
đạo, can thiệp về giới tính là ở đây mình chưa có khởi
động nhiều. Tại vì nó không có vấn đề” ANC_DT_Lai
Vung_3
“Không nghe bao giờ. Ở đây thì phụ nữ có bầu 2-3 tháng là
họ đi khám xem thế nào roi đến 4-5 tháng là họ biết trai
hay gái” ANC_ BG_ luc nam_ user2
www.hsph.edu.vn
Cơ chế đảm bảo thực hiện
•
Bắc giang:
–
Thành lập BCĐ
–
Xây dựng kế hoạch và giao chỉ tiêu hàng năm
–
Đưa vào hương ước, làng- xã văn hoá
–
Huy động kinh phí địa phương
•
Đồng tháp:
–
Chưa có cơ chế rõ ràng
www.hsph.edu.vn

Theo dõi, giám sát