bài 9:định luật Ôm cho toàn mạch

Thái Nguyên ngày 31/8/2013 Bài 9 Định luật Ôm cho toàn mạch
Người soạn:Quách Thị May_ vật lý 45b đhsptn
Email:

CHƯƠNG 2: DÒNG ĐIỆN KHÔNG ĐỔI
Bài 9: ĐỊNH LUẬT ÔM ĐỐI VỚI TOÀN MẠCH
I, Mục tiêu
1. Mục tiêu kiến thức
• Nắm được nội dung, biểu thức của định luật Ôm cho toàn mạch
• Hiểu được hiện tượng đoản mạch
• Suy ra được định luật Ôm cho toàn mạch từ định luật bảo toàn năng lượng
• Trình bày được khái niệm và viết được công thức hiệu suất của nguồn
2. Mục tiêu về kỹ năng
• Biết cách mắc mạch theo sơ đồ đã cho, xác định được các linh kiện có trong mạch
điện
• Vận dụng thành thạo nội dung định luật Ôm vào giải các bài tập có liên quan
3. Thái độ học tập
• Có niềm đam mê, hứng thú với môn học
• Hăng hái phát biểu ý kiến xây dựng bài
• Thái độ nghiêm túc trong quá trình học tập
II, Chuẩn bị
1. Giáo viên
• Thí nghiệm ảo sơ đồ hình 9.2 bằng phần mềm electronics workbench
• Bảng phụ ghi kết quả thí nghiệm và vẽ đồ thị biểu diễn mối quan hệ của U và I
2. Học sinh:
III, Tiến trình dạy học
HĐ 1: Ổn định tổ chức lớp, kiểm tra bài cũ ( 5p)
- Câu hỏi: Yêu cầu học sinh viết công thức tính công của nguồn điện và công của
đoạn mạch
- Trả lời ;
Công của nguồn điện: A

ng
= EIt
Công của đoạn mạch: A= UIt
( với E là suất điện động của nguồn điên, I là cường độ dòng điện chạy qua đoạn mạch,
U là hiệu điện thế chạy qua đoạn mạch, t là thời gian dòng điện chạy qua mạch)
HĐ 2: Đặt vấn đề
Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên
1
Thái Nguyên ngày 31/8/2013 Bài 9 Định luật Ôm cho toàn mạch
Người soạn:Quách Thị May_ vật lý 45b đhsptn
Email:
- Nhận thức vấn đề bài học -Ở THCS chúng ta đã nghiên cứu định luật
Ôm cho đoạn mạch.Với mạch điện chứa
nguồn thì sao? Định luật Ôm được viết như
thế nào? Chúng ta sẽ cùng nhau nghiên
cứu bài học ngày hôm nay – định luật Ôm
cho toàn mạch
HĐ 3: Thí nghiệm
Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên
- Quan sát, nghe
- Nghe, tiếp thu
- Quan sát, nghe và suy nghĩ tìm cách bố trí
thí nghiệm
- Quan sát thí nghiệm trên máy chiếu, đọc ,
ghi số liệu vào bảng và nhận xét I và U đều
-Giới thiệu các linh kiện trong toàn mạch:
nguồn điện có suất điện động E và điện
trở trong r, điện trở tương đương R
N
, dây

dẫn
- Định luật Ôm đối với toàn mạch biểu thị
mối liên hệ giữa cường độ dòng điện I,
suất điện động E của nguồn và điện trở
toàn phần R
N
+ r. Vậy giữa các đại lượng
này có mối quan hệ như thế nào thì chúng
ta cùng đi tiến hành thí nghiệm sau
- Giới thiệu các dụng cụ thí nghiệm và
nêu tác dụng của từng linh kiện, kết hợp
với việc nhắc lại mục đích thí nghiệm yêu
cầu học sinh suy nghĩ tìm ra cách bố trí thi
nghiệm
-Tổng hợp lại các câu trả lời của học sinh
và phân tích đưa ra cách bố trí thí nghiệm
-Thay đổi các giá trị của biến trở R, yêu
cầu học sinh quan sát và ghi số chỉ của
2
Thái Nguyên ngày 31/8/2013 Bài 9 Định luật Ôm cho toàn mạch
Người soạn:Quách Thị May_ vật lý 45b đhsptn
Email:
giảm
I
(A)
U
(V)
- Học sinh vẽ đồ thị U=F
(I)
ampe kế, vôn kế vào bảng 9.1. Từ đó nhận

xét về sự thay đổi của I và
- Yêu cầu học sinh lên bảng vẽ đồ thị biểu
diễn mối quan hệ giữa U và I
HĐ 4: Hướng dẫn học sinh hình thành định luật Ôm cho toàn mạch
Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên
- Quan sát đồ thị và suy nghĩ trả lời
+ Đồ thị có dạng là 1 đường thẳng, là hàm
bậc nhất đối với I và U
+ Phương trình tổng quát của hàm bậc nhất
cho U, U
0
, I : U=U
o
-aI (1)
với a là hệ số tỉ lệ
- Viết lại phương trình (1): U =E-aI (2)
- TRả lời câu hỏi C1
- Định luật Ôm cho đoạn mạch chỉ chứa R:
U
N
=U
AB
= IR
N

- Vế trái có đơn vị là V, do đó vế phải cũng
phải có đơn vị là V, E có đơn vị V nên tích
aI cũng phải có đơn vị V, như vậy a phải có
đơn vị của điện trở
- Nghe, tiếp thu

- E=I(R
N
+r)= IR
N
+ Ir (4)
Từ (4) => I=
-Yêu cầu học sinh quan sát đồ thị và trả lời
câu hỏi
+Đồ thị đó có dạng gì? Là hàm bậc mấy?
+Viết phương trình tổng quát của hàm bậc
1 cho các đại lượng U, U
0
, I với U
0
là giá trị
lớn nhất của hiệu điện thế
-Định hướng: Giá trị lớn nhất U
0
là giá trị
lớn nhất hiệu điện thế mạch ngoài, nó đúng
bắng suất điện động của nguồn điện. Từ đó
yêu cầu học sinh viết lại phương trình (1)
- Yêu cầu học sinh trả lời câu hỏi C1
- Yêu càu học sinh viết phương trình định
luật Ôm cho đoạn mạch chỉ chứa R
-Định hướng: tích của I và R được gọi là độ
giảm điện thế, do đó IR
N
được gọi là độ
giảm điện thế mạch ngoài .

- Yêu cầu học sinh nhìn phương trình (2)
và suy nghĩ trả lời: a phải có đơn vị như thế
nào để (2) được nghiệm đúng
- Từ (1), (2) suy ra E=U
N
+ aI=I(R
N
+a) (3)
Đối với toàn mạch R
N
là điện trở tương
đương của mạch ngoài, a chính là điện
trowrr trong của nguồn điện. Đại lượng Ir
được gọi là độ giảm điện thế mạch trong
- Yêu cầu học sinh viết lại phương trình (3)
khi đã biết chính xác đại lượng của a
-Như vậy suất điện động của nguồn có giá
trị bằng tổng các độ giảm điện thế mạch
ngoài và mạch trong
- Yêu cầu học sinh rút I từ (4) và trả lời câu
C2
- Định hướng: tổng R
N
+ r là tổng trở tuong
3
Thái Nguyên ngày 31/8/2013 Bài 9 Định luật Ôm cho toàn mạch
Người soạn:Quách Thị May_ vật lý 45b đhsptn
Email:
- Nghe, tiếp thu, ghi nhớ
-Học sinh làm câu C3 dưới sự hướng dẫn

của giáo viên
đương R
N
của mạch ngoài và điện trở trong
r của nguồn được gọi là điện trở toàn phần
của mạch điện kín
- Biểu thức (5) chính là biểu thức của định
luật Ôm đối với toàn mạch. Yêu cầu học
sinh phát biểu định luật.
- Hướng dẫn học sinh làm câu C3
HĐ 5: Tìm hiểu hiện tượng đoản mạch
Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên
- Cường độ dòng điện đạt giá trị lớn nhất
khi tổng trở mạch ngoài khi R
N
=0
- Suy nghĩ trả lời câu hỏi
- Yêu cầu học sinh từ biểu thức của định
luật Ôm, hãy cho biết cường độ dòng điện
đạt giá trị lớn nhất khi nào?
- Định hướng: khi điện trở của mạch ngoài
rất nhỏ, cường độ dòng điện trong mạch rất
lớn, khi đó có hiện tượng đoản mạch,
- Yêu cầu học sinh đọc sách giáo khoa và
cho biết: Hiện tượng đoản mạch là gì? Đặc
điểm của cường độ dòng điện khi đó như
thế nào? Nó có tác động như thế nào tới
mạch điện?
- Từ đó yêu cầu học sinh làm câu C4
HĐ6: Suy ra định luật Ôm từ định luật bảo toàn và chuyển hóa năng lượng

Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên
-Nhớ lại kiến thức đã học bài hôm trước để
trả lời câu hỏi
A= EIt
Q=(R
N
+r)I
2
t
-Suy nghĩ và tìm ra câu trả lời
- Yêu cầu học sinh trả lời câu hỏi
+Viết biểu thức công của nguồn điện
+ Viết biểu thức của định luật Jun-Lenxo
áp dụng cho toàn mạch
- Yêu cầu học sinh dựa vào định luậ bảo
toàn và chuyển hóa năng lượng, hãy suy ra
biểu thức của định luật Ôm từ 2 công thức
vừa viết được
HĐ7: hiệu suất của nguồn điện
Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên
- Nhớ lại kiến thức đã học và trả lời câu hỏi
- Suy nghĩ, trả lời
- Yêu cầu học sinh nhắc lại khái niệm hiệu
suất và công thức tính hiệu suất
- Trong mạch điện kín có chứa nguồn điện,
công có ích được sản sinh ở đâu? Công
hao phí do đâu mà có?
4
Thái Nguyên ngày 31/8/2013 Bài 9 Định luật Ôm cho toàn mạch
Người soạn:Quách Thị May_ vật lý 45b đhsptn

Email:
- Từ đó yêu cầu học sinh viết biểu thức tính
hiệu suất của nguồn điện
- Yêu cầu học sinh làm câu C5
HĐ8: Vận dụng, củng cố
Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên
- Vận dụng những kiến thức vừa học giải
quyết bài toán
- Cho học sinh làm bài tập 5 trong sách
giáo khoa
- Giáo viên củng cố lại những kiến thức
trọng tâm mag chọ sinh cần nắm được
HĐ9: Giao viên giao bài tập về nhà
Toàn bộ bài tập trong sách giáo khoa vad sách bài tập, chuẩn bị bài học ngày hôm sau
5