Tiết 13Các phương châm hội thoại ( TT)

. Các phơng châm hội thoại
Chào hỏi
Anh chàng nọ ở nhà vợ tại một vùng quê, đợc ngời nhà
dặn là phả luôn chào hỏi mọi ngời xung quanh.
Một hôm, anh ta ra đờng và thấy một ngời đang đốn
cành trên một cây cao, liền ra dấu gọi.
Ngời kia dừng việc, lật đật trèo xuống, hỏi:
-
Có chuyện gì thế?
-
Có gì đâu! Bác làm việc vất vả lám phảI không?
( Truyện cời dân gian Việt Nam)
- Câu hỏi có tuân thủ phơng châm lịch sự vì nó thể hiện sự
quan tâm đến ngời khác.


- Sử dụng không đúng lúc đúng chỗ vì ngời đợc hỏi đang ở trên
cành cây cao nên phải vất vả trèo xuống để trả lời.
=> Vận dụng các phơng châm hội thoại phải phù hợp với đặc
điểm của tình huống giao tiếp
+ Nói với ai, nói khi nào, nói ở đâu, nói nhằm mục đích gì?

Tiết .13 . Các phơng châm hội thoại

Lợn cới áo mới
Có anh tính hay khoe của. Một hôm, may đợc cái áo mới, liền đem ra
mặc, rồi đứng hóng ở cửa, đợi có ai đi qua ngời ta khen. Đứng mãi từ sáng
đến chiều chả có ai hỏi cả, anh ta tức lắm.
Đang tức tối, chợt thấy một anh tính cũng hay khoe, tất tởi chạy đến hỏi
to :

-
Bác có thấy con lợn cới của tôi chạy qua đây không ?
-
Từ lúc tôi mặc cái áo mới này, tôi chẳng thấy con lợn nào chạy qua đây cả!
( Theo Truyện cời dân gian Việt Nam )
Quả bí khổng lồ
Hai anh chàng đi qua một khu vờn trồng bí. Một anh thấy quảbí to, kêu lên :
- Chà, quả bí kia to thật !
Anh bạn có tính hay nói khoác, cời mà bảo rằng:
-Thế thì đã lấy gì làm to. Tôi đã từngthấy những quả bí to hơn nhiều. Có một lần,
tôi tận mắt trông thấy một quả bí to bằng cả cái nhà đằng kia kìa.
Anh kia nói ngay:
-Thế thì đã lấy gì làm lạ. Tôi còn nhớ, một bận tôi trông thấy một cái nồi đồng to
bằng cả cái đình làng ta.
Anh nói khoác ngạc nhiên hỏi:
- Cái nồi ấy dùng để làm gì mà to vậy?
Anh kia giải thích:
- Cái nồi ấy dùng để luộc quả bí anh vừa nói ấy mà.
Anh nói khoác biết bạn chế nhạo mình bèn nói lảng sang chuyện khác.
Thnh ng: ễng núi g, b núi vt
NGI N XIN
Mt ngi n xin ó gi. ụi mt ụng hoe,nc mt ụng gin gia, ụi mụi
tỏi nht,ỏo qun t ti. ễng chỡa tay xin tụi:
Tụi lc ht tỳi n n tỳi kia, khụng cú ly mt xu, khụng cú c khn tay,
chng cú gỡ ht. ễng vn i tụi. Tụi chng bit lm th no. Bn tay tụi
run run nm cht ly bn tay run ry ca ụng:
- Xin ụng ng gin chỏu! Chỏu khụng cú gỡ cho ụng c.
ễng nhỡn tụi chm chm, ụi mụi n n ci:
- Chỏu i, cm n chỏu! Nh vy l chỏu ó cho lóo ri.
Khi y tụi cht hiu ra: C tụi na, tụi cng va nhn c mt cỏi gỡ ú

ca ụng.
(Theo Tuc-ghờ-nhộp)

TiÕt .13 . C¸c ph¬ng ch©m héi tho¹i
Các tình huống không tuân thủ phương châm hội thoại: Lợn cưới áo mới, Quả bí
khổng lồ, Thành ngữ ( Ông nói gà bà nói vịt)
Tình huống tuân thủ phương châm hội thoại: Người ăn xin
=> Vô ý, vụng về trong giao tiếp

An: - Cậu có biết chiếc máy bay đầu tiên đợc chế tạo vào năm nào
không?
Ba:- Đâu khoảng đầu thế kỉ XX
- Câu trả lời của Ba không đáp ứng đợc yêu cầu của An.


Tiết .13 . Các phơng châm hội thoại
=> Thiu hiu bit
- Phơng châm về lợng không đợc tuân thủ.
-
Vì Ba không biết chiếc máy bay đầu tiên đợc chế tạo vào năm nào. Để
tuân thủ phơng châm về chất nên Ba phải trả lời chung chung nh vậy.



Giả sử có 1 ngời bệnh mắc bệnh ung th đã đến giai đoạn cuối
( có thể sắp chết ) thì sau khi khám bệnh, bác sĩ có nên nói thật
cho ngời ấy biết hay không ? Tại sao?
- Bác sĩ không nên nói thật vì có thể sẽ khiến cho bệnh nhân
hoảng sợ, tuyệt vọng.
= >Phải u tiên cho một phơng châm hội thoại hoặc một yêu cầu

khác quan trọng hơn.
Tiết .13 . Các phơng châm hội thoại
- Bác sĩ không tuân thủ phơng châm về chất ( nói điều mình tin
là không đúng)
- Có thể chấp nhận đợc vì nó có lợi cho bệnh nhân, giúp cho ng
ời bệnh lạc quan trong cuộc sống.

" TiÒn b¹c chØ lµ tiÒn b¹c "
=> Muèn g©y mét sù chó ý, ®Ó ngêi nghe hiÓu c©u nãi theo
mét hµm ý nµo ®ã
TiÕt .13 . C¸c ph¬ng ch©m héi tho¹i
-
Nghĩa tường minh: Tiền bạc chỉ là tiền bạc
- Nghĩa hàm ẩn: Răn dạy người không nên chạy theo tiền bạc mà quên đi nhiều
thứ khác quan trọng hơn, thiêng liêng hơn trong cuộc sống.
=> Không thuân thủ phương châm hội thoại: Câu nói không cung cấp lượng
thông tin nào cho người nghe
=> Câu nói vẫn tuân thủ phương châm về lượng

Tiết .13 . Các phơng châm hội thoại
Ngời nói:
+ Vô ý, vụng về, thiếu văn hoá giao tiếp.
+ Thiếu hiểu biết
+ Phải u tiên cho một phơng châm hội thoại hoặc
một yêu cầu khác quan trọng hơn
+ Muốn gây một sự chú ý, để ngời nghe hiểu câu nói
theo một hàm ý nào đó

- Một cậu bé 5 tuổi không thể nhận biết đợc Tuyển tập truyện
ngắn Nam Cao để mà tìm quả bóng.

Tiết .13 . Các phơng châm hội thoại
Mt cu bộ nm tui chi qu búng nha trong phũng c sỏch ca b.
Qu búng vng vo ngn di ca mt k sỏch. Cu bộ tỡm mói khụng ra, bốn hi
b.
ễng b ỏp:
- Qu búng nm ngay cun Tuyn tp truyn ngn Nam Cao kỡa kỡa.
- Vì vậy câu nói của ông bố không tuân thủ phơng châm cách
thức.
- Cách nói của ông bố đối với cậu bé là không rõ. Còn đối với
những ngời đã đi học thì đây có thể là câu trả lời đúng, rõ ràng.

- Thái độ của : Chân, Tay, Tai, Mắt là bất hoà với l o Miệng.ã
- Lời nói của : Chân, Tay , Tai, Mắt không tuân thủ ph)ơng châm
lịch sự.
- Việc không tuân thủ đó là không thích hợp với tình huống giao
tiếp
Tiết .13 . Các phơng châm hội thoại
Bn ngi hm h n nh lóo Ming. n ni h khụng cho
hi gỡ c, cu Chõn, cu Tay núi thng vi lóo Ming:
- Chỳng tụi hụm nay n khụng phi thm hi, trũ chuyn vi
ụng, m núi cho ụng bit: T nay chỳng tụi khụng lm gỡ nuụi ụng
na. Lõu nay chỳng tụi ó cc kh, vt v vỡ ụng nhiu ri.

HÕt bao l©u

 !"# $%&
'$()*)
+
-
,-

.))/
(truyÖn cêi T©y Ban Nha)
-> Ngêi nãi thiÕu v¨n ho¸ giao tiÕp
TiÕt .13 . C¸c ph¬ng ch©m héi tho¹i
Nh©n viªn vi ph¹m ph¬ng ch©m lÞch sù


01234
-
Học thuộc nội dung hai ( ghi nhớ ) để nắm nội dung cơ bản
của tiết học.
- Làm hoàn thiện các bài tập trong SGK và bài tập bổ sung
SBT vào vở
- Xem trớc nội dung tiết Tiếng Việt: " Xng hô trong hội
thoại"