chuyen de giai bai toan dien hoc lop 9

1/Kiến thức cơ bản về đònh luật Ôm tổng quát, mạch nối
tiếp, song song và các công thức:
a/ Đònh luật ÔM:
HS nắm được sự phụ thuộc giữa 3 đại lượng vật lý I,U,R
IRU =
R
U
I =
I
U
R =
Công thức
Các công thức này luôn áp dụng cho cả mạch
song song, nối tiếp và hỗn hợp
R
U
I =
Công thức
b/ Đoạn mạch nối tiếp:( có 2 điện trở):
a) Cường độ dòng điện:
21
III ==
b) Hiệu điện thế:
21
UUU +=
c) Điện trở tương
đương
21
RRR
TD

+=
Tương tự mở rộng cho đoạn mạch có nhiều điện trở nối tiếp.
c/ Đoạn mạch có 2 điện trở mắc song song:
a) Cường độ dòng điện:
b) Hiệu điện thế:
c) Điện trở tương đương
21
III +=
21
UUU ==
21
111
RRR
TD
+=
Tương tự mở rộng cho đoạn mạch có nhiều điện trở song song
d) Đoạn mạch hỗn hợp:
- Trong mạch hỗn hợp cần phân tích đoạn mạch nào
mắc nối tiếp, những đoạn mạch nào mắc song song mà dùng
các công thức trên cho đúng.
- VD: Cho mạch điện sau:
R
1
R
2
R
3
Dùng công thức mạch song song áp
dụng cho điện trở R
2

và R
3

Dùng công thức mạch nối tiếp áp
dụng cho điện trở R
1
và R
2,3
R
2
R
1
R
3
 Dùng công thức mạch nối tiếp áp
dụng điện trở R
1
và R
2
 Dùng công thức mạch song song
áp dụng cho điện trở R
12
và R
3
 Mạch điện hỗn hợp trong 2 VD trên là mạch điện cơ bản
nhất, các mạch điện hỗn hợp khác ta cũng đưa về 2 dạng
trên để giải.
R
1
R

4
R
2
R
3
R
5
Ta ñöa veà daïng sau:
R
1
R
45
R
23
-VD:
2/ Phương pháp giải: Tóm tắt bằng các bước sau:
- Bước1: Đọc đề bài, vẽ hình, vẽ chiều dòng điện( Hoặc đề bài
cho sẵn hình vẽ)
- Bước 2: Phân tích cấu trúc mạch điện:
Những điện trở nào mắc nối tiếp, mắc song song, cụm
điện trở nào song song, nối tiếp với cụm điện trởø nào?
- Bước 3: Phân tích trong mạch có bao nhiêu hiệu điện thế? Có
bao nhiêu cường độ dòng điện.
Cường độ dòng điện nào chạy qua điện trở nào? Hiệu
điện thế nào giữa 2 đầu điện trở nào?
- Bước 4: Phân tích giả thiết, kết luận của bài toán, những đại
lưọng vật lý nào đã có, chưa có.Ghi những dữ liệu bài toán cho
lên sơ đồ .
- Bước 5:Phương pháp giải:
 Vận dụng hệ thống công thức cho phù hợp

 Tìm hiểu cách giải theo sơ đồ sau:
Bài toán hỏi
gì? Công thức
nào?
U nào?
I nào?
R nào?
Có
Không có
Tìm bằng
công thức
nào ?
VD: Bước 5/ p dụng
các công thức sao cho
phù hợp
Tính R
TM
?
R
tm
= R
1
+ R
23
32
32
23
RR
RR
R

+
=
Tính I?
tm
R
U
I =
có
có
R
1
R
2
R
3
I
1
I
2
I
A
C
B
Tìm:
Tính I
1
chaïy qua R
2
?
2

1
R
U
I
CB
=
Tìm U
CB
= U - U
AC

Tìm U
AC
= IR
1

Coù
R
1
R
2
R
3
I
1
I
2
I
A
C

B
Tính I
2
chaïy qua R
3
?
3
2
R
U
I
CB
=
Coù
Coù
Hoaëc I
2
= I – I
1
R
1
R
2
R
3
I
1
I
2
I

A
C
B
3/ Phân loại bài tập:
a)Dạng 1: Bài tập vận dụng đònh luật ôm cho
đoạn mạch nối tiếp song và hỗn hợp. Bài toán chỉ
liên quan 3 đại lượng I,U,R.
 Mạch nối tiếp: Sử dụng thành thạo công thức
đònh luật ôm và 3 công thức I, U, R
td
trong mạch nối
tiếp để tính R
td
, tính I mạch chính và U
1
,U
2
, hoặc
tính R
1
, R
2
.
 Mach song song: Sử dụng thành thạo công thức
đònh luật ôm và 3 công thức I, U, R
td
trong mạch
song song để tính R
td
,tính I mạch chính và I

1
,I
2
,hoặc
tính R
1
, R
2
.
 Mạch điện hỗn hợp: Dùng công thức đònh luật ôm
và các công thức trong đoạn mạch nối tiếp song song
để giải, chú ý để bài toán đơn giản ta đưa về mạch
nối tiếp, song song để giải.
R
1
R
2
R
3
Ta đưa về mạch nối tiếp
R
1
R
23
Thay R
2
và R
3
bằng R
23

R
2
R
1
R
3
Ta ủửa ve maùchsong song
R
12
R
3
Thay R
1
vaứ R
2
baống R
12
* Công suất, công, điện năng , nhiệt lượng:
a) Công suất: P = UI , P = I
2
R , Hoặc P = U
2
/R
b) Công, điện năng: A = P t
Chú ý: - Khi t tính bằng s thì công A tính bằng J
- Khi t tính bằng h thì công A ( điện năng)tính bằng KW.h
c) Nhiệt lượng: Thường tính theo công thức:
Q = I
2
Rt hoặc Q = P t , hoặc Q = UIt ( với t tính bằng s)

GIẢI BÀI TẬP SAU: (hoạt động nhóm 5’)
Bài 1/ Có 3 điện trở R
1
, R
2
,R
3
. Biết R
1
= 4Ω , R
2
= 6Ω và R
3

chưa biết giá trò của nó, và bộ nguồn 6 V không đổi.
a/ Lấy R
1
mắc nối tiếp với R
2
. Tính điện trở toàn mạch, cường
độ dòng điện trong mạch chính và hiệu điện thế giữa 2 đầu mỗi
điện trở ? (nhóm 1 – 2)
b/ Khi mắc song song R
1
với R
2
.Tính nhiệt lượng toả ra toàn
mạch trong 15 phút? (nhóm 5 – 6)
c/ Bây giờ mắc R
1

nối tiếp với hệ thống R
2
song song R
3
.
[R
1
nt (R
2
// R
3
)] . Lúc này cường độ dòng điện I
2
chạy qua điện
trở R
2
là 0,5A.
Tính cường độ dòng điện chạy qua điện trở R
1
, R
3
và giá trò điện
trở R
3
? (nhóm 3 – 4)
Bieát: R
1
= 4 Ω ; R
2
= 6Ω

vaø R
3
,
; U
AB

= 6V
a. R
1
nt R
2

R
td
=? I
AB

? U
1
; U
2
?
b. R
1
//R
2

Q=? ( t = 15’)
c. [R
1

nt (R
2
// R
3

) ] .
I
2

laø 0,5 A.

I
1
; I
3
vaø R
3
?
R
1
R
2
R
3
R
1
R
2
A
B

R
1
R
2
A
B
A
B
R
2
R
3
R
1
Biết :
R
1
= 4 Ω
R
2
= 6Ω
U
AB
= 6V
a. R
1
nt R
2

R

td
=?
I
AB
?
U
1
; U
2
?
R
1
R
2
A
B
Điện trở tương đương của đoạn mạch AB là
R
td
= R
1
+R
2
= 4 + 6 = 10Ω
Cường độ dòng điện qua mạch chính là:
6
0,6( )
10
AB
U

I A
R
= = =
Hiệu điện thế giữa hai đầu mỗi điện trở là :
Vì R
1
nt với R
2
nên I
1
= I
2
= I = 0,6A
U
1
= I
1
.R
1
= 0.6. 4 = 2,4V
U
2
= I
2
.R
2
= 0.6. 6 = 3,6V
Biết :
R
1

= 4 Ω
R
2
= 6Ω
U
AB
= 6V
t = 15’= 900s
b/ R
1
//R
2

Q=?
R
1
R
2
A
B
Điện trở tương đương của đoạn mạch trên
1 2
1 2
.
4.6 24
2, 4
4 6 10
td
R R
R

R R
= = = = Ω
+ +
Nhiệt lượng do đoạn mạch trên toả ra trong 15’
2
36
900 13500( )
2, 4
U
Q t J
R
= = × =
Bieát :
R
1
= 4 Ω
R
2
= 6Ω
U
AB
= 6VI
2
= 0,5
A.c/ [R
1
nt (R
2
//
R

3
)]
I
1
; I
3
?ø
R
3
?
Phaân tích:
I
3
I
2
A
B
R
2
R
3
R
1
I= I
1
1
1
1
U
I

R
=
U
2
= I
2
.R
2
= U
3
= U
23

U
1
=U
AB
-U
2
3
3
3
U
R
I
=
I
3
= I
1

– I
2
Vì R
1
nt (R
2
// R
3
)

I
1
= I
2
+ I
3
Vì R
1
nt (R
2
// R
3
)U
AB
= U
1
+ U
23
Biết :
R

1
= 4 Ω
R
2
= 6Ω
U
AB
= 6V
I
2
= 0,5 A.
c/ [R
1
nt (R
2
// R
3
)]
I
1
; I
3
?ø
R
3
?
Hi u đi n thế giữa hai đầu điện trở Rệ ệ
2
là:
Hiệu điện thế giữa hai đầu R

1
là :
U
1
= U
AB
- U
23
= 6 – 3 = 3(V)
U
2
= I
2
. R
2
= 0,5.6 = 3(V)
Mà R
2
//

R
3
nên U
2
= U
3
= U
23
= 3(V )
và R

1
nt (R
2
// R
3
) nên U
AB
= U
1
+ U
23

I
3
I
2
A
B
R
2
R
3
R
1
I= I
1
Cường độ dòng điện qua R
1
là :
1

1
1
3
0,75( )
4
U
I A
R
= = =
Vì R
1
nt R
23
 I
1
= I
23
= 0,75 A mà I
23
= I
2
+ I
3

Cường độ dòng điện qua R
3
là:
I
3
= I

1
– I
2
= 0,75 – 0,5 = 0,25(A)
Điện trở R
3
là :
3
3
3
3
12( )
0.25
U
R
I
= = = Ω