văn nghị luận xã hội

CHUYÊN V K N NG LÀM V N NGH LU NĐỀ Ề Ĩ Ă Ă Ị Ậ
Vi t b i: @ế ở closier
Lúc: 19:10 ngày 01/04/2013
* * *
Chuyên v k n ng làm v n ngh lu nđề ề ĩ ă ă ị ậ
L i d nờ ẫ
V n b n ngh lu n là m t d ng v n ph bi n trong tr ng h c và i s ng c bi t là tr ng THPT. Tuy nhiên vi t v n ngh luân l i không ph i là chuy n d ă ả ị ậ ộ ạ ă ổ ế ườ ọ đờ ố đặ ệ ở ườ ế ă ị ạ ả ệ ẽ
dàng. vi t cho hay, cho úng, có s c thuy t ph c cao thì l i càng khó. i v i h c sinh, m t trong nh ng v n è b i r i khi vi t v n ngh lu n là ph n m bài, Để ế đ ứ ế ụ ạ Đố ớ ọ ộ ữ ấ đ ố ố ế ă ị ậ ầ ở
k t bài và cách chuy n o n. Tuy ây không ph i là ph n tr ng tâm c a bài v n nh ng nó là nh ng ph n không th thi u, góp ph n làm n i b t v n c n ngh ế ể đ ạ đ ả ầ ọ ủ ă ư ữ ầ ể ế ầ ổ ậ ấ đề ầ ị
lu n h n.ậ ơ
V i mong mu n có th giúp các b n làm t t bài v n ngh lu n, b ng kinh tích l y và sách v c c, hôm nay nhóm chúng tôi xin trình bài m t s ph ng phápớ ố ể ạ ố ă ị ậ ằ ũ ởđọ đượ ộ ố ươ
làm m bài, k t bài và chuy n o n.ở ế ể đ ạ
PH N 1: PH NG PHÁP M BÀIẦ ƯƠ Ở
Ph n m bài trong v n ngh lu n là ph n t v n , thông th ng có hai cách:ầ ở ă ị ậ ầ đặ ấ đề ườ
1- Tr c ti p:ự ế
Là cách i th ng vào v n c n ngh lu n. Ngh a là sau khi ã tìm hi u và tìm c v n tr ng tâm c a bài ngh lu n, ta nêu th ng v n ó ra b ng m t đ ẳ ấ đề ầ ị ậ ĩ đ ể đề đượ ấ đề ọ ủ ị ậ ẳ ấ đề đ ằ ộ
lu n i m rõ ràng. Tuy nhiên khi m bài tr c ti p, ta c ng ph i trình bày cho ý, không nói thi u nh ng c ng không nên nói h t n i dung, ph i á p ng các ậ đ ể ở ự ế ũ ả đủ ế ư ũ ế ộ ảđ ứ đủ
yêu c u c a m t ph n m bài úng m c trong nhà tr ng.ầ ủ ộ ầ ở đ ự ườ
VD: ngh lu n xã h iĐề ị ậ ộ
Bình lu n câu t c ng : "Tr m hay không b ng tay quen"ậ ụ ữ ă ằ
Bàn v m i quan h gi a lí thuy t và th c hành, t c ng ta có câu: "Tr m hay không b ng tay quen".ề ố ệ ữ ế ự ụ ữ ă ằ
Nh n nh y c a câu t c ng có ú ng hoàn toàn hay không ?ậ đị ấ ủ ụ ữ đ
VD: ngh lu n v n h cĐề ị ậ ă ọ
Phân tích tình hu ng "V nh t" trong tác ph m cùng tên c a Kim Lân.ố ợ ặ ẩ ủ
M t truy n ng n th ng c xây d ng d a trên c s m t tình hu ng c áo. Truy n ng n "V nh t" c a Kim Lân c ng th hi n c i m này và b c l ngay ộ ệ ắ ườ đượ ự ự ơ ở ộ ố độ đ ệ ắ ợ ặ ủ ũ ể ệ đặ đ ể ộ ộ
nhan tác ph m.ở đề ẩ
Chú ý: t v n theo cách tr c ti p d làm nh ng khó hay vì không thu hút, h p d n s chú ý c a ng i c nhi u. Vì v y trong nhà tr ng, ng i ta thu ng Đặ ấ đề ự ế ễ ư ấ ẫ ự ủ ườ đọ ề ậ ườ ườ ờ
chu ng cách t v n gián ti p h n.ộ đặ ấ đề ế ơ
2- Gián ti pế
V i cách này ng i vi t ph i d n d t vào b ng cách nêu lên nh ng ý có liên quan n lu n (v n c n ngh lu n) gây s chú ý cho ng i c sau ó ớ ườ ế ả ẫ ắ đề ằ ữ đế ậ đề ấ đề ầ ị ậ để ự ườ đọ đ
m i b t sang lu n .ớ ắ ậ đề

Sau ây là m t s ki u th ng dùng:đ ộ ố ể ườ
a) Ki u di n dchể ễ ị
D n d t vào theo ki u di n dch ng i vi t ph i nêu ra nh ng ý khái quát h n, bao trùm v n t ra trong bài r i thu h p l i d n r i sau cùng b t vào v n ẫ ắ đề ể ễ ị ườ ế ả ữ ơ ấ đề đặ đề ồ ẹ ạ ầ ồ ắ ấ
c a bài.đề ủ đề
VD: V i ngh lu n v n hoc: M t th gi i Kinh B c v i truy n th ng v n hoá ngh thu t lâu i, v i m t v p c kính trong "Bên kia sông u n g" c a Hoàng ớ đề ị ậ ă ộ ế ớ ắ ớ ề ố ă ệ ậ đờ ớ ộ ẻđẹ ổ Đ ố ủ
C m. Ta có th m bài nh sau:ầ ể ở ư
Sinh ra và l n lên trên quê h ng quan h v i nh ng làn i u dân ca ng t ngào m th m ã vun p cho kh n ng th c bi t c a Hoàng C m thêm t a sáng.ớ ươ ọ ớ ữ đ ệ ọ đằ ắ đ đắ ả ă ơđặ ệ ủ ầ ỏ
M nh t Kinh B c c kính không ch là n i ông chào i mà còn là n i ông g n bó máu th t v i t ng c nh v t, v i m i con ng i, v i nh ng giá tr v n hoá tinh ả đấ ắ ổ ỉ ơ đờ ơ ắ ị ớ ừ ả ậ ớ ỗ ườ ớ ữ ị ă
th n hàng ngàn i c a ông cha l i. Ch ng ph i vì th mà hình nh quê h ng Kinh B c ã t ng tr n tr không bi t bao nhiêu l n trong th Hoàng C m mà ầ đờ ủ để ạ ẳ ả ế ả ươ ắ đ ừ ă ở ế ầ ơ ầ
nh cao là "Bên kia sông u ng". Bài th c sáng tác trong gi phút th ng hoa c a c m xúc nh thu ng v mi n quê ã xa.đỉ Đ ố ơđượ ờ ă ủ ả ớ ơ ề ề đ
b) Ki u quy n pể ạ
Quy n p là ki u l p lu n ng c l i v i di n d ch, ngh a là ta ph i l p lu n t nh ng ý, nh ng s vi c c th riêng l , c thù, nh h n ý, s vi c t ra trong lu n ạ ể ậ ậ ượ ạ ớ ễ ị ĩ ả ậ ậ ừ ữ ữ ự ệ ể ẻ đặ ỏ ơ ự ệ đặ ậ
c a bài r i m r ng d n và t ng h p khái quát lên b t sang lu n .đề ủ đề ồ ở ộ ầ ổ ợ để ắ ậ đề
VD: Bình lu n câu t c ng : " T t g h n t t n c s n"ậ ụ ữ ố ỗ ơ ố ướ ơ
Trong cu c s ng, chúng ta th ng ph i ng tr c m t s l a chon: chon ng i , ch n v t, v.v…Chúng ta th ng g p nh ng tình hu ng r t khó quy t nh b i vìộ ố ườ ảđứ ướ ộ ự ự ườ ọ ậ ườ ặ ữ ố ấ ế đị ở
không thi u nh ng c nh: ng i p mà kém, ng i gi i thì l ikhông p, v t p nh ng l i không b n… i v i nh ng tr ng h p nh th , dân gian ta có l i ế ữ ả ườ đẹ ườ ỏ ạ đẹ ậ đẹ ư ạ ề Đố ớ ừ ườ ợ ư ế ờ
khuyên qua câu t c ng : "T t g h n t t n c s n"ụ ữ ố ỗ ơ ố ướ ơ
c) Ki u so sánhể
Có hai cách so sánh:
• So sánh t ng ng, t ng liên: v i cách này ta b t u b ng cách nêu lên m t ý, m t s vi c t ng t , có liên quan v i ý, s vi c t ng t …c a lu n có ươ đồ ươ ớ ắ đầ ằ ộ ộ ự ệ ươ ự ớ ự ệ ươ ự ủ ậ đề
tác d ng g i ra m t s liên t ng r i t ó mà chuy n sang .ụ ợ ộ ự ưở ồ ừđ ể đề
VD: Bình gi ng o n th : "Bao gi v bên kia sông u ng/ Anh l i tìm em/ Em m c y m th m/ Em th t l a h ng/ Em i tr y h i non sông/ C i mê ánh sáng ả đ ạ ơ ờ ề Đ ố ạ ặ ế ắ ắ ụ ồ đ ẩ ộ ườ
muôn lòng xuân xanh". ("Bên kia sông u ng" - Hoàng C m)Đ ố ầ
N u Sông Lô c a V n Cao là m t tr ng ca b ng nh c v con sông mi n quê trung du th i ch ng Pháp thì "Bên kia sông u ng" c a Hoàng C m c ng c coi ế ủ ă ộ ườ ằ ạ ề ề ờ ố Đ ố ủ ầ ũ đượ
là tr ng ca b ng th v con sông c a mi n que Kinh B c. Vi t tác ph m này, Hoàng C m mu n g i g m, d n t t c c m xúc mãnh li t c a mình. ó v a là ườ ằ ơ ề ủ ề ắ ế ẩ ầ ố ử ắ ồ ấ ả ả ệ ủ Đ ừ
ni m t hào kiêu hãnh tr c nh ng v p c a quê h ng, v a là n i xót xa c m gi n trào sôi tr c c nh que h ng b gi c tan pha. Nhà th ã tái hiên l i ề ự ướ ữ ẻđẹ ủ ươ ừ ỗ ă ậ ướ ả ươ ị ặ ơđ ạ
chân th c, sinh n g b c tranh cu c s ng, thiên nhiên con ng i Kinh B c m t th i máu l a m t th i hoà bình. o n th cu i bài cho ng i c m t hình nh ự độ ứ ộ ố ườ ắ ộ ờ ử ộ ờ Đ ạ ơ ố ườ đọ ộ ả
p v Kinh B c trong t ng lai chi n th ng qua d c m y tin t ng c a Hoàng C m.đẹ ề ắ ươ ế ă ự ả đầ ưở ủ ầ
• So sánh t ng ph n i l p: b t u l p lu n b ng cách nêu ý trái ng c v i ý c a lu n r i l y ó làm cái c mà chuy n sang lu n .ươ ả đố ậ ắ đầ ậ ậ ằ ượ ớ ủ ậ đề để ồ ấ đ ớ ể ậ đề
VD: Suy ngh c a anh (ch ) t ý ngh a c a câu chuyên "Hoa h ng t ng m " (Sgk 12 t p 1, trang 220)ĩ ủ ị ừ ĩ ủ ồ ặ ẹ ậ

Có nhà th t ng than th "Nh y c m quá ôi khi thành nghi t ngã", nh ng s vô tình m i là i u nghi t ngã th t s . Trong cu c s ng ph c t p này m i h ng ơ ừ ở ạ ả đ ệ ư ự ớ đ ề ệ ậ ự ộ ố ứ ạ ả ướ
n nh ng i u to tát mà con ng i th ng vô tình vô tình tr c nh ng i u t ng ch ng nh vô cùng n gi n c a cu c s ng. Chính nh ng i u t ng nh đế ữ đ ề ườ ườ ướ ữ đ ề ưở ừ ư đơ ả ủ ộ ố ữ đ ề ưở ư
gi n n y l i là m t ph n quan trong làm nên ý ngh a cu c s ng này. S vô tâm có th bi n m t ng i t t thành k x u, s vô tình c a ng i này có th t o ả đơ ấ ạ ộ ầ ĩ ộ ố ự ể ế ộ ườ ố ẻ ấ ự ủ ườ ể ạ
nên n i au, s th t v ng cho ng i khác, nh t là gi a nh ng ng i than. Câu chuy n "Hoa h ng t ng m " là câu chuy n hay c m ng v tình m u t . Nh ng ỗ đ ự ấ ọ ườ ấ ữ ữ ườ ệ ồ ặ ẹ ệ ả độ ề ẫ ử ư
ý ngh a c a câu chuy n không d ng l i vi c g i ca lòng hi u th o c a cô bé nghèo v i ng i m quá c c a mình. Câu chuy n là bài h c có ý ngh a nhân sinh ĩ ủ ệ ừ ạở ệ ợ ế ả ủ ớ ườ ẹ ố ủ ệ ọ ĩ
mà m i ng i c có th phát hi n ó nh ng giá tr khác nhau.ồ ườ đọ ể ệ ở đ ữ ị
Tóm l i: M bài có nhi u cách, nhi u ki u, tùy tr ng h p mà v n d ng. Nh ng nhìn chung, chúng ta c n nh m t i u: ph n m bài, ph n t v n có nhi m ạ ở ề ề ể ườ ợ ậ ụ ư ầ ớ ộ đ ề ầ ở ầ đặ ấ đề ệ
v kh i g i s chú ý c a ng i c i v i v n mình c n ngh lu n. Do ó c n tránh dài dòng, vòng vo ho c l n sang ph n thân bài làm loãng v n ngh ụ ơ ợ ự ủ ườ đọ đố ớ ấ đề ầ ị ậ đ ầ ặ ấ ầ ấ đề ị
lu n s c gi i quy t c th tri t ph n thân bài. có c ph n m bài nh ý òi h i ng i vi t ph i c và th c hành nhi u d ng khác nhau, ch khiậ ẽđượ ả ế ụ ể ệ đểở ầ Để đượ ầ ở ư đ ỏ ườ ế ả đọ ự ề ạ đề ỉ
rèn luy n nhi u, ng tr c nh ng v n ki m tra b n có th tìm ra cách m bài nhanh chóng và d dàng h n. Không ph i lúc nào áp d ng nh ng cách làm ệ ề đứ ướ ữ đề ă ể ạ ể ở ễ ơ ả ụ ữ
trên c ng hay, s sáng t o c a cá nhân góp ph n không nh vào thành công c a bài vi t. Vì th b n hãy c g ng t tìm cho mình nh ng h ng m bài t t nh t.ũ ự ạ ủ ầ ỏ ủ ế ế ạ ố ắ ự ữ ướ ở ố ấ
PH N 2: PH NG PHÁP K T BÀIẦ ƯƠ Ế
K t bài là ph n r t quan tr ng i v i bài v n ngh lu n, ó là ph n k t thúc v n ã t ra ph n m bài và ã gi i quy t ph n thân bài. Tuy nhiên vì nhiêu lí ế ầ ấ ọ đố ớ ă ị ậ đ ầ ế ấ đềđ đặ ở ầ ở đ ả ế ở ầ
do khác nhau, k t bài th ng là ph n " u i" nh t so v i các ph n khác c a bài v n. Nguyên nhân khách quan, do k t bài là ph n cu i cùng, khi làm n k t bài ế ườ ầ đ ố ấ ớ ầ ủ ă ế ầ ố đế ế
thì g n h t gi nên chúng ta th ng làm r t v i, làm cho có, cho y b c c. Nguyên nhân ch quan, th nh t là sau khi làm m t ph n thân bài dài, ph i i ầ ế ờ ươ ấ ộ đầ đủ ố ụ ủ ứ ấ ộ ầ ảđ
phân tích, bình lu n nhi u ý nên n cu i ta b c t ý, không con gì nói, th hai do b n than thi u kinh nghi m làm k t bài.ậ ề đế ố ị ụ để ứ ả ế ệ ế
Gi ng nh ph n m bài, ph n này ch nêu lên nh ng ý khái quát, không trình bày lan man, dài dòng ho c l p l i s gi ng gi i, minh h a, nh n xét m t cách chi ố ư ầ ở ầ ỉ ữ ặ ặ ạ ự ả ả ọ ậ ộ
ti t nh ph n thân bài. Nh ng nó c ng khác ph n m bài. N u nh ph n m bài có nhi m v gi i thi u v n s c ngh lu n thì ph n k t bài có nhi m v ế ưở ầ ư ũ ầ ở ế ư ầ ở ệ ụ ớ ệ ấ đề ẽđượ ị ậ ầ ế ệ ụ
t ng k t, ánh giá chung v n ã c ngh lu n. K t thúc v n è hay s t o c "âm vang", "d ba" cho bài v n.ổ ế đ ấ đềđ đượ ị ậ ế ấ đ ẽ ạ đượ ư ă
Có nhi u ki u k t thúc v n khác nhau tùy theo d ng ý ng i vi t tuy nhiên có th quy vào các ki u sau:ề ể ế ấ đề ụ ườ ế ể ể
1-T ng k t, tóm l c nh ng ý chính ã trình bày ph n thân bài:ổ ế ượ ữ đ ở ầ
â y là cách k t bài thông th n g nh t vì d làm nh tĐ ế ườ ấ ễ ấ
VD: Tìm hi u "Mình", "ta" và "ai" trong "Vi t B c" c a T H uể ệ ắ ủ ố ữ
Tóm l i, "mình", "ta", "ai" là nh ng t x ng hô ã c T H u s d ng linh ho t trong "Vi t B c" t o nên s g n bó r t thú v gi a ng i , ng i i, t o nên ạ ữ ừ ư đ đượ ố ữ ử ụ ạ ệ ắ để ạ ự ắ ấ ị ữ ườ ở ườ đ ạ
s bang khuâng, b n rn, không th tách r i gi a Vi t B c v i nh ng ng i ã g n bó v i quê h ng cách m ng, th ô gió ngàn.ự ị ị ể ờ ữ ệ ắ ớ ữ ườ đ ắ ớ ươ ạ ủđ
2. Chi t trung, dung hòa: â y c ng là k t bài theo cách t ng h p nh ng t ng h p r i t ó rút ra thái chi t trung, dung hòa.Cách k t bài này th ng áp ế Đ ũ ế ổ ợ ư ổ ợ để ồ ừđ độ ế ế ườ
d ng cho nh ng lu n không úng h n mà c ng không hoàn toàn sai ho c nh ng lu n có hai, ba ý ki n i nghch nhau nh ng xem ra ý ki n nào c ng u ụ ữ ậ đề đ ẳ ũ ặ ữ ậ đề ế đố ị ư ế ũ đề
có lí c a nó, c bi t là nh ng v n thu c quan i m cá nhânủ đặ ệ ữ ấ đề ộ đ ể
3. Phát tri n m r ng thêm v n :ể ở ộ ấ đề
VD: "Tuyên ngôn c l p" là m t v n ki n có giá tr l ch s to l n, là m t bài v n chính lu n ng n g n, súc tích, l p lu n ch t ch , anh thép, l i l hùng h n y độ ậ ộ ă ệ ị ị ử ớ ộ ă ậ ắ ọ ậ ậ ặ ẽ đ ờ ẽ ồ đầ

s c thuy t ph c." Hãy làm sáng t ý ki n trên.ứ ế ụ ỏ ế
ã h n n a th k trôi qua nh ng "Tuyên ngôn c l p" v n là m t v n ki n có giá tr l ch s to l n ng th i c ng là m t tác ph m chính lu n xu t s c, m u Đ ơ ữ ế ỷ ư độ ậ ẫ ộ ă ệ ị ị ử ớ đồ ờ ũ ộ ẩ ậ ấ ắ ẫ
m c. "Tuyên ngôn c l p - m u cho k nguyên c l p, t do, t o i u ki n cho m i thay i cho i s ng dân t c trong ó có v n h c.ự độ ậ ởđầ ỉ độ ậ ự ạ đ ề ệ ọ đổ đờ ố ộ đ ă ọ
4. V n d ng vào cu c s ng, rút ra bài h c áp d ng:ậ ụ ộ ố ọ ụ
VD: V i : Suy ngh v m i quan h gi a ti n tài và h nh phúc. Ta có th k t bài nh sau:ớ đề ĩ ề ố ệ ữ ề ạ ể ế ư
Ti n tài và h nh phúc là m i quan h b n ch t c a xã h i loài ng i. Ti n tài và h nh phúc là khát v ng muôn i c a nhân lo i. Phàm là ng i , ai c ng mu n có ề ạ ố ệ ả ấ ủ ộ ườ ề ạ ọ đờ ủ ạ ườ ũ ố
ti n tài và h nh phúc. Nh ng i u hoà m i quan h này qu không n gi n, nh t là trong xã h i hi n i, khi mà nhu c u c a con ng i v s no ngày ề ạ ư đểđ ề ố ệ ả đơ ả ấ ộ ệ đạ ầ ủ ườ ề ự đủ
càng cao h n, tha thi t h n. có c h nh phúc th c s , m i ng i ph i bi t cách dùng ti n tài nh m t ph n g ti n gây d ng và b o v h nh phúc, ơ ế ơ Để đượ ạ ự ự ỗ ườ ả ế ề ư ộ ươ ệ để ự ả ệ ạ
không nên n g ti n i u khi n ta.đểđồ ề đ ề ể
5. Liên t ng: là cách k t bài thông qua s liên t ng, t c là m n ý ki n c a dân gian, c a m t danh nhân, m t ng i có uy tín ho c c a sách làm k t lu nưở ế ự ưở ứ ượ ế ủ ủ ộ ộ ườ ặ ủ để ế ậ
VD: Tìm hi u bài th ng m tr ng c a Bác chúng ta có th chia s v i c m xúc chân thành c a nhà th T H u v nh ng ngày tháng Bác b giam c mể ơ ắ ă ủ ể ẻ ớ ả ủ ơ ố ữ ề ữ ị ầ
"L i th ng n i a ày thân Bácạ ươ ỗ đọ đ
M i b n tr ng tê tái gông cùmườ ố ă
Ôi chân y u, m t m , tóc b cế ắ ờ ạ
Mà th bay cánh h c ung dung"ơ ạ
6. H n h p: là cách k t h p 2, 3 ki u k t bài trên làm thành ph n k t thúc v n ỗ ợ ế ợ ể ế ầ ế ấ đề
Tóm l i: Có nhi u cách, nhi u ki u k t bài. Nh ng dù k t bài theo ki u nào i ch ng n a thì c ng nh m kh c sâu k t lu n c a ng i vi t l i n t ng m à ạ ề ề ể ế ư ế ể đ ă ữ ũ ằ ắ ế ậ ủ ườ ế để ạ ấ ượ đậ đ
cho ng i c và nh m nh n m nh ý ngh a c a v n ã c ngh lu n. K t bài hay ph i v a ó ng l i, ch t l i, ph i v a m ra, nâng cao và c ngân nga mãi ườ đọ ằ ấ ạ ĩ ủ ấ đềđ đượ ị ậ ế ả ừ đ ạ ố ạ ả ừ ở ứ
trong lòng ng i c .ườ đọ
PH N 3: PH NG PHÁP CHUY N O NẦ ƯƠ Ể Đ Ạ
1. Khái ni m:ệ
Nh chúng ta ã bi t, bài v n là m t th th ng nh t, hoàn chnh c t o nên b i các ph n, các o n, các câu. Do ó gi a các ph n, các o n, các câu c n có ư đ ế ă ộ ể ố ấ ỉ đượ ạ ở ầ đ ạ đ ữ ầ đ ạ ầ
s k t dính v i nhau vì n u không có s k t dính y bài v n s tr nên r i r c, thi u th ng nh t.S k t dính v i nhau y c g i là s liên k t.Trong ó liên k t ự ế ớ ế ự ế ấ ă ẽ ở ờ ạ ế ố ấ ự ế ớ ấ đượ ọ ự ế đ ế
các o n v n là m t thao tác quan tr ng. â y t chúng tôi xin nói rõ v các cách chuy n o n (liên k t o n).đ ạ ă ộ ọ Ởđ ổ ề ể đ ạ ế đ ạ
2. Các v trí liên k t o nị ế đ ạ
Có các v trí nh sau:ị ư
- Gi a các ph n b c c c a bài t c là gi a ph n m bài v i ph n thân bài, gi a ph n thân bài v i th n k t bài.ữ ầ ố ụ ủ ứ ữ ầ ở ớ ầ ữ ầ ớ ầ ế
- Gi a các o n trong t ng ph n nh t là gi a các o n trong ph n thân bài.ữ đ ạ ừ ầ ấ ữ đ ạ ầ
3. Các cách liên k t o nế đ ạ
Dùng t ng liên k t: tùy theo m i quan h gi a các o n các ph n mà ta s có cách dùng thích h p.ừ ữđể ế ố ệ ữ đ ạ ầ ẽ ợ

a) N i các o n có quan h th t ta có các t ng sau: tr c tiên, tr c h t, tho t nhiên, ti p theo, sau ó, cu i cùng,m t là, hai là, b t u là…ố đ ạ ệ ứ ự ừ ữ ướ ướ ế ạ ế đ ố ộ ắ đầ
b) N i các o n có quan h song song ta có các t :m t m t, m t khác, ngoài ra, bên c nh ó…ố đ ạ ệ ừ ộ ặ ặ ạ đ
c) N i các o n có quan h t ng ti n có : v l i, h n n a, th m chí…ố đ ạ ệ ă ế ả ạ ơ ữ ậ
d) N i các o n có quan h t ng ng có : t ng t , c ng th , c ng v y, c ng gi ng nh trên…ố đ ạ ệ ươ đồ ươ ự ũ ế ũ ậ ũ ố ư
e) N i các o n có quan h t ng ph n ta có: nh ng, song song, tuy nhiên, tuy th , tuy v y, th nh ng, trái l i, ng c l i,…ố đ ạ ệ ươ ả ư ế ậ ế ư ạ ượ ạ
f) N i các o n có quan h nhân qu ta có: b i v y, do ó, vì th cho nên…ố đ ạ ệ ả ở ậ đ ế
g) N i m t o n có ý ngh a t ng k t các o n tr c ta có : tóm l , nói tóm l i, chung quy, t ng k t l i…ố ộ đ ạ ĩ ổ ế đ ạ ướ ạị ạ ổ ế ạ
VD: Trong bài phân tích c a giáo s Nguy n ng M nh v phân tích nhân v t Xuân tóc , giáo s ã có s d ng nhi u t các t k t n i liên k t các o n ủ ư ễ Đă ạ ề ậ đỏ ư đ ử ụ ề ừ ừ ế ố đẻ ế đ ạ
v n v i nhau.Trong ó có các o n nh sau:ă ớ đ đ ạ ư
"(…) Tuy nhiên ,cho n lúc y th ng Xuân v n ch a ý th c c y và sâu sác cái b n ch t c a cái xã h i mà "s " ã a nó t i.Cho nên khi, vì m t l i đế ấ ằ ẫ ư ứ đượ đầ đủ ả ấ ủ ộ ố đỏ đ đư ớ ộ ờ
nói có làm cho c t ch t, áng l ph i hi u là m t cái công l n thì nó l i ho ng h t b tr n.C ng nh sau khi"làm h i i cô Tuy t", áng l ph i l p t c nh n l i ụ ổ ế đ ẽ ả ể ộ ớ ạ ả ố ỏ ố ũ ư ạ đờ ế đ ẽ ả ậ ứ ậ ờ
làm r út c c H ng thì nó l i t ch i v a van xin…ể ụ ố ồ ạ ừ ố ừ
Nh ng t sau nh ng v ó thì th ng Xuân hoàn toàn giác ng và h t s c ch ng.T ây thành công c a nó v n do nhi u nhân t may m n nh ng ch y u là ư ừ ữ ụ đ ằ ộ ế ứ ủ độ ừ đ ủ ẫ ề ố ắ ư ủ ế
do nó bi t khai thác nh ng nhân t may m n ó(…)ế ữ ố ắ đ
Khái quát l i, có th nói th này : th ng Xuân, t th gi i h l u, t nh p vào th gi i th ng l u, v a do s v a không hoàn toàn t nhiên (…).ạ ể ế ằ ừ ế ớ ạ ư độ ậ ế ớ ượ ư ừ ố đỏ ừ ự
Dùng câu liên k t : ó là nh ng câu n i th ng ng u câu ho c có khi ng cu i o n v n nh m m c ích liên k t o n có ch a nó v i o n khác.N iđể ế đ ữ ố ườ đứ ở đầ ặ đứ ở ố đ ạ ă ằ ụ đ ế đ ạ ứ ớ đ ạ ộ
dung thông tin ch a trong câu n i này ho c ã c c p n o n tr c ho c s c trình bày k o n sau.Có nh ng d ng chính sau:ứ ố ặ đ đượ đề ậ đế ở đ ạ ướ ặ ẽ đượ ĩ ở đ ạ ữ ạ
a) Câu nói liên k t v i ph n tr c, o n tr c:ế ớ ầ ướ đ ạ ướ
VD: "Tr lên là m t vài ý ngh và vi c làm mà nhi u n m tôi tích l y c. C ng ch ng có gì m i l …H a ch ng có chút khác là tôi quan tâm nhi u n tr c c m ở ộ ĩ ệ ề ă ũ đượ ũ ẳ ớ ạ ọ ă ề đế ự ả
và trong khâu tr c c m tôi có n m b t cái g i là th n…ự ả ắ ắ ọ ầ
(Lê Trí Vi n – Suy ngh v môn gi ng v n)ễ ĩ ề ả ă
b) Câu n i liên k t v i ph n sau o n sau:ố ế ớ ầ đ ạ
Th ng có hai ki u bi u hi nườ ể ể ệ
- Chêm vào m ch v n câu thông báo tr c ti p ý nh chuy n o n:ạ ă ự ế đị ể đ ạ
VD: Sau ây chúng tôi xin tìm hi u nh h ng c a ca dao dân ca trong th T H u xem T H u ã k th a và h c t p v n c nh th nào.đ ể ả ưở ủ ơ ố ữ ố ữ đ ế ừ ọ ậ ố ủ ư ế
- Nêu câu h i r i tr l i, gi i áp ph n sau o n sau. Câu h i này th ng ng cu i o n tr c:ỏ để ồ ả ờ ả đ ở ầ đ ạ ỏ ườ đứ ở ố đ ạ ướ
VD: "…Nh ng s m nh ây l i hi n ra d i hình th c nh ng con ng i. B n ng i y khá ông. ày a Ki u không ch có m t ng i mà ày a Ki u là m tư ố ệ ở đ ạ ệ ướ ứ ữ ườ ọ ườ ấ đ Đ đọ ề ỉ ộ ườ đ đọ ề ộ
xã h i. Ta th y gì trong xã h i y?ộ ấ ộ ấ
(Hoài Thanh–S kh o l ch s v n h c Vi t Nam)ơ ả ị ử ă ọ ệ
c) Câu n i liên k t v i c ph n, o n tr c l n ph n, o n sau: V i d ng này có th th c hi n theo các ki u sau:ố ế ớ ả ầ đ ạ ướ ẫ ầ đ ạ ớ ạ ể ự ệ ể

- Chêm vào v n m ch m t hai câu thông báo tr c ti p ý nh chuy n o n.ă ạ ộ ự ế đị ể đ ạ
VD: "… Cái" th m t s t" mà ngây vì tình y "qu không l y gì làm p! Ông quan ã th , l i còn bà quan n a. i bi u cho bà quan ây là m m Ho n ứ ặ ắ ấ ả ấ đẹ đ ế ạ ữ Đạ ể ở đ ụ ẹ ạ
Th …"ư
(Hoài Thanh – d n theo Ti ng Vi t 9)ẫ ế ệ
- T o ra th t ng ng gi a hai ph n hai o nạ ế ươ ứ ữ ầ đ ạ
VD: "N u nh các nhà v n hi n th c phê phán mu n ti u thuy t là s th c i nh V Tr ng Ph ng ã t ng tuyên ngôn thì các nhà v n lãng m n lai ch ế ư ă ệ ự ố ể ế ự ự ở đờ ư ũ ọ ụ đ ừ ă ạ ủ
tr ng thoát ra kh i hi n t i…"ươ ỏ ệ ạ
- Dùng phép l p cú pháp ( i p ki u câu):câu tr c nh c l i ch è ã gi i quy t ph n, o n trên; câu sau nói n ch s gi i quy t ph n, o n d i.ặ đệ ể ướ ắ ạ ủ đ đ ả ế ở ầ đ ạ đế ủ đề ẽ ả ế ở ầ đ ạ ướ
VD: "Nh Nguy n Trãi, chúng ta nh ng i anh hùng c u n c, ng i cùng Lê L i làm nên s nghi p "Bình Ngô", ng i th o "Bình Ngô i Cáo"ớ ễ ớ ườ ứ ướ ườ ợ ụ ệ ườ ả Đạ
Nh Nguy n Trãi là nh ng i anh hùng c u n c ng th i là nh nhà v n l n nhà th l n c a n c ta."ớ ễ ớ ườ ứ ướ đồ ờ ớ ă ớ ơ ớ ủ ướ
(Ph m V n ng – Nguy n Trãi, ng i anh hùng dân t c)ạ ă Đồ ễ ườ ộ
- Ti u k t ng n g n n i dung, lu n i m ã trình bày o n tr c và a ra n i dung, lu n i m khác có liên quan ti p t c gi i quy t o n sau.ể ế ắ ọ ộ ậ để đ ở đ ạ ướ đư ộ ậ để để ế ụ ả ế ở đ ạ
VD: "B n quan l i, l u manh u là nh ng hi n thân c a s m nh, cái s m nh cay nghi t nó giày vò Thúy Ki u. Nh ng nói n nh ng l c l ng b o tàn c a s ọ ạ ư đề ữ ệ ủ ố ệ ố ệ ệ ề ư đế ữ ự ượ ạ ủ ố
m nh, không th không nói n thé l c c a ng ti n."ệ ể đế ự ủ đồ ề
Tóm l i, có nhi u cách chuy n o n khác nhau, s a d ng này làm cho bài v n c a b n liên k t h n, m ch c m xúc không b gián o n. Hy v ng b n s tìm ạ ề ể đ ạ ự đ ạ ă ủ ạ ế ơ ạ ả ị đ ạ ọ ạ ẽ
c nh ng cách thích h p áp d ng vào bài làm c a mình.đượ ữ ợ ụ ủ
L i k t:ờ ế
Nhìn chung l i, làm t t m t bài v n ngh luân, chúng ta ph i thành th o nhi u thao tác, ph i n m v ng các k n ng trong quá trình xây d ng, tri n khai thành ạ để ố ộ ă ị ả ạ ề ả ắ ữ ĩ ă ư ể
m t bài v n. Công vi c này òi h i nhi u công phu rèn luy n, th c hành qua t ng b c.Trên ây là m t s kinh nghi m mà t chúng tôi t p h p l i c t sách ộ ă ệ đ ỏ ề ệ ự ừ ướ đ ộ ố ệ ổ ậ ợ ạ đượ ừ
v c c và kinh nghi m th c t mong r ng s h tr cho các b n trong quá trình làm bài. Nên hi u bài v n hay xu t phát t c m xúc chân th t, t kh n ng ở đọ đượ ệ ự ế ằ ẽ ỗ ợ ạ ể ă ấ ừ ả ậ ừ ả ă
hi u và c m th c a các b n. Nh ng cách trên ch ph n nào giúp b n i úng h ng trong quá trình làm bài ch không ph i là công th c chung cho m t bài v n.ể ả ụ ủ ạ ữ ỉ ầ ạ đ đ ướ ứ ả ứ ộ ă
V n d ng ph ng pháp khéo léo cùng v i ki n th c v ng vàng b n v n có th làm t t m t bài v n mà không c n ph i có n ng khi u b m sinh, ng than v n và ậ ụ ươ ớ ế ứ ữ ạ ẫ ể ố ộ ă ầ ả ă ế ấ đừ ả
cho r ng không có n ng khi u thì không làm v n c b n nhé!ằ ă ế ă đượ ạ
(s u t m và gi i thi u:dunghoi)ư ầ ớ ệ
03-12-2012, 08:22 AMMr.Th ngắ
Công th c làm v n ngh lu nứ ă ị ậ
Trong th làm v n ngh lu n thì 2 môn Ch ng Minh và Gi i Thích là n n t ng cho các lo i còn l i. Binh lu n hay Phân tích th c ch t c ng là s k t h p pha tr n ể ă ị ậ ứ ả ề ả ạ ạ ậ ự ấ ũ ự ế ợ ộ
gi a Ch ng Minh và Gi i Thích. Khi Phân tích thì ph n gi i thích n ng h n ch ng minh, khi Bình lu n thì ph n ch ng minh n ng h n gi i thích. Do ó, n m rõ ữ ứ ả ầ ả ặ ơ ứ ậ ầ ứ ặ ơ ả đ ắ
ph ng pháp Ch ng Minh và Gi i Thích s giúp cho vi c làm v n tr nên d dàng h n.ươ ứ ả ẽ ệ ă ở ễ ơ
Ngày tr c, có m t th y mà tôi r t n tr ng ã d y cho chúng tôi bí quy t làm v n d a vào các công th c có s n. nay xin trình bày s l c l i kinh nghi m ó choướ ộ ầ ấ ể ọ đ ạ ế ă ự ứ ẵ ơ ượ ạ ệ đ

các b n còn ang i h c tham kh o thêm, ch c ch n v i các công th c này b n không ph i lo l ng n vi c không tìm ra ý t ng vi t v n n a, mà b n ch còn ạ đ đ ọ ả ắ ắ ớ ứ ạ ả ắ đế ệ ưở ế ă ữ ạ ỉ
ph i lo ch n l c, s p x p các ý t ng c a mình tìm cả ọ ọ ắ ế ưở ủ đượ
C b n c a ph ng pháp này là các công th c d nh , d a vào các công th c này mà ng i vi t có th tìm ý, xây d ng khung ý t ng d i dào cho bài vi t.ơ ả ủ ươ ứ ễ ớ ự ứ ườ ế ể ự ưở ồ ế
Làm v n ai c ng bi t có 3 ph n M bài - Thân bài - K t Lu nă ũ ế ầ ở ế ậ
1. M bài: là chìa khóa cho toàn b bài v n, ph n m bài g m có 3 ph n:ở ộ ă ầ ở ồ ầ
G i - a - Báo : t c là G i ý ra v n c n làm - sau khi g i thì A v n ra - cu i cùng là BÁO - t c là ph i th hi n cho bi t mình s làm gì.ợ Đư ứ ợ ấ đề ầ ợ ĐƯ ấ đề ố ứ ả ể ệ ế ẽ
Khó nh t là ph n g i ý d n d t v n , có 3 c p /6 l i gi i quy t nh sau:ấ ầ ợ ẫ ắ ấ đề ặ ố để ả ế ư
T ng ng / t ng ph n : a ra m t v n t ng t /ho c trái ng c liên t ng n v n c n gi i quy t, sau ó m i t o móc n i A v n ra, ươ đồ ươ ả đư ộ ấ đề ươ ự ặ ượ để ưở đế ấ đề ầ ả ế đ ớ ạ ố đểĐƯ ấ đề
cách này th ng dùng khi c n CM-GT-BL v câu nói, t c ng , suy ngh .ườ ầ ề ụ ữ ĩ
Xu t x / i ý: d a vào thông tin xu t x / i ý d a v n ra, cách này th ng dùng cho tác ph m/tác gi n i ti ngấ ứ đạ ự ấ ứ đạ để ư ấ đề ườ ẩ ả ổ ế
Di n d ch/ quy n p: cách này thì c ng khá rõ v ý ngh a r i.ễ ị ạ ũ ề ĩ ồ
2. Minh: M t - Không - Giai - Th i - L aặ ờ ứ
-