Tiết 33 Ngữ văn 10: Tỏ lòng

www.themegallery.com
TỎ LÒNG
( THUẬT HOÀI )
- PHẠM NGŨ LÃO -
NGỮ VĂN 10 – TIẾT 37
GIÁO VIÊN: NGUYỄN THỊ NGON
www.themegallery.com
www.themegallery.com
I. TÌM HIỂU CHUNG
Dựa vào phần Tiểu dẫn,
em hãy trình bày những
hiểu biết của mình về tác
giả Phạm Ngũ Lão ?
-
Là người có công lớn trong cuộc kháng
chiến chống quân Mông – Nguyên.
-
Văn võ toàn tài, là võ tướng nhưng thích
đọc sách, ngâm thơ.
- Có vị trí quan trọng trong văn học Việt
Nam.
Phạm Ngũ Lão (1255 - 1320)
www.themegallery.com
Câu chuyện về chàng trai đan sọt
www.themegallery.com
Đền Ủng (Phù Ủng, Ân Thi, Hưng Yên) - nơi thờ
tướng quân Phạm Ngũ Lão.
www.themegallery.com
II. ĐỌC- HIỂU VĂN BẢN
1. Đọc
Thuật hoài

Hoành sóc giang san kháp kỉ thu
Tam quân tì hổ khí thôn ngưu
Nam nhi vị liễu công danh trái
Tu thính nhân gian thuyết Vũ hầu
www.themegallery.com
II. ĐỌC- HIỂU VĂN BẢN
1. Đọc
* Bố cục:
2 phần
2 câu đầu: Hình tượng con người và
quân đội nhà Trần.
2 câu cuối: “Nỗi lòng” của tác giả.
www.themegallery.com
II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN
* Câu 1: Hoành sóc giang san kháp kỉ thu
( Múa giáo non sông trải mấy thâu)
2. Tìm hiểu chi tiết
a) Hình tượng con người và quân đội nhà Trần (2 câu
đầu)
Chỉ ra điểm khác nhau giữa câu
thơ đầu trong nguyên tác chữ Hán
với câu thơ dịch? Bản dịch thơ đã
dịch sát nghĩa chưa? Vì sao?
-
Hoành sóc: cắp ngang ngọn giáo  thế tĩnh
 tư thế chủ động hiên ngang, lẫm liệt.
-
Múa giáo: thế động  có sự điêu luyện nhưng thiếu
sự cứng rắn, mạnh mẽ.


Bản dịch thơ chưa sát nghĩa với phiên âm.
www.themegallery.com
II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN
a)Hình tượng con người và quân đội nhà Trần (2 câu đầu)
- Thời gian: kháp kỉ thu (mấy thu, mấy năm)
 Sức bền bỉ, trường tồn.
- Không gian: giang san
 mở ra theo chiều rộng của non sông.

Không gian, thời gian kì vĩ càng làm nổi
bật tầm vóc lớn lao của con người.
www.themegallery.com
a) Hình tượng con người và quân đội
nhà Trần (2 câu đầu)
* Câu 2: Tam quân tì hổ khí thôn ngưu
( Ba quân khí mạnh nuốt trôi trâu )
Em cảm nhận như thế nào
về sức mạnh của quân đội
nhà Trần qua câu thơ thứ
hai ?
- Ba quân: hình ảnh quân đội nhà Trần (tiền quân –
trung quân – hậu quân)  sức mạnh dân tộc.
-
So sánh, phóng đại: Tam quân tì hổ
 Cụ thể hóa sức mạnh vật chất của ba quân.
 Khái quát hóa sức mạnh, khí thế của
quân đội nhà Trần mang hào khí Đông A.
www.themegallery.com
Lưu ý: Cách hiểu câu thơ thứ hai
Tam quân tì hổ khí thôn ngưu

Cách 1: Ba quân như hổ báo, khí thế nuốt trôi trâu.
Cách 2: (Khí thế) ba quân như hổ, át cả sao Ngưu.

 Cách hiểu đúng: Cách 1(Theo bản dịch)
www.themegallery.com
Tiểu kết (câu 1, 2):
-
Hình ảnh tráng sĩ mang tư thế hiên ngang, lẫm liệt,
tầm vóc vũ trụ và sức mạnh của quân đội nhà Trần.
 Hào khí Đông A.
- Nghệ thuật so sánh, phóng đại, giọng điệu hào hùng,
mạnh mẽ.
www.themegallery.com
b) “Nỗi lòng” của tác giả (2 câu cuối)
* Câu 3: Nam nhi vị liễu công danh trái
(Công danh nam tử còn vương nợ)
Câu thơ thứ ba thể hiện những
suy nghĩ, trăn trở hay tâm sự
gì của bậc trượng phu ?
 Niềm băn khoăn, trăn trở của tác giả về chí làm trai.

Ý thức trách nhiệm to lớn của Phạm Ngũ Lão với
giang sơn, xã tắc.
 Cái “chí” của người anh hùng.
www.themegallery.com
b) “Nỗi lòng” của tác giả (2 câu cuối)
* Câu 4: Tu thính nhân gian thuyết Vũ hầu.
(Luống thẹn tai nghe chuyện Vũ hầu).
Phân tích ý
nghĩa của nỗi

“thẹn” trong
câu thơ cuối ?
Thẹn
Chưa có tài mưu lược, chưa lập được công
trạng to lớn như Gia Cát Lượng.
Vừa có giá trị nhân cách vừa cao cả, lớn lao.
 Cái “tâm” của người anh hùng.
www.themegallery.com
Vũ hầu Gia Cát Lượng:
-
Đời Hán, bên Trung Quốc
-
Tài trí, mưu lược, trung thành.
-
Có công lớn giúp Lưu Bị.
www.themegallery.com
Liên hệ: Nỗi “thẹn” của Nguyễn Khuyến.
Nhân hứng cũng vừa toan cất bút
Nghĩ ra lại thẹn với ông Đào
(Thu vịnh)
www.themegallery.com
Tiểu kết ( 2 câu cuối):
 Niềm trăn trở về chí làm trai và nỗi
“thẹn” của tác giả  Cái “chí”, cái “tâm”
lớn lao, cao đẹp của người anh hùng.
Âm điệu trầm lắng, suy tư.
www.themegallery.com
Câu hỏi thảo luận:
1- Theo em, chí làm trai của Phạm Ngũ Lão
còn phù hợp lí tưởng của thanh niên trong xã

hội ngày nay không?
2 - Để hoài bão, ước mơ của mình thành hiện
thực, tuổi trẻ hôm nay và ngay mai cần phải
làm gì ?
www.themegallery.com
III. TỔNG KẾT
Bài thơ đã khắc họa
được vẻ đẹp của con
người có sức mạnh,
có lí tưởng, có nhân
cách cao cả cùng
khí thế hào hùng
của thời đại Đông A.
1. Nội dung
-
Ngôn từ ngắn gọn,
súc tích.
-
Thủ pháp gợi thiên
về ấn tượng khái quát,
hình tượng thơ lớn lao,
kì vĩ.
- So sánh,phóng đại.
2. Nghệthuật
www.themegallery.com
PHIẾU BÀI TẬP
Khoanh tròn vào đáp án mà em cho là đúng và đầy đủ nhất.
Câu 1: Dòng nào không gắn với nội dung bài thơ Tỏ lòng?
A.Tầm vóc, tư thế, hành động của con người thời Trần
B. Chí lớn lập công danh của con người thời Trần

C. Vẻ đẹp của thiên nhiên, đất nước, con người thời Trần
D. Khí thế hào hùng mang tinh thần quyết chiến, quyết
thắng thời Trần
www.themegallery.com
PHIẾU BÀI TẬP
Câu 2: Biện pháp nghệ thuật chủ yếu được sử dụng
trong câu thơ thứ hai là gì?
A. Nhân hóa C. So sánh
B. Ẩn dụ D. Liệt kê
www.themegallery.com
PHIẾU BÀI TẬP
Câu 3: Cách nào hiểu đúng nghĩa của từ “ba quân” ?
A.Hình ảnh quân đội nhà Trần
B. Hình ảnh dân tộc
C. Hình ảnh quân đội nhà Trần và nhà Nguyên
D. Hình ảnh quân đội nhà Nguyên
www.themegallery.com
PHIẾU BÀI TẬP
Câu 4: Dòng nào nêu đúng nhất lí do “thẹn” của nhà thơ ?
A. Chưa đạt được danh vọng gì nên xấu hổ với vợ con, tổ tiên
B. Chưa lập công, lập danh và chưa hoàn thành nghĩa vụ đối với đất nước
C. Chưa tài giỏi và giàu sang như Vũ hầu
D. Chưa có địa vị và quyền cao chức trọng như Vũ hầu
www.themegallery.com
PHIẾU BÀI TẬP
Câu 4: Dòng nào không phải là thành công nghệ
thuật của bài thơ ?
A. Thủ pháp gợi, thiên về ấn tượng bao quát
B. Bút pháp nghệ thuật hoành tráng có tính sử thi
C. Ngôn ngữ trong sáng, đậm đà bản sắc dân tộc

D. Hình tượng thơ lớn lao, kì vĩ, súc tích
www.themegallery.com
Hướng dẫn học bài và
chuẩn bị bài
•
Học thuộc lòng bài
thơ Thuật hoài cả
phiên âm, dịch
nghĩa và dịch thơ
•
Nắm được tiểu sử
tác giả, cảm nhận
được giá trị bài
thơ, phát huy lý
tưởng sống cao
đẹp
•
Soạn bài:
•
Cảnh ngày hè của
Nguyễn Trãi.
•
Tìm hiểu tác giả,
tác phẩm Quốc âm
thi tập.