Tiểu luận môn thị trường tài chính Đề tài thuyết trình BREX MINERALS LTD

Giảng viên : TS. Hồ Viết Tiến
Lớp : Ngân hàng Đêm 4 – K21
Nhóm thực hiện :
1. Trần Nam Hải
2. Nguyễn Thị Thúy Vân
3. Nguyễn Thị Châu Loan
4. Nguyễn Thị Cẩm Tú
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH
HỆ ĐÀO TẠO SAU ĐẠI HỌC
BỘ MÔN TÀI CHÍNH QUỐC TẾ














Đề tài thuyết trình:
BRE-X MINERALS LTD
TP. Hồ Chí Minh, 11/2012
BRE-X MINERALS LTD GVHD: TS. HỒ VIẾT TIẾN
BRE-X MINERALS LTD
Vào tháng 6 năm 1997, thị trường tài chính tại Canada lao đao từ vụ ảnh hưởng của sự sụp đổ
của Bre-X Minerals, Ltd. Tại thời điểm mà Bre-X tuyên bố đã tìm thấy mỏ vàng lớn nhất trên

thế giới. Công ty nhận được sự quan tâm và khuyến nghị đầu tư bởi các chuyên gia phân tích
vàng nổi danh ở cả hai nước Canada và Mỹ. Vào thời kỳ đỉnh điểm, vốn hóa thị trường của
Bre-X chiếm hơn 6 tỷ dollar Canada, với xuất phát điểm chỉ là một công ty có thị giá thấp với
lượng vốn hóa thị trường khiêm tốn nằm ở con số hàng nghìn hồi bốn năm về trước.
Tuy nhiên, vào tháng 3 năm 1997, tin đồn Bre-X không tìm thấy bất kì vàng khả phục hồi nào
đã làm lao đao cổ phiếu của công ty. Vào đầu tháng 5, tin đồn này đã được xác nhận, tiết lộ
một trong những sự gian lận về vàng lớn nhất trong lịch sử. Làm thế nào mà nó có thể xảy ra?
Làm thế nào mà một công ty vốn không có bất kì một cuộc kiểm toán riêng lẻ và độc lập nào
về trữ lượng vàng mà nó nắm giữ lại có thể tự cho mình đang có trong tay khối tài sản giá trị
hàng tỷ dollar? Làm thế nào mà nhiều những dấu hiệu nguy hiểm, có thể sớm phát hiện từ
trước, lại bị lờ đi. Một số câu hỏi được đặt ra là liệu chừng cộng đồng đầu tư, đặc biệt là các
chuyên gia phân tích bên bán đã làm đầy đủ và mẫn cán hay chưa và nếu không, thì liệu họ có
phải chịu trách nhiệm về những gì đã xảy ra?
Trang 2
BRE-X MINERALS LTD GVHD: TS. HỒ VIẾT TIẾN
BRE-X MINERALS LTD.
“Bài học ở đây là những bài học cũ. Dù cho các luật lệ và quy định về chứng khoán có
nghiêm ngặt đến cỡ nào, thì những thủ phạm của sự lừa dối - và bây giờ dường như không
còn nghi ngờ rằng sự lừa dối… sự gian lận nghiêm trọng và chưa từng thấy từ trước đến nay
lại diễn ra – sẽ vẫn luôn là những kẻ tìm thấy cách để phá vỡ luật lệ”. Rowland W.Fleming,
CEO và Chủ tịch Sở Giao dịch Chứng khoán Toronto.
Vào tháng 6 năm 1997, Thị trường tài chính Canada quay cuồng từ những ảnh hưởng bởi sự
sụp đổ của công ty Khoáng sản Bre-X. Tại thời điểm đó, Bre-X tuyên bố đã tìm thấy trữ
lượng vàng lớn nhất trên thế giới. Công ty đã nhận được sự quan tâm và khuyến nghị đầu tư
bởi các chuyên gia phân tích vàng nổi danh ở cả hai nước Canada và Mỹ và đã được thêm vào
chỉ số 300 mã chứng khoán của Sở Giao dịch Chứng khoán Toronto đồng thời còn được giao
dịch trên NASDAQ. Tại thời kỳ đỉnh điểm của nó, vốn hóa thị trường của Bre-X đạt trên 6 tỷ
dollar Canada, với xuất phát điểm chỉ là một công ty có thị giá thấp với lượng vốn hóa thị
trường khiêm tốn nằm ở con số hàng nghìn hồi bốn năm về trước.
Tuy nhiên, vào tháng 3 năm 1997, tin đồn rằng Bre-x không tìm thấy bất cứ điều gì về vàng

đà làm dao độn cổ phần của công ty. Đầu tháng 5, tin đồn được xác nhận, tiết lộ về sự lừa đảo
vàng lớn nhất trong lịch sử. Các quỹ tương hỗ, quỹ lương hưu cùng các nhà đầu tư cá nhân ở
khắp Bắc Mỹ đã gánh chịu những tổn thất nặng nề khi cổ phiếu giảm mạnh về giá trị và cuối
cùng bị hủy bỏ niêm yết. Rất nhiều vụ kiện ở Canada và Mỹ, một số nhà đầu tư Canada và
Mỹ được xác nhận như là bị cáo, bởi vì họ đã gửi gắm niềm tin vào nó trong một thời gian
dài.
Làm thế nào mà nó có thể xảy ra? Làm thế nào mà một công ty vốn không có bất kì một cuộc
kiểm toán riêng lẻ và độc lập nào về trữ lượng vàng mà nó nắm giữ lại có thể tự cho mình
đang có trong tay khối tài sản giá trị hàng tỷ dollar? Làm thế nào mà nhiều những dấu hiệu
nguy hiểm, có thể sớm phát hiện từ trước, lại bị lờ đi. Một số câu hỏi được đặt ra là liệu
chừng cộng đồng đầu tư, đặc biệt là các chuyên gia phân tích bên bán đã làm đầy đủ và mẫn
cán hay chưa và nếu không, thì liệu họ có phải chịu trách nhiệm về những gì đã xảy ra?
NHÀ PHÂN TÍCH TÀI CHÍNH
Những chuyên gia phân tích tài chính chuyên nghiệp chính là mắt xích quan trọng trong việc
tạo ra thị trường tài chính hiệu quả. Những nhà phân tích tài chính còn được gọi là nhà phân
tích thị trường chứng khoán và nhà phân tích đầu tư, xử lý và cung cấp những thông tin có giá
trị cho nhà đầu tư trên thị trường cổ phiếu. Hầu hết những mẩu thông tin quan trọng mà họ
cung cấp là từ việc thu thập những dự báo, tốc độ tăng trưởng của công ty và giá dự báo của
cố phiếu. Tất cả những điều này hướng đến việc quyết định giá trị cố phiều của công ty.
Trang 3
BRE-X MINERALS LTD GVHD: TS. HỒ VIẾT TIẾN
Những nhà phân tích thu thập thông tin này bằng cách phân tích các chỉ số tài chính của công
ty, phỏng vấn những nhà điều hành và thực hiện kiểm tra tại chỗ.
Những nhà phân tích biên soạn thông tin này trong một báo cáo văn bản được công bố bởi tổ
chức đầu tư của họ mà những tổ chức này sẽ khuyến nghị những hành động phù hợp cho nhà
đầu tư với các mã cổ phiếu mà họ đang quan tâm. Thông thường những khuyến nghị đó bao
gồm việc mua, bán hoặc nắm giữ. Có hai dạng chuyên gia phân tích: bên mua và bên bán.
Một nhà phân tích bên mua làm việc cho nhà quản lý tiền tệ hoặc một biến thể khác của công
ty quản lý đầu tư và sẽ đưa ra những khuyến nghị cho các nhà quản lý danh mục đầu tư của
công ty họ. Đặc thù của nhà phân tích bên bán là làm việc cho những công ty môi giới và giới

thiệu cổ phiếu cho khách hàng của nhà môi giới.
Gần đây, những hoạt động của bên bán có phần thay đổi và sự thay đổi này đã gây ra cuộc
tranh cãi. Theo cách truyền thống, những nghiên cứu của nhà phân tích bên bán được xem là
chi phí chính tại các công ty môi giới. Những nhà môi giới hy vọng được đền bù những chi
phí bỏ ra cho bộ phận nghiên cứu bằng việc nhận về thu nhập hoa hồng phí từ các khách hàng
của nhà môi giới, người mà hy vọng sẽ chứng minh bằng việc ước tính những dịch vụ của nhà
phân tích bên bán bằng cách giao dịch với các công ty môi giới của họ. Gần đây, những nhà
phân tích bên bán đã đảm nhiệm nhiều hơn vai trò chủ động trong các hoạt động tài chính của
các công ty môi giới của họ. Ngày nay, một sự xác nhận rõ ràng từ nhà phân tích ở các công
ty bảo lãnh phát hành chứng khoán được coi là quan trọng đối với một lời đề nghị thành công.
Vai trò tăng thêm của nhà phân tích bên bán đã không vấp phải bất kỳ chỉ trích nào, như chính
khách hàng cũng ngạc nhiên rằng liệu chừng những nhà phân tích bên bán luôn luôn có sự
quan tâm tốt nhất trong ý nghĩ không khi họ khuyến nghị đầu tư vào các mã cổ phiếu mà
những nhà môi giới của họ đưa ra.
Những nhà phân tích điển hình tập trung vào các công ty trong một ngành công nghiệp nhất
định, các nhà phân tích vàng do đó quan tâm đến các công tytiến hành thăm dò khai thác
vàng, khai thác và phát triển mỏ. Những công ty khai thác vàng non trẻ điển hình như Bre-X
thường bị hạn chế trong việc khoan và đo lường nguồn vàng tiềm năng trong một vị trí đã
được định rõ. Nếu có những phát hiện đáng kể, công ty đó có thể bán tất cả hoặc một phần
quyền khai thác mỏ của nó cho cho một công ty khai khoáng vàng đã hoạt động lâu đời và
phát triển.
Việc phân tích trong ngành công nghiệp này là một thách thức lớn cho các nhà phân tích vì nó
không có thông tin tài chính lịch sử khả dĩ làm căn cứ xác định giá trị của nó. Các nhà phân
tích trong ngành công nghiệp như khai thác dầu và nghiên cứu dược phẩm cũng đối mặt với
những vấn đề tương tự. Phần nhiều trong giá trị ước tính của công ty khai thác mỏ xoay quanh
các báo cáo tìm thấy của công ty, thường được xác nhận bởi các nguồn độc lập, trong việc
đưa ra kết luận về tổng dự trữ vàng dựa trên kết quả khoan trong một khu vực cụ thể. Dựa trên
kết quả khoan, một tính toán có thể đưa ra được tổng giá trị của các dự án mà công ty thực
hiện, định lượng trong hàng triệu ounces (moz) của lượng vàng khả phục hồi. Mỏ quặng vàng
càng lớn, thì dự trữ vàng ước tính càng cao, vì thế giá trị cổ phiếu của những công ty thăm dò,

Trang 4
BRE-X MINERALS LTD GVHD: TS. HỒ VIẾT TIẾN
khai khoáng vàng càng cao. Cổ phiếu của những công ty thăm dò, khai khoáng vàng thường
được xem là một sự đầu tư tích trữ, cho thấy một xác suất thấp trong việc kiếm tìm một mỏ
vàng rồi biến chúng thành những mở vàng đem lại hiệu quả.
BRE-X MINERALS
Bre-X được sáng lập bởi David Walsh vào năm 1988 để tìm kiếm kim cương ở phía Tây Bắc
lãnh thổ Canada. Công ty đã không có thành công đáng kể nào trong việc tìm ra những khu
mỏ cũng như giá cổ phiếu của nó, vốn được niêm yết tại Sở Giao dịch Chứng khoán Alberta,
giá bình quân của nó là 27cents trong khoảng thời gian từ 1989 và 1992. Tháng 3 năm 1993,
Walsh đã tuyên bố phá sản với khoản nợ lên đến 60.000 dollar Canada. Chuyển nhượng thỏa
thuận một phần vốn góp trị giá 10.000 dollar của mình ở Bre-X, Walsh đã đến Indonesia. Tìm
kiếm những cơ hội ở nước ngoài, Walsh liên lạc với John Felderhof, một nhà địa chất từ Hà
Lan mà Walsh từng gặp cách đây 10 năm về trước. Vào đầu những năm 80 của thế kỷ trước,
Felderhof làm việc cho một công ty của Úc, công ty Jason Mining. Jason Mining đã tham gia
vào cơn sốt vàng đầu tiên ở Indonesia, một sự tìm kiếm mà hầu hết những nhà đầu tư ở Úc
đều đã thất vọng. Duy chỉ có một công ty, Mount Muro, tìm thấy một sự khả thi ở Indonesia.
Bất chấp những hậu quả ở Úc, Felderhof vẫn tiếp tục tin có vàng ở Indonesia. Felderhof tuyên
bố rằng có một khu mỏ mang đến cơ hội độc nhất ở Indonesia, nơi mà ông đang thực hiện
những khảo sát với bên đối tác bán, Montague Gold. Tại Indonesia, Walsh gặp Felderhof
cùng 1 nhà địa chất khác, Michael de Guzman, và cuối cùng đã đồng thuận mua 1 vùng mỏ ở
Montague. Walsh phải mất vài tháng để hoàn tất việc thanh toán đợt đầu là 80.000 dollar.
Ngày 19/07/1993, Bre-X đã hoàn tất việc thanh toán cho khu mỏ, một dự án báo gồm 57.571
ha ở Samarinda, East Kalimantan, Indonesia, còn được gọi là Busang. Đến tháng 9 năm 1993,
việc khoan đã bắt đầu được tiến hành trên vùng đất và Felderhof tuyên bố ngay sau đó họ đã
tìm thấy 2 moz vàng khả phục hồi. Khi tiếp tục khoan, Bre-X cần nhiều vốn để tài trợ cho
việc thăm dò và phát hành chứng khoán lần đầu tiên, với Loewen Ondaatje McCutcheon,
Ltd., cho khoản vốn góp 4,5 triệu dollar Canada vào tháng 3 năm 1994. Công ty đã chi dùng
phần tiền còn lại vào việc khoan trên vùng đất đó năm 1994, từ từ cải thiện dự toán trữ lượng
vàng khả phục hồi 3 moz vào tháng 10 năm 1994.

Trong thời gian này, Bre-X đã mở rộng hơn nữa về phía đông nam vùng đất ban đầu mà họ
xác lập. Khi bắt đầu khám phá các vùng đất mới, dự toán vàng khả phục hồi tăng 6-8
moz trong tháng 11 năm 1994. Đến tháng 3 năm 1995, giá cổ phiếu đã tăng lên 2,05 dollar
Canada và Walsh đã bắt đầu thực hiện các buổi thuyết trình cho các nhà đầu tư tiềm năng.
Tháng 05 năm 1995, Bre-X tiếp tục phát hành chứng khoán công khai lần thứ hai của mình:
lần này Nesbitt Burns, ScotiaMcLeod, và McLean McCarthy Ltd sẽ cùng với Loewen tham
gia góp 7,5 triệu dollar Canada cho số cổ phần ở Bre-X. Số tiền thu được từ đợt chào bán đã
được chi dùng cho công tác thăm dò và bổ sung thêm vốn lưu động.
Trang 5
BRE-X MINERALS LTD GVHD: TS. HỒ VIẾT TIẾN
Đến ngày 17 tháng 10 năm 1995 khi mà cổ phiếu Bre-X bắt đầu leo dốc. Các cổ phiếu tăng
vọt đến 14,87 dollar Canada ngay ngày hôm đó khi công ty thông báo rằng trong khi khai thác
quặng sâu trong các vùng đất ở phía đông nam, họ đã tìm thấy một mỏ vàng lớn, làm gia tăng
ước tính trữ lượng vàng phục hồi đến 30 moz. Đến tháng 11, công ty nhận được sự quan tâm
của các nhà phân tích vàng ở cả Canada và Hoa Kỳ. Các nhà phân tích bắt đầu đề cập đến cổ
phiếu này, và cùng với kết quả của việc khoan thăm dò là sựa hứa hẹn chắc chắn cho một trữ
lượng lớn, giá cổ phiếu của Bre-X tiếp tục tăng lên đáng kể. Ngay cả Bộ trưởng Bộ Khai
khóang và Năng lượng Indonesia cũng chào đón Bre X và từng tuyên bố trữ lượng tại đó có
thể lớn đến 40 moz, ước tính đó không mâu thuẫn với phát biểu của công ty. Với trữ lượng
như vậy sẽ có giá trị tiềm năng lên đến 12 tỷ USD Mỹ, khi so sánh với trữ lượng 40 moz tìm
thấy ở Freeport McMoRan, cũng được tìm thấy ở Indonesia.
Ngày 20/02/1996, Bre-X phát hành chứng khoán lần thứ ba. Lần này là khoản góp vốn đến
tận 30 triệu dollar Canada được đưa ra bởi Nesbitt, ScotiaMcLeod, Levesque Beaubien
Geoffrion, và First Marathon Securities. Ngày hôm sau, sau khi công ty đưa ra ước tính vàng
khả phục hồi lên 42,6 moz, cổ phiếu Bre-X tăng 13,875 dollar Canada lên 153 dollar Canada
cho mỗi cổ phần, khiến cho vốn hóa thị trường lên đến 3,2 tỷ dollar Canada. Vào tháng Ba,
gần như 50 công ty khai thác mỏ, chủ yếu là Canada, đã đào trong các vùng lân cận khu vực
của Bre-X. Egizio Bianchi, nhà phân tích vàng hàng đầu của Canada từ Nesbitt Burns, gọi
khu mỏ này là "khu mỏ tính túy nhât trong tất cả các khu mỏ trên toàn thế giới."
Bre-X tiếp tục tăng ước tính vàng khả phục hồi. Nó gia nhập Sở Giao dịch Chứng khoán

Toronto vào ngày 23/04/1996 với giá 187,50 dollar một cổ phiếu. Quản lý Sở Giao dịch chỉ
yêu cầu công ty cung cấp bản cáo bạch và bản tuyên bố niêm yết. Tuy nhiên, Bre-X được cho
phép nộp bản cáo bạch được chuẩn bị vào năm 1989, khi công ty vẫn còn một mã cổ phiếu
giá thấp. Trong tuyên bố niêm yết của Bre-X đã công bố rằng khu mỏ trên chứa đựng trữ
lượng vàng lớn và đưa ra một báo cáo do công ty tư vấn của họ là PT Kilborn thực hiện nhằm
hỗ trợ cho công bố này. Tuy nhiên những tuyên bố niêm yết này đã không nói rõ rằng Kilborn
PT đã dựa trên dữ liệu được cung cấp bởi Bre-X để phân tích. Tuy vậy, Bre-X tiếp tục thu
thập các xác nhận từ một số những các công ty môi giới được công nhận ở Canada, bao gồm
cả Nesbitt Burns, Levesque Beaubien, CIBC Wood Gundy, First Marathon và Gordon
Capital.
Các nhà phân tích đến thăm các vùng đất ở Indo, nói chuyện với các nhà địa chất, đồng thời
tham quan phòng thí nghiệm nơi mà các mẫu quặng đã được kiểm nghiệm. Nhà phân tích
vàng Chris Bradbrook của vùng Loewen phát biểu rằng "Tôi liên tục bị ấn tượng bởi khu mỏ.
Nó ngày càng lớn. Triển vọng tăng là đáng kể". Các nhà phân tích vàng tiếp tục khuyến nghị
việc đầu tư vào cổ phiếu này mặc dù thực tế là Bre-X công bố thông tin ở mức tối thiểu.
Felderhof từ chối việc tiếp cận khu mỏ một cách độc lập, mặc dù các công ty khai thác mỏ
non trẻ vẫn thường háo hức tổ chức những buổi tham quan thực địa khu mỏ của họ nhằm xác
nhận quyền sở hữu khu mỏ có thể được chuyển nhượng. Không có bất kỳ một công ty khai
Trang 6
BRE-X MINERALS LTD GVHD: TS. HỒ VIẾT TIẾN
thác mỏ lâu đời nào được phép tham quan khu mỏ kể trên, vốn được xem là một bước đi cần
thiết trước khi những người mua tiềm năng có thể đấu giá quyền khai thác và phát triển dự án.
Mối quan tâm cũng dần xuất hiện trong tâm trí của một số nhà phân tích liên quan đến việc
công ty xử lý lõi khoan, nghiền nát toàn bộ thay vì thông thường thực hiện phân chia chúng,
nhằm tiết kiệm một nửa cho các bài kiểm tra tiếp theo. Cách thức này được coi là một sự bảo
vệ cần thiết đối với các tranh chấp phát sinh từ các kết quả khảo nghiệm có vấn đề. Công ty
phản biện lại những quan ngại trên bằng việc cho rằng những mẫu phải bị nghiền bởi vì vàng
bị giòn lõi. Như vậy, theo Bre-X, lõi mẫu không bị giảm đi một nửa và đưa vào lưu trữ vì như
vậy sẽ có quá nhiều vàng bị lãng phí. Khi những câu hỏi bắt đầu phổ biến hơn trên mặt báo,
Bre-X đưa ra bản thông cáo rằng PT Kilborn đã nhấn mạnh trong các báo cáo gần đây của họ,

ước tính trữ lượng vàng của họ có thể đã bị nói giảm đi khoảng 12.9%.
Đến tháng 5 năm 1996, Bre-X có vốn hóa thị trường trên 4 tỷ dollar Canada, chủ yếu là do
cho các nhà quản lý quỹ lương hưu Canada thêm công ty vào danh mục đầu tư của họ. Cuối
tháng 5, Bre-X đã hoàn tất việc chia tách mỗi 10 lốc cho 1 cổ phiếu chia tách, điều này được
xem là cần thiết bởi vì giá trị vốn hóa thị trường của công ty đã đạt mức cao nhất là 6,2 tỷ
dollar, tương đương $286,50 dollar cho mỗi cổ phần, trên cơ sở trước khi chia tách. Trong
tháng 7, giá cổ phiếu của Bre-X tiếp tục tăng mạnh và dự trữ ước tính tiếp tục gia tăng.
Nesbitt Burns và Levesque Beaubien ước tính trữ lượng đạt 60 moz và tăng giá trị dự kiến của
họ về cổ phiếu cho phù hợp.
Ngày 19/08/1996, Bre-X đã bắt đầu được giao dịch trên NASDAQ và chố giá đóng cửa ở
mức 17,875 USD, tạo được sự chú ý của các nhà đầu tư Mỹ. Từ tháng 8 đến tháng 10, Walsh,
vợ ông, và Felderhof đã bán hơn 1,25 triệu cổ phiếu Bre-X trị giá hơn 60 triệu dollar Canada
và sử dụng số tiền thu được để mua tài sản miễn thuế tại Caribbean ở Bahamas và quần đảo
Cayman.
Bre-X đã thu hút được sự chú ý từ nhiều nguồn. Bre-X đã bị lôi kéo trong một tranh chấp với
một trong những đối tác Indonesia của nó, PT Krueng Gasui, người tuyên bố đang nắm giữ
40% cổ phần trong toàn bộ khu mỏ hiện tại và đe dọa sẽ khởi tố một vụ kiện liên quan 1,9 tỷ
dollar Canada nếu như yêu cầu của họ không được đáp ứng. Nó cũng tiết lộ rằng giấy phép sơ
bộ của Bre-X để xây dựng một khu mỏ tại Busang đã âm thầm bị từ chối vào tháng Tám. Bre-
X đã không báo cáo về việc mất giấy phép này cho đến tháng Mười. Chính phủ Indonesia
cũng từ chối cấp mới hợp đồng làm việc của công ty, vốn là một yêu cầu cấp thiết cho việc
thăm dò, do cáo buộc rằng công ty đã khoan bất hợp pháp, vi phạm pháp luật về sở hữu nước
ngoài, và đã đối xử bất công PT Krueng Gasui. Chính phủ Indonesia tuyên bố rằng họ sẽ
không ký hợp đồng làm việc cho đến khi những vấn đề tồn đọng trên được giải quyết.
Một mối đe dọa khác đối với Bre-X là yêu cầu bồi thường trên khu mỏ từ công ty Barrick
Gold Inc, một công ty Canada dựa trên việc khai thác và phát triển vàng. Năm 1994, Barrick
đã cố gắng mua số cổ phần thiểu số ở Bre-X, nhưng đã bị từ chối. Trong một nỗ lực hồi phục,
Trang 7
BRE-X MINERALS LTD GVHD: TS. HỒ VIẾT TIẾN
Barrick tranh thủ được sự giúp đỡ của cô con gái lớn của Tổng thống Indonesia Suharto là

Siti, bằng cách hứa hẹn với cô ấy về hợp đồng xây dựng đường vào Busang. Bre-X phản đối
Barrick bằng cách thuê của con trai cả Suharto, Sigit, cùng lời hứa hẹn với ông 40 triệu USD
và việc sở hữu 10% của các vùng đất về phía đông nam để đổi lấy sự giúp đỡ của ông trong
viêc đảm bảo Bre-X nhận được kiểm soát chính dự án Busang. Tuy nhiên, trong tháng 11
Bre-X, rõ ràng giỏi hơn trong thế giới phức tạp của Chính trị Indonesia, đã nói với Chính phủ
Indonesia về việc đồng ý trao cho Barrick kiểm soát 75% vùng đất. Chính phủ Indonesia cũng
nói rằng họ cũng đánh giá cao 10% cổ phần trên khu mỏ đó.
Các cuộc đàm phán bắt đầu giữa Bre-X và Barrick, nhưng không đạt được bất kỳ thỏa thuận
lâu dài nào. Tranh chấp vẫn không vì vậy mà khiến giới chuyên gia khai khoáng ngừng đưa ra
những khuyến nghị tích cực. Ngày 3 tháng 12, Lehman Brothers đưa ra một khuyến nghị mua
đồng thời mô tả vùng Busang như là "phát hiện vàng của thế kỷ". Tháng 1 năm 1997, một vài
công ty khai thác vàng ở Canada như Placer Dome, Inc., đặt cược vào cuộc đàm phán bằng
cách đưa ra đề nghị 6,4 tỷ dollar Canada cho Bre-X bằng hình thức chuyển 1 đổi 1. Nó đã
được Tổng Giám đốc điều hành Placer thông qua rằng Walsh đã gặp Muhammad 'Bob' Hasan,
người vừa mua từ một trong những đối tác Indonesia của Bre-X. Hasan là một người thân tín
của Suharto, cũng như là một người bạn tốt với Jim Moffet, Tổng Giám đốc điều hành của
Freeport McMoRan. Giữa tất cả những hoạt động này, rất khó nhận ra khi một đám cháy đã
phá hủy văn phòng tại Busang nơi mà có hồ sơ địa chất của Guzman và hầu như tất cả các kết
quả của cuộc khai thác.
Ngày 16 tháng 2, một thỏa thuận đã được công bố giữa Hasan, Bre-X, và Freeport McMoRan.
Thông qua kết nối chính trị của ông, Hasan đã tạo ra một thỏa thuận rằng đưa ông ta 30% cổ
phần và giảm số cổ phần của Bre-X từ 90% vùng mỏ của Busang xuống 45%. Ngoài ra,
Freeport McMoRan nhận được 15% cổ phần và Chính phủ Indonesia được 10% cổ phần tại
khu mỏ. Về phần mình, Freeport cam kết cung cấp 25% tổng chi phí để trang trải chi phí
thăm dò bề mặt, lên đến 400 triệu dollar Mỹ, và sắp xếp $2,1 tỷ dollar Mỹ được tài trợ từ
Ngân hàng Chase Manhattan cho những ước tính chi phí thăm dò còn lại. Một ngày sau khi
thỏa thuận này được công bố, Bre-X gia tăng trữ lượng vàng ước tính tại Busang của nó lên
70,95 moz.
Ngày 19 tháng 2, Bre-X đã tổ chức một hội nghị với cả hai nhà phân tích trên phương tiện
truyền thông. Một hội nghị được xem là quan trọng đối với Bre-X, như một số nhà phân tích

đã bày tỏ sự chỉ trích về thỏa thuận với Freeport. Hội nghị này đã trở nên gay gắt khi Walsh
nói rằng công ty đã được biết đến trong khoảng một thời gian mà nó dường như không bao
giờ thực sự nắm giữ 90% khu mỏ. Tuyên bố này dường như mâu thuẫn với báo cáo trước đó
từ công ty. Có nhiều khiếu nại của một số nhà phân tích cho rằng họ không được phép tham
gia vào các cuộc hội nghị. Quan chức của Bre-X phản đối sự không chắc chắn với dự báo dự
trữ cao hơn, gợi ý rằng ước tính dự trữ vàng sẽ được nâng lên khoảng 95 moz. Felderhof thậm
chí đã nhận xét trong hội nghị rằng 200 moz là hoàn toàn khả thi. Hội nghị dường như để xoa
dịu giới chuyên gia phân tích và những người nắm giữ cổ phiếu. Vốn hóa thị trường của Bre-
Trang 8
BRE-X MINERALS LTD GVHD: TS. HỒ VIẾT TIẾN
X vào ngày 21 tháng 2 đứng ở mức 5,4 tỷ dollar Canada, đã giảm xuống chút ít từ đỉnh cao
của 6,2 tỷ dollar Canada. Vào ngày 14 tháng 3, chuyên gia phân tích vàng Daniel McConvey
đến từ Lehman Brothers đưa ra khuyến nghị của mình đối với cổ phiếu từ vị trí trung lập lên
khởi sắc.
SỰ SỤP ĐỔ CỦA BRE-X
Một trong những nghiên cứu độc lập trên mỏ Busang, Freeport đã khoan 7 mũi khoan xuống
khu vực được cho là chứa một lượng đáng kể của vàng. Một số mẫu lõi thu được được gửi về
Phòng Xét nghiệm Kiểm định PT Indo ở Indonesia và một số mẫu lõi khác được gửi về trụ sở
chính của Freeport tại New Orleans. Freeport đã phát hiện ra các mẫu lõi mà họ đã khoan
không chứa trữ lượng lớn về vàng như đã công bố. Freeport cũng đã dày công tìm kiếm
nguyên nhân về sự khác biệt trong kết quả thăm dò của mình với các nghiên cứu được đưa ra
trước đó và thu được một số mẫu lõi mà Bre-X dùng làm bằng chứng để chứng minh về trữ
lượng vàng đáng kể có trên mỏ Busang này. Freeport đã cắt một lớp mỏng của mẫu lõi và
quan sát chúng dưới một chiếc kính hiển vi điện tử. Những gì họ thấy là vàng phù sa, vàng có
nguồn gốc từ các dòng sông, chứ không phải là vàng có nguồn gốc từ núi lửa.
Moffett, khi được thông báo kết quả, ngay lập tức đã liên lạc với Walsh tại Toronto, nơi ông
đang tham dự Hội nghị Nhà thăm dò và phát triển hàng năm. Felderhof đã được vinh danh là
nhà thăm dò của năm và Guzman đã có một bài báo cáo về Busang tại hội nghị. Walsh đã
thông báo với Moffett rằng ông chuyên về mảng tài chính và ông nghĩ rằng Felderhof sẽ phù
hợp hơn nhằm giải đáp các câu hỏi được đưa ra từ phía Moffett. Felerhof đáp ứng yêu cầu của

Moffett bằng việc chỉ ra rằng Freeport đã có sự nhầm lẫn trong mẫu nghiên cứu và nó cần
được giải quyết. Moffett trả lời rằng không có sự nhầm lẫn và cần thiết phải cử đại diện tới
làm rõ vấn đề. Felderhof sau đó đã cử Guzman tới Indonesia để trao đổi với đại diện của
Freeport.
Theo chính quyền Indonesia, ngày 19/03, Guzman đã nhảy ra khỏi trực thăng và rơi từ độ cao
240m xuống một khu rừng nhiệt đới của Borneo. Trong thư tuyệt mệnh của mình, một lý do
khiến ông tự tử là vì căn bệnh viêm gan B mà không phải đối chọi. Hai ngày sau khi ông mất,
một tờ báo của Indonesia, trích dẫn từ một nguồn tin giấu tên, thông báo rằng nghiên cứu của
Freeport trên mỏ vàng Busang là không phù hợp với kết quả của Bre-X. Theo đó, giá trị cổ
phiếu của Bre-X giảm mạnh, mức vốn hóa thị trường của Bre-X giảm đến 800 triệu đô la
Canada.
Lúc đầu, Walsh bảo vệ kết quả của Bre-X, cáo buộc rằng công ty đã bị tấn công từ các nhà
đầu tư bán khống. Ngày 24 tháng 3, Walsh cho rằng ông tin tưởng vào kết quả khảo nghiệm
và sẽ khởi kiện để chống lại những cáo buộc vô căn cứ. Ý kiến của các nhà phân tích thuộc
công ty Bishop, Rosen & Co, đại diện Andrew Racz đã nhận định Bre-X là nạn nhân của các
nhà đầu tư bán khống nhằm cố gắng phá hoại giá cổ phiếu. Từ Lehman Brothers, McConvey
Trang 9
BRE-X MINERALS LTD GVHD: TS. HỒ VIẾT TIẾN
giữ quan điểm trung lập, nhưng cũng cho rằng “ với những sự kiện chấn động gần đây, chúng
tôi tin rằng những phát hiện về mỏ Busang chứa trữ lượng lớn về vàng như Bre-X đã tiết lộ.
Ngày 26 tháng 03, cùng lúc hai báo cáo từ Bre-X và Freeport công bố đã gây xôn xao dư luận.
Bre-X đã thừa nhận kết quả nghiên cứu từ mỏ Busang có thể đã bị phóng đại bởi các mẫu
không hợp lệ và những khảo nghiệm diễn ra trên chúng. Bre-X cũng đã thông báo rằng, một
công ty phân tích độc lập, Strathcona Mineral Services, Ltd., đã được thuê để xem xét lại đề
án từ mỏ Busang. Trong một tuyên bố riêng, Freeport đã thông báo về kết quả các mũi khoan
của nó đã phát hiện về “trữ lượng vàng là không đáng kể”. Sau các thông tin này được công
bố, các giao dịch của Bre-X trên TSE đã bị tạm ngưng. NASDAQ cũng đã tạm ngưng giao
dịch cổ phiếu của Bre-X. Cổ phiếu của Bre-X đóng cửa ở mức 1.31$ ngay ngày hôm sau,
giảm 9.13$ từ ngày 25/03 trên 6.854.100 cổ phiếu được giao dịch.
Trong những tuần Strathcona tham gia kiểm toán Bre-X, cổ phiếu của Bre-X dao động mạnh

mẽ trước những tin đồn và tranh cãi. Bre-X đã cố gắng duy trì niềm tin về mỏ Busang bằng
một báo cáo khai thác khoáng sản được tung ra ngày 04 tháng 04, cho rằng mỏ Busang chứa
đựng trữ lượng lớn về vàng là sự thật. Walsh đã đi xa như vậy để củng cố niềm tin về việc
Bre-X là mục tiêu của một chiến lược mua lại từ các nhà bán khống. Vào ngày 07 tháng 04,
chính phủ Indonesia đã thông báo về hai quan chức cấp cao trong ngành khai thác khoáng sản
là Tổng Giám đốc của Ngành Tổng khai khoáng và Tổng Giám đốc của Ngành Điện lực và
Phát triển năng lượng đã được thay thế. Freeport đã yêu cầu mở rộng quy mô kiểm tra về mỏ
Busang “để cho phép các xem xét tăng thêm nhằm hỗ trợ xác định kết quả kiểm toán từ
Strathcona”.
Báo cáo kiểm toán của Strathcona được công bố ngày 04 tháng 05 và xác nhận rằng Busang
không chỉ không đáp ứng được những ước tính về trữ lượng Bre-X công bố mà thậm chí còn
không thể thu được vàng tại mỏ này.
Theo báo cáo:
“ Chỉ truy nguyên được vàng được tìm thấy trong mẫu khảo nghiệm, và không có mẫu nào
cho thấy lượng vàng có lợi ích kinh tế”
“… giả mạo nghiêm trọng…và làm sai lệch kết quả của giá trị khảo nghiệm tại Busang, có
quy mô và kéo dài một thời gian dài và sự thật là không có một tiền lệ trong lịch sử ở bất cứ
nơi nào trên thế giới”.
Báo cáo kiểm toán được đưa ra đã gây ảnh hưởng rất nặng nề. Ngay ngày hôm sau, TSE đã
ngưng giao dịch sau một giờ giao dịch khi cổ phiếu Bre-X mở cửa với giá 6 cents. Ngày 07
tháng 05, chính phủ Indonesia đã đóng bang các hoạt động của Bre-X và các công ty con của
nó vô thời hạn, và TSE hủy bỏ niêm yết cổ phiếu của Bre-X. The Royal Canadian Mounted
Police đã gửi một đội điều tra đến Indonesia để điều tra các hành vi gian lện bắt đầu ngay khi
Trang 10
BRE-X MINERALS LTD GVHD: TS. HỒ VIẾT TIẾN
báo cáo của Strathcona công bố. Hai giám đốc độc lập của Bre-X, Hugh Lyons và Paul
Kavanagh đã từ chức khỏi Ban điều hành.
Bre-X đã sa thải Felderhof ngay sau đó, ông đã chuyển về sống tại nhà trên đão Cayman vào
ngày 22 tháng 4. Công ty cũng tự nguyện hủy bỏ niêm yết cổ phiếu trên sàn Nasdaq và đã đệ
đơn xin bảo hộ phá sản. Ngày 23 tháng 05, các Sở giao dịch Alberta và Ontario nghiêm cấm

giao dịch cổ phiếu Bre-X, và ngày 30 tháng 05, Ủy ban Chứng khoán Alberta mở rộng lệnh
cấm giao dịch cổ phiếu Bre-X vô thời hạn. Ủy ban Chứng khoán Ontario cũng ban bố lệnh
này 2 ngày sau đó. Cả hai lệnh cấm giao dịch là kết quả của việc Bre-X không thực hiện việc
nộp báo cáo tài chính đã kiểm toán năm 1996.
BUSANG
Một giả thuyết thu được từ các cuộc điều tra hiện tại chỉ ra rằng Guzman và một số nhà địa
chất học được lựa chọn người Philippines đã phát hiện một phần của hoạt động tạo muối được
tích tụ vào nguồn phù sa hoặc sông ngòi và vàng vào các lõi đá mẫu. Hoạt động tạo muối
được khởi nguồn từ Loa Duri và sau đó từ Samarinda, phía hạ lưu Busang. Các lõi đá bị biến
đổi được đưa về kho bảo quản để lưu trữ trước khi được chuyển đến Phòng xét nghiệm kiểm
định PT Indo bằng xe tải nhằm phục vụ công tác khảo nghiệm. Khi các mẫu được vận chuyển
bằng thuyền hoặc tàu cao tốc xuôi dòng sông, Cesar Puspos – quản lý dự án tại Busang
thường áp tải chúng. Cả Guzman and Puspos đã phát hiện ra việc mua bán vàng phù sa từ một
thành viên trong bộ lạc địa phương, mà hoat động này vốn được tiến hành từ rất lâu trước đó,
ở tận thời điểm tháng 12/1993, khi mẫu vàng chính đầu tiên được lấy.
Vào tháng 12 năm 1996, báo cáo cho thấy rằng lượng muối đã tăng lên rất nhiều đến mức
khiến cho hai nhà luyện kim của Bre-X là Rudy Vega và Jerry Alo đã thuê thêm nhân công từ
những dự án xây dựng để hỗ trợ việc pha trộn. Quá trình này được tiến hành cả ngày lẫn đêm,
với một sự đo lường theo một tỷ lệ nghiêm ngặt bởi các giám sát viên của Bre-X. Trong khi
có vẻ như không có cuộc tiếp xúc trực tiếp nào giữa hoạt động tạo muối với Felderhof, tuy
nhiên có những cáo buộc rằng ông ta thậm chí đã thừa nhận có sự gia tăng trong trữ lượng và
các báo cáo về vàng phù sa trong các mẫu. Cả Walsh và Felderhof đều nhận thức được, nhưng
đã thất bại trong việc giữ bí mật về việc này, sự thật là có ba công ty tư vấn riêng biệt đã dẫn
ra được các nghi vấn bất thường về những mẫu đá tại mỏ Busang.
Các báo cáo đã phát hiện ra hoạt động khai khoáng có những điểm bất thường và thậm chí là
chưa từng thấy đối với trầm tích. Giám đốc điều hành của Bre-X và PT Kilborn đã nhận thức
được trong các báo cáo của Normet Pty ở Australia, Hazen Research Inc., và PetraScience
Consultants ở Vancouver chỉ ra vàng phù sa và những điểm bất thường trong các mẫu của
Bre-X ở Busang. Những kết quả này đã chỉ ra rằng, vàng đến từ một mỏ khác; nhưng PT
Kilborn đã xác nhận trữ lượng của Bre-X mà không cần lấy mẫu cho riêng mình.

Trang 11
BRE-X MINERALS LTD GVHD: TS. HỒ VIẾT TIẾN
Sự thật là, PT Kilborn đã tạo ra các mô hình kỹ thuật và biên soạn các dự toán nguồn trữ
lượng ở Busang dựa trên dữ liệu của Bre-X. Hai báo cáo đặc biệt lưu ý rằng vàng được trích
xuất từ phù sa hoặc từ một lòng sông, và được phục hồi với một tỷ lệ hơn 90% thông qua việc
tích tụ. Đó là mức phục hồi mà không xử lý thêm ít nhất 2 lần với tỷ lệ dự kiến từ bể trầm tích
vàng và làm phù hợp hơn với việc bổ sung thêm nguồn vàng bên ngoài.
Một động cơ khả dĩ đằng sau việc tạo muối đó là Felderhof và Guzman đã thực sự tin rằng
mỏ Busang chứa đựng trữ lượng vàng và mong muốn đảm bào nguồn tài chính cần thiết để
khai thác nó. Tuy nhiên, hoạt động tạo muối phải tăng trưởng để bắt kịp với kỳ vọng của cổ
đông của Bre-X. Những kỳ vọng khả quan này cũng theo đó mà dấy lên việc làm sao để tìm
cho ra lượng vàng thực sự tại mỏ này. Tuy nhiên, những phần thưởng tài chính mà giới lãnh
đạo đã nhận thì không thể dễ dàng chấp nhận được. Walsh đã đầu tư khoảng 35 triệu $
Canada thu được từ cổ phiếu Bre-X vào việc mua nhà được miễn thuế của ông ta tại Bahamas
và John Felderhof đã bán 42 triệu $ Canada cổ phiếu Bre-X.
Các cổ đông khác của Bre X cũng có doanh số bán đáng kể bao gồm Mc Anulty (6,2 triệu
Dollar Canada), John Thorpe (1,5 triệu Dollar Canada), và Rolando Francisco (1,25 triệu
Dollar Canada). Hầu hết các doanh số ghi nhận trên đều phát sinh từ giữa tháng 4 đến tháng
10 năm 1996. Có nguồn tin xác nhận sau khi De Guzman mất, ông ta đã nắm giữ 250.000
quyền chọn cổ phiếu Bre X và đã bán 150.000 quyền chọn trị giá khoảng 4 triệu Dollar
Canada.
HẬU QUẢ
Vào cùng ngày mà Bre X sa thải Felderhof, Nesbitt Burns và chuyên gia phân tích khai
khoáng vàng Bianchi vốn có ý định nghỉ việc từ trước đã được yêu cầu điều chuyển sang Bộ
phận Hành động bởi một nhà đầu tư giấu tên với đề nghị 3 tỷ Dollar, điều này có nghĩa là
quyền lợi của Bộ phận Hành động đã có thể được đảm bảo. Bianchi tiếp tục giới thiệu mã cổ
phiếu này cho đến khi tin đồn vào cuối tháng 3 cho là vị trí đó không thể có nhiều vàng. Đến
lúc này thì cả Hội đồng Chứng Khoán Ontario và TSE mới tổ chức một lực lượng chuyên
trách để theo dõi ngành công nghiệp khai khoáng, vốn dĩ đã được định hướng bởi một Ủy ban
do Hội đồng Alberta, Birtish Columbia, Quebec và Ontario lập ra.

Các tiêu chuẩn niêm yết TSE đã cho phép để Bre X được bổ sung vào 300 mã chỉ số chứng
khoán TSE vào ngày 16 tháng 12 năm 1996, minh bạch hóa thông tin đối với các quỹ hưu trí
và quỹ hỗ tương và phát hành cổ phiếu Bre X như là một trong những công ty lớn và được kỳ
vọng nhất của Canada. Các tổ chức đầu tư chỉ số chứng khoán thăm dò chỉ số TSE 300 sau
khi đã mua Bre X, vốn đang giữ vị trí thứ 47 các mã chứng khoán lớn nhất trên bảng chỉ số,
đạt đỉnh ở 6,2 tỷ dollar Canada. Theo sau sự sụp đổ của Bre X thì Hội Liên Hiệp Quỹ Hưu Trí
Canada (gọi tắt là PIAC) và Ban Điều Hành Quỹ Hưu Trí Giáo Viên Ontario (gọi tắt là
Trang 12
BRE-X MINERALS LTD GVHD: TS. HỒ VIẾT TIẾN
OTPPB) đã kiến nghị yêu cầu sự thay đổi trong việc quyết định các mã chứng khoán cấu
thành nên chỉ số TSE 300.
Mục đích của việc kiến nghị là cho phép đại diện độc lập trong Ủy ban quyết định các thành
phần của chỉ số và thiết lập các quy tắt niêm yết trên TSE. Bre X là trường hợp duy nhất vì từ
trước đến giờ chưa từng có mà thậm chí là chưa từng nghĩ đến việc một công ty thăm dò khai
khoáng non trẻ lại có giá trị vốn hóa thị trường lên đến hàng tỷ dollar. Trên thực tế, TSE đã
thực hiện một ngoại lệ cho Bre X đó là miễn các yêu cầu về tiêu chuẩn niêm yết cho ít nhất
một năm trước khi nó được đưa vào TSE 300. Việc đi vào giao dịch mới bắt đầu đánh giá các
quy tắc chỉ số, chính sách và tiêu chuẩn của nó.
Trong quá trình gia tăng vượt trội của Bre X, các nhà phân tích khai khoáng vàng của Mỹ và
Canada đã bơm vào nó hàng tá những báo cáo khả quan. Một khiếu nại thường xuyên bởi các
chuyên gia phân tích bên bán đó là việc có quá nhiều áp lực buộc các chuyên gia phân tích
này phải đưa ra những bản báo cáo tích cực, cũng bởi vì những công ty tài chính, các người
chủ của họ tin rằng một báo cáo tích cực sẽ làm gia tăng nhiều hơn các cơ hội đầu tư. Khiếu
nại này đặc biệt có liên quan trong trường hợp này vì rất nhiều các chuyên gia phân tích làm
việc cho các công ty chứng khoán đã tham gia vào quá trình huy động vốn của Bre X. Bên
cạnh đó cũng có những cáo buộc rằng có một xu hướng mới xuất hiện gần đây, đó là việc các
nhà phân tích non kinh nghiệm đã làm giảm chất lượng của các bài đánh giá về Bre X. Thế
nhưng, điều đáng lo ngại hơn đó là việc các chuyên gia phân tích ở Canada được phép mua
các cổ phiếu mà họ quảng bá trong các báo cáo phân tích của mình. Theo nhận định của
chuyên gia phân tích Vic Lazarovici của nhóm đầu tư Smith Barney thì: “Tôi đã nhìn thấy

giới môi giới chứng khoán mua cổ phiếu và sau đó (có chuyên gia phân tích là người nhà của
họ) viết một báo cáo quảng bá nó. Điều này không cung cấp một sự tin tưởng cần thiết vào
tính minh bạch và công bằng cho thị trường.
Điều đáng ngạc nhiên là hầu như không ai trong giới đầu tư thực sự đặt câu hỏi về các số liệu
cho đến ngay trước khi sự sụp đổ xảy ra. Một đánh giá từ nhiều báo cáo về Bre-X từ 1995 đến
1997 cho thấy một khuynh hướng tin tưởng mạnh mẽ trong việc ước lượng trữ lượng vàng
tăng thêm. Giá trị nền tảng cơ sở duy nhất được phản ánh trong giá cổ phiếu của Bre-X là ước
lượng về trữ lượng vàng trong mỏ Busang. Bre-X đã nâng từ trữ lượng báo cáo được ước tính
là 3 moz vào cuối năm 1994 lên 200 moz vào tháng 4/1997, làm cho mỏ này được biết đến là
một mỏ có trữ lượng vàng lớn nhất trên thế giới. Tất cả các nhà phân tích đều biết rằng những
ước tính này là không độc lập, nhưng đã tự trấn an bằng thực tế là những công ty vàng khác
cũng đang đổ xô khai khoáng gần mỏ Busang này và một vài công ty cũng đã dự định dành
quyền kiểm soát hoàn toàn vùng mỏ này.
Tình huống của Bre-X chứa đựng tất cả các tính chất của một thị trường đầu cơ giá lên mà
làm mất đi giá trị nền tảng. Những nhà đầu tư cá nhân, định chế tài chính, và giới chuyên gia
phân tích đã bị cuốn theo từng động thái thị trường của Bre-X mà không nhìn lại đằng sau các
con số hoặc tự hỏi làm thế nào mà một công ty mua một vùng mỏ vốn đã bị từ bỏ bởi một
Trang 13
BRE-X MINERALS LTD GVHD: TS. HỒ VIẾT TIẾN
công ty khai thác vàng khác mà có thể tìm thấy rất nhiều vàng mà lại gần với bề mặt như thế.
Không nghi ngờ gì khi cho rằng một số thông tin đã bị che giấu khỏi công chúng, đặc biệt là
các báo cáo về vàng phù sa, nhưng thực tế là một số các nhà phân tích khai khoáng vàng có
uy tín nhất trong ngành công nghiệp này đã bị lừa bởi những gian lận thông qua các tình
huống ngoài vòng kiểm soát. Có lẽ nhà phân tích Newyork - Ashoke Vasvani đã rất đúng khi
cho rằng “Hãy cẩn thận với những công ty nhỏ mà có số liệu khủng”.
Hình 1: Lịch sử giá cổ phiếu Bre-X
Trang 14
BRE-X MINERALS LTD GVHD: TS. HỒ VIẾT TIẾN
Hình 2: Báo cáo thu nhập của Bre-X (Đơn vị 1000 $ C)
BÀI HỌC KINH NGHIỆM

Bre-X là một trường hợp gian lận vàng chưa từng có, đó là một bài học về sự ngạo mạn.
Không ai dính dáng với Bre-X mà có thể nâng cao danh tiếng. Ngành công nghiệp khai thác
mỏ của Canada, nơi mà nhiều công ty lớn đã chủ động đi theo Bre-X; Sở giao dịch Chứng
khoán Toronto đã đưa công ty khai khoáng này vào chỉ số 300 mã chứng khoán TSE của họ;
và các chuyên gia môi giới phân tích cũng đã luôn khuyến nghị đầu tư mã Bre-X, thì giờ đây
toàn bộ đều hứng chịu sự đổ lỗi này. Có lẽ tâm lý bầy đàn rất có thể là lời giải thích lý do tại
sao lại có nhiều người bị lừa đến như thế. Cơ sở nền tảng to lớn tạo nên giá trị của Bre-X
được dựa trên việc kiểm định các mẫu cung cấp bởi Bre-X mà không thông qua bất kỳ một tổ
chức độc lập nào khác. Tuy nhiên, các cổ đông đã bị Bre-X thuyết phục rằng đây là một cơ
hội duy nhất trong đời mà không thể bỏ qua; không ai muốn bỏ lỡ cơ hội trở nên giàu có hơn
dựa trên của cải mà Bre-X đại diện.
Có nhiều dấu hiệu nguy hiểm cảnh báo cho các nhà đầu tư và giới phân tích cẩn trọng. Bre-X
là một công ty hoạt động bí mật, và Bre-X gây quỹ thông qua giới đầu tư tư nhân, với mục
đích huy động vốn từ các nhà đầu tư thành thạo mà không yêu cầu một bản cáo bạch đầy đủ.
Bre-X miễn cưỡng trong việc công bố thông tin. Một bằng chứng xác thực cho điều này là từ
một tờ báo, The Globe and Mail đã tiết lộ việc giấy phép thăm dò của công ty bị hủy bỏ. Việc
Trang 15
BRE-X MINERALS LTD GVHD: TS. HỒ VIẾT TIẾN
từ chối của Felderhof cho việc tiếp cận độc lập mỏ Busang đã phản ánh điều này. Thông
thường, các công ty khai khoáng mỏ non trẻ rất sẵn lòng trong việc kêu gọi khai thác vàng
nhằm xác nhận rằng quyền khai thác có thể được mua bán.
Đã có nhiều mối quan ngại được thể hiện trên thực tế là Bre-X đã phá hủy toàn bộ lõi khoan
của nó. Hành động chia lõi và giảm bớt một nửa các cuộc kiểm định sau đó được xem như là
một biện pháp phòng vệ cần thiết trước những nghi vấn phát sinh từ kết quả khảo nghiệm có
vấn đề. Sự cố cháy văn phòng Busang vào trung tuần tháng giêng đã thiêu hủy bộ hồ sơ địa
chất của Michael De Guzman đã dấy lên những nghi ngờ, cũng như là cái chết kỳ lạ của ông
ấy.
Theo báo cáo của PT Kilborn, được sử dụng như một báo cáo độc lập duy nhất về tuyên bố
trữ lượng của Felderhof, thì không thực sự độc lập. Thay vào đó các chuyên gia tư vấn lại dựa
trên dữ liệu mà Bre-X cung cấp.

Tất cả dường như bị mù quáng bởi những khám phá lớn lao về mỏ Busang, mà không nhận ra
những khám phá đó là giả dối. Một thỏa thuận tốt đẹp về những ảo mộng tốt lành đã đi vào
câu chuyện của Bre-X. Bre-X cứ thế leo thang trong việc ước tính trữ lượng mỏ Busang từ 3
moz lên 200 moz trong khoảng thời gian 2 năm. 200 moz vàng có giá trị thị trường tương
đương khoảng 60 tỷ $ Mỹ. Với đỉnh điểm của thị trường là 6.2 tỷ $ C đã tác động đến những
quyết định của Sở Giao dịch chứng khoán Toronto trong việc đưa Bre-X vào chỉ số của họ.
Giới môi giới phân tích đã háo hức tham gia vào việc tính toán dòng tiền dựa trên ước tính về
trữ lượng khi công ty đã bắt đầu sản xuất vàng được nhiều năm.
Các công ty sản xuất vàng lớn như Barrick Resources và Placer liên tục phải đối diện với việc
duy trì lượng sản xuất khổng lồ trong khi trữ lượng mỏ mà họ nắm giữ đang giảm dần do khai
thác. Quyền sở hữu tài nguyên mỏ Busang hứa hẹn cung cấp nguyên liệu thô cho việc sản
xuất trong nhiều thập kỷ tới. Một ví dụ kinh điển cho lợi ích nhóm, kỳ vọng của mỗi nhà sản
xuất lớn là sở hữu Bre-X dựa trên phần kỳ vọng từ các nhà sản xuất lớn khác trong việc sở
hữu Bre-X. Sự xác nhận độc lập về trữ lượng đã phải chờ cho đến tận thời điểm Freeport
McMoran, một công ty lớn có trụ sở đặt tại Mỹ đã dành phần thắng trong việc sở hữu quyền
phát triển mỏ Busang. Điều này xảy ra quá muộn cho các nhà phân tích và cả giới đầu tư vốn
dựa trên danh tiếng của các nhà sản xuất vàng lớn đang theo đuổi Bre-X, như một sự đảm bảo
rằng Bre-X hoàn toàn thực tế.
Giai thoại về Bre-X là câu chuyện về một sự gian lận trong việc khai khoáng vàng và phải
thừa nhận rằng ngành công nghiệp này đã học được nhiều bài học thông qua hành vi này. Có
lẽ bài học nhớ đời nhất là những ảo vọng về sự thái quá. Ai cũng muốn và ai cũng tin tưởng
vào của cải được tạo ra từ Busang. Các nhà đầu tư dựa trên niềm tin của người khác hơn là
xem xét giá trị thực của Bre-X. Ngày hôm nay, nhiều công ty Internet đang chào bán với
những đánh giá dựa trên cá dự báo tăng trưởng đáng kinh ngạc. Ai có thể khẳng định liệu
chừng những niềm tin có trở thành sự thật hay không?
Trang 16